Prana Sanskritçe den nefes-nefes alma ve devamlı hareket şeklinde çevrilir. Bu Hint felsefesinde-tıbbında ve teolojisinde genel bir anlamı ifade eder. Dil uzmanları kelimeye bu anlamları yanında hayat enerjisi ve hayat manalarını da verirler. Hindistan filozoflarının görüşüne göre Prana bütün evrende bulunur ve her şeyin içinde gizlenir ama gözle görülemez ve tespit edilemez. Modern ilim Prana hakkında maalesef bir açıklama ve yorum getiremez. Batı toplumunda Prana kelimesinin Pranayama kelimesinden olduğunu kabul ederler. Bunu da Yogada kullanılan nefes jimnastiği olarak sayarlar. Aynı zamanda Prana doğu toplumunda Qİ enerjisi olarak da bilinir. Qi enerjisi, beşinci element (alchemies), ökültik di nlerinde eter olarak kabul edilir. Hint medeniyetinde kelimelerin birden fazla anlamı vardır. Prana kelimesi de böyledir. Bu yüzden biz bunun yorumunu yahut açıklamasını yapmaya kalktığımızda felsefe-teoloji, tıp ve Hindistan a ait yoga üzerinden de anlamlarını vermeliyiz. Hindistan ın Brahmanizm felsefī bakış açısına göre Prana kelimesi bir maddi hayatın temeli olarak ve aynı zamanda bu felsefede metafizik bir anlam taşır. 1 / 8
Brahmanalar [1] da Prana ilk defa metafizikten maddeye doğru, evrensel güçlerin yorumlamalarından çıkmıştır. Gözle görülen olayların arkasındaki temel ve olaylar nedir sorularına dair yorumlamaları Brahmanalar yapmıştır. Bir insanın görme,duyma, tad alma, koku alma ve hissetme kabiliyet ini alırsanız insan yaşar. Ama insanın nefesini keserseniz insan ölür. Dediler. Buradan çıkan sonuç şudur ki: İnsanın temeli nefes almaktır. Beden sadece bir kaptır, bir sargıdır. Ve onun içinde canlı nefes alan bir şeydir. Yani Prana. Upanişadlarda [2] Prana konsepsiyonu yorumuna devam edilmiştir. Bunlarda Prana ve Nefs (Atman) eşit olarak yorumlanır. Burada bir dil çok çeşitli olarak görülür. Yani nefes alma, duyma, görme, düşünme olarak ve aynı zamanda Prana Upanişadlarda nefes çeşitleri olarak da yorumlanır. Teolojik bakış açısına göre Prana nefs (her canlı nefes taşır manasında) olarak yorumlanır. Bu düşüncenin anlam gelişmesi teolojik açıdan Brahman ve Atman kelimelerinin birlikte, onların uyumlarıyla birlikte yorumlanmasındandır. Brahman ve Atman kelimeleri Vedalar dan alınmıştır. Brahman kelimesinin birkaç tane yorumu vardır. Brahman bir mezhebin üyesidir. 2 / 8
Brahman aynı amanda Veda hakkındaki bir kitaptır. Brahman Tanrı nın ismidir. Ve Brahman bir felsefedir ve o çeşit anlamlarıyla felsefi ve edebi yazılarda kullanılır. Böylelikle çoğu yazılarda Brahman ile kelime olarak eşya ve olay belirtilir, bu ikisini birleştirir. Konuşma-sohbet: Her bir kelimenin Brahman ıdır. Çünkü ondan bütün isimler çıkar. Atman (insanın nefsi): Brahman ın her bir hareketidir. Çünkü o her hareketin başında durur. Bazı Upanişad yazılarında iki çeşit Brahman olduğu ifade edilir. Biri ölümlü- biri ölümsüz; biri hareketli, biri hareketsiz; biri canlı biri cansız. Diğer yazılarda Brahman hakikī olan şey ve her bir maddenin başında duran şey olarak yorumlanır. Bu sular Hakk ı yaratmışlar ve Hak Brahman dır. Burada Brahman Allah ın ruhu manasına gelir. -Brihadaranyaka Upanişad- 3 / 8
