Savaş Doğan Kenan Osmanoğlu Kerem Köker KONU NLTIMLI SÖZEL YETENEK 978-605-364-363-0 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2013, Pegem kademi u kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem kademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. nılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. u kitap T.. Kültür akanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. u kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULR' ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem kademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 6. askı Yayın-Proje Yönetmeni: Şermin Yılmaz Dizgi-Grafik Tasarım: Selcan rslan Kapak Tasarımı: Gürsel vcı askı: Tuna Matbaacılık.ş. (nkara-0312-2783484) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 16102 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / NKR Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi elgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım elgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 E-ileti: pegem@pegem.net
İÇİNDEKİLER TÜRKÇE 1. ÖLÜM SÖZÜKTE NLM...3 Sözcüğün nlamı...4 Gerçek nlam...5 Mecaz nlam...6 Terim nlam...7 Soyut Somut nlam...7 Nitel Nicel nlam...8 Sözcüğün ümleye Kattığı nlam...8 Sözcüklerde nlam İlişkileri...9 Eş nlamlı Sözcükler...9 Yakın nlamlı Sözcükler...10 Karşıt nlamlı Sözcükler...11 Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler...12 Genel Özel İlişkili Sözcükler...15 Söz Sanatları...15 enzetme (Teşbih)...15 Eğretileme (İstiare)...16 d ktarması (Mecaz-ı Mürsel)...19 Değinmece (Kinaye)...19 Dokundurma (Tariz)...20 Mübalâğa (bartma)...21 Dolaylama...21 Güzel dlandırma...22 Somutlama...22 Söz Öbekleri...23 Deyimler...23 tasözleri...24 İkilemeler...27 Pekiştirmeler...28 Sözün ümleye Kattığı nlam...28 Çıkmış Sorular...30 Çözümlü Test...36 2. ÖLÜM ÜMLEDE NLM...41 ümlenin Yorumu...42 ümle Vurgusu...42 Eş nlamlı (Özdeş) / Yakın nlamlı ümleler...43 ümlenin İletisi...44 ümle nalizi...47 Çelişen (Karşıt nlamlı) ümleler...48 Kesin Yargı...50 ümlenin Yapısı...52 Eksiltili ümleler...52 ümle Tamamlama...52 ümle Oluşturma...56 ümlenin nlamı...59 nlamlarına Göre ümleler...59 nlam İlişkilerine Göre ümleler...61 nlatım Özelliklerine Göre ümleler...63 İlettiği Duygu, Düşünce ve Duruma Göre ümleler...67 Çıkmış Sorular...74 Çözümlü Test...83 3. ÖLÜM NLTİM İÇİMLERİ... 88 Öyküleyici nlatım... 89 etimleyici nlatım... 89 çıklayıcı nlatım... 89 Tartışmacı nlatım... 90 Düşünceyi Geliştirme Yolları... 90 enzetme... 90 Tanımlama... 91 Karşılaştırma... 91 Örneklendirme... 91 Tanık Gösterme (lıntı Yapma)... 92 Sayısal Verilerden Yararlanma... 92 Soru Sorma... 92 nlatım Nitelikleri3... 93 Özgünlük... 93 Özlülük (Yoğunluk)... 93 Yalınlık (Sadelik)... 93 kıcılık... 93 Sürükleyicilik... 93 Duruluk... 93 çıklık... 93 Tutarlılık... 93 Çıkmış Sorular... 95 Çözümlü Test... 101 4. ÖLÜM PRGRF... 107 te Paragraf Soruları... 108 Paragraf Sorularının Özelliği Nedir?... 108 Paragraf Konusuna Nasıl Çalışmalı?... 108 Paragrafın İçeriği... 109 Paragrafta Konu... 109 Paragrafta aşlık... 112 Paragrafta na Düşünce... 113 Paragrafta Yardımcı Düşünceler... 116 Paragrafta Tanıtılan Kişiyle İlgili Sorular... 122 Parçaya Dayalı Sorular... 124 Paragrafın Yapısı... 155 Paragrafın ölümleri... 155 Paragrafın Yapısına İlişkin Soru Tipleri ve Çözüme Yönelik Pratikler... 156 Çıkmış Sorular... 180 Çözümlü Test... 197 5. ÖLÜM SÖZEL MNTIK... 203 Mantıkla İlgili Temel Kavramlar... 204 Sözel Mantık Sorularının Kapsamı... 204 Sözel Mantık Soruları Hakkında... 204 Soru Çözümünde Yararlanılabilecek Yöntemler... 205 Simgeler Kullanma... 205 Tablo Oluşturma... 206 Sıralama... 211 Sözel Mantık Soru Tipleri ve Örnek Çözümleri... 212 Çıkarım Soruları... 212 Şifreleme Soruları... 213 Sıralama Soruları... 213 Yer-Yön-Konum ildiren Sorular... 215 Eşleştirme Soruları... 217 Tablo Yorumlama Soruları... 218 Karma Sorular... 219 Çıkmış Sorular... 220 Çözümlü Test... 226 iv
