Prof. Dr. Süleyman YÜKÇÜ UFRS Örnekli, ERP Açıklamalı Yönetim Açısından MALİYET MUHASEBESİ Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü ALTIN NOKTA YAYINEVİ İZMİR 2015 Geliştirilmiş, Gözden Geçirilmiş 8. BASKI
İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL ESASLAR Sayfa No A. MUHASEBENİN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI 19 1. Finansal Muhasebe 19 2. Yönetim Muhasebesi - Maliyet Muhasebesi 19 B. MALİYET MUHASEBESİ - FİNANSAL MUHASEBE İLİŞKİSİ 20 C. MALİYET MUHASEBESİNİ AMAÇLARI 22 1. Mamul Maliyetlemesi (Product Costing) 22 2. Kontrole Yardımcı Olmak (Control Purpose) 28 3. Planlamaya Yardımcı Olmak (Planning Purpose) 29 4. Alınacak Kararlara Yardımcı Olmak (Decision Making) 29 D. MALİYET MUHASEBESİ FAALİYETLERİ 30 E. MALİYET MUHASEBESİNİN KAPSAMI 31 a. İşletmelerin Üretim Tekniği 31 b. İşletmelerin Üretim Politikası 32 c. İşletmelerin Büyüklüğü ve Organizasyon Yapısı 32 d. Bilgi Kullanıcılarının ihtiyacı Olan Bilgiler 32 e. Kullanılan Bilgisayar Programı 33 F. DEĞER ZİNCİRİ 33 G. YÖNETİM MUHASEBESİNİN GENİŞLEYEN VE DEĞİŞEN ROLÜ 34 H. İŞ ÇEVRESİ VE YÖNETİM MUHASEBESİ 35 1. Yeni İş Süreçleri ve Teknolojiler 36 2. Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri 37 3. Hizmet Sektörünün Artan Önemi ve Kamu Sektörü Yönetiminde Değişen 37 Yaklaşımlar SORULAR 38 İKİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNİN TEMEL KAVRAMLARI VE MALİYETLERİN SINIFLANDIRILMASI A. TEMEL KAVRAMLAR 40 1. Maliyet Kavramı 2. Maliyet Gideri 3. Faaliyet Gideri (Gider) 40 40 43 a) Araştırma ve Geliştirme Gideri 44 b) Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gideri 45 c) Genel Yönetim Gideri
d) Finansman Gideri e) Maliyet Gideri - Faaliyet Gideri Ayrımının Önemi 4. Harcama Kavramı 5. Maliyet Gideri, Faaliyet Gideri - Harcama İlişkisi 46 46 49 50 B. ÜRETİM MALİYETLERİ (MALİYET UNSURLARI) 51 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri (Direct Material Costs Raw Material 51 Costs) 2. Direkt İşçilik Giderleri (Direct Labor Costs) 51 3. Genel Üretim Giderleri (Inderect Manufacturing Costs, Factory Overhead 52 Costs) C. MALİYET HİYERARŞİSİ 54 1. Birim Düzeydeki (Unit level) Faaliyetler ve Maliyetler 54 2. Parti Düzeyindeki (Batch level) Faaliyetler ve Maliyetler 54 3. Ürün Düzeyindeki (Product level) Faaliyetler ve Maliyetler 54 4. Tesis Düzeyindeki (Facility level) Faaliyetler ve Maliyetler 54 D. SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU GELİR TABLOSU İLİŞKİSİ 1. Maliyet Bileşenleri Tablosu E. MALİYET GİDERLERİNİN DEĞİŞİK AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 62 1. Maliyet Giderlerinin Üretim Hacmiyle İlişkisine Göre Gruplandırılması 62 a. Sabit Maliyet Giderleri (Fixed Costs) 62 b. Değişken Maliyet Giderleri (Variable Costs) 65 c. Yarı Değişken Maliyet Giderleri (Semi-Variable Costs) 69 d. Yarı Sabit Maliyet Giderleri (Step Fixed Costs) 70 2. Direkt ve Endirekt Maliyet Giderleri (Direct Indirect Costs) 75 a. Direkt - Endirekt Maliyetlerin Ayrımının Önemi 76 b. Direkt - Endirekt Maliyet Giderlerinin Ayrımında Dikkate Alınması Gereken Kriterler 77 