Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi / Patoloji A:B:D Arş gör. Dr Cansu ABAYLI
Çöliak hastalığı; Buğday, arpa ve yulaf gibi tahıllı gıdalarda bulunan, gluten proteinleri ile oluşan, toplumun %1 inden fazlasının etkilendiği, ince barsak enflamasyonu ile karekterize otoimmün bir hastalıktır. *** Rodrigo L. Celiac disease. World J Gastroenterol 2006;12:6585 93
Çöliak hastalığı şüphesinde; *Duedonal biopsiden önce, serolojik testler yapılmalıdır. IgA doku tansglutaminaz (ttg), IgA endomisial antikorlar (EMA) ınaraştırılması, çöliak hastalığı tanısında yüksek düzeyli spesifite ve sensitivite göstermektedir. ***M. Walker, N.J. Talley / Pathology Research and Practice 207 (2011) 538 544
Çöliak hastalığının majör histolojik değişiklikler Villuslardadüzleşme, atrofi, kript hiperplazisi, enterosit dejenerasyonu, intraepitelyal lenfositozis, lamina propriada artan eozinofil ve artan mononükleer iltihabi hücrelerdir. M.P. Upton, Give us this day our daily bread evolving concepts in celiac sprue, Arch. Pathol. Lab. Med. 132 (2008) 1594 1599.
Bu çalışmanın amacı; Son 10 yılda kliniğimize gelen, duedonal biyopsilere Modifiye Marsh Kalsifikasyonu uygulanarak yeniden değerlendirilmesi ve tanı almamış düşük gradli olguların ortaya çıkarılmasıdır.
Materyal ve metod ÇÜTF Patoloji Anabilim Dalı nda, 2001 ve 2011 tarihleri arasında 467 duedonal biopsi örnekleri, iki ayrı patolog tarafından incelendi Lenfositik duedenit ( normal villöz yapıda artmış intraepitelyal lenfositler ) yapan nedenler; ( helikobakteri pilöri, ilaçlar, otoimmünite ile besin alerji olguları ) ekarte edildi Her bir örnek, önceki raporlar göz önüne alınmadan yeniden değerlendirildi ve Modifiye Marsh klasifikasyonuna göre skorlandı.
istatistik 467 hasta MMK ya göre yeniden değerlendirildi. Bu hastaların 76 sı ( tip1: 48, tip2: 6 tip3a:11, tip3b:5, tip3c:6 ) MMK nuna göre yeniden tanımlandı. Tanımlayıcı istatistik kullanıldı. Tüm tanıların sayıları ve yüzde oranları tablo olarak gösterildi.
Modifiye Marsh Klasifikasonu Tip0 Tip1 Tip2 Tip3a Tip3b Tip3c İEL SAYISI <40 >40 >40 >40 >40 >40 KRİPT Normal Normal Hipertrofik Hipertrofik Hipertrofik Hipertrofik VİLLÖZ Normal Normal Normal Hafif atrofi Belirgin atrofi Absent
SONUÇLAR: 467 vakaya ait biyopsi örneklerinde hastaların ortalama yaşı 55 idi. Toplam 48 ( 21 E, yaş ort:48 /27 K, yaş ort : 42) vaka MMK na göre tip 1 çöliak hastalığı tanısı aldı. Toplam 6 ( 4 E, yaş ort:60/ 2K, yaş ort:52) vaka MMK nuna göretip 2 çöliak hastalığı tanısı aldı. Toplam 11 ( 6 E, yaş ort 42/ 5K, yaş ort ; 46) vaka MMK una göre Tip3a çöliak hastalığı tanısı aldı. Tolam 5 ( 1E, yaş orta:69, / 4K yaş ort:37 ) vaka MMK nuna göre Tip3b tanısı aldı. Toplam 6 ( 5 K, yaş ort;28 / 1 E yas ort ;21 ) vaka MMK nuna göre tip3c çöliak tanısı aldı. 5 olguda eozinofili görüldü ve giardia için CD117 uygulandı. 2 biyopsi de CD117 ( + ) tespit edildi
Modifiye Marsh klasifikasyonuna göre Tip I Duedonal biopsi X100 (H&E)
Modifiye Marsh klasifikasyonuna göre Tip 2 Duedonal biopsi x200 (H&E)
Modifiye Marsh Klasifikasyonuna göre Tip 3a Duedonal biopsi X100 (H&E)
Modifiye Marsh Klasifikasyonuna göre Tip 3b Duedonal biopsi x200 ((H&E)
Modifiye Marsh Klasifikasyonuna göretip 3c Duedonal biopsi X100 (H&E)
Duedonal biopside Giardiasis X 400 (CD 117)
Table 2. 76 hastanın MMK una göre yeniden dağılımı Aktive chronic duedonitis Chronic duedonitis Non spesifik duedonitis Normal duedonal mucoza LPHİ Konjesyon and odeme ödm Fokal villöz atrophy+ akctive chronic duedonitis Fokal villöz atrophy +chronice duedonitis Villöz atroph+ LPHİ Dıffuse villöz atrophy + LPHİ Total villüs loss+active chronic duedonits Villöz atrophy Hyperplasia chript Type 1 21 18 2 5 1 1 Type 2 3 3 Type 3a 1 3 2 5 Type 3b 1 1 1 2 Type 3c 1 3 2