MTEMTİK 1. ÖLÜM SYILR...235 Sayı Kümeleri...236 Doğal Sayılar...237 Tam Sayılar...240 Tek ve Çift Tam Sayılar...241 Pozitif ve Negatif Sayılar...243 rdışık Sayılar...245 sal Sayı...250 ralarında sal Sayılar...250 asamak nalizi...251 Çözümleme...256 Faktöriyel...258 Sayma Sistemleri...261 Çıkmış Sorular...268 Çözümlü Test 1...273 Çözümlü Test 2...278 Çözümlü Test 3...283 Çözümlü Test 4...288 Çözümlü Test 5...294 Çözümlü Test 6...299 Çözümlü Test 7...304 Çözümlü Test 8...309 Çözümlü Test 9...313 3. ÖLÜM SL ÇRPNLR YIRM EO EKOK... 341 sal Çarpanlara yırma... 342 ir Tam Sayının ölenleri... 343 ir Tam Sayının ölenleri Toplamı... 345 En üyük Ortak ölen (EO)... 346 En Küçük Ortak Kat (EKOK)... 349 Çıkmış Sorular... 354 Çözümlü Test - 1... 356 Çözümlü Test - 2... 361 4. ÖLÜM İRİNİ DEREEDEN DENKLEMLER... 366 irinci Dereceden ir ilinmeyenli Denklemler... 367 irinci Dereceden İki ilinmeyenli Denklemler... 370 Denklem Sistemi... 370 Yok Etme Metodu... 370 Yerine Koyma Metodu... 371 Özel Denklemler... 372 Çıkmış Sorular... 375 Çözümlü Test... 379 5. ÖLÜM 2. ÖLÜM ÖLME ÖLÜNEİLME KURLLRI...318 ölme...319 ölünebilme Kuralları...323 2 ile ölünebilme...323 3 ile ölünebilme...323 4 ile ölünebilme...324 5 ile ölünebilme...325 7 ile ölünebilme...326 8 ile ölünebilme...326 9 ile ölünebilme...326 10 ile ölünebilme...328 11 ile ölünebilme...328 Çıkmış Sorular...330 Çözümlü Test - 1...331 Çözümlü Test - 2...336 RSYONEL SYILR... 384 Kesir ve Kesir Türleri... 385 Kesir... 385 asit Kesir... 385 ileşik Kesir... 385 Tam Sayılı Kesir... 386 Sabit Kesir... 387 Denk Kesir... 388 Rasyonel Sayılarda Dört İşlem... 389 Toplama İşlemi... 389 Çıkarma İşlemi... 389 Çarpma İşlemi... 389 ölme İşlemi... 389 Kuvvet lma... 389 İşlem Önceliği... 390 Ondalık Kesirler... 393 Ondalık Sayılarda Dört İşlem... 394 Devirli Ondalık çılımlar... 396 Rasyonel Sayılarda Sıralama... 397 İki Rasyonel Sayı rasındaki Sayıları Yazma... 399 Çıkmış Sorular... 400 Çözümlü Test - 1... 403 Çözümlü Test - 2... 408 v
6. ÖLÜM ÜSLÜ SYILR...413 Özellikleri...414 Üslü Sayılarda Dört İşlem...417 Toplama Çıkarma...417 Çarpma...418 ölme...420 Çıkmış Sorular...423 Çözümlü Test...425 7. ÖLÜM KÖKLÜ SYILR...430 Köklü Sayıların Özellikleri...431 Köklü Sayılarda Dört İşlem...435 Toplama-Çıkarma...435 Çarpma...436 ölme...437 Kök Dışındaki ir Sayının Kök İçine lınması...439 Eşlenik (Paydayı Kökten Kurtarma)...440 İç İçe Sonlu Kökler...442 İç İçe Sonsuz Kökler...443 2 ifadesinin Kök Dışına Çıkarılması...445 Köklü Sayılarda Sıralama...447 Köklü Sayılarda Denklem Çözme...448 Çıkmış Sorular...449 Çözümlü Test...451 8. ÖLÜM ÇRPNLR YIRM...456 Ortak Parantez Yöntemi...457 Gruplandırma Yöntemi...457 ax 2 +bx+c ifadesinin Çarpanlara yrılması...458 Özdeşlikler...460 İki Kare Farkı...460 Tam Kare İfadeler...462 III. Dereceden Özdeşlikler...465 Çıkmış Sorular...467 Çözümlü Test...470 9. ÖLÜM EŞİTSİZLİK MUTLK DEĞER...475 Eşitsizlikler...476 Özellikleri...476 Reel (Gerçel) Sayı ralıkları...479 Kapalı ralık...479 Yarı çık ralık...479 çık ralık...480 irinci Dereceden ir ilinmeyenli Eşitsizlikler...480 Eşitsizlikler ve İşaret İncelemesi...481 Mutlak Değer...483 Özellikleri...485 Çıkmış Sorular...489 Çözümlü Test 1...493 Çözümlü Test 2...495 10. ÖLÜM ORN ORNTI... 504 Oran... 505 Orantı... 505 Orantının Özellikleri... 505 Orantı Türleri... 507 Doğru Orantı... 507 Ters Orantılı Çokluklar... 509 ileşik Orantı... 510 Ortalamalar... 511 ritmetik Ortalama... 511 Geometrik Ortalama... 512 Çıkmış Sorular... 514 Çözümlü Test - 1... 517 Çözümlü Test - 2... 522 11. ÖLÜM PROLEMLER... 527 Denklem Kurma Problemleri... 528 Yaş Problemleri... 534 Yüzde Problemleri... 537 Faiz Problemleri... 539 Kâr Zarar Problemleri... 540 Karışım Problemleri... 543 İşçi Problemleri... 546 Havuz Problemleri... 548 Hareket Problemleri... 549 Çıkmış Sorular... 555 Çözümlü Test - 1... 571 Çözümlü Test - 2... 576 Çözümlü Test - 3... 582 Çözümlü Test - 4... 587 Çözümlü Test - 5... 593 Çözümlü Test - 6... 598 Çözümlü Test - 7... 605 Çözümlü Test - 8... 611 Çözümlü Test - 9... 618 Çözümlü Test - 10... 624 12. ÖLÜM KÜMELER... 630 Küme... 631 Kümenin Elemanı ve Eleman Sayısı... 631 Kümelerin Gösterimi... 631 Küme Çeşitleri... 632 Kümelerde İşlemler... 633 lt Küme... 636 Küme Problemleri... 638 Çıkmış Sorular... 640 Çözümlü Test... 642 vi
