GEDİK ÜNİVERSİTESİ SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ Konu: ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Ders Adı: Fiziksel Uygunluk Öğretim Görevlisi: KAMİL ÖZER Grup Üyesi Adları: Yağmur TURAN Hava KARAGÜL Arzu YILMAZ Büşra Şeyda TURAN Hacı Osman KÖKNER GÜZ/2014
Esneklik Nedir? Hareketin gerekli olan hızda ve geniş bir açı içerisinde başarılabilmesidir.(1)
Esneklik Nedir? Flexibility Fleksibilite Range of Motion (ROM)
Esnekliğin Önemi Esnekliğin azalması koordine edilemeyen ve beklenmeyen hareketlere yol açarak kas incinmelerine ve yaralanmalarına zemin hazırlayabilir.(3) Esnekliğin kaybı aynı zamanda hareketlerin yapılışını güçleştirerek performansı da olumsuz etkiler.(3)
Hareket Genişliği Türleri Genel Hareket Genişliği Omuz,kalça,omurga gibi önemli eklem sistemlerinin hareketliliğinin yeterli düzeyde gelişmesidir. Özel Hareket Genişliği Hareket genişliği belirli bir ekleme yöneliktir. Örnek: Engel koşucusunun kalça eklemi,sırtüstü yüzücülerin omuz eklemindeki hareket genişliği.
Hareket Genişliği Türleri Aktif Hareket Genişliği(Dinamik esneklik-fleksibilite) Dışarıdan herhangi bir yardım almadan eklemin sergileyebileceği maksimal hareket edebilme yeteneğidir. Pasif Hareket Genişliği(Statik esneklik-fleksibilite) Dış kuvvetler etkisiyle antagonist kaslarının gerilmesiyle bir eklemde meydana gelen hareket genişliğidir.
Hareket Genişliği Türleri Dinamik esneklik; Aktif kas kasılması ile oluşan hareket genişliği(yaklaşık 80 derece)(3)
Hareket Genişliği Türleri Performansı Arttırmak** Sakatlıklardan Korunmak** Statik esneklik; Pasif hareket ile oluşan hareket genişliği 90 derece(80+10)(3)
Esnekliği Etkileyen Faktörler
Esnekliği Etkileyen Faktörler YAŞ Küçük çocuklarda yüksek bir esneklik görülmektedir. Fakat esneklik yaş ilerledikçe azalmaktadır.
Esnekliği Etkileyen Faktörler YAŞ Yapılan araştırmalarda esneklik ile yaş arasında önemli bir ilişkinin varlığından söz edilmektedir.
Esnekliği Etkileyen Faktörler YAŞ Esnekliğin geliştirilmesi genç yaşta daha kolay başarıldığı için sporun özelliğine bakılmaksızın esneklik her genç sporcunun antrenmanının bir parçası olmalıdır.
Esnekliği Etkileyen Faktörler YAŞ Yaşlı insanlarda fibrosis oluşumu bulunmaktadır. Fibrosis, bağ dokuda dejenerasyona uğramış kas fibrillerinin yerini alır. Bu sebepten hareketin başlangıcında, daha az hareket genişlik aralığı mevcuttur.
Esnekliği Etkileyen Faktörler YAŞ Yaşlılar kuvvetlerini geliştirebilirler, bununla birlikte uygun antrenman programlarıyla esnekliklerini de geliştirebilirler
Esnekliği Etkileyen Faktörler Cinsiyet Kadınlar erkeklere göre daha esnektir. Kalça yapısındakı farklılık Daha az kas kitlesıne sahip olma Bağ dokunun laksitesini etkileyen hormonlar
Esnekliği Etkileyen Faktörler Cinsiyet Gençler yaşlılara göre, bayanlarda erkeklere göre daha esnektir. Genç erkekler ve genç bayanlar arasındaki esneklik farklılıkları ; anatomik yapı ve antrenman düzeyinden kaynaklanır.
Esnekliği Etkileyen Faktörler BEDEN TİPİ Öncelikle vücut tiplerinden bahsetmek istiyorum VÜCUT TİPLERİ 1.Bayanlar 2 Erkekler
Esnekliği Etkileyen Faktörler 1. Düz Vücut Genel anlamda yukarıdan aşağıya bakıldığında düz bir görünüm hissi verir, kalça ve omuz genişliği birbirine yakındır ve bel kıvrımı az belirgindir. Şekil alması çok da zor değildir. 2. Armut tip vücut Görünümü adını oldukça anımsatır, omuzlar dar, kalça geniş ve bel kıvrımı geniş kalça sayesinde belirgindir. Bacaklar genelde vücut oranına göre kısadır. Tipik akdeniz kadını diye adlandırılsada, sıkça rastlanan vücut tipidir. 3.Kumsaati vücut Geniş kalça ve omuzlar, ince bir bel, geniş göğüs kafesi. Kemik yapısından dolayı herzaman şekilli ve dengeli görünür. Endamlı tabiri genellikle bu tip vücutlar için kullanılır. 4.Atletik vücut Geniş omuzlar, dar ve küçük kalça yapısı, düz uzun bacaklar. Bel kıvrımı çok belirgin değildir. Kilo almaya pek müsait değildir.
Esnekliği Etkileyen Faktörler 1.Endomorph Erkeklerde kilolu bireyleri ifade eder. 2.Mesomorph Kaslanmaya müsait vücut tipini ifade eder. 3.Ectomorph Zayıf,ince, düz bi vücudu ifade eder tabiî ki bu vucut tipleri aralarında oranlı bi şekilde değişmektedir.