Ve son olarak Brahman için yazılan yazılarda: O absolute-substance yani mutlak varlık-öz, he r bir şeyin başı ve her bir olayın başıdır. Her bir maddenin başı olduğundan her canlı olan ve canlı olmayanın başında durur.her bir şey onun içinden doğmuştur. Ve herkes sonunda oraya gider. Taytiria Upanişad- Atman: Bu kelime de Hindû metinlerinde bir kaç anlama gelir. Bu özelliğini düşünerek Atman: Bir beden ya da bir nefs alma ya da bir kişiye has nefis ya da her bir şeyin nefsi olup Brahman a eşittir. denilebilir. Bir görüşe göre Tarı İndra der ki Atman bedensiz, atman ruh. Bu bakışı Brihadaranyaka Upanişad da destekler. O da : Senin atman her bir canlıya aittir. Demiştir. Böylelikle Prana, Hindû teolojik bakış açısına göre metafizikī anlamıyla nefstir. Prana da her bir insanın fizyolojik ve parapiskolojik özellkleri belirtilir. Bu yoruma göre de Prana tam bir dinī 4 / 8
terim olarak karşımıza çıkar. Tıbbī bakış açısından (Ayurveda) Prana özel bir psiko-fizyolojik enerji olup bu enerji insan bedeni içinde dolaşır. İnsan anne karnında döllendiği an Prana yı Brahman (Tanrı) dan alır. Nefes alıp verdiği taktirde onun deposunu hayat içerisinde doldurur. Bu noktadan sonra da Pranayama nın teknikleri gelir. Çoğu insan bunu bir nefes jimnastiği olarak görse de aslında öyle değildir. Ayurveda da Prana nın beş ismi ve her bir ismin kendine ait birer fonksiyonu vardır: Prana: Nefes alıp ve verme fonksiyonu. Apana: Yeme ve vücuttan çıkarma fonksiyonu. Samana: Metabolizma fonksiyonu. Vyana: Kan dolaşımı fonksiyonu. Udana: Yutma fonksiyonu. 5 / 8
Ayurveda da kabul edilen görüşe göre, Prana titreme (özel bir haldir) halinde düşünmeyi sağlar. İnsanın ölümü esnasında Prana, insan bedenini ve astral bedenini bir tarafa ayırır. Yoga bakış açısına göre Prana her an alınan nefesle insanın yahut hayvanın bedenini doldurur. Ve bu sırada yetmiş iki bin nadi (kanal) hareket eder. Nadi kanallar şeklinde birbirine karışmış bir halde tüm vücudu sarar ve belli bölgelerde çakra oluşturur. Büyük ve önemli olan on adet Nadi vardır. Yoga bakış açısına göre ise üç tanesi hepsinden önemlidir.bunlar İda, Pingala ve Suşumna dır. Bu Nadi, altı önemli çakrayı bir arada toplar. Ve Suşumna aynı zamanda ateş- Kundalini nin çıkışı olarak kabul edilir. Bu da ateş-kundali nin çıkışı yürüyüşü insanı Samathi ye getirir. Bunları gerçekleştirmek için yogada özel hareketler vardır, içlerinde Pranayama Yoga da ilk sırayı alır. Yoga Bakış Açısına Göre Pranayama nın Anlamı: Prana devamlı ve ısrarla hep aynı istikamette gitme anlamına gelir. Prana yaşama gücü ve Pranayama teknikleri de bu yaşam gücünü artımak ve depolamak için yapılan hareketlerdir. 6 / 8
Hindu medeniyetinde Prana kavramına bakış bu şekildedir. Prana ya Modern Bir Bakış 1. Hristiyanlık ta insan nefsi ve İslamiyette nefs anlamına gelir. 2. Bir enerji biyolojik reaksiyonların sonucu olark meydana çıkar ve bunlar flora (bitki) hücresinde ortaya çıkar. Yani güneşin ışığının klorofil arasında olan bir reaksiyondur. 3. Meydana çıkan enerji insanın vücudunda bulunan protein metabolizmasında oluşan bir enerjidir. Sonuç: Pranayama teknikleri hakikaten protein metabolizmasını etkiler. Bunun sebebi idare altında yapılan nefes hareketleri insnın bütün fizyolojisini etkiler. Bunu psikologlar çok iyi bilir. İnsan ne zamanki doğru nefes alır verir o zaman rahatlar. Bu da metabolizmanın düzgün çalışmasını sağlar. [1] Edebi yazı 7 / 8
[2] Dini-edebi bir yazıdır. Barahmanlardan sonra gelir. 8 / 8