1. Maliyet - Gider Taşıyıcı İlişkisinin Direkt Olması 77 2. Üretimi Doğrudan Etkilemesi 77 3. Ekonomik Büyüklük 78 4. İzlenebilirlik 78 5. Pratiklik ve Uygulanabilirlik 79 6. Yönetimin Talebi 79 3. Maliyetlerin Geçmişe veya Geleceğe Yönelik Olmasına Göre 80 4. Toplam Maliyet (Total Cost), Birim Maliyet (Unit Cost Product 81 Cost Average Cost) ve Marjinal Maliyet (Marginal Cost) 5. Kontrol Edilebilme Açısından Maliyet Giderleri 82 a. Kontrol Edilebilen Maliyet Giderleri (Controllable Costs) 83 b. Kontrol Edilemeyen Maliyet Giderleri (Uncontrollable Costs) 83 F. İLGİNÇ MALİYETLER 84 1. Köpek Maliyetler 84 2. Ateş-Su Maliyetler 85 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 87 SORULAR 89 PROBLEMLER 91 55 60
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ A. İLK MADDE VE MALZEMENİN SINIFLANDIRILMASI 111 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme 111 2. Endirekt İlk Madde ve Malzeme 111 a. Yardımcı Madde 111 b. İşletme Malzemesi 112 c. Ambalaj Malzemesi 112 d. Kırtasiye Malzemesi 112 e. Temizlik Malzemesi 112 f. Diğer Malzemeler 112 B. DİREKT İLK MADDE VE MALZEMENİN İŞLETME İÇERSİNDEKİ AKIŞI 112 C. STOK (ENVANTER) DEĞERLEME YÖNTEMLERİ 117 1. Fiili Maliyet Yöntemi 118 2. İlk Giren İlk Çıkar (F.I.F.O.) Yöntemine Göre Stok Kartı ve Muhasebe Kayıtları 118 3. Son Giren İlk Çıkar (L.I.F.O.) Yöntemi Göre Stok Kartı ve Muhasebe Kayıtları 123 4. Ortalama Maliyet Yöntemi 124 a. Hareketli Ortalama Yöntemine Göre Stok Kartı ve Muhasebe Kayıtları 125 b. Tartılı Ağırlıklı (Periyodik) Ortalama Yöntemine Göre Stok Kartı ve 126 Muhasebe Kayıtları 5. Standart Maliyet Yöntemi 128 6. Piyasa Fiyatı veya Maliyetinden Hangisi Düşükse Onunla Değerleme Yöntemi 131 D. MANİPÜLASYON MALİYETİ 132 1. Manipülasyon İşlemi 133 2. Manipülasyona Tabi Mallar 133 E. STOK KONTROLÜ 136 F. EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI 137 G. PERAKENDE KURULUŞLARDA STOK YÖNETİMİ 138 1. Satılacak Ürünler İle İlgili Maliyetler 138 2. Ekonomik Sipariş Miktarı Karar Modeli 139 3. Belirlilik Ortamında Sipariş Verme Zamanı 142 4. Güvenlik Stoku 144 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 146 SORULAR 157 PROBLEMLER 157
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İŞÇİLİK GİDERLERİ A. İŞÇİLİK KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ 177 B. İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİNİN UNSURLARI 177 1. Brüt Ücret 178 2. Sosyal Sigortalar Kurumu İşveren Payı 180 3. İkramiyeler 181 4. Kıdem Tazminatı 181 5. İhbar Tazminatı 182 6. Diğer Sosyal Yardımlar 183 C. İŞÇİLİK GİDERLERİNİN AYIRIMI 184 1. Direkt İşçilik 185 2. Endirekt İşçilik 185 3. Yardımcı İşçilik 186 4. Faaliyet Giderlerine İlişkin İşçilik 186 D. İŞÇİLİK GİDERLERİNİN İZLENMESİ 186 E. İŞÇİLİK GİDERLERİNİN TAHAKKUKU 188 F. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİNİN MAMUL MALİYETİNE YÜKLENMESİ 194 1. Bant Sisteminde Üretim Yapan İşletmeler 194 2. Farklı Fiziksel Yer ve Alanlarda Üretim Yapan İşletmeler 197 G. ÜCRET SİSTEMLERİ 199 1. Zaman Esasına Göre Ücret Sistemi 200 2. Parça Başına Ücret Sistemi 200 a. Para Akordu 201 b. Zaman Akordu 201 c. Grup Akordu 202 3. Primli Ücret Sistemleri 203 4. Diğer Teşvik Sistemleri 203 H. İŞÇİLİK GİDERLERİ İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR 204 1. Boşa Geçen İşçilik Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi 204 2. Fazla Mesai Ödemelerinin Muhasebeleştirilmesi 206 3. Yıllık İzin, Tatil ve İkramiye Ödemelerinin Muhasebeleştirilmesi 207 4. Kıdem Tazminatlarının Muhasebeleştirilmesi 209 5. Harekete Geçirme Maliyetinin Muhasebeleştirilmesi 213 6. Sosyal Sigorta İşveren Hissesi Primlerinin Muhasebeleştirilmesi 214 7. Verimlilik Primlerinin Muhasebeleştirilmesi 214 SORULAR 215 PROBLEMLER 215
BEŞİNCİ BÖLÜM GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VE NORMAL MALİYETLEME A. GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN İÇERİĞİ, TANIMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 221 B. GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN DAĞITIMA BAĞLI TUTULMASI 227 C. GİDER DAĞITIM ANAHTARLARI (ÖLÇÜTLERİ) 228 D. NORMAL MALİYETLEME (GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN BÜTÇELENMİŞ ORANLARLA MALİYETLERE YÜKLENMESİ) 1. Genel Üretim Giderlerinin 373 Maliyet Giderleri Karşılığı Hesabı ile Bütçelenmesi 2. Genel Üretim Giderlerinin Normal Maliyetleme Yöntemi Yardımıyla Güncellenmesi 3. TMS-2 Stoklar Standardı ve Maliyet Muhasebesi Uygulaması a. TMS-2 Stoklar Standardının Amacı b. Standartta Yer Alan Tanımlar c. Stok Maliyetini Oluşturan Unsurlar 4. Nakit Olma Özelliğine Göre Maliyetler a. Nakit ve Nakit Olmayan Maliyet b. Değişken ve Sabit Maliyetlerin Tespitinde Nakit Maliyetlerin Önemi c. Maliyet Ölçümü ile İlgili Teknikler E. GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN TAHMİN EDİLMESİNE İLİŞKİN YÖNTEMLER 244 1. En Yüksek ve En Düşük Noktalar Yöntemi 244 2. Muhasebe Yöntemi 245 3. Mühendislik Yöntemi 249 4. Dağılım Grafiği Yöntemi 251 5. En Küçük Kareler Yöntemi 253 6. Yöntemlerin Karşılaştırılması 255 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 256 SORULAR 268 PROBLEMLER 268 ALTINCI BÖLÜM MALİYET GİDERLERİNİN DAĞITIMI A. GİDER YERLERİ 280 1. Esas Üretim Gider Yerleri 280 2. Yardımcı Üretim Gider Yerleri 281 3. Yardımcı Hizmet Gider Yerleri 281 4. Yatırım Gider Yeri 282 5. Üretim Yeri Yönetimi Gider Yerleri 284 6. Araştırma ve Geliştirme Gider Yerleri 284 7. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gider Yerleri 284 8. Genel Yönetim Gider Yerleri 285 B. GİDER YERİ AYIRIMININ YARARLARI 285 C. GİDER YERLERİ AYIRIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KRİTERLER 286 1. Üretim Şartlarının Homojen Olması 286 2. Sorumluluk Alanlarının Ayrılması 286 231 231 232 238 238 238 240 241 242 243 243