13. ÖLÜM İŞLEM MODÜLER RİTMETİK...647 İşlem...648 İşlem Tabloları...651 İşlemin Özellikleri...651 Modüler ritmetik...654 Modüler ritmetiğin Özellikleri...655 Modüler ritmetikte Denklem Çözümü...659 Çıkmış Sorular...660 Çözümlü Test 1...661 Çözümlü Test 2...665 14. ÖLÜM PERMÜTSYON KOMİNSYON OLSILIK...670 Saymanın Temel Kuralları...671 Toplama Kuralı...671 Çarpma Yolu ile Sayma...671 Saymanın Temel İlkesi...671 Permütasyon (Sıralama)...673 Tekrarlı Permütasyon...674 Dairesel Permütasyon...675 Kombinasyon (Gruplama)...676 Olasılık...681 Olasılık Fonksiyonu...681 Olasılık Hesabı...682 Koşullu Olasılık...686 ağımsız ve ağımlı Olasılık...687 Çıkmış Sorular...688 Çözümlü Test 1...690 Çözümlü Test 2...695 Çözümlü Test 3...700 15. ÖLÜM TLO VE GRFİKLER...705 Tablo ve Yorumlama...706 Grafik ve Yorumlama...710 Çizgi Grafik...710 Sütun Grafiği...712 Daire Grafiği...712 Çıkmış Sorular...715 Çözümlü Test 1...727 Çözümlü Test 2...730 16. ÖLÜM SYISL YETENEK PROLEMLERİ...733 Sayısal Mantık Soruları...734 Sayı Dizileri...738 Şifreli Sorular...738 Görsel Yetenek...742 Çıkmış Sorular...746 evaplı Test - 1...767 evaplı Test - 2...771 evaplı Test - 3...775 evaplı Test - 4...779 GEOMETRİ 1. ÖLÜM GEOMETRİK KVRMLR VE DOĞRUD ÇILR... 784 Geometrik Kavramlar... 785 Tanımsız Kavramlar... 785 çılar... 785 çının Ölçüsü... 785 çının Düzlemde yırdığı ölgeler... 785 çı Ölçü irimleri... 785 çı Çeşitleri... 786 Dar çı... 786 Dik çı... 786 Geniş çı... 786 Doğru çı... 786 Tam çı... 786 Komşu çılar... 786 çıortay... 786 Tümler çılar... 787 ütünler çılar... 787 Ters çılar... 788 Paralel İki Doğrunun ir Kesen ile Yaptığı çılar... 788 Paralel İki Doğrunun irden Çok Kesen İle Meydana Getirdiği çılar... 788 Kenarları Paralel çılar... 790 Kenarları Dik çılar... 790 Üçgenler... 793 Üçgen Çeşitleri... 793 çılarına Göre Üçgenler... 793 Kenarlarına Göre Üçgenler... 793 Üçgende Temel ve Yardımcı Elemanlar... 794 Yükseklik... 794 çıortay... 794 Kenarortay... 794 Üçgende çılar ile İlgili Özellikler... 795 Dik Üçgen... 799 Pisagor Teoremi... 799 Öklid ağıntıları... 800 Kenarlarına Göre Özel Dik Üçgenler... 801 çılarına Göre Özel Dik Üçgenler... 802 Üçgende çıortay Teoremleri... 804 İç çıortay Teoremi... 805 Dış çıortay Teoremi... 806 Üçgende Kenarortay Teoremleri... 808 ğırlık Merkezi... 808 Kenarortay ağıntıları... 810 İkizkenar Üçgen... 812 Eşkenar Üçgen... 814 Üçgende lan... 818 Üçgende enzerlik... 823 çı çı çı enzerlik Kuralı... 823 Tales Teoremi... 825 Temel Orantı Teoremi... 825 vii
Çapraz Tales Teoremi...826 Kenar çı Kenar enzerlik Kuralı...827 Kenar Kenar Kenar enzerlik Kuralı...828 Üçgende çı Kenar ağıntıları...831 Üçgen Eşitsizliği...831 evaplı Test - 1...836 evaplı Test - 2...838 evaplı Test - 3...840 evaplı Test - 4...842 evaplı Test - 5...844 evaplı Test - 6...846 evaplı Test - 7...848 evaplı Test - 8...850 evaplı Test - 9...852 evaplı Test - 10...854 evaplı Test - 11...856 evaplı Test - 12...858 evaplı Test - 13...860 2. ÖLÜM ÇOKGENLER VE DÖRTGENLER...862 Çokgenler...863 Dışbükey ve İçbükey Çokgenler...863 Düzgün Çokgen...864 Dörtgenler...869 Dörtgenin Özellikleri...869 Dörtgenlerde lan...870 Paralelkenar...872 Paralelkenarda lan...873 Paralelkenarın lan Özellikleri...873 Paralelkenarda Uzunluk İle İlgili Özellikler...875 Eşkenar Dörtgen...876 Dikdörtgen...877 Kare...879 Yamuk...881 İkizkenar Yamuk...884 Dik Yamuk...886 Deltoid...886 evaplı Test - 1...887 evaplı Test - 2...889 evaplı Test - 3...891 evaplı Test - 4...893 evaplı Test - 5...895 3. ÖLÜM ÇEMER VE DİRE...897 Çemberde çı...898 Çemberde Yardımcı Elemanlar...898 Çemberde Yay ve çı Özellikleri...899 Merkez çı...899 Çevre çı...900 Teğet Kiriş çı...901 İç çı...901 Dış çı...901 Çemberde Kiriş Yay Özellikleri...903 Kirişler Dörtgen...903 Çemberde Uzunluk...904 ir Noktanın ir Çembere Göre Kuvveti... 