Esnekliği Etkileyen Faktörler Etkileşim Birçok anatomik ve antrenmanla ilgili faktör, esnekliği etkiler. Bazı faktörler ; eklem yapısı, yaş ve cinsiyet antrenmanla değişmez. Aktivite seviyesi, ağırlık antrenmanları, stretching egzersizleri, esnekliği değiştirebilir. Eklem Yapısı Küre ve çukur eklem, kalça ve omuz eklemi, bütün anatomik düzlemlerde ve bütün eklemlerin içinde en fazla hareket genişlik aralığına sahip eklemlerdir. El bileği eklemi, sagittal ve frontal düzlemde hareket edebilir, bu yüzden hareket genişlik aralığı hem küre çukur eklemde daha azdır. Eklem tipi, eklemin şekli, eklemleri saran yumuşak dokular, hareket genişlik aralığını etkiler.
Esnemeği Etkileyen Faktörler Sonuç: Beden tipi ile esneklik faktörünü yağ dokusunun bayanlarda fazla olması sebebiyle açıklamıştık bu kas dokusu gelişmiş bireylerde esneklik anterenmanının daha sık yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır. İleri düzey bi sporcunun ileri seviyede esnek olması gerekmektedir. Kas dokusunun yoğunluğuna göre esneklik antrenmanlarının sıklığı belirlenebilir
Esnekliği Etkileyen Faktörler Esneklik çalışmalarının insan bünyesi üzerinde, biyolojik, psikolojik ve sosyolojik açıdan sayısız faydaları vardır. Günümüzde birçok bilim adamı, egzersizin ve hareket etmenin stresten korunmak açısından oldukça önemli olduğu konusunda birleşmektedir. Terapi egzersizleri olarak nitelendirilebilen bu uygulamaların önemli bir kısmını esnetme ve germe egzersizleri doldurmaktır. ESNEMENİN FİZİKSEL AKTİVİTE İLE İLİŞKİSİ
Esnekliği Etkileyen Faktörler Esneklik çalışmalarının en önemli faydalarından birisi de kasların gevşetilmesinde etkili oluşudur.
Esnemenin Fiziksel Aktivite ile İlişkisi Esnekliği Etkileyen Faktörler Çeşitli nedenlerle oluşabilen ve normal sınırların ötesinde kasılı bulunan kasların gevşetilmesinde en etkili yöntem germe egzersizleridir.
Esnekliği Etkileyen Faktörler Esnemenin Fiziksel Aktivite ile İlişkisi Diğer taraftan esneklik çalışmaları her yerde ve her zaman rahatlıkla uygulanabilir.
Esnekliği Etkileyen Faktörler Esnemenin Fiziksel Aktivite ile İlişkisi Esneklik çalışmaları ya da herhangi bir egzersiz, kişinin kendi yeteneklerini anlamasına ve bu yeteneklerinin sınırlarını hissetmesine yardımcı olur..
Esnekliği Etkileyen Fizyolojik Faktörler Eklemin yapısı Eklem çevresindeki kas ve tendonlar Nörolojik faktörler Esnekliği Etkileyen Fizyolojik Faktörler(4)
Esnekliği Etkileyen Fizyolojik Faktörler Eklemin yapısı Esneklik ekleme spesifiktir.
Esnekliği Etkileyen Fizyolojik Faktörler Eklem çevresindeki kas ve tendonlar Esnekliğin geliştirilmesinde, kas ve konnektif dokunun direnci değiştirilebilir en büyük faktördür. Kaslar ya direkt olarak ya da tendonlarla kemiğe bağlanırlar. Tendonlar, kologen adı verilen proteinlerden oluşur ve sert bir yapıya sahiptirler. Kolojen yapı, ilginç olarak gerilme kuvvetine sahiptir, fakat elastik değildir.(4)
Esnekliği Etkileyen Fizyolojik Faktörler Nörolojik Faktörler MYOTATİK REFLEKS GOLGi TENDON ORGANI
Esnekliği Etkileyen Fizyolojik Faktörler MYOTATİK REFLEKS Kas ne zaman esnetilse, hemen bir refleks kasılma meydana gelir. Bu, aşırı gerilmeyi önlemek için bir koruma mekanizmasıdır. Kası etkili olarak esnetmek istiyorsak, bu hassaslığı engellemek gerekir. Esneme hareketi yavaş olarak yapıldığında ve en son noktada pozisyon korunduğunda sağlanabilmektedir.(4) GOLGİ TENDON ORGANI Tendonların içinde bulunan diğer bir koruma mekanizmasıdır. Görevi; kasın gerilimini gözlemek ve kritik nokta aşıldığında spinal kord yoluyla gevşeme sinyali yollamaktır. Gerçekleştiğinde,kas normalden daha fazla gevşeyecek ve daha büyük esnekliğe erişilecektir.(4)
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
Kaynaklar 1)Fiziksel Uygunluk-Prof. Dr. Kamil ÖZER 2)Antrenman ve Müsabaka-Prof.Dr. Sedat MURATLI 3)Fiziksel Uygunluk Testleri-Doç.Dr. Mitat KOZ 4)Fiziksel Aktivite-Esneklik-Yrd.Doç.Dr. Murat BİLGE 5)Çakıroğlu, 1957. Antrenman Bilgisi-Antrenman Teorisi ve Sistemetiği 6)Martin,1988. Training kindes-und Jugendalter., Sachorndof, s.73,