Tarih Okulu ergisi (TO) Journal of History School (JOHS) Haziran 214 Haziran 214 Yıl 7, Sayı XVIII, ss. 671-688. Year 7, Issue XVIII, pp. 671-688. OI No: http://dx.doi.org/1.14225/joh479 FRKLI ĞİTİM KMLRİN ÖĞRNİM GÖRN ÖĞRNİLRİN İLİMİN OĞSI İL İLGİLİ GÖRÜŞLRİ Hanife Gamze HSTÜRK Nurhan ÖZTÜRK Ramazan MİR Tezcan KRTL Özet u çalışmanın amacı ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimde öğrenim gören öğrencilerinin bilimin doğası konusundaki bakış açılarını araştırmaktır. ğitim sistemimizde son yıllarda, bilimin doğası, bilimsel bilgi, bilim insanının özellikleri, bilim ve teknolojinin topluma yansımaları gibi konuların önemi artmaktadır. ncak bu zamana kadar hem yurt içi hem de yurt dışında yapılan birçok araştırma bireylerin bilimin doğasına bakış açıları konusunda birçok kavram yanılgısına sahip olduklarını göstermiştir. u sebeplerle, öğrencilerin bilimin doğası hakkındaki görüşlerini saptamak ve değerlendirmek amacıyla İlköğretim üzeyi İçin ilimin oğası anketi uygulanmıştır. Çalışma 21-211 eğitim-öğretim yılı güz döneminde, nkara ilinde 8. sınıfta öğrenim gören 5 ilköğretim, 11. sınıfta öğrenim gören 5 lise ve son sınıfta öğrenim gören 5 üniversite öğrencisi ile yürütülmüştür. raştırmanın çalışma grubu toplam 15 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin analizi sürecinde, her bir soruya farklı eğitim kademelerinde öğrenim gören öğrencilerin verdikleri cevaplar incelenmiş, bilimin doğası kavramındaki doğru, eksik ya da yanlış düşünceler tespit edilmiştir. Çalışmamızın sonucunda öğrencilerin bilimin doğasına bakış açıları ile ilgili birçok ortak kavram yanılgına sahip oldukları tespit edilmiştir. nahtar kelimeler: ilim, ilimin oğası, İlköğretim, Lise, Üniversite Öğrencileri. u çalışma skişehir 1. Uluslararası ğitim Programları Kongresi nde bildiri olarak sunulmuştur.
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal Opinions Of Students Having ducation in Various Levels bout The Nature of Science bstract The purpose of this study is to research the student points of view that are having primary, secondary and high education. In recent years the importance of subjects such as nature of science, scientific information, properties of scientists are increasing in our education system. However due to various local and international studies show that individuals have a conceptual mistake in their points of view towards nature of science. Therefore Nature of Science for Primary ducation Level was applied to determine and evaluate the students opinions about nature of science. The study was conducted with 5 primary school students in 8. Grade, 5 lyceum students in 11.Grade and 5 university students having education in 21-211 autumn education period in nkara. The study group of the research consists of 15 students. uring the analysis process of the data the answers of students having education in each level were examined and their correct, incomplete or wrong thoughts about the nature of science were determined. t the end of the study, it was determined that students have various conceptual mistakes in their points of view towards nature of science. Key words: Science, Nature of Science, Primary ducation, Lyceum, University Students. Giriş ilim, bilimsel bilgi ve bilimin doğası yıllardır araştırılan bir kavram olmasına rağmen tek ve ortak bir tanımlama yapılamamıştır. u durum bilimin çok boyutlu ve sürekli değişken bir yapıya sahip olmasından kaynaklanabilir. ncak birçok araştırmacı, bilim ile ilgili çeşitli tanımlamalarda bulunmuşlardır. Örneğin Mcomas (22) a göre bilim, doğal dünyayla ilgili soruları cevaplamak üzere bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak herkesin irdelemesine açık geçerli ve güvenilir genellemeler ve açıklamalar ortaya koyma etkinliğidir. lbert instein a göre ise, bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileri (algılar) ile mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama çabasıdır (Seven, 24). ğitim sürecinde bilim kavramının çok önemli bir yeri vardır, çünkü bilim ve bilimin doğasını içselleştirmiş bireyler, günlük hayatlarında verecekleri kararlarda bilimin doğasını kullanırlar. Olaylara bakış açısı geliştirmede, araştırma-inceleme yapmada, neden sonuç ilişkisi kurmada bilimin doğası oldukça önem taşımaktadır. Özellikle fen eğitimde bilimin doğası kavramı birkaç adım öne çıkmaktadır. Çünkü fen bilimleri, fiziksel ve biyolojik dünyayı [672]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri anlamlandırma ve açıklamaya çalışan bir bilim