904 Kuvvet Ekseni... 906 İki Çemberin Ortak Teğetleri... 907 İki Çemberin irbirine Göre Durumları... 909 Üçgen Çemberleri... 909 Üçgenin İç Teğet Çemberi... 909 Üçgenin Dış Teğet Çemberi... 910 Teğetler Dörtgeni... 910 Dairede lan... 911 Dairenin lanı ve Çevresi... 911 Daire Diliminin lanı... 911 Çember Yayının Uzunluğu... 911 Daire Kesmesinin lanı... 911 Daire Halkasının lanı... 912 Çemberde enzerlik... 913 evaplı Test - 1... 915 evaplı Test - 2... 917 evaplı Test - 3... 919 4. ÖLÜM NLİTİK GEOMETRİ... 921 Noktanın nalitik İncelenmesi... 922 nalitik Düzlem... 922 İki Nokta rasındaki Uzaklık... 923 Doğrusal Noktalar... 924 Doğrusal Olmayan Noktalar... 926 Doğrunun nalitik İncelenmesi... 929 Doğrunun Eğim çısı ve Eğimi... 929 Doğrunun Grafiğinin Çizimi... 929 Doğrunun Denklemleri... 930 Özel Doğrular... 934 İki Doğrunun irbirine Göre Durumları... 934 Doğru Demeti... 934 Simetriler... 939 Noktanın Simetriği... 939 Doğrunun Simetriği... 942 Eşitsizlikler... 944 evaplı Test... 946 5. ÖLÜM KTI İSİMLER... 948 Prizma... 949 Dikdörtgenler Prizması... 950 Küp... 952 Silindir... 952 Dönel Silindir... 953 Piramit... 955 Düzgün Piramit... 955 Kesik Piramit... 956 Küre... 958 evaplı Testler - 1... 959 evaplı Testler - 2... 961 Çıkmış Sorular... 963 viii
SÖZEL YETENEK
SÖZEL NLİZ 2005 2005 ralık 2006 2006 ralık 2007 Nisan 2007 Kasım 2008 2008 Kasım 2009 2010 2010 ralık 2011 Nisan 2011 Kasım 2012 2012 Kasım Sözel Sözel Sözel 1 2 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2 Sözel 1 Sözel 2 Sözel Sözel 1 2 Sözcük Düzeyinde nlam 3 2 4 4 3 3 2 2 -- 1 1 1 -- 3 3 5 3 1 3 5 ümle Düzeyinde nlam 14 16 17 15 20 16 18 17 14 17 16 5 21 5 17 8 18 9 14 5 Paragraf ve nlatım içimleri 48 52 48 49 47 53 50 51 65 49 24 35 20 33 22 29 21 24 24 32 nlatım ozukluğu 1 -- -- -- -- -- -- -- -- 1 1 -- -- -- - - - - 1 - Sözel Mantık 14 10 11 12 10 8 10 10 11 12 8 9 9 9 8 8 8 8 8 8
6 Sözcükte nlam Sözcüğün nlamı Sözcüklerde nlam İlişkileri Söz Sanatları Söz Öbekleri Çıkmış Sorular Çözümlü Test Geçmiş Yıllarda Çıkmış Soru naliz Tablosu 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Nisan Kasım Kasım Kasım ralık Nisan Kasım Kasım - 1 2 2-3 1 2 3 8 4 8 Dil, insanın karakterinin bir parçasıdır. acon
SÖZÜKTE NLM SÖZÜĞÜN NLMI Türkçe u ünitede, aşağıdaki konu ve alt başlıklar işlenecektir: 1. SÖZÜĞÜN NLMI a. Gerçek nlam i. Temel anlam ii. Yan anlam b. Mecaz nlam c. Terim nlam d. Soyut - Somut nlam e. Nitel - Nicel nlam f. Sözcüğün ümleye Kattığı nlam 2. SÖZÜKLERDE NLM İLİŞKİLERİ a. Eş nlamlı Sözcükler b. Yakın nlamlı Sözcükler c. Karşıt nlamlı Sözcükler d. Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler e. Genel-Özel İlişkili Sözcükler Sözcük: nlamlı ses veya ses birliği, söz, sözcük. (TDK, 2005) Sözcükte anlam ünitesi anlam bilgisi nin temelidir. ir yazı binaya benzetilirse sözcük de o binayı oluşturan tuğlalardır. ir parça içerisindeki sözcüklerin anlamı kavranamazsa cümlenin, cümle iyi anlaşılmazsa da paragrafın ne demek istediği tam olarak anlaşılamaz. Sözcükte anlam ünitesi; sözcüklerin tek başına ya da bir araya gelerek kazandıkları farklı anlamları, anlam ilişkilerini ve sözcükte meydana gelen anlam olaylarını kavratmayı amaçlayan temel bir ünitedir. Türkçede bazı kelimelerin tek bir anlamı varken bazı kelimeler kullanıldıkları cümleye göre çeşitli anlamlar kazanabilir. ümlenin iyi anlaşılması, cümlede kelimenin hangi anlamda kullanıldığının doğru anlaşılmasıyla mümkündür. Tek anlamlı sözcükler: Sadece bir kavramı karşılayan sözcüklerdir. 