FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ

Transkript

1 FAALİYETE DAYALI MALİYET SİSTEMİ Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Doktora Programı Yönetim Muhasebesi PROF. DR. Kadir GÜRDAL

2 FDM Maliyetleme (Activity-BasedCosting-ABC) OLUŞUMU 1986 Robin COOPER ve Robert S. KAPLAN KAPSAMI Endirekt maliyetlerin tespiti ve kontrolü genel üretim maliyetlerive nedenleri ve yönetimi TANIMI genel üretim maliyetlerinin dağıtılmasında sadece yeni bir yol bir bilgi sistemi FDM, strateji,dizayn ve faaliyet kontrol veya mamul grupları ile ilgili tüm maliyetleri sadece ilgili olduğu mamul veya mamul gruplarına göre dağıtan bir maliyet sistemi olarak tanımlanmıştır. Faaliyet Ürün

3 AMAÇ FDM Doğru maliyet bilgisi strateji TEMEL AMAÇLAR Tüm üretim örgütünün faaliyet tüketimini, maliyet ve ilgili alanları tanımlayarak detaylı bilgi sağlamak Yöneticilerin kararlarını doğru verebilmeleri için doğru maliyet bilgileri sağlamak KAPSAMLI AMAÇLAR Maliyet düşürme ve maliyet yönetimi Faaliyet performans ölçümü ve iyileştirme Mamul ve hizmet çıktıları ile ilgili kararlar Mamul ve hizmet maliyetleme Bütçeleme Müşteri karlılık analizi Stok değerleme Yeni mamul ve hizmet tasarımı

4 1. Sistem, faaliyetlerin kaynakları tükettiği, mamullerin de bu faaliyetleri tükettiği varsayımına dayanır. 2. Mamul maliyetleri ile faaliyet maliyetleri birlikte hesaplanmakta ve bunu sonucu olarak ta stoklarda oluşabilecek tüm kayıplar dikkate alınmaktadır. 3. FDM, daha çok üretim veya üretim sürecinin sonunda elde edilen çıktı birimlerine kolay bir şekilde yüklenemeyen GÜM ile ilgilidir. 4. GÜM nin yüklenmesinde, otomasyona bağlı olarak direkt işçilik saati yerine makine saatleri kullanılmaktadır. 5. Üretim maliyetlerinin sabit-değişken ayrımı yapılmamakta ve tümü değişken kabul edilmekte ya da değişken maliyetler GÜM olarak ele alınmaktadır. 6. FDM, karmaşık üretim ortamlarındaki karşılıklı birbirine bağlılığın ve maliyet akışlarının analiz edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. 7. FDM, işletmelerde temel faaliyet bilgileri ve bu faaliyetlerin ortaya koyduğu maliyet bilgileri ile uğraşır. Bunun yanı sıra FDM işletmelerin yönetim kontrol sistemlerini de etkileyen bir unsurdur. Çünkü, elde edilecek maliyet raporları çalışanları ve örgütsel davranışı etkiler. 8. FDM yeni bir sistem olmakla birlikte, sadece endirekt maliyetlerle ilgilenmesi yönüyle sipariş veya safha maliyet yöntemleri ile birlikte kullanılabilecek bir yapıdadır. ÖZELLİKLER

5 FAALİYET Faaliyetler; bir işe neden olan ve böylece kaynak tüketen süreçler veya işlemlerdir Faaliyet Merkezi, genel olarak; bir işletme için önem taşıyan faaliyetlerin bir arada toplandığı yerler olarak tanımlanmaktadır. Sorumluluk Merkezi kadar geniş kapsamlı Maliyet merkezi kadar detaylı ESNEKLİK Alakalı Faaliyetler Satınalma, Üretim, Kalite Kontrol, Bakım, Depolama

6 KARŞILAŞTIRMA Maliyet Yükleme Ölçüsü Geleneksel Maliyet Sis. FDM Sistemi Kullanılan kaynakları etkileyen faktörler Yalnızca üretim hacmi Harekete geçirme sayısı veya üretim siparişleri sayısı gibi birkaç faktör Maliyet taşıyıcıları Bir Kaynakların kullanımını etkileyen her bir faktör için bir adet olmak üzere çok sayıda Maliyet taşıyıcıları sayısı Bir Her bir maliyet havuzu için bir adet olmak üzer çok sayıda Mamullerin nasıl maliyetlendirildiği Maliyet taşıyıcısı olarak üretim hacminin kullanılması Maliyet taşıyıcılarının her birinin ilgili maliyet havuzu için kullanılması

7 GELENEKSEL MALİYET SİSTEMİ KARŞILAŞTIRMA İLK MADDE VE MALZEME İŞÇİLİK GENEL ÜRETİM FAALİYET TABANLI MAKİNE HAVUZU MONTAJ HAVUZU KALİTE KONTROL HAVUZU

8 Maaliyetler FAALİYET DÜZEYLERİ Birim seviyesinde Parça Seviyesinde Mamul Seviyesinde Tesis Seviyesinde Birim mamul seviyesinde: Delik delmek, işlemek vb. Enerji tüketimi >> Çıktı kapasitesi Makinelerin hazırlanması Grup parça siparişi Malzeme taşınması >> Grup sayısı Farklı mamul üretimi: Bilgi toplanması Mühendislik Mamul tasarımı Müşteriye gönderim >>Mamul çeşidi Fabrika aydınlatma Temizlik Güvenlik Çevre düzeni Eğitim Dağıtım Anahtarı (Birim sayısı, D.İ.Saati, M.saati) Maliyet Taşıyıcıları (Etkeni) Mamül-Kaynak>Mamül-faaliyet-kaynak

9 MALİYET ETKENLERİ SEÇİMİ

10 MALİYET HAVUZU Tek bir faaliyete bağlı maliyetlerin toplandığı yerdir Çalışanların her bir faaliyetle ilişkisi ve dağıtımı oldukça zor olabilir Her alt faaliyet için bir havuz yaratılabilir Bir havuzda çok fazla maliyet etkeni varsa tekrar bölünmelidir Faaliyetler ve tüketilen kaynaklar iyi belirlenmelidir

11 FAALİYET MALİYETLERİ DAĞITIMI ü = ü = ü

12 ÖRNEK UYGULAMA Genel Üretim Giderleri Mamül Bilgisi

13 Maliyet Etkenleri ÖRNEK UYGULAMA Yükleme Oranı

14 Parça Maliyetleri ÖRNEK UYGULAMA

15 Mamül Maliyetleri ÖRNEK UYGULAMA

16 GELENEKSEL YÖNTEM ÖRNEK UYGULAMA Yükleme Oranı

17 Mamullere Maliyet Yükleme ÖRNEK UYGULAMA

18 7,455 TL yanlış birim maliyeti KARŞILAŞTIRMA

19 KAYNAKLAR UNUTKAN Ö, (2010) ACTİVİTY - BASED COSTİNG AND APPLICATION İŞLEYEN A., Faaliyete Dayalı maliyet sistemi KURNAZ N., Faaliyete Dayalı Maliyetleme Yönetmi BEN-ARIEH, David ve Li QIAN (2003) Activity-Based Cost Management for Design and Development Stage, International Journal of ProductionEconomics, Volume 83, Issue 2, CİVELEK, Muzaffer(2002) Maliyet Muhasebesi, 3.baskı, Detay Yayınevi, Ankara. COOPER, Robin (1987) The Two Stage Procedure in Cost Accounting: PartOne, Journal of Cost Management,