3. Üretimin Yer Olarak Dağılışı 287 4. Maliyet Kontrolü Yapma Olanağı 287 5. Pratiklik ve Uygulanabilirlik 287 6. Yönetim Talebi 287 D. GİDER TÜRLERİ 288 1.İlk Madde ve Malzeme Gideri 288 2. İşçi Ücret ve Giderleri 289 3. Memur Ücret ve Giderleri 290 4. Dışardan Sağlanan Fayda ve Hizmetler 290 5. Çeşitli Giderler 291 6. Vergi, Resim ve Harçlar 291 7. Amortisman ve Tükenme Payları 292 8. Finansman Giderleri 292 E. 7/A SEÇENEĞİNE GÖRE GİDER DAĞITIM TABLOSU 293 F. MALİYET GİDERLERİNİN DAĞITIMI 295 1. Gider Türlerinin Gider Yerlerine Dağıtılması (Birinci Dağıtım) 295 2. Yardımcı Hizmet Gider Yerlerinde Toplanan Giderlerin Esas Üretim Gider 296 Yerlerine Dağıtımı (İkinci Dağıtım) a. Doğrudan Doğruya Dağıtım Yöntemi (Direct Method) 297 b. Kademeli Dağıtım Yöntemi (Step Down Method) 299 c. Matriks Yöntemi (Matrix Method) 302 d. Planlı Dağıtım Yöntemi 304 3. Üretim Gider Yerlerinde Toplanan Giderlerin Mamullere Yüklenmesi (Üçüncü 309 Dağıtım) KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 311 SORULAR 316 PROBLEMLER 316 YEDİNCİ BÖLÜM MALİYET HESAPLAMA SİSTEMLERİ - TAM VE DEĞİŞKEN MALİYETLEME DİREKT MALZEMEYE DAYALI MALİYETLEME (THROUGHPUT COSTING) A. SİSTEM KAVRAMI VE MALİYET HESAPLAMA SİSTEMLERİ 345 B. MALİYET SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 346 1. Maliyetlerin Saptanması Amacına Yönelik Maliyet Hesaplama Sistemleri 347 a. Sipariş Maliyet Sistemi 348 b. Safha Maliyet Sistemi 349 c. Tam Zamanında Üretim Sistemine Göre Maliyetleme 350 2. Planlama ve Gider Kontrolü Amacına Yönelik Maliyet Hesaplama Sistemleri 351 a. Fiili Maliyet Sistemi 351 b. Normal Maliyetleme Yöntemi 352 c. Geleceğe Dönük Maliyetleme 352 I. Tahmini Maliyetleme 353 II. Standart Maliyetleme 353 3. Karar Verme Amaçlı Maliyet Hesaplama Sistemleri 353 a. Tam Maliyet Sistemi 353 b. Kısmi Maliyet Sistemi 354 I. Değişken Maliyet Sistemi 354 II. Direkt Maliyet Sistemi 355
III. Sorumluluk Muhasebesi Sistemi 356 IV. Direkt Malzemeye Dayalı Maliyetleme (Throughput Costing) 356 4. Maliyet Yönetimi Açısından Maliyet Hesaplama Sistemleri 357 a. Faaliyete Dayalı Maliyetleme 357 b. Mamul Yaşam Dönemi Maliyetlemesi 358 c. Hedef Maliyetleme 359 d. Kaizen Maliyetleme 360 5. Maliyet Hesaplamasının Yapıldığı Zamana Göre Maliyet Hesaplama Sistemleri 361 a. Ön Maliyetleme 361 b.ara Maliyetleme 361 c. Kesin Maliyetleme 361 6. Vergi Usul Kanununa Göre Maliyet Hesaplama Sistemleri 361 7. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği nde Maliyet Hesaplama Sistemleri 361 8. Türk Ticaret Kanunu nda Maliyet Hesaplama Sistemleri 362 9. Sermaye Piyasası Kurulu Mevzuatı 362 C. DEĞİŞKEN MALİYET SİSTEMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 363 D. DEĞİŞKEN MALİYET SİSTEMİNDE GELİR TABLOSU 367 E. DEĞİŞKEN MALİYET SİSTEMİNİN AMAÇLARI 371 F. DİREKT MALZEMEYE DAYALI MALİYETLEME (THROUGHPUT COSTING) 371 a. Direkt Malzemeye Dayalı Maliyetlerin Tam ve Değişken Maliyetler ile 373 Karşılaştırılması b. Değişken Maliyet İle Tam Maliyet Sonuçlarının Karşılaştırılması 375 c. Direkt Malzemeye Dayalı Maliyetleme İle Tam Maliyet Sisteminin Kullanımının 378 Değerlemesi d. Kısıtlar Teorisi ve Direkt Malzemeye Dayalı Katkı Payı Analizi 381 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 386 SORULAR 392 PROBLEMLER 392 SEKİZİNCİ BÖLÜM MALİYET MUHASEBESİNDE KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI A. MALİYET MUHASEBESİ ALANINDA KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI 415 UYGULAMASI B. MALİYET MUHASEBESİ VE ÜRETİM İLİŞKİSİ 420 1. Üretim Emri 421 2. Kaynakların Tanımlanması 421 3. Malzemelerin Tanımlanması 4. Ürün Ağacı 5. Rota 6. İş İstasyonları 7. Operasyonlar 8. Reçeteler 9. Dağıtım Şablonu 10. Masraf Yeri 421 421 424 425 426 427 428 428