3. SÖZ SNTLRI a. enzetme (Teşbih) b. Eğretileme (İstiare) i. İnsandan doğaya aktarma ii. Doğadan insana aktarma iii. Doğadan doğaya aktarma iv. Duyular arası aktarma c. d ktarması (Mecaz-ı Mürsel) d. Değinmece (Kinaye) e. Dokundurma (Tariz) f. Mübalâğa (bartma ) g. Dolaylama h. Güzel dlandırma i. Somutlama 4. SÖZ ÖEKLERİ a. Deyimler b. tasözleri c. İkilemeler d. Pekiştirmeler e. Sözün ümleye Kattığı nlam ÖRNEK uzul: Kutup bölgelerinde veya dağ başlarında bulunan büyük kar ve buz kütlesi: Küresel ısınma nedeniyle kutuplardaki buzullar hızla eriyor. Fırlatmak: Hızla atmak, bulunduğu yerden dışarı atmak: Elindeki kalemi pencereden dışarı fırlattı. eton: Çimentonun su yardımıyla kum, çakıl vb. maddelerle karışması sonucu oluşan sert, dayanıklı, bağlayıcı yapı malzemesi: ahçenin önündeki eğimli araziye beton döktüler. (TDK, 2005) Görüldüğü gibi yukarıdaki sözcüklerin sözlükte tek karşılığı vardır ve bu kelimelerin başka anlamlara gelebilecek kullanımı yoktur. Çok anlamlı sözcükler: Kullanıldığı yere ve duruma göre birden çok anlam kazanabilen sözcüklerdir. ÖRNEK Kaçmak: 1. Hızla koşup bir yere saklanmak: ir tehlike sezdiğin anda hemen eve kaçarsın. 2. Firar etmek: Üç mahkûm hapisten kaçtı. 3.Girmek: Kulağına su kaçtı denizde. 4. Yaklaşmak, benzemek: u mavi biraz yeşile kaçıyor. 5... Örneklerde görüldüğü gibi, kaçmak sözcüğü kullanıldığı yere göre farklı anlamlar kazanmıştır. 4
Örnek: şağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi farklı anlamlarda kullanılamaz? ) ğacın yaprakları sararıp solmaya başlamış. ) u gürültülü yerde uyuduğuna göre çok yorgun olmalı. ) Medeniyette ilerleyememenin en büyük sebebi bilimsizliktir. D) Sokağın başında durmuş, gelen geçen arabaları seyrediyordu. E) Eğer kravat takmıyorsan yakanı biraz düzeltmelisin. Çözüm: seçeneğinde burun, seçeneğinde kol, seçeneğinde el sözcükleri yan anlamlarında ve E seçeneğinde yüz sözcüğü mecaz anlamda kullanılmıştır. D seçeneğinde ise tutmak sözcüğü elde bulundurmak, ele almak anlamında, yani temel (ilk) anlamında kullanılmıştır. evap D Yan anlam Sözcüğün, temel anlamı ndan tamamen kopmadan kazandığı, onunla ilişkili yeni anlamlardır. Mağaranın ağzı o kadar küçüktü ki içeri ancak bir çocuk girebiliyordu Çocuğun ateşini bir türlü düşüremiyorlar. Sözcükte nlam Çözüm: D seçeneğinde sokak sözcüğü tek anlamlı bir sözcüktür. Diğer sözcükler kullanıldıkları cümleye göre farklı anlamlar kazanabilir. Gerçek nlam Temel anlam (İlk anlam) evap D ir sözcüğün zihinde karşıladığı ilk kavramdır. Diğer bir deyişle sözcük (tek başına) duyulduğunda ya da okunduğunda düşünülen ilk şeydir. Örneğin ayak dendiğinde akla gelen ilk kavram o sözcüğün temel anlamıdır. Örneğin, elediye, elektrik faturalarını ödemeyen şirketlerin elektriğini kesti. Örnek: şağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcük gerçek anlamda kullanılmıştır? ) alıkçılar ekmeklerini taştan çıkarırcasına denizlerde yelken açtılar. ) damın evini ucuza satın almak için türlü oyunlar oynadılar. ) Yemek vakti gelince herkes usulca sofraya dizilirdi. D) ütün günlerimiz için kendimize bir yol çizer, sonra her gün bunun aksine hareket ederiz. E) Onun böyle yapması bazen kanıma dokunuyor. ğız : Yüzde bulunan, ses çıkarmaya, soluk alıp vermeye yarayan ve besinlerin sindirilmeye başlandığı organ. Yeni matematik öğretmenimizin kocaman bir ağzı var. teş : Yanıcı cisimlerin tutuşmasıyla beliren ısı ve ışık, od, nâr. "Uygarlık ateşten doğmuştur." Kesmek : ıçak, makas vb. bir araçla bir şeyi ikiye ayırmak, parçalamak, doğramak. Tüm gücüyle ipi kesmeye çalıştı. Çözüm: seçeneğindeki taş, seçeneğindeki oyunlar, D seçeneğindeki çizer ve E seçeneğindeki kan sözcüğü mecaz anlamda kullanılmıştır. seçeneğindeki sofra sözcüğü yemek yenilen yer, masa vs. olarak yani gerçek anlamda kullanılmıştır. evap Örnek: şağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili sözcük temel anlamda kullanılmıştır? ) yağındaki ayakkabının burnu çok aşınmış. ) Sertçe açtığı kapının kolu elinde kaldı. ) kşam karanlığında iki el silah sesi duyuldu. D) Kucağında kundaklı bir çocuk tutuyordu. E) Yaşlı adam, çocuğa fazla yüz vermeyin, dedi. 5
