GİRİŞİMCİLİK KAVRAMI, TANIMI VE KAPSAMI 1. hafta Asırlık Türk Girişimciler 200 yılını tamamlayanlar: Cağaloğlu Hamamı, Ali Muhittin Gıda Sanayi, Çukurova Gıda Sanayi. 100 yılını aşanlar: Abdullah Efendi Lokantası, Güllüoğlu, Hacı Şakir, İskender Kebapcısı, Komili, Konyalı Lokantası, Kuru Kahveci Mehmet Efendi, Pera Palas, Tuzcuoğlu, Vefa Bozacısı. 1
GİRİŞİM TANIMI Girişim, genel olarak iki farklı bakış açısı ile ele alınır. Birincide girişim kavramı; somut bir çerçevede, mal veya hizmet üretmek ve/veya pazarlamak amacıyla üretim faktörlerinin bir araya getirildiği, üretim süreci sonucunda mal veya hizmetlerin ortaya konulduğu, ekonomik, teknik ve hukuki birimler olarak tanımlanmaktadır GİRİŞİM TANIMI İkinci yaklaşım ise, girişim kavramını soyut bir çerçevede ele almaktadır. Söyle ki; bu bakış açısıyla girişim ve teşebbüs, girişimcilerin bir işletme kurmak amacıyla ortaya koydukları çabaları ve katlandıkları zorlukları kapsamaktadır. 2
GİRİŞİM = İŞLETME MİDİR? İŞLETME : iktisadi mal ve hizmetlerin üretildiği ekonomik ve teknik bir birimdir. Girişim ise bir ya da birden fazla işletmesi olan onları organize eden, yöneten, finanse eden, koordine eden ve onlara sahip olan bir varlık ve manevi kişiliktir. Örneğin Pektim Petrokimya Anonim Şirketi birçok işletmesi olan bir girişim; buna bağlı plastik işleme fabrikası ise bir işletmedir. 3
GİRİŞİMCİLİĞİN TANIMI ilk kez ortaçağda kullanılan bu kelime «ENTREPRENDERE» kökünden ve üstlenmek girişmek anlamında kullanılmıştır. Günümüzde «yenilik yapabilme, fırsatları değerlendirebilme ve ticari anlamda uygulanabilir hale getirme» anlamında kullanılmaktadır. Girişimciliğin Tanımı Richard Cantillon a göre girişimci, henüz belirginleşmemiş bir bedelle satmak üzere üretim girdilerini ve hizmetleri satın alan kişidir. 4
Girişimciliğin Tanımı Jean Baptise Say, girişimcinin risk üstlenme kadar üretim girdilerini örgütlenme ve yönetme niteliğine sahip olması gereği üzerinde durmuştur. Girişimciliğin Tanımı A.Schumpeter ise girişimcinin yenilikçi ve dinamik olma özelliğini ise, ekonomik kalkınmada, insan kaynaklarının temel yapı taşlarından birisi olarak vurgulamış, girişimciyi toplumda değişimi yaratacak kişi olarak görmüştür. 5
GİRİŞİMCİLİK NEDİR? girişimcilik; değer yaratmak için, kâr amacı güden yeni bir işletme kurma veya büyütme ve yeni bir mal veya hizmet yaratma sürecidir. girişimcilik bir fırsat algılama ve o fırsatı ele geçirmek için bir organizasyon yaratma faaliyetidir. Geçmişte daha çok kâr amacı ile kendi işini kurma ve büyütme olarak tanımlanan girişimcilik günümüzde daha çok risk alma, yenilikleri yakalama, fırsatları değerlendirme ve bunları hayata geçirme süreci olarak tanımlanmaktadır. 6
GİRİŞİMCİ TANIMLARI Girişimci fırsatları gözetleyen ve onları bulduğunda her türlü riski alarak gerçekleştirmeye çalışan kişidir. Kaynaklar konusunda öngörüde bulunarak işi planlayan, insan kaynaklarını örgütleyerek girdilerin işlenmesini sağlayan ve elde edilen çıktıyı da kârlılık yaratacak biçimde tüketicilerin kullanımına sunma becerisini gösteren kişi. Mal veya hizmet üretmek veya pazarlamak için sahip olduğu sermayeyi ortaya koyarak amacına ulaşmak için bir işletme kuran ve bu işletmeyi ya yöneten ya da yönetim konusunda profesyonel bir uzmandan yardım alan ve kar elde etmeyi amaçlayan kişidir. 7