DOKUZUNCU BÖLÜM SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİ A. SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİ KAVRAMI 433 B. SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİNDE KULLANILABİLECEK BELGELER 435 1. Sipariş Maliyet Kartı 435 2. İşçi Çalışma Kartı 436 3. İşçi Çalışma Kartı Özeti 436 C. SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİNİN YARAR VE SAKINCALARI 437 D. SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİNDE MUHASEBE KAYITLARI 438 E. ÖRNEK UYGULAMA I 443 F. SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİ VE 7/B SEÇENEĞİ 448 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 456 SORULAR 470 PROBLEMLER 470 ONUNCU BÖLÜM SAFHA MALİYET SİSTEMİ A. SAFHA MALİYET SİSTEMİNİN TEMEL PRENSİPLERİ VE SAFHALAR ARASINDAKİ 497 İLİŞKİLER B. SAFHA MALİYET SİSTEMİ UYGULAYAN İŞLETMELERİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ 499 1. Üretim Devamlı Akış Halinde Olmalıdır 500 2. Üretilen Mamuller Birbirine Benzer Olmalıdır 500 3. Üretim Gerektiğinde Belirli Safhalara Ayrılması Mümkün Olmalıdır 501 C. SAFHA MALİYET SİSTEMİNİN UYGULANDIĞI ENDÜSTRİ KOLLARI 501 D. SAFHA MALİYET SİSTEMİNİN YARARLARI VE SAKINCALARI 502 E. SAFHA MALİYET SİSTEMİNİN DİĞER MALİYET SİSTEMLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI 503 F. SAFHA MALİYET SİSTEMİNDE MUHASEBE KAYITLARI 505 G. SAFHA MALİYET SİSTEMİNDE MALİYETLERİN HESAPLANMASI 508 1. Fiziksel Akımların Düzenlenmesi 509 2. Eşdeğer Mamul Miktarının Hesaplanması 512 3. Dönem Başı Yarımamul Bulunmaması 516 4. F. I. F. O. Değerleme Yöntemi 521 5. Ortalama Maliyet Yöntemi 528 6. Farklı Ölçme Birimlerinin Kullanılması 535 H. SAFHA MALİYET SİSTEMİNDE KARŞILAŞILABİLECEK ÖZEL DURUMLAR 538 1. Safha Maliyet Sisteminde İleriki Üretim Aşamalarında Direkt İlk Madde ve 538 Malzeme Katılması 2. Aynı Safhada Birden Fazla Mamul Üretiminde Maliyetlendirme Sorunları 544 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 547 SORULAR 572 PROBLEMLER 572
ONBİRİNCİ BÖLÜM BİRLEŞİK VE YAN MAMULLER A. TEMEL KAVRAMLAR 613 B. BİRLEŞİK MALİYETLERİN DAĞITIM NEDENİ 615 C. BİRLEŞİK MALİYETLERİN DAĞITIM YÖNTEMLERİ 615 1. Üretim Miktarını Esas Alan Yöntem 617 2. Satış Değerini Esas Alan Yöntem 618 3. Tahmini Net Gerçekleşebilir Değer Yöntemi 620 4. Brüt Kâr Oranı Yöntemi 621 5. Birleşik Maliyetleri Dağıtmaksızın Brüt Kârı Hesaplama Yöntemi 623 D. EK ÜRETİM YAPMA VEYA AYRIM NOKTASINDA SATMA KARARI 624 E. YAN MAMULLERİN MALİYETLERİNİN HESAPLANMASI VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 626 F. YAN MAMULLERİN BİRLEŞİK MAMULLER İLE MALİYETLENMESİ 632 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 635 SORULAR 644 PROBLEMLER 644 ONİKİNCİ BÖLÜM FİRE KAVRAMI VE MALİYETLENDİRİLMESİ A. FİRELERİN SINIFLANDIRILMASI 659 1. Kusurlu Mamuller 659 2. Bozuk Mamuller 660 3. Artıklar 661 4. Fireler 662 B. TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 662 C. FİRELERE NEDEN OLAN FAKTÖRLER 663 1. Birinci Derecede Etkili Olan Faktörler 663 a. Direkt İlk Madde ve Yardımcı Maddenin Kalitesi 663 b. Üretim Bölümlerinde Çalışanların Kalitesi 664 c. Makine ve Tesislerin Bakım ve Onarımının Sıklık ve Kalite Derecesi 664 d. Üretim Hızının Düzeyi 665 2. İkinci Derecede Etken Olan Faktörler 665 a. Endirekt İşçiliklerin Kalitesi 665 b. Makine ve Tesislerin Aşırı Eskimiş ve Yıpranmış Olmalarına 665 Rağmen Üretimde Kullanılmaya Devam Edilmesi c. İşletmelerde Kullanılan Üretim Teknikleri 666 d. Enerjinin Kalitesi ve Enerji Akışındaki Devamlılık 666 e. Olağanüstü Olaylar 666 D. SAFHA MALİYET SİSTEMİNDE FİRE MALİYETİ 666 E. SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİNDE FİRE MALİYETİ 676 F. FİRE MİKTARININ BELİRLENMESİ 678 1. Fire Miktarının Ölçülmesi 678 2. Kalite Kontrol İşleminin Yapılma Aşaması 679 3. Normal ve Anormal Fire Miktarı 4. Normal ve Anormal Fire Miktarlarının Hesaplanması 681 682
5. Normal ve Anormal Fire Maliyetinin Safha Maliyet Sisteminde 683 Maliyetlendirilmesi G. FİRELERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 687 1. Bozuk Mamullerin Muhasebeleştirilmesi 687 2. Kusurlu Mamullerin Muhasebeleştirilmesi 688 3. Döküntülerin (Artıkların) Muhasebeleştirilmesi 690 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA SORULAR PROBLEMLER 691 693 694 ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM TEKDÜZEN MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMASI A. ÜLKEMİZDE TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ ÇALIŞMALARI 699 B. TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNİN YARAR VE SAKINCALARI 700 C. MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ 701 D. BİLANÇO 701 1. Bilanço İlkeleri 701 a. Varlıklara İlişkin İlkeler 702 b. Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler 703 c. Özkaynaklara İlişkin İlkeler 704 2. Bilançonun Düzenlenmesi ve Sunulması 705 a. Bilanço Tanımı 705 b. Bilanço Düzenleme Kuralları 705 c. Bilançonun Biçimsel Yapısı 705 d. Bilanço Kalemlerine İlişkin Açıklamalar 705 e. Bilanço Dipnotları 712 E. GELİR TABLOSU 718 1. Gelir Tablosu İlkeleri 718 2. Gelir Tablosu Düzenlemesi ve Sunulması 719 a. Gelir Tablosu Tanımı 719 b. Gelir Tablosu Düzenleme Kuralları 719 c. Gelir Tablosunun Biçimsel Yapısı 719 d. Gelir Tablosu Kalemlerine İlişkin Açıklamalar 719 e. Gelir Tablosu Dipnotları 721 F. SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 724 a. Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri 724 b. Direkt İşçilik Gideri 724 c. Genel Üretim Gideri 724 d. Yarımamul Stoklarında Değişim 724 e. Mamul Stoklarında Değişim 724 G. TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ, HESAP PLANI 726 1. Tekdüzen Hesap Çerçevesi 726 2. Hesap Planı 729 3. Hesap Planı Açıklamaları 742 H. TEBLİĞE GÖRE MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMASI 761 I. 7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMASI 762 1. 7/A Seçeneğinde Gider Çeşitleri 762