SYISL YETENEK
SYISL NLİZ 2005 2005 ralık 2006 2006 ralık 2007 Nisan 2007 ralık 2008 2008 Kasım 2009 2010 2010 ralık 2011 Nisan 2011 Kasım 2012 2012 Kasım Sayılar 17 12 8 14 16 15 19 14 17 10 16 11 7 11 18 1.Dereceden Denklemler 1 3 4 2 2 5 5 8 3 2 3 3 3 3 4 Eşitsizlik- Mutlak Değer 4 2 3 4 5 3 2 6 8 3 6 4 4 2 4 Üslü İfadeler- Köklü ifadeler Özdeşlikler- Çarpanlarına yırma 2 3 1 4 1 4 3 4 2 4 4 5 6 6 4 2 3 6 5 2 4 4 4 2 2 5 3 3 3 2 Oran ve Orantı 1 2 4 -- 3 4 4 4 2 1 2 3 4 2 2 Problemler 16 16 14 10 18 17 13 15 16 15 20 22 14 12 8 Kümeler -- -- -- 1 -- 3 1 -- 4 -- 1 4 -- -- 1 İşlem- Modüler ritmetik Permütasyon- Kombinasyon-Olasılık Sayısall Mantık ve Tablo Yorumlama 5 4 4 2 -- -- 2 2 -- -- 3 -- -- 2 2 2 2 1 1 3 4 2 1 3 -- 7 3 1 2 5 21 23 24 29 27 17 22 17 17 35 18 30 47 48 43 Geometri 9 9 11 8 3 3 3 5 7 8 15 12 11 9 13
Sayılar Sayı Kümeleri Doğal Sayı Tam Sayılar Pozitif ve Negatif Sayılar rdışık Sayılar sal Sayı ralarında sal Sayılar asamak nalizi Çözümleme Faktöriyel Sayma Sistemleri Çıkmış Sorular Çözümlü Testler 1-9 Geçmiş Yıllarda Çıkmış Soru naliz Tablosu 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Nisan Kasım Kasım Kasım ralık Nisan Kasım Kasım 3 8 5 4 4 2 3 7 7 5 8 8 İnsanlar sayılar gibidir. O insanın değeri ise o sayının içinde bulunduğu sayı ile ölçülür. Newton
Matematik RKM: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 gibi tek haneli sembollere rakam denir. SYI: Rakamların tek başlarına veya bir çokluk oluşturacak şekilde bir araya gelmesiyle oluşan ifadelere sayı denir. ÖRNEK 7 bir rakam aynı zamanda bir sayıdır. 36 iki rakamdan oluşan bir sayıdır. 712 üç rakamdan oluşan bir sayıdır. 5391 dört rakamdan oluşan negatif bir sayıdır. SYI KÜMELERİ 4) Rasyonel Sayılar Kümesi a ve b birer tam sayı ve b 0 olsun. a b şeklinde yazılabilen sayıların oluşturduğu kümeye rasyonel sayılar kümesi bu kümenin her bir elemanına bir rasyonel sayı denir. Rasyonel sayılar kümesi Q sembolü ile gösterilir. a Q = :a,b Z ve b 0 dir. b ÖRNEK 3 12,, 4, 25... birer rasyonel sayıdır. 8 17 1) Sayma Sayıları Kümesi { 1, 2, 3,... } kümesine sayma sayıları kümesi ve bu kümenin her bir elemanına bir sayma sayısı denir. + Sayma sayıları kümesi " " sembolü ile gösterilir. 2) Doğal Sayılar Kümesi { 0, 1, 2, 3,... } kümesine doğal sayılar kümesi ve bu kümenin her bir elemanına bir doğal sayı denir. Doğal sayılar kümesi " " sembolü ile gösterilir. 3) Tam sayılar Kümesi {..., 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3,... } kümesine tam sayılar kümesi ve bu kümenin her bir elemanına bir tam sayı denir. Tam sayılar kümesi " " sembolü ile gösterilir. Tam sayılar kümesi üçe ayrılır. a) Negatif Tam sayılar Kümesi Sıfırdan küçük (sıfırın solunda olan) sayıların oluşturduğu kümeye negatif tam sayılar kümesi bu kümenin her bir elemanına negatif tam sayı denir. Negatif tam sayılar kümesi " " sembolü ile gösterilir. {..., 3, 2, 1} = dir. Negatif tam sayılar sıfıra yaklaştıkça büyürler. Dolayısıyla en büyük negatif tam sayı " 1" dir. b) Pozitif Tam sayılar Kümesi Sıfırdan büyük (sıfırın sağında olan) sayıların oluşturduğu kümeye pozitif tam sayılar kümesi bu kümenin her bir elemanına pozitif tam sayı denir. Pozitif + tam sayılar kümesi " " sembolü ile gösterilir. + = { 1, 2, 3,... } dir. Pozitif tam sayılar sıfıra yaklaştıkça küçülürler. Dolayısıyla en küçük pozitif tam sayı "1" dir. c) Sıfır bir tam sayıdır, fakat işaretsizdir. Yani pozitif ya da negatif tam sayı değildir. 5) İrrasyonel Sayılar Kümesi Rasyonel olmayan sayılara yani iki tam sayının bölümü şeklinde yazılamayan sayıların kümesine irrasyonel sayılar kümesi bu kümenin her bir elemanına bir irrasyonel sayı denir. I İrrasyonel sayılar kümesi Q sembolü ile gösterilir. ÖRNEK 3 13 10, 7,,... birer irrasyonel sayıdır. 