3.4 İşlem. 3.4.1 İşlem Kavramı. Etkinlik 3.53. Etkinlik 3.52



Benzer belgeler
BÖLÜM. Kümeler. Kümeler Test Kümeler Test Kümeler Test Kümeler Test Kümeler Test

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir.

2011 LYS MATEMATİK Soruları

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

TEOG. Tam Sayılar ve Mutlak Değer ÇÖZÜM ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK TAMSAYILAR MUTLAK DEĞER

RASYONEL SAYILAR KESİR ÇEŞİTLERİ Basit Kesir. olduğuna göre, a, b tamsayı ve b 0 olmak üzere, a şeklindeki ifadelere

b göz önünde tutularak, a,

FONKSĐYONLAR MATEMATĐK ĐM. Fonksiyonlar YILLAR

c) Bire bir fonksiyon: eğer fonksiyonun görüntü kümesindeki her elemanının tanım kümesinde yalnız bir karşılığı varsa bu fonksiyonlara denir.

x ise x kaçtır?{ C : }

1.BÖLÜM SORU SORU. Reel say larda her a ve b için a 2 b 2 = (a+b) 2 2ab biçiminde bir ifllemi tan mlan yor.

0;09 0; : işleminin sonucu kaçtır? A) ;36 0; a = 0,39 b = 9,9 c = 1,8 d = 3,7.

DENKLEM ÇÖZME DENKLEM ÇÖZME. Birinci dereceden İki bilinmeyenli. 2x 2 + 5x + 2 = 0. 3x x = 0. 5x + 3 = 0. x + 17 = 24.

UYGUNLUK TESTİ. Müşterinin Adı Soyadı / Ticari Unvanı: Yaşınız yaş yaş yaş 66 ve üzeri Kurumsal Müşteri

sayısından en az kaç çıkarmalıyız ki kalan sayı 6,9,12 ve 15 ile kalansız bölünebilsin? ()

SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESĐ ve BASAMAK KAVRAMI

B - GERĐLĐM TRAFOLARI:

G E O M E T R İ ÖRNEK. AB = 8 br. BC = x br ÇÖZÜM. Cevap C dir. ÖRNEK. [AF] [BF] [AF açıortay BE = EC EF = 1 br AB = 7 br

S1:10, S2:30, S3:20, S4:40 Puan Süre: 100 dakika 17 Nisan 2008

Terimler: Sabit Terim: Katsayılar: ÖR: 3x 2-4x cebirsel ifadesine göre aşağıdaki. Terimler: Sabit Terim: Katsayılar: Terimler: Sabit Terim:

RASYONEL SAYILAR. ÖRNEK: a<0<b<c koşulunu sağlayan a, b, c reel sayıları. tan ımsız. belirsiz. basit kesir

ÜNİTE - 7 POLİNOMLAR

DERS 7. Türev Hesabı ve Bazı Uygulamalar II

İÇİNDEKİLER. Ön Söz...2. Matris Cebiri...3. Elementer İşlemler Determinantlar Lineer Denklem Sistemleri Vektör Uzayları...

ÜSLÜ İFADELER VE ÜSTEL FONKSİYONLAR LOGARİTMA FONKSİYONU, ÜSTEL, LOGARİTMİK DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİT

MUTLAK DEĞER. Sayı doğrusu üzerinde x sayısının sıfıra olan uzaklığına x in mutlak değeri denir ve x ile. gösterilir. x x. = a olarak tanımlanır.

Cebirsel ifadeler ve Özdeslik Föyü

ORAN ve ORANTI-1 ORAN-ORANTI KAVRAMI. 1. = olduğuna göre, aşağıdaki ifadelerin. + c c sisteminin çözümüne. 3. olduğuna göre, nin değeri

TEST. Rasyonel Sayılar. 1. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? 2. Aşağıda verilen, 3. Aşağıdaki sayılardan hangisi hem tam sayı,

Mustafa YAĞCI, Parabolün Tepe Noktası

MATEMATİK.

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

LYS LİMİT VE SÜREKLİLİK KONU ÖZETLİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

Komisyon DGS TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME SINAVI ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

SAYI ÖRÜNTÜLERİ VE CEBİRSEL İFADELER

LOGARİTMA KONU UYGULAMA - 01

Örnek...4 : Örnek...5 : Örnek...6 : Örnek...7 : ( 3x2 + x 3) dx=? Örnek...1 : Örnek...2 : Örnek...8 : ln2 (e 2x +e x )dx=? ln1. Örnek...

İÇİNDEKİLER SAYISAL YETENEK SÖZEL YETENEK

MATEMATİK BÖLME BÖLÜNE BİLME RASYONEL VE ONDALIK SAYI BÖLÜNEBİ LME KURA LLARI 4 İ LE BÖLÜNE Bİ LME 5 İ LE BÖLÜNEBİ LME ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

İntegral Uygulamaları

Örnek...1 : a, b ve c birbirlerinden farklı birer rakamdır. a.b+9.b c en çok kaçtır?