emek, hammadde ve diğer varlıkları daha büyük değer/imkân yaratacak şekilde bir araya getiren kişi Girişimci, üretim elemanlarını (doğa, emek, sermaye) sistemli ve bilinçli bir şekilde bir araya getirerek mal ve hizmet üretimini sağlayan kişidir GİRİŞİMCİLERİN ÖZELLİKLERİ Girişimcilerin taşıdıkları kişilik özellikleri ile ilgili birçok farklı görüş bulunmaktadır. girişimcilerin temel psikolojik özellikleri şunlardır : yenilikçi, risk alan Sorumluluk üstlenebilen Dinamik bir kişilik değişime odaklı fırsatlara odaklanmış Yaratıcı gelişmiş iletişim becerisi proaktiflik kişilk özellikleri (bilinçli veya bilinçsiz, sonu olumlu veya olumsuz olsun yeni koşullar oluşturmak ya da mevcut koşulların seyrini değiştirmek için inisiyatif kullanmaktır) yüksek başarı güdüsü kararlarında ısrarcı olma 8
Girişimci Ve Girişimcilikle İlgili Veya Benzer Kavramlar Sermayedar- Girişimci Ayırımı Uygulamada sermayedar fiilen yatırıma giriştiği ve işletmesinin kurucusu olduğundan girişimci ile karıştırılmaktadır. Oysa girişimcilik, risk alabilme, dinamizm, yaratıcılık vb. nitelikler gerektirmektedir. Her sermaye sahibinde bu niteliklerin bulunması beklenemez. Girişimcilik yeteneklerine sahip fakat yeterli sermayesi olmayan kişiler potansiyel birer girişimci olarak tanımlanmaktadır. Sermayedar bir işletme kurmak adına gerekli olan sermayeye yani mal ve hizmet üretmek için gerekli üretim araçlarına sahip olan kişidir. 9
İşveren/Patron-Girişimci Ayırımı Patron, girişimci olabileceği gibi sermaye sahipliği, işveren ya da yöneticilik kavramlarının yerine de kullanılabilir. Girişimcilik ise, devamlı risk almak suretiyle diğerlerinin göremediği ya da cesaret edemediği iş fırsatlarını değerlendiren kişidir. İşveren işgörenleri kendi iş yerinde bedenen ya da fikren istihdam eden ve bu istihdam ilişkisi sonucu sorumluluk üstlenen kişidir. Yönetici-Girişimci Ayırımı Yönetici: kar ve risk başkasına ait olmak üzere ekonomik mal veya hizmet üretmek ve/veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele geçirip düzenli bir biçimde bir araya getiren ve böylece kurulan ya da çalışan işletmenin amaca uygun çalışmasını sağlayan ve bunun sonucunda maaş alan kişidir. girişimci, ekonomik mal veya hizmet üretmek ve/veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele geçirip düzenli bir biçimde bir araya getiren, kar amacı güden ve girişimlerinin sonucu doğabilecek tüm riskleri üzerine alan kişidir. 10
Teknisyen/Teknokrat-Girişimci Ayırımı Teknisyen veya teknokratlığa, bir şeyin doğru yapılmasını istiyorsan, kendin yap ilkesi yön vermektedir. Girişimci gelecekte, teknisyen ise günümüzde yaşamaktadır. Girişimci hayal eder, teknisyen ise gerçekleştirir. GİRİŞİMCİLİĞİN TEMEL FONKSİYONLARI Yeni mal ve hizmet üretmek veya bilinen mal ve hizmetlerin nitelik ve kalitelerini yükseltmek. Yeni üretim yöntemleri geliştirme ve uygulayabilme yeteneği Endüstride yeni organizasyonlar kurmak Yerel pazarlara ulaşmak Hammadde ve benzeri maddelerin sağlanabileceği yeni kaynaklar bulmak İstihdam yaratmak Sermaye birikimini sağlamak 11
