www.pwc.com.tr. 12. Çözüm Ortaklığı Platformu İş mevzuatına göre alt işverenlerimiz ile ilişkilerimizi nasıl düzenleyebiliriz?
İçerik 1. Doğru işi devretme 2. Doğru alt işverenlik sözleşmesi 3. Risklerin azaltılması 2
Doğru işi devretme 3
Doğru işi devretme Alt işverenlik tanımı (Md.2) Bir işverenden işyerinde üretilen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işin gereği ve teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işte aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir. Asıl İş Yardımcı İş Ayrımı Bir işin asıl iş mi yardımcı iş mi olduğunu anlamak için yapılan işin üretim sürecine olan etkilerini izlemek gerekir. İş durdurulduğunda üretim duruyorsa yapılan iş asıl iş, devam ediyorsa yardımcı iştir. Asıl İşin Teknolojik Nedenlerle Uzmanlık Gerektirmesi Asıl işin bir bölümünün alt işverene verilebilmesi için işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirmesi gerektirmektedir. 4
Doğru işi devretme Alt işverenlik ilişkisinde dikkat edilecek hususlar 1-Devredilen iş yardımcı iş olmalıdır. 2-Asıl iş devredilecekse teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır. 3-Alt işveren işçilerini münhasıran bu işte çalışmalıdır. 4-Asıl işveren işçileri, alt işveren tarafından hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılamayacaktır. 5-İşyerinde çalışan işçi ile alt işverenlik sözleşmesi kurulamayacaktır. 6-Asıl işveren de işyerinde işçi çalıştıracaktır. 5
Doğru alt işverenlik sözleşmesi 6
Doğru alt işverenlik sözleşmesi Sözleşmede devredilen işin tanımlanması gereklidir Devredilen iş yardımcı iş ya da asıl işin bir parçası olabilir. Alt işverene devredilen işin alt işverenlik sözleşmesinde tanımlanması doğabilecek ihtilaflarda ve yapılacak denetimlerde yargıç ve müfettişlerin doğru karar almalarını sağlamaya yardımcı olacaktır. Alt işverene devredilen işin muvazaalı olarak devredildiğine ilişkin olarak oluşabilecek değerlendirmelerin önüne geçmek açısından bu husus önemlidir. 7
Doğru alt işverenlik sözleşmesi Sorumluluk ve rücu maddelerinin düzenlenmesi gerekmektedir. Özellikle sık alt işveren değiştirilen yardımcı işlerde bazen 11 aylık sözleşmelerle aynı işçiler farklı alt işverenlerin bordrolarında yıllarca aynı işyerinde çalışmaya devam etmektedirler. Bu işçilerin kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin alacakları başta olmak üzere kıdeme bağlı haklarına ilişkin sorumluluk maddelerinin alt işverenlik sözleşmelerinde düzenlenmesi gerekmektedir. Hemen belirtmek gerekir ki bu maddeler asıl ve alt işverenin Yasadan kaynaklanan müteselsil sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Yine İş Yasası ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası çerçevesinde işyerinde çalışma koşulları ve iş sağlığı güvenliği tedbirlerinin alınmasına ilişkin olarak sorumlulukların ne şekilde paylaşılacağı, yönetim hakkı vs. kim tarafından kullanılacağı sözleşmede belirtilmelidir. 8
Doğru alt işverenlik sözleşmesi Çalışan ile doğabilecek uyuşmazlıklarda ve işyerinde yapılacak denetimlerde karşılaşılabilecek ödeme ve yaptırımlarda alt işverene ne şekilde rücu edileceğinin düzenlenmesi de önemlidir. 9
Doğru alt işverenlik sözleşmesi Özel hükümler : Asıl işveren alt işveren çalıştırmaya ilişkin yasalardan ve bağlı mevzuattan kaynaklanan risklerini en aza indirgemek için alt işverenlik sözleşmelerine alt işveren eylem ve işlemleri üzerindeki denetim hakkını düzenleyen hükümler koyabilir. Alt işvereni kendisi ya da özel denetim şirketleri aracılığı ile denetleyebilir. 10
Risklerin azaltılması 11
Risklerin azaltılması Kamu alacakları Asıl işveren alt işverenlik sözleşmesinde yer alan hükümler çerçevesinde alt işverenin vergi ve sosyal güvenlik prim ödemelerini denetlemelidir. Her ay ya da belirli aralıklarla ücretten yapılan kesintilerin ilgili kurum veznelerine yatırılıp yatırılmadığı kontrol edilebilir. 12
Risklerin azaltılması Tazminat, ücret, izin alacakları Asıl işveren, işçi ücretlerinin ödenip ödenmediğini, yıllık izinlerinin kullandırılıp kullandırılmadığını ve iş sözleşmesi son bulan çalışanlara hak etmeleri halinde tazminatlarının ödenip ödenmediğini kontrol etmelidir. 13
Risklerin azaltılması İş sağlığı ve güvenliği tedbirleri 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 50 den fazla işçi çalıştıran bütün işyerlerinde yürürlüğe girmiştir. Alt işverenin İSG yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğinin kontrol edilmesi ve birlikte yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerde (Kurul oluşturulması, risk analizi yapılması gibi) koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. 14
Sorularınız? İletişim bilgilerimiz Rıza Eroğlu Kıdemli Danışman Tel: +90 5309616639 e-posta: riza.eroglu@tr.pwc.com [2013] Türkiye. Tüm hakları saklıdır. Bu belgede ibaresi, her bir üye şirketinin ayrı birer tüzel kişilik olduğu PricewaterhouseCoopers International Limited in bir üye şirketi olan Türkiye yi ifade etmektedir. Türkiye, Başaran Nas Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., Başaran Nas Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. ve PricewaterhouseCoopers Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. ticari unvanları ile Türkiye'de kurulmuş tüzel kişiliklerden oluşan Türkiye organizasyonunu ifade ve temsil etmektedir.