İstatistik I Bazı Matematik Kavramlarının Gözden

POLİNOMLAR. Örnek: 4, 2, 7 polinomun katsayılarıdırlar. 5x, derecesi en büyük olan terim olduğundan. ifadelerine polinomun. der tür.

DENEY 6. İki Kapılı Devreler

MATRİSLER. r r r A = v v v 3. BÖLÜM. a a L a. v r. a = M a. Matris L L L L. elemanları a ( i = 1,2,..., m ; j = 1,2,... n) cinsinden kısaca A = [ ]

MATEMATİK TESTİ. 5. a, b birer gerçek sayı ve a + b < 3tür. Bu sayıların sayı doğrusunda gösterilişi aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir?

2011 RASYONEL SAYILAR

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER

LYS 1 / MATEMATİK DENEME ÇÖZÜMLERİ

1990 ÖYS 1. 7 A) 91 B) 84 C) 72 D) 60 E) 52 A) 52 B) 54 C) 55 D) 56 E) 57


Üslü İfadelerde İşlemler (Temel Kurallar) - Çalışma Kağıdı Ortaokul Matematik Kafası $ = k) 81 $ 243 = Kerim Hoca. p) 125 $ 625 = w) 3

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ

YERİNDELİK TESTİ. *Profesyonel Müşteriler 1,2,4,7,8 ve 9. soruları cevaplamak zorunda değildirler. MÜŞTERİNİN ADI-SOYADI / TİCARİ UNVANI :

a üstel fonksiyonunun temel özellikleri şunlardır:

c

Bu ürünün bütün hakları. ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin

ÖZEL EGE LİSESİ OKULLAR ARASI 19. MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF TEST SORULARI

5. 6 x = 3 x + 3 x x = f(x) = 2 x + 1

İkinci Dereceden Denklemler

PLAJLARDA ÇEVRE BİLİNÇLENDİRME PROJESİ. (19-22 Ağustos 2013 Akyaka)

ORAN VE ORANTI. Aynı birimle ölçülen iki çokluğun bölme yoluyla karşılaştırılmasına oran denir. a nın b ye oranı; b

YILLAR ÖSS-YGS /LYS /1 0/1 ÇÖZÜM: 1) xοy A ise ο işlemi A da kapalıdır.

Yarım Toplayıcı (Half Adder): İki adet birer bitlik sayıyı toplayan bir devredir. a: Birinci Sayı a b c s. a b. s c.

II. DERECEDEN DENKLEMLER

Kesir Örnek Çözüm. 1. Yandaki şekilde bir TEST Taralı alanı gösteren. bütün 8 eş parçaya bölünmüş ve bu parçalardan 3 tanesi

BELÝRLÝ (SINIRLI) ÝNTEGRAL

ÜÇGEN VE PİSAGOR BAĞINTISI

2.I. MATRİSLER ve TEMEL İŞLEMLER

SAYILAR DERS NOTLARI Bölüm 2 / 3

MATEMATİK TESTİ 3 C) 8 4 D) 8 2 B) 8 A) 8

İKİNCİ DERECEDEN DENKLEMLER

TG 2 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK

G E O M E T R İ. Dar Açılı Üçgen. denir. < 90, < 90, < 90 = lik açının karşısındaki kenara hipotenüs denir. > 90

Vektörler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr.Nevin MAHİR

1.BÖLÜM SORU. (x+3) (4x 2 13) = 3(x+3) denklemini sa layan x de- erlerinin çarp m kaçt r? x+3 kümesi afla dakilerden hangisidir?

ORAN VE ORANTI HESAPLARI. ORAN: Aynı birimle ölçülen iki çokluğun bölme yoluyla karşılaştırılmasına oran denir. a nın b ye oranı; b

a , 3, π v.b sayılardır. 9. SINIF MATEMATİK - SAYILAR

1. x 1 x. Çözüm : (x 1 x. (x 1 x )2 = 3 2 x 2 2x = 1 x + 1 x2 = 9. x x2 = 9 x2 + 1 x2. 2. x + 1 x = 8 ise x 1 x

D) 240 E) 260 D) 240 E) 220

63032 / ELEKTRONİK SICAKLIK KONTROL CİHAZI KULLANIM KILAVUZU

Üslü Sayılar MATEMATİK. 5.Hafta. Hedefler. Öğr.Gör. Esrin PALAS BOZKURT Öğr.Gör. Muhsin ÇELİK. Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Her hakkı saklıdır. Bütün hakkı AKADEMİA YAYINCILIK A.Ş. ne aittir. İçindeki şekil, yazı, metin ve grafikler, yayın evinin izni olmadan alınamaz;

DENEY 2 OHM YASASI UYGULAMASI

1986 ÖSS. olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

KONU ANLATIM FÖYÜ MATEMATİĞİN ALTIN ORANI MATEMATİK

LOGARİTMA Test -1. olduğuna göre, x kaçtır? olduğuna göre, x aşağıdakilerden hangisidir? A) 3 B) 9 C) 16 D) 64 E) 81.