GİRİŞİMCİLERDE BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER bağlılık, kararlılık, azim Başarı ihtiyacı Fırsat yönelimi İçsel kontrol odağı Belirsizliğe karşı tolerans Risk almak Yenilikçilik Yaratıcılık İyimserlik Liderlik Kendi geleceğine yön verebilme Başarma ihtiyacı (güdüsü): Başarma motivasyonu zorluklarla mücadele etme, yetenekler yönünde kendine güven, kişisel gelişim sağlama, rekabetçilik, kaynakları yönetme, yüksek standartlara ulaşma olarak düşünülebilir. Girişimciler kendilerini başarı ile özdeşleştirme ve başarı ihtiyaçlarını tatmin etme eğilimindedirler. 12
İçsel Kontrol hissi Kontrol hissi bir bireyin hayatındaki ödülleri ve cezaları algılamalarını ifade etmektedir. İçsel bir kontrol hissine sahip bireyler, kendi hayatlarının gidişatını kendilerinin kontrol edebilme yeteneğine sahip olduklarına inanmaktayken, dışsal kontrol hissine sahip bireyler de hayatın olaylarının dışsal faktörlerin (şans, talih, kısmet v.b.) sonuçları olduğuna inanmaktadırlar. Risk alma eğilimi Bir kişinin risk alma eğilimi belirsiz karar verme şartlarında şans almaya doğru eğilimi olarak tanımlanabilmektedir. Girişimcilikte de risk almaya yatkın olmak, finansal açıdan zarar tehlikesini ve sosyal açıdan da başarısızlığı göze almak demektir. Risk alma eğilimi girişimcinin yaşı, cinsiyeti, deneyimi, aile yapısı, geçmişi, sosyo-ekonomik statüsü vb. demografik özellikleriyle de yakından ilgilidir 13
Belirsizlik Toleransı herhangi bir durumla ilgili yeterince detaylı bir bilgi yok ise o durumda bir belirsizlik söz konusudur. Belirsizlik toleransı ise, belirsiz durumlara olumlu tepki verebilme yeteneğidir. Kararlar hangi seçeneğin başarılı olacağı konusunda açıklık ve belirginlik olmadan alınır. Bu özelliklere sahip bir girişimci birçok kişinin cesaret edemeyeceği belirsizlik düzeylerinde risk alarak işini sürdürmeye devam eder. Kendine güvenmek Bir girişimcinin belirlemiş olduğu hedefleri başarabileceğine inanması gereklidir. Kendine güvenenler hassasiyetle takip ettikleri iş programları olan, olayların sonuçlarını kendilerinin etkilediğine inanan bireylerden oluşur. 14
Yenilikçilik: Girişimci açısından yenilik, işletmenin ekonomik ve sosyal potansiyelinde belirli amaçlara odaklanmış değişimler yaratma faaliyetlerini kapsar. Girişimci tanımlarına bakıldığında en çok yenilikçi olmave risk almaözelliğinin yer aldığı görülmektedir. Duygusal Zekâ Duygusal zeka: Bireyin kendisini harekete geçirebilme, aksiliklere rağmen yoluna devam edebilme, dürtüleri kontrol ederek tatmini erteleyebilme, ruh halini düzenleyebilme, empati kurma, umut etme, sorunların düşünmeyi engellenmesine izin vermemesidir. Duygusal zekâya sahip girişimciler, fikirlerini açıklama, iş yapma ve yaptırma sürecinde daha başarılıdırlar. 15