5 6) Reel (Gerçel, Gerçek) Sayılar Kümesi Rasyonel sayılar kümesi ile irrasyonel sayılar kümesinin birleşim kümesine reel sayılar kümesi bu kümenin her bir elemanına bir reel sayı denir. Reel sayılar kümesi " " sembolü ile gösterilir. ı = Q Q şeklinde ifade edilir. Örnek: a ve b birer rakam olmak üzere, 3a + 4b ifadesinin alabileceği en büyük değer kaçtır? ) 65 ) 63 ) 60 D) 57 E) 54 Çözüm: İfadede kullanılacak rakamların farklı olup olmadığına dikkat edilmelidir. a ve b birbirinden farklı rakamlar denilmediğinde 3a + 4b ifadesinde en büyük değeri elde etmek için a = 9 ve b = 9 seçilmelidir. öylece 3a+ 4b = 3 9+ 4 9= 27+ 36 = 63 bulunur. 236
Örnek: a, b ve c birbirinden farklı rakamlar olmak üzere, 5a + 6b + 3c ifadesinin alabileceği en büyük değer kaçtır? ) 115 ) 110 ) 105 D) 100 E) 95 Çözüm: Verilen ifadede rakamların farklı olması istendiğinden ve en büyük değer sorulduğundan seçilebilecek en büyük üç rakam 7, 8 ve 9 kullanılmalıdır. üyük değer elde etmek için bu değerler bilinmeyenlerin katsayılarının büyüklük sırasına göre verilmelidir. O halde a = 8,b= 9,c = 7 seçilirse 5a+ 6b+ 3c = 5 8+ 6 9+ 3 7 = 40 + 54 + 21 = 115 bulunur. Örnek: DOĞL SYILR = { 0,1,2,3... } kümesine doğal sayılar kümesi denir. En küçük doğal sayı 0 dır. + = { 1,2,3... } kümesine pozitif doğal sayılar kümesi denir. En küçük pozitif doğal sayı veya sayma sayısı 1 dir. + x,y ifadesi x ve y doğal sayı, x,y ifadesi x ve y pozitif doğal sayı veya sayma sayısı şeklinde okunur. Örnek: NOT a, b, c, birbirinden farklı doğal sayılar olmak üzere, a+ 4b+ 2c ifadesinin alabileceği en küçük değer kaçtır? ) 0 ) 4 ) 6 D) 8 E) 10 Sayılar x, y, z birbirinden farklı rakamlar olmak üzere, 4x + 2y + 7z ifadesinin alabileceği en küçük değer kaçtır? ) 6 ) 7 ) 8 D) 9 E) 10 Çözüm: Verilen ifadede rakamların farklı olması istendiğinden ve en küçük değer sorulduğundan en küçük üç rakam 0,1 ve 2 kullanılmalıdır. Küçük değer elde etmek için bu değerler katsayılarının büyüklük sırası ile ters olacak şekilde seçilmelidir. Yani x = 1, y = 2,z = 0 seçilirse 4x+ 2y+ 7 z = 4 1+ 2 2+ 7 0 = 4+ 4+ 0 = 8 bulunur. Örnek: x, y ve z birbirinden farklı rakamlardır. una göre, 4x + 3y 8z ifadesinin alabileceği en küçük değer kaçtır? ) 72 ) 69 ) 68 D) 7 E) 10 Çözüm: Soruda rakamların farklı olması istendiğinden ve en küçük değer sorulduğundan katsayısı pozitif olan bilinmeyenlere küçük, katsayısı negatif olan bilinmeyenlere büyük değer verilmelidir Yani, x = 0,y = 1 ve z = 9 seçilmelidir. 4x + 3y 8z = 4 0 + 3 1 8 9 = 3 72 = 69 bulunur. Çözüm: a+ 4b+ 2c ifadesinin alabileceği en küçük değer bulunurken, denklemde verilen bilinmeyenlere katsayılarının büyüklüğü ile ters olacak şekilde küçük doğal sayı değerleri verilir. En büyük katsayı b nin olduğu için b = 0, sonra en büyük katsayı c nin olduğu için c = 1 ve son olarak a = 2seçilir. öylece; a+ 4b+ 2c = 2+ 4 0+ 2 1= 4 bulunur. Örnek: + x,y,z olmak üzere, 3x + 2y + 4z ifadesinin alabileceği en küçük değer kaçtır? ) 0 ) 7 ) 9 D) 13 E) 16 Çözüm: x, y, z pozitif tam sayılarının birbirinden farklı olduğu belirtilmediğinden ifadede aynı değer bütün bilinmeyenlere verilebilir. urada kat sayılarının büyüklüğünün bir önemi yoktur. öylece x = 1,y = 1 ve z = 1 seçilirse 3x + 2y + 4z = 31 + 21 + 41 = 9bulunur. Örnek: a ve b doğal sayılar a+ b = 19 ise a nın alabileceği kaç değer vardır? ) 18 ) 19 ) 20 D) 21 E) 22 237
GEOMETRİ Geçmiş Yıllarda Çıkmış Soru naliz Tablosu 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Nisan Kasım Kasım Kasım ralık Nisan Kasım Kasım 3 6 3 7 6 10 10 15 12 11 9 13