İçindekiler. 2. Tanım, Değer ve Görüntü Kümesi Fonksiyonlarda Dört İşlem Permütasyon Fonksiyon...

SAYILAR TEMEL KAVRAMLAR

DENEY 2 Wheatstone Köprüsü

1993 ÖYS. 1. Rakamları birbirinden farklı olan üç basamaklı en büyük tek sayı aşağıdakilerden hangisine kalansız bölünebilir?

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI T.C. DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PERSONELİNİN UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ SINAVI

Tablo 1: anket sorularına verilen cevapların % de dağılımı Anket soruları. % c. % a. % b

Komisyon. ALES EŞİT AĞRILIK ve SAYISAL ADAYLARA TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN

ALIN DÜZLEMİ: Alın izdüşüm düzlemine paralel veya çakışık olan düzlemlere ALIN DÜZLEMİ denir. (Şekil 2.1)

ÜÇGENDE ALAN. Alan(ABC)= 1 2. (taban x yükseklik)

ORAN ORANTI. Örnek...1 : Örnek...4 : Örnek...2 : Örnek...5 : a 1 2 =2b+1 3 =3c 4. Örnek...6 : Bir karışımda bulunan a, b ve c maddeleri arasında

BİREYSEL YARIŞMA SORULARI. IV. BAHATTİN TATIŞ MATEMATİK YARIŞMASI Bu test 30 sorudan oluşmaktadır. 2 D) a = olduğuna göre, a

ÜLKE GENELİ, İL, İLÇE, OKUL, SINIF, ÖĞRENCİ DÜZEYİNDE SINAV SONUÇLARI

Transkript:

. İşlm.. İşlm Kvrmı Etkinlik.5 A,,, B,, v C,,5, kümlri vriliyor.. AxB kümsini yzınız.. AxB n C y f ğıntısı f x, y x il y n, küçük olmynı içimin tnımlnıyor. AxB f C f ğıntısını ynki gii ir Vnn şmsı il göstriniz. (,) (,) 5. AxB n C y f ğıntısı ir fonksiyon muur?. AxB nin C il şlnn lmnlrının kümsi E olsun. f ğıntısı E n C y ir fonksiyon muur? f : E C ğıntısının kurlını smolü il tmsil rk f ğıntısını ynki gii ir tlo il göstriniz. [(,) v (,) ikililrinin C görüntülri olmığı için, yrlri oş ırkılmıştır.] Tnım -.7 A, B, C kümlri oş kümn frklı olmk üzr, AxB nin ir lt kümsinn C y hr fonksiyon ir ikili işlm nir. Etkinlik.5 yzığınız, E n C y f fonksiyonu ir ikili işlmir. Bu işlmi, f x, y x il y n, küçük olmynı kurlı il lirtilğimiz gii, x y x il y n, küçük olmynı içimin göstriliriz. Bun gör; örnğin, olur. B.?.???? A f(e) Etkinlik.5 A,, kümsi vriliyor.. AxA n A y Muhrrm Şhin f x, y x il y n, küçük olmynı ğıntısını Vnn şmsı il göstriniz.. AxA n A y f ğıntısı ir fonksiyon muur? f : AxA A ğıntısının kurlını smolü il tmsil rk ğıntıyı ynki gii ir tlo il göstriniz. Tnım -.8 A kümsi oş kümn frklı olmk üzr, AxA nın ir lt kümsinn A y hr fonksiyon A ir ikili iç işlm nir. Tnım.8 şöyl if ililir: f fonksiyonunun A ikili iç işlm olmsı için grk v ytr koşul x, y E, E AxA için f x, y z A olmsıır. Etkinlik.5 t yzığınız AxA n A y f fonksiyonu ir ikili iç işlmir. Tnım.7 v Tnım.8 n, A n B y hr fonksiyonun irli işlm, A n A y hr fonksiyonun A irli iç işlm oluğu sonuu çıkrılilir. olmk üz- f : AxA B f AxA r, A ikili işlm lirtir. ir ğıntı, B A is u işlm A ikili iç işlm; B A is, A ikili işlmir. Biz u konu ylnız A ikili iç işlmlri inlyğiz. Bu yüzn işlm iğimiz ksi lirtilmikç unn ikili iç işlm yimi nlşılmlıır. A ir f x, y z işlmi, işlmin kurlı,,,, gii smollrl tmsil ilrk, kıs xy z, xy z, içimin göstrilir. x işlm y y x üçgn işlmi y, x yılız işlmi y, iy okunur.??????