Girişimciliğin Bileşenleri Girişimciliğin dört ana bileşeni vardır: 1 ) Yenilikçi ve yaratıcı olma 2 ) Risk alma 3 ) Öncü olma 4 ) Rekabetçi düşünme 1.Bileşen: Yenilikçilik ve Yaratıcılık Problemlere ve ihtiyaçlara yaratıcı, alışılmamış ve yeni çözümler aramak: Girişimciyi diğer insanlardan ayıran temel özellik, yaratıcı ve yenilikçi olması, yeni fikirler geliştirmesi ve bu fikirleri uygulamaya koymasıdır. Schumpeter e göre girişimci, yenilikçi ve dinamik, yaratıcı yıkıcılık görevini yerine getirmektedir. Bunu yapabilmesi için çok yönlü ve bağımsız düşünebilmesi, ikna gücüne sahip olması, iyi iletişim kurması; esnek, yaratıcı, özgüvenli, dayanıklı ve ısrarcı olmalıdır. 16
1.Bileşen-A: Yaratıcılık Yaratıcılık hakkında yaygın ve yanlış düşünceler: Yaratıcılık dahiler, bilim adamları ve sanatçılara özgüdür. Yaratıcılık ancak olağan dışı koşulların ve değişimlerin biraraya gelmesiyle ve şans eseri sonucu rastlantısal olarak ortaya çıkar. Yaratıcılık çılgınlık, hayalcilik ve mantıksızlıktır. Her alanda yaratıcılık yapılamaz. 1.Bileşen-A: Yaratıcılık Yaratıcılığın geliştirilmesini etkileyen faktörler: 1)Motivasyon: İnsanı yaratıcılık konusunda heyecanlandıran, ona esin veren, bu konudaki yeteneğini uyaran her şey. 2)Tutum, davranışlar ve ortam: alışılmışa, statükoya, kalıplara, kurallara kafa tutan, meydan okuyabilen ve sorgulayabilendir. Bu davranışlar bireysel ve örgütsel diye ikiye ayrılır. 12/ 17
1.Bileşen-A: Yaratıcılık İçsel Motivasyon sorunun çözümü konusunda meydan okuma, ilgi, istek, yaratıcılık tutkusu ve çözümün verdiği hazdır. Dışsal Motivasyon dış etkilerden oluşur.yaratıcı olursa ödül, olmazsa işten atılma gibi. İçsel motivasyon yaratıcılıkta dışsal motivasyondan daha etkilidir. 1.Bileşen-A: Yaratıcılık Bireysel yaratıcılıkta tutum ve davranışlar: 1 ) Farklılık: Yaratıcılık farklılıktan doğar. 2 ) Hata ve risk: Risk, alınacak bir karar ve eylem sonucunda zarar görme olasılığıdır. 3 ) Düşünce: Düşünceler yaratıcılığın ilk adımıdır. 4 ) Kavram oluşturmak: Kavram, bir amacı olan ve katma değer sağlayan süreci inşa etmenin bir yoludur. 18
1.Bileşen-A: Yaratıcılık Yaratıcılık teknikleri: 1)Beyin fırtınası: Olabildiğince çok düşünce 2)Ters beyin fırtınası: Şeytanın avukatlığı 3)Düşünce haritası: Bir daire veya kutu içerisine sorun yazılır. Fikirler küçük dairelere yazılır ve ana daire ile ilişkilendirilir. 4)Matris yöntemi (Tablolama): Ürün ile ilgili özellikler bir tabloya iki boyutlu olarak yerleştirilir.bu unsurların ürünle arasındaki ilişkisinden yeni düşünceler yaratılır. 5)Yatay düşünme tekniği: Edward De Bono tarafından atılmıştır. Düşünmeyi yatay ve dikey olarak ikiye ayırır. Dikey düşünme mantıksal düşünmedir. Yatay düşünme farklı düşünceler bulmaktır. 6)Odak grup görüşmeleri tekniği: Konu ve sorunun önceden belli olduğu, grupların bu konu ve soruna odaklandığı, sonuçların ek çalışma ile analiz edildiği yöntemdir. 19