2. 7/A Seçeneğinde Gider Yerleri 763 3. 7/A Seçeneğinde Eş Zamanlı Kayıt 764 4. 7/A Seçeneğine Göre Finansal Muhasebe Kayıtları 767 5. 7/A Seçeneğine Göre Maliyet Muhasebesi Kayıtları 769 6. 7/A Seçeneği Örnek Uygulama 786 İ. 7/B SEÇENEĞİNDE MALİYET MUHASEBESİ UYGULAMASI 794 1. 7/B Seçeneği Örnek Uygulama 798 J. İMALAT DEFTERİ 805 K. 700 701 NOLU HESAPLARIN ÖRNEK UYGULAMASI 809 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 827 PROBLEMLER 833 ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM STANDART MALİYET SİSTEMİ VE ESNEK BÜTÇE A. TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 843 B. STANDART TİPLERİ 844 1. İdeal Standartlar (Perfection, Ideal, Maximum Efficiency, Theorotical 844 Standards) 2. Cari Ulaşılabilir Standartlar (Currently Attainable Standards) 844 3. Normal Standartlar 844 C. STANDART MALİYET SİSTEMİNİN YARARLARI VE SAKINCALARI 845 D. STANDART MALİYETLER VE MALİYET KONTROLÜ 846 E. 7/A SEÇENEĞİNE GÖRE STANDART MALİYET SİSTEMİ HESAPLARI 846 F. STANDART MALİYET SİSTEMİNİN KURULUŞUNDAKİ AŞAMALAR 848 G. STANDARTLARIN KURULMASI 850 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme Standartlarının Saptanması 851 a. Direkt İlk Madde ve Malzeme (Hammadde) Miktar Standardı 851 b. Direkt İlk Madde ve Malzeme (Hammadde) Fiyat Standardı 852 2. Direkt İşçilik Standartlarının Saptanması 853 a. Direkt İşçilik Zaman Standardı 853 b. Direkt İşçilik Ücret Standardı 854 3. Genel Üretim Giderlerinin Standartlarının Saptanması 854 4. Standart Maliyet Kartı 856 H. SAPMALARIN ANALİZİ 857 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme (Hammadde) Sapmaları 857 a. Direkt İlk Madde ve Malzeme (Hammadde) Fiyat Sapması (Price 857 Variance) b. Direkt İlk Madde ve Malzeme (Hammadde) Miktar Sapması 859 (Quantitiy Variance) 2. Direkt İşçilik Sapmaları 860 a. Direkt İşçilik Ücret Sapması (Price Variance Rate Variance) 861 b. Direkt İşçilik Süre Sapması (Efficiency Variance) 862 3. Genel Üretim Giderleri Sapmaları 863 a. Bütçe Sapması 863 b. Verim Sapması 864 c. Kapasite Sapması 865
I. MUHASEBE KAYITLARI 867 İ. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİNİN ALTERNATİF KAYIT ŞEKLİ 873 J. ESNEK BÜTÇE TANIMI 875 K. ESNEK BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ 875 L. STATİK BÜTÇE UYGULAMASI 877 M. ESNEK BÜTÇE UYGULAMASI 879 N. ESNEK BÜTÇENİN OLUŞTURULMASI 880 O. ESNEK BÜTÇE OLUŞUMUNDA KULLANILACAK KAPASİTE ÖLÇÜSÜ 882 Ö. ESNEK BÜTÇELERDE STANDARTLARIN SAPTANMASI 884 P. KONTROL EDİLEBİLİRLİK VE SAPMALAR 885 R. ESNEK BÜTÇEDEN BEKLENEN YARARLAR VE SONUÇLAR 886 KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 887 SORULAR 889 PROBLEMLER 889 ONBEŞİNCİ BÖLÜM FAALİYETE DAYALI MALİYETLEME A. GENEL ORTALAMA İLE MALİYETLENDİRME YAKLAŞIMI 905 B. OLDUĞUNDAN DÜŞÜK VEYA FAZLA MALİYETLENDİRME 905 C. ÇAPRAZ SÜBVANSİYONLU MAMULLERİN MALİYETİ 906 D. KLASİK VE FAALİYETE DAYALI MALİYETLEME 907 E. MALİYETLENDİRME SİSTEMİNİ YENİDEN DÜZENLEME 911 F. FAALİYETE DAYALI MALİYETLEME SİSTEMİ 912 G. OPTİK A.Ş. DE FAALİYETE DAYALI MALİYETLEME SİSTEMİNİN UYGULANMASI 918 H. FAALİYETE DAYALI MALİYETLEME SİSTEMİNİN FİYATLANDIRMA KARARLARINDA 923 KULLANIMI KENDİ KENDİNE ÇALIŞMA 928 KAYNAKLAR 951