xy z işlmin x irini ilşn, y y ikini ilşn, z y x il y nin işlmin gör ilşksi y x y nin sonuu nir. İşlmlrin irr fonksiyon olrk tnımlnmsınn ön, x,, :,,,,, smollrini iririnn ğımsız olrk öğrniğiniz lirli işlmlr krşılık gtirrk kullnınız. Yni nlmlr yüklnmikç, u smollri yin iliğiniz nlmlr kullnksınız. işlmi AxA nın ir lt kümsinn B y ir fonksiyon (A ikili işlm) olrk tnımlnmış olsyı, işlm tlosu ynki gii olktı. Muhrrm Şhin Bur, f : AxA B, f x,y EBOB x, y ğıntısı ir fonksiyonur. B Örnk.9 A,,,, B,,,, v A kümsin x y EBOB(x, y) işlmi vrilmiş olsun. Yukrı vriğimiz ilgilri u işlm üzrin çıklylım: işlmin gör, olur. Bu kr fzl syı şlmnin Vnn şmsın göstrilmsi zor olur. Bu yüzn işlmlr gnllikl ir işlm tlosu il göstrilirlr. işlmi, AxA nın ir lt kümsinn A y ir fonksiyon (A ikili iç işlm) olrk tnımlnmış olsun. Bun gör, işlminin tlosunu yplım: İşlm tlosun sol sütunki lmnlr işlmin irini ilşnlri, üst stırki lmnlr işlmin ikini ilşnlriir. Sol sütunki ir lmnın stırı il üst stırki ir lmnın sütununun ksiştiği yr, u lmnlrın işlmlrinin sonuu yzılmıştır. A oluğunn gii sonuçlr tlo göstrilmmiştir. E AxA,,,,,,, olmk üzr, f : E A, f x,y EBOB x, y ğıntısı ir fonksiyonur. A.... A A Bir Kümnin Bir İşlm Gör Kplılığı Tnım -.9 A kümsin f işlmi, AxA n A y ir fonksiyon is A kümsi f işlmin gör kplıır, nir. Bu tnım gör, A kümsinin ir işlmin gör kplı olmsı mk x, y A için x y A olmsı mktir. Örnk.0 A,,,, kümsin xy EBOB(x, y) işlmi vrilmiş olsun. A kümsi işlmin gör kplıır. (Sonuçlrın hr iri A kümsinin lmnıır.) Etkinlik.5 Doğl syılr, tm syılr, grçk syılr kümlri üzrin toplm, çıkrm, çrpm, ölm işlmlrini irr fonksiyon olrk if iniz. Bu kümlrin u işlmlr gör kplı olup olmıklrını lirtiniz. Etkinlik.55 A,,,, kümsin tnımlnn işlminin tlosu yn vrilmiştir.

.?.?. x şitliğini sğlyn x ğrini ulunuz.. x x şitliğini sğlyn x ğrini ulunuz.. x x şitliğini sğlyn x ğrlrini ulunuz. Etkinlik.5 R xy x y xy işlmi vriliyor..?.?. is kçtır?. is kçtır? Etkinlik.57 Muhrrm Şhin. v işlmlrinin sonuçlrı rsın ir ğıntı kuriliyor musunuz?. v işlmlrinin sonuçlrı rsın kin nzr ir ğıntı vr mıır? Tnım -.0 A kümsin ir işlmi vrilmiş olsun. x, ya için xy yx oluyors; işlminin ğişm özliği vrır, nir. Etkinlik.59 oo oluğunu göstrrk, işlminin ğişm özliğinin oluğunu; oluğunu göstrrk, işlminin ğişm özliğinin olmığını isptlmış olunuz. A ir işlm tlosun xoy v yox ğrlri, köşgn gör simtrik konumlr ulunurlr. O hâl, işlm tlolrı köşgn gör simtrik oln işlmlrin ğişm özliklri vrır. x y x y is R xy x y x y is. () ()?. x x is x kçtır? Etkinlik.58 işlmi vriliyor. R işlmi (xy) (yx) x y içimin tnımlnıyor..?. işlminin kurlını ulunuz. Örnk. Ynki işlm tlosunun köşgn gör simtrik oluğun ikkt iniz. O hâl, A,,,, kümsin işlminin ğişm özliği vrır. Örnğin; v olup ir... İşlmlrin Özliklri Birlşm Özliği Dğişm Özliği Etkinlik.59 R, xy x y xy v xy x y işlmlri vriliyor.. v ğrlrini ulunuz.. v işlmlrinin sonuçlrını yzınız. Etkinlik.0 R, xoy x y v xy x y işlmlri vriliyor.. ( 5) v (5 ) ğrlrini ulunuz.. (o)o v ( ) işlmlrinin sonuçlrını ulunuz. Bu sonuçlr rsın ir ğıntı kuriliyor musunuz?. () v () işlmlrinin sonuçlrı rsın nzr ir ğıntı vr mı?