1.Bileşen-B: Yenilikçilik Yaratıcılık sürecinde üretilen yeni fikirlerin uygulanmasına yenilik denir. M.Porter ın yenilikçilik konusundaki verimlilik bağlantılı düşünceleri: a) Ürün kalitesini yükseltebilme b) Ürüne ek özellikler kazandırma c) Üretimde verimliliği yükseltebilme d) Yüksek otomasyon Girişimcilikte yenilik: Farklı kişiliklere sahip girişimcilerin ortak yönleri, yenilikçiliğin odak nokta olmasıdır. Yenilik; girişimcinin yeni zenginlik üreten kaynaklar yaratmasının ya da mevcut kaynaklarla zenginlik yaratma potansiyelini artırmasının aracıdır. 20
Yenilik kaynakları :Peter F. Drucker yenilik kaynaklarını iki gruba ayırmaktadır: a)şirketin veya sektörün içinde yer alan kaynaklar, b)şirketin dışındaki sosyal ve entellektüel ortamlar: a)şirketin veya sektörün içinde yer alan kaynaklar: Beklenmedik gelişmeler, Uyumsuzluklar, Süreçlerdeki değişimler, Sektör ve piyasa yapısındaki değişimler 21
b) Şirketin dışındaki sosyal ve entellektüel ortamlar: Demografik yapıdaki değişimler, Algılama değişimleri, Yeni bilgi. İnovasyon Türleri Ürün İnovasyonu Hizmet İnovasyonu Süreç İnovasyonu Pazarlama İnovasyonu Organizasyonel İnovasyon 22
Ürün İnovasyonu Farklı ve yeni bir ürünün geliştirilmesi Varolan bir üründe değişiklik, farklılık ve yenilik yapılması Teneke kutudaki içecekleri hiç bu şekilde içmeyi düşünmüş müydünüz? 23
Kavun dilimleyicisi tek kelimeyle mükemmel bir buluş. Mısır soyucu farklı ve inovatif bir düşünce 24
Mısır tutucu ızgara mısırcıların işini kolaylaştıracak Yumurta kırmak artık daha kolay:) 25
Soğan gözlüğü gerçek bir ihtiyaç. 26
Hizmet İnovasyonu Yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş bir hizmet yaklaşımı Hizmetin sunum ve dağıtım sistemindeki farklılık Hizmetin sunulmasında yeni teknolojilerin kullanılması Süreç İnovasyonu Farklı yeni bir üretim veya dağıtım yönteminin geliştirilmesi veya varolan yöntemlerin iyileştirilip daha gelişkin hale getirilmesi. 27
Pazarlama İnovasyonu Yeni pazarlama yöntemlerinin ve yeni pazarlama kanallarının geliştirilmesi, yeni ambalaj ve boyutlama gibi yeniliklerin geliştirilip uygulanması. Organizasyonel İnovasyon Yeni çalışma ve iş yapış yöntemlerinin geliştirilmesi ya da varolan sistemlerin firma şartlarına uyarlanarak kullanılması. 28
2.Bileşen: Risk Alma Göreceli olarak önemli miktarda bir kaynağın kabul edilebilir bir risk düzeyi olan fırsatlara bağlama istekliliğidir 3.Bileşen: Öncü Olma Girişimci başkalarını takip eden değil, takip edilen olmalıdır. Bunun için fırsatları iyi değerlendirmelidir. Yeni bir iş kurmanın ilk adımı pazarda olan açıklara odaklanmaktır. Açıklar, insanların beklentileri ve istekleri ile elde ettikleri arasındaki farktır. 29
Girişimci düşünce yapısında dışsal baskılar fırsatların yaratılmasını zorunlu kılar: Teknolojik gelişmeler, Yeni ürünler için para ödeme arzusu ve tüketim ekonomisi, Yeni yaşam tarzını belirleyen sosyal değerler ve ihtiyaçlar, Rekabeti etkileyen siyasi gelişmeler (yasama)ve düzenleyici kurallar (mevzuat). 4.Bileşen: Rekabetçi Düşünme İşletmeler ve tüketiciler açısından sağlıklı bir piyasa ortamı yaratır. Porter in Büyük Strateji senaryolarından biri seçilerek uygulanır. Kaynak sağlanması kadar mevcut kaynakların ne kadar etkin kullanıldığı da önemlidir. 30