Geometrik Kavramlar ve Doğruda çılar Geometrik Kavramlar Doğruda çılar Üçgenler Üçgen Çeşitleri Üçgende Temel ve Yardımcı Elemanlar Üçgende çılar Dik Üçgenler Üçgende çıortay Teoremleri Üçgende Kenarortay Teoremleri Üçgende lan Üçgende enzerlik Üçgende çı Kenar ağıntıları evaplı Testler 1-13... evren her an gözlemlerimize açıktır; ama onun dilini ve bu dilin yazıldığı harfleri öğrenmeden ve kavramadan anlaşılamaz. Evren matematik diliyle yazılmıştır; harfleri üçgenler, daireler ve diğer geometrik biçimlerdir. unlar olmadan tek sözcüğü bile anlaşılamaz; bunlarsız ancak karanlık bir labirente dalanılır. Galileo
GEOMETRİK KVRMLR ÇILR Tanımsız Kavramlar Nokta, doğru, düzlem gibi kavramlar tanımsız kavramlardır. Nokta Kalem ucunun kâğıt üzerine bıraktığı işaret veya izdir. Noktanın belli bir alanı, hacmi veya boyutu yoktur. Nokta büyük harfle gösterilir. Örneğin; Doğru noktası noktası İki ucu sınırsız aynı doğrultulu noktaların kümesidir. Doğrular genelde küçük harfle temsil edilirler. d doğrusu veya diye sembolize edilebilir. Doğru Parçası iki nokta ile bu iki nokta arasında kalan noktaların birleşim kümesine doğru parçası denir. doğru parçası [ ] sembolü ile gösterilir. [ D] D Işın D doğru parçası D doğru parçasının uzunluğu olarak gösterilir. ir ucu başlangıç noktası olup diğer ucu sonsuza giden noktaların oluşturduğu kümeye ışın denir. [ ışını diye okunur. Yarı Doğru d [ ışınından başlangıç noktası yani noktasının çıkartılması ile elde edilen noktaların kümesine yarı doğrusu denir. ] yarıdoğrusu diye okunur. Düzlem d ir masanın üstü, durgun su yüzeyi gibi tamamen düz ve aynı zamanda her yöne sınırsız olan noktaların oluşturduğu kümeye düzlem denir. d aşlangıç noktaları aynı olan iki ışının birleşimine çı denir. Yani; ve [ ışınların ın birleşimi ile oluşan açı ya da açısıdır. açısı ya da açısı ile gösterilir. çının Ölçüsü [ ve [ ışınları arasında kalan bölgeye nın ölçüsü denir. Her na 0 ile 180 arasında bir tek reel sayı α karşılık gelir. u reel sayıya açısının (ya da açısının) ölçüsü denir. Yani açısının ölçüsü α dır. ve m() = m() =α veya s() = s() =αile gösterilir. Eş çılar: Ölçüleri eşit olan açılara eş açılar denir. Yani; m() = m() ileaçıları eş açılardır. çının Düzlemde yırdığı ölgeler Herhangi bir açı düzlemi üç farklı bölgeye ayırır. u bölgeler I. çının kendisi I. II. çının iç bölgesi II. III. çının dış α bölgesi III. çı Ölçü irimleri Derece, Grad, Radyan açı ölçü birimleridir. Genelde o o ölçü birimi olarak derece kullanılır. 20,40,... şeklinde gösterilir. u üç farklı açı ölçü birimleri arasındaki bağıntıyı şöyle verebiliriz, D: Derece G: Grad R: Radyan olmak üzere D G R = = bağıntısı vardır. 180 200 π [ [ = Geometrik Kavramlar ve Ölçüler 785
Geometri ir ışının başlangıç noktası etrafında bir tur o döndürülmesi ile oluşan açı 360, 400 Grad ve 2π Radyandır. Derecenin lt irimleri NOT 1 ir derece 1 = 60 1 ir dakika 1 = 60 1 ir saniye 1 = 3600 dır. Örnek:, O, noktaları doğrusal, m(do) = 2 α, m(od) = 7α ve m(o) = 3α Yukarıdaki verilenlere göre α kaç derecedir? ) 10 ) 12 ) 15 D) 18 E) 20 Çözüm:, O, noktaları doğrusal olduğundan doğru açı tanımı gereği 180 lik açı meydana getirirler. 3α 7α O 2α D ÇI ÇEŞİTLERİ Dar çı Ölçüsü 0 ile 90 arasında olan açılara dar açı denir. Yani; 0 < α<90 α dar açıdır. α Yani; 3α+ 7α+ 2α= 180 dir. 12α = 180 α = 15 bulunur. Komşu çılar Köşeleri ve birer kenarı ortak olan iç bölgelerinin kesişimleri boş küme olan açılara komşu açılar denir. Dik çı Yani; O ile O komşu iki açıdır. O Ölçüsü 90 olan açıya dik açı denir. Yani; α= 90 αdik açıdır. α ÇIORTY Geniş çı Ölçüsü 90 ile 180 arasında olan açılara geniş açı denir. Yani; 90 < α< 180 α geniş açıdır. α çıyı iki eşit açıya ayıran ışına açıortay denir. Yani; m(o) = m(o) dır. [O ye O nın açıortayı denir. [O ile [O ye açıortayın kolları (kenarları) denir. O Doğru çı Ölçüsü 180 olan açıya doğru açı denir. Yani; α= 180 αdoğru açıdır. Tam çı Ölçüsü 360 olan açıya tam açı denir. Yani; α= 360 αtam açıdır. α= 360 α= 180 Örnek:, O, noktaları doğrusal [O ile [OF açıortay m(doe) = 80 Yukarıdaki verilenlere göre m(of) kaç derecedir? ) 100 ) 110 ) 120 D) 130 E) 140 D 80 O E F 786