Tnım -. A kümsin ir işlmi vrilmiş olsun. x, y, za için x(yz) (xy)z oluyors; A işlminin irlşm özliği vrır. Etkinlik.0 t () () oluğunu göstrrk, işlminin irlşm özliğinin oluğunu; oluğunu göstrrk, işlminin irlşm özliğinin olmığını isptlmış olunuz. Bir işlmin irlşm özliği vrs, u işlmin rt r uygulnmsın prntz kullnm zorunluluğu yoktur. yzılilir. Bir işlmin hm irlşm hm ğişm özliklri vrs, u işlmin rt r uygulnmsın lmnlrın sırlmsı istniliği gii ğiştirililir.,... gii. Etkinlik.. Grçk syılr kümsin toplm, çıkrm, çrpm, ölm işlmlrinin;. Bir E kümsinin kuvvt kümsin irlşm, ksişm, frk, krtzyn çrpım işlmlrinin;. Önrmlr irlşm (), ksişm (), koşul () işlmlrinin ğişm v irlşm özliklrinin olup olmığını lirtiniz. Etkinlik. A 0,,,,,5 kümsin işlminin ğişm v irlşm özliklri vrır. v 5 oluğun gör,. 5 işlminin sonuu kçtır?. 5 işlminin sonuu kçtır? Bir İşlmin Diğr Bir İşlm Üzrin Dğılm Özliği Etkinlik. R, x y xy v xy x y işlmlri vriliyor. Muhrrm Şhin. () işlminin sonuunu yzınız.. ( )( ) işlminin sonuunu yzınız.. () v ( )( ) işlmlrinin sonuçlrı rsın ir ğıntı kuriliyor musunuz?. ( ) işlminin sonuunu yzınız.. () () işlminin sonuunu yzınız. f. ( ) v () () işlmlrinin sonuçlrı rsın ki gii ir ğıntı kuriliyor musunuz? Tnım -. A kümsin, v işlmlri vrilmiş olsun. x yz xy xz oluyors; A işlminin işlmi üzrin soln ğılm özliği vrır, nir. x, y, z A için, xy z xz yz oluyors; A işlminin işlmi üzrin sğn ğılm özliği vrır, nir. x, y, z A için, Bir işlminin ir işlmi üzrin hm soln hm sğn ğılm özliği vrs; u kıs, işlminin işlmi üzrin ğılm özliği vrır, iy if ilir. Etkinlik. t vriln işlminin, işlmi üzrin soln ğılm özliği oluğunu şitliğini kurrk göstriniz. işlminin işlmi üzrin soln ğılm özliği olmığını görünüz. işlminin işlmi üzrin sğn ğılm özliği oluğunu göstriniz. Etkinlik. R, xy x y v xy x y işlmlri vriliyor. işlminin işlmi üzrin ğılm özliği oluğunu göstriniz. Etkinlik.5. Grçk syılr kümsin çrpm işlminin, toplm v çıkrm işlmlri üzrin;. Grçk syılr kümsin ölm işlminin, toplm v çıkrm işlmlri üzrin;. önrmlr il işlmlrinin iriri üzrin;

. önrmlr işlminin il işlmlri üzrin;. ir E kümsinin kuvvt kümsin il işlmlrinin iriri üzrin ğılm özliklrinin olup olmığını lirtiniz. Bir Kümnin Bir İşlm Gör Etkisiz (Birim) Elmnı Etkinlik. R, xy x y işlmi vriliyor..?.? Tnım -.?. A kümsin ir işlmi vrilmiş olsun. A nın hr x lmnı için x x v x x şitliklrini grçklyn ir A vrs, y A kümsinin işlmin gör tkisiz lmnı y irim lmnı nir. Örnğin, grçk syılr kümsin toplm işlmin gör tkisiz lmn 0; çrpm işlmin gör tkisiz lmn ir. Çıkrm v ölm işlmlrin gör tkisiz lmnlr yoktur. (Nn?) Etkinlik.7 Boş kümn frklı sonlu ir E kümsinin kuvvt kümsinin;. işlmin gör tkisiz lmnını (vrs) lirtiniz.. işlmin gör tkisiz lmnını (vrs) lirtiniz. Torm -.9 Bir A kümsin tnımlı ir işlmin gör, A nın tkisiz lmnı (vrs) ir tnir. İspt A kümsinin, işlmin gör v gii iririnn frklı iki tn tkisiz lmnı oluğunu vrsylım. Etkisiz lmnın tnımın gör, Muhrrm Şhin x A için, x x x v x x x ir. Bu şitliklr A nın hr lmnı için oğru olğınn lmnı i, lmnı yi sğlr. Bun gör, v olur. v tn, ulunur. Bu iz, iririnn frklı v gii iki tkisiz lmnın olmyğını göstrir. Örnk. R, xy x y xy işlmi vriliyor. R nin işlmin gör tkisiz lmnını (vrs) ulunuz. x R için, x x v x x şitliklrini sğlyn ir syısının ulunup ulunmığını rştırğız. İşlmin kurlın gör, xy y x oluğu koly görülür. Dmk ki, işlmin ğişm özliği vrır. O hâl; x R, x x şitliğini sğlyn ğrini rmk ytr. xy x y xy x x x olur. tkisiz lmn oluğunn x x x x x x x x x ulunur. x oluğun, nin hr ğri için şitlik sğlnır. Bu urumu ir lmnın trsi kısmın inlyğiz. x için, x olur. x Bun gör, hiç işlm ypmn, 5 5,... oluğunu söy- örnğin; lyiliriz., 5