Table 3. Yeniden dağılımı olan hastaların yüzde oranları Aktive chronic duedonitis Chronic duedonitis Non spesifik duedonitis Normal duedonal mucoza LPHİ Konjesyon and odeme ödm Fokal villöz atrophy+ akctive chronic duedonitis Fokal villöz atrophy +chronice duedonitis Villöz atroph+ LPHİ Dıffuse villöz atrophy + LPHİ Total villüs loss+active chronic duedonits Villöz atrophy Hyperplasia chript Type 1 27.6 23.7 3.6 6.3 1.3 1.3 Type 2 3.9 3.9 Type 3a 1.3 3.9 2.6 6.5 Type 3b 1.3 1.3 1.3 2.6 Type 3c 1.3 3.9 2.6
Tartışma Eğer, serolojik olarak çöliak oto antikorlar IgA TTG ve EMA tipik semptomlar ile yüksek titrede pozitif ise,ince barsak mukozasında çöliak hastalığını tespit etme oranı nerdeyse %100 dür. Çöliak hastalığı klasik olarak ince barsak proksimalinde kendini gösterir. Biyopsilerde genel duedonumyapısı, villüs kript oranı ve kript hiperplazisinin değerlendirilmesi yapılır, bunun için biyopsi örneklerinde tam oryante olunabilen 3 5 villüsün görülmesi gereklidir. Normal villüslar incedir. Normal kripts/villüs oranı 3/1 5/1 olarak bildirilmektedir. 2/1 hatta 1/1 oranlarının bile normal olarak kabul edilmesi gerektiği rapor etmişlerdir.
Çöliak hastalığında, villüs epitellerinde izlenen intrepitelyal lenfosit sayısı çok önemlidir. Lenfositlerin yoğunluğu genellikle 100 enterosit stoplazmasında yer alan lenfosit sayısı ile hesaplanır. Ancak burada önemli noktanın, villüslarınhem kenar, hem de uçlarındaki lenfositlerin diffüz dağılımının olmasıdır. Çünkü yalnızca villüs uçlarında izlenen intraepitelyal lenfosit çöliak hastalığı için tipik değildir. MMK nunda intraepitelyal lenfositlerin geleneksel olarak 40 dan az olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Ancak ince barsak distalinden alınan biopsilerde, normal duedonumda da İEL sayısının 40 ın üstünde olduğu görülmüştür. Bütün bu nedenlerlerle duedonal biopsi örneklerinde erken evre çöliak tanısı koymak zordur.
Bu çalışmada daha önce incelenen duedonal biopsiler MMK na göre yeniden değerlendirilmiştir. Toplam 76 vaka, MMK nunda kendine yer bulmuştur ve vakaların çöliak hastalığı olabileceğini ve bunların gözden kaçmış erken olgular olabileceğini düşündürmüştür. Vakaların çöliak hastalığı açısından serolojik tetkiklerinin sonuçlarının bilinmemesi, Çalışmanın retrospektif olması Alınan duedonal biopsi sayısının genellikle 2 adet olması ve duedonum II ve III. kısmından alınması bir handikap olabilir. Ancak toplam 467 vaka göz önüne alınacak olursa MMK na göre 76 hastanın yeniden anlam kazanması, bu olguların yaklaşık tüm vakaların %15, 9 unu temsil etmesi bakımından anlamlı görünmektedir.
Sonuçlar: 1.Çöliak hastalığı için önce seroljik testler yapılmalı sonra duedonal biyopsi yapılmalı. 2.Çöliak hastalığı; proksimal ince barsak hastalığı dır. Hastalık Jejunuma kadar devam edebilir. Çöliak hastalığı tansı için,ileumdan biyopsi önerilmez. 3.Çöliak hastalığında mukozal hasar yama tarzında olduğundan, biyopsi forsepsi büyüklüğünden ziyade, biyopsi sayısı önemlidir. 4.Biyopsi sayısı en az 4 6 olmalı. (Bulbusdan 2 biopsi, II. Kısımdan 2 biopsi ) 5.Biyopsi örneklerinde en az 3 5 villüs olmalı ( Yaklaşık 100 enterosit ) 6. Çöliak hastalığında villüs epitellerinde izlenen intraepitelyal lenfosit sayısı çok önemlidir. Lenfositlerin yoğunluğu genellikle 100 enterosit stoplazmasında yer alan lenfosit sayısı ile hesaplanır. 7.Villüslarınhem kenar hem de uçlarındaki lenfositlerin, diffüz dağılımının olması önemlidir. 8.Bu çalışma; MMK nunun klinik şüpheli çöliak hastalığı olgularında duedonal biyopsilerin değerlendirilmesinde önemli bir standartizasyon getirdiğini, erken olguların değerlendirilmesinde çok yararlı olduğunu ortaya koymuştur.