Örnk. R, xy xy x y işlmi vriliyor. R nin işlmin gör tkisiz lmnını (vrs) ulunuz. işlminin ğişm özliğinin olmığını görünüz. O hâl, x R için, x x v x x şitliklrinin ikisini sğlyn ğrini ryğız. Ön x R için x x şitliğini sğlyn yi ullım: xy xy x y x x x olur. x x x x x x x x x x 0 ulunur. Bunn sonrsını iki ğişik yoll ypiliriz. I. yol Bir x R için, x x şitliğini sğlyn ğrini ullım: xy xy x y x x x olur. x x x x x x x 0 ulunur. x Etkisiz lmn vrs, ylnız ir tn olğınn, x ğlı olmz. Bur ulmlıyık. O hâl, R nin işlmin gör tkisiz lmnı yoktur. II. yol R nin işlmin gör tkisiz lmnı is, x R için x x olmlıır. xy xy x y x x x x x olur. Bu urum, x, x x Muhrrm Şhin x, x x önrmsi ynlıştır. O hâl, R nin işlmin gör tkisiz lmnı yoktur. Bir A kümsinin ir işlmin gör tkisiz lmnının vr oluğu iliniyors, tkisiz lmnı ulmk için x A, x x x önrmsinin A nın hrhngi ir lmnı için yorumlmsınn yrrlnılilir. Örnk. R, xy xy y xy işlmi vriliyor. R nin işlmin gör tkisiz lmnı vr oluğun gör, u kçtır? Etkisiz lmn olsun. Örnğin, 0 0 olmlıır. xy x y xy 0 0 0 olur. 0 0 0 ulunur. Bu yöntm tst sorulrının çözümün iş yrr. Örnk.5 A,,, kümsin işlmi tloki gii tnımlnmıştır. A işlminin tkisiz lmnı nir? İşlmin lmnlrının irini ilşnlrinin ulunuğu sütun, ikini ilşnlrin ulunuğu stır nin ltın yzılmıştır. Bun gör;,,, oluğunn tkisiz lmn olilir. İşlmin lmnlrının ikini ilşnlrinin ulunuğu stır, irini ilşnlrin ulunuğu sütun yin nin hizsın yzılmıştır. O hâl, tkisiz lmn ir.

Kıs; İşlm tlosu il vriln işlmlr; sonuçlrın, kümki lmnlrın sırsıyl görünüğü stır il sütunun ksişiminki lmn tkisiz lmnır. Doğl olrk, u lmnın köşgn üzrin olmsı grkir. Etkinlik.8 Grçk syılr kümsinin, şğı vriln işlmlr gör tkisiz lmnlrını (vrs) ulunuz. Etkisiz lmnın vrlığı, işlmin ğişm özliğinin olmsını zorunlu kılr mı?. xy x y. xy x y xy. x y x y xy. x y x y x y Bir Kümnin Bir İşlm Gör Yutn Elmnı Etkinlik.9 Z, xy x y xy işlmi vriliyor..?.?. 8? Tnım -. A kümsin ir işlmi vrilmiş olsun. A nın hr x lmnı için xy y v yx y şitliklrini grçkl-yn ir ya vrs, y y A kümsinin işlmin gör yutn lmnı nir. Muhrrm Şhin x Z için x önrmsinin oğru oluğu göstrilmliir. İşlmin ğişm özliği oluğunn, x, x nin oğruluğunu göstrmy grk yoktur. Grçktn, xy x y xy x x x x ulunur., Z nin işlmin gör yutn lmnıır. Örnk.7 R, x y x y xy işlmi vriliyor. R nin işlmin gör yutn lmnını (vrs) ulunuz. İşlmin ğişm özliği oluğunn x, x y y önrmsini oğru ypn y ğrini ulmmız ytrliir. x, xy y x, x y xy y x, x y 0 olur. y ikn u önrm oğruur. R nin, işl- min gör yutn lmnı ir. Örnğin; R nin çrpm işlmin gör yutn lmnı sıfırır. x R için, x 0 0 v 0 x 0 olur. Etkinlik.9 Z kümsinin işlmin gör yutn lmnının olilğini szmişsinizir. Ank, üç nmyl yutn lmnın oluğunu söylymyiz. Bunun isptlnmsı grkir. Örnk. Z, xy x y xy işlmi vriliyor. Z nin işlmin gör yutn lmnının oluğunu göstriniz. Örnk.8 A,,, kümsin v işlmlri tlolrki gii tnımlnmıştır. A nın işlmin gör tkisiz lmnı ; yutn lmnı ir. (Nn?) A nın işlmin gör tkisiz lmnı yutn lmnı yoktur. (Nn?) 7

Torm -.0 Bir A kümsin tnımlı ir işlmin gör, A nın yutn lmnı (vrs) ir tnir. Etkinlik.70 Torm.0 u isptlyınız. Etkinlik.7 R, x y x y xy k işlmi vriliyor. R nin işlmin gör yutn lmnı vr oluğun gör, u kçtır? Bir İşlm Gör Bir Elmnın Trsi Tnım -.5 A kümsin ir işlmi vrilmiş olsun. A nın işlmin gör tkisiz lmnı vrs v lli ir A için şitliklrini sğlyn n z ir A vrs, y nın işlmin gör trsi nir. A nın trsi il göstrilir. olğınn olur. olup ir. in trsi Grçk syılr kümsin, ir syısının toplm işlmin gör trsi ; çrpm işlmin gör trsi 0 ır. Çıkrm v ölm işlmlrin gör tkisiz lmnlr olmığınn, u işlmlr gör trs lmnlrn söz ilmz.!trs lmn kvrmı tnıtılmn ön smolünü, nın çrpm işlmin gör trsi oln nlmın kullnınız. Artık smolünün nlmının h gniş oluğunu iliyorsunuz. Bu smolü görüğünüz; unun, nın hngi işlm gör trsi oluğunu rştırmnız grkir. Ort tnımlnmış şk ir işlm yok ikn yin i nlmın kullnilirsiniz. Aşğıki örnkt ir kümnin ir işlm gör tkisiz lmnı, yutn lmnı v trsi olmyn lmnlrı rsınki ilişkilri inlyğiz. Örnk.9 Muhrrm Şhin R, x y x y xy işlmi vriliyor.. R nin işlmin gör tkisiz lmnını, trsi olmyn lmnını, yutn lmnını ulunuz.. R, işlmin gör in trsini ulunuz.. R, işlmin gör nın trsini ulunuz.. Etkisiz lmnı ulmk üzr iş şlylım. x R için x x x önrmsini oğru ypn ğrini ulğız. İşlmin ğişm özliği oluğunn x, x x önrmsini oğru ypn ğrini ulmk ytrliir. x x x x x x x olur. Bu şitlik hm tkisiz lmnı, hm trsi olmyn lmnı hm yutn lmnı ulmmız ytktir. x, x x önrmsinin x yorumlmsı nin hr ğri için oğruur. v şitliklri hr R için sğlnır. O hâl, yutn lmnır. x ifsi x için tnımsızır. x x için tkisiz lmn tnımsız oluğunn, ün trsinn söz ilmz. O hâl;, R nin işlmin gör trsi olmyn lmnıır. x x için, ulunur. x Hr n kr, x için tnımsız is v şitliklri için sğlnığınn x R, x x önrmsi için oğru olur. ğri R nin işlmin gör tkisiz lmnıır. Kıs; ir kümnin ir işlm gör trsi olmyn lmnı, tkisiz lmnı tnımsız ypn lmnır. Yutn lmn il trsi olmyn lmn ynıır. 8

. in trsi k olsun. Tnım gör, xx k k k 5 k ulunur.. nın trsi k olsun. xx k k k k 8 8 k ulunur. Etkinlik.7 R, xy x y xy işlmi vriliyor.. R nin işlmin gör tkisiz lmnını ulunuz.. R, işlmin gör hngi lmnın trsi yoktur?. R nin işlmin gör yutn lmnını ulunuz.. R, işlmin gör nin trsini ulunuz.. R, işlmin gör trsi tnımlı oln syısının trsini ulunuz. Etkinlik.7 R, xy x y xy işlmi vriliyor. işlminin irlşm özliği oluğun gör, şitliğini sğlyn ğrini n kıs yoln ulunuz. Etkinlik.7 A,,,, kümsi üzrin işlmi tloki gii tnımlnmıştır.. A kümsinin işlmin gör tkisiz lmnı nir?. işlminin ğişm özliği vr mıır?. işlminin irlşm özliği vr mıır?.?? x nklmini sğlyn x ğrini ulunuz.. f. Muhrrm Şhin Alıştırmlr v Prolmlr.. Aşğı, R işlmlr vrilmiştir. Hr irinki istnnlri ulunuz. y... xy x x y ;? x y x y ;? y x x ;? y x y x y x y is. x y ; ()? x y x y is. A,, E,,,,,,, v AxA nın ir lt kümsi, olsun. f : E A fonksiyonu f,, f,, f,, f, içimin tnımlnıyor.. f, A ir işlm miir?. A, f işlmin gör kplı mıır?. RxR n R y x y g, x x y içiminy tnımlı ir g ğıntısı R ir işlm miir?. R, g işlmin gör kplı mıır?. A, 0, oluğun gör,. A kümsi toplm işlmin gör kplı mıır? A nın toplm işlmin gör tkisiz lmnı v hr lmnının trsi vr mıır?. A kümsi çrpm işlmin gör kplı mıır? A nın çrpm işlmin gör tkisiz lmnı v hr lmnının trsi vr mıır?. A 0,,,,,5, kümsin işlminin irlşm özliği vrır. 5, 5 v 5 oluğun gör;. 5 ün ğri kçtır?. 5 5 5 ün ğri kçtır?. işlminin ğişm özliği vrs, 5 nin ğri kçtır 9

5. R xy xy x y işlmi vriliyor..?.?. is kçtır?. is kçtır? 0. R işlmi için Muhrrm Şhin x(xy) xy y x x (yx) oluğun gör,. ün ğri kçtır?. işlminin kurlını ulunuz.. R x y x y xy işlmi vriliyor.. işlminin ğişm v irlşm özliklrinin vrlığını rştırınız.. R nin işlmin gör tkisiz lmnı vr mıır? 7. A 0,,,, kümsin, x y " x y 'nin 5 il ölümünn kln" v x y " x y 'nin 5 il ölümünn kln" işlmlri vriliyor.. v işlmlrini tlo il göstriniz.. İşlmlrin ğişm v irlşm özliklrinin vrlığını rştırınız.. A nın v işlmlrin gör tkisiz lmnlrını (vrs) ulunuz.. A nın lmnlrının, vriln işlmlr gör trslrini (vrs) ulunuz.. işlminin işlmi üzrin ğılm özliği vr mıır?. R şğı vriln işlmlr gör, tkisiz lmnlrı, yutn lmnlrı, trsi knin şit oln lmnlrı, trsi tnımlı oln lmnlrın trslrini ulunuz.. xy x y. xy x y xy. x y x y xy. R, xy xy x y k işlmin gör tkisiz lmnın ulunuğu iliniğin gör;. k kçtır?. Etkisiz lmn kçtır?. Trsi olmyn lmn kçtır?. R, xy x y kxy işlmin gör, oluğu ilinmktir. Bun gör, kçtır? 8. R, xy x y, x y y x, x xy y xy, xy xy işlmlri vriliyor.... x?? (x) şitliğini sğlyn x ğri kçtır?. x (x) x x şitliğini sğlyn x ğri kçtır? 9. R işlminin irlşm v ğişm özliklri vrır. xy xy x y yx oluğun gör,. ün ğri kçtır?. işlminin kurlını ulunuz.. N, xy x y v xy x y işlmlri vriliyor. işlminin işlmi üzrin ğılm özliği vr mıır? 5. R, xy x y xy işlminin,. ğişm özliğinin olmsı için,, kt syılrı hngi koşullrı sğlmlıır?. irlşm özliğinin olmsı için,, kt syılrı hngi koşullrı sğlmlıır?. R, x y x y v x y x y işlmlri vriliyor. işlminin işlmi üzrin ğılm özliğin olmsı için,,, kt syılrı hngi koşullrı sğlmlıır? 0

7. R, xy xy x y işlminin irlşm özliği oluğun gör, x is x kçtır? (Etkisiz lmnı ulmn çözünüz.) 8. R, x,y z, t x z, y t işlmi vriliyor..,,?., x, y, is x,y?. R nin işlmin gör tkisiz lmnını (vrs) ulunuz..,? 9. R, v işlmlri için, v şitliklri gçrliir.. nin ğri kçtır?. v işlmlrinin kurllrını ulunuz. 0. A,,,,, kümsin işlmi tlo vrilmiştir.. ()?. (x) is x kçtır?. () x nklminin çözüm kümsini ulunuz.. () x nklminin çözüm kümsini ulunuz.. ün işlmin gör trslrini ulunuz. f. işlmin gör, ( ) ifsinin lirli ir ğri vr mıır?. R n R y, f x, y x v y n, üyük olmynı v g x, y x v y n, küçük olmynı fonksiyonlrı vriliyor. f g,,f, ğri kçtır?. A 0,,,,,5 kümsin işlmi tlo vrilmiştir.. İşlmin ğişm özliği vr mıır?. İşlmin irlşm özliği vr mıır?.?. x Muhrrm Şhin is x kçtır?. x x 5 nklminin çözüm kümsini ulunuz. f. x x nklminin çözüm kümsini ulunuz.. A,,,, kümsin işlmi tloki gii tnımlnmıştır. A n A y f x x v g x x oluğun gör, f g nir?. A,,,, kümsin işlmi tlo vrilmiştir. x, y A için;. xy x y içimin tnımlnn işlmin gör, 0 A nın tkisiz lmnı nir? 0 0 5 5 0 işlminin sonuu. xy xy içimin tnımlnn işlmin gör, A nın tkisiz lmnı nir? 0 0 5 5 5 0 5 5 5 0