dalıdır. Yaşadığımız dünyayı anlamak ve açıklamak ise bilimin doğasını anlamaktan geçer. Literatürde fen bilimlerinin doğasıyla ilgili ilk önemli çalışmalardan birisi, 1968 yılındaki Kimbal ın bir çalışmasıdır. urada kavram olarak Kimball fen bilimlerinin doğasından (the Nature of Science) bahsederek bunun literatürde yer almasını sağlamıştır (Kimball,1968). rdından yapılan bir çok araştırmada (ikenhead ve Ryan, 1992; Mccomas, 2, aşlantı, 2; ell, 28; King, 1991; Gallagher, 1991; bd-l Khalic ve oujaude, 1997; Yakmacı, 1998; Kahyaoğlu, 24; rdoğan, 24; oğan ora, 25) bilimin doğası, bilimsel bilgi ile ilgili çalışmalar yaparak literatüre katkı sağlamışlardır. Ülkemizde de 24 de başlayan fen dersleri ile ilgili müfredat reform hareketlerinde en azından resmi müfredatlarda tüm vatandaşların bilim okuryazarı olması vizyonu temel alınmıştır (Köseoğlu, vd., 28). Programda bilim okur-yazarlığı şöyle tanımlanmaktadır; bilim okuryazarlığı; bireylerin araştırma-sorgulama, eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme becerileri geliştirmeleri, yaşam boyu öğrenen bireyler olmaları, çevreleri ve dünya hakkındaki merak duygusunu sürdürmeleri için gerekli olan fen ile ilgili beceri, tutum, değer, anlayış ve bilgilerin bir birleşimidir (M, 25). Programda bilim okuryazarlığının yedi boyuttan oluştuğu belirtilmiş ve bu yedi boyut şu şekilde belirtilmiştir: Fen bilimleri ve teknolojinin doğası, anahtar fen kavramları, bilimsel süreç becerileri (S), fen-teknoloji-toplum-çevre (FTTÇ) ilişkileri, bilimsel ve teknik psikomotor beceriler, bilimin özünü oluşturan değerler, fene ilişkin tutum ve değerler (T) (M, 25). Fen ve teknoloji öğretim programında da belirtildiği gibi programın temel amacını gerçekleştirebilmek, bireyleri fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetiştirebilmek için öncelikle bilim kavramının anlamlandırılması oldukça önemlidir. u nedenle öğrencileri bilim okuryazarı olarak yetiştirebilmek için öğrencilerin bilim kavramına yükledikleri anlamı tam ve doğru bir şekilde tespit etmek gerekir. Yapılan birçok araştırma (King, 1991; Gallagher, 1991;Lederman 1992; bd-l Khalic ve oujaude, 1997; Yakmacı, 1998; Tairab, 21; Kahyaoğlu, 24; rdoğan, 24; slan,vd.,29) farklı eğitim kademelerinde öğrenim gören öğrencilerle yürütülmüş ve birçok benzer kavram yanılgısı tespit edilmiştir. Örneğin, Palmquist ve Finley (1997) öğretmen adayları ile yaptığı bir çalışmada öğretmenlerin genelde fen bilgisi derslerini kendilerinin bilimi nasıl anlıyorlarsa ve öğrendilerse öğrencilerine de aynı şekilde öğrettiklerini tespit etmiştir. enzer olarak ülkemizde de bilimin doğası ile ilgili yapılan [673]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal çalışmalarda (Gürses vd., 25; Köseoğlu, vd., 28; Sarıbaş ve Köseoğlu, 26; Taşar, 23) bilimin doğası ile ilgili birçok öğretim eksikliğinin var olduğu belirtilmiştir. Çalışmamızda ayrı ayrı yapılan çalışmalar birleştirilmiş ve farklı eğitim kademelerinde öğrenim gören öğrencilerin bilimin doğası ile ilgili görüşleri tek bir çalışmada toplanmaya çalışılmıştır. Yöntem raştırma Modeli Çalışmamız ilköğretim, ortaöğretim ve yüksek öğretimde öğrenim gören öğrencilerin bilimin doğasına yönelik görüşlerini belirlemeye yönelik betimsel bir durum saptaması niteliğinde olup, nitel araştırma teknikleri temel alınarak düzenlenmiştir. raştırma Grubu Çalışma 21-211 eğitim-öğretim yılı güz döneminde, nkara ilinde 8. sınıfta öğrenim gören 5 ilköğretim, 11. sınıfta öğrenim gören 5 lise ve son sınıfta öğrenim gören 5 üniversite öğrencisi ile yürütülmüştür. raştırmanın çalışma grubu toplam 15 öğrenci oluşturmaktadır. Tablo 1:raştırmaya Katılan Öğrencilerinin Genel ağılımı N % insiyet Kız 82 54,6 rkek 68 44,4 Sınıf üzeyi İlköğretim 5 33,3 Orta öğretim 5 33,3 Yüksek Öğretim 5 33,3 Toplam 15 1 Veri Toplama racı Öğrencilerin bilimin doğası hakkındaki görüşlerini araştırmak için Çekdemir (26) tarafından ilköğretim öğrencilerine uygulanan ilimin oğası anketi kullanılmıştır. nketin kullanılması için gerekli izinler [674]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri araştırmacıdan alınmıştır. Çekdemir (26) tarafından Türkçe ye adapte edilen anket, ikenhead, Fleming ve Ryan (1989) tarafından geliştirilen Views on Science-Technology-Society (ilim, Teknoloji ve Toplum Hakkındaki Görüşler) ve Lederman, db-l-khalick, ell ve Schwartz (22) tarafından geliştirilen Views of The Nature of Science (ilimin oğası Hakkındaki Görüşler) anketlerinden oluşmaktadır. nketin pilot uygulaması 123 öğrenci ile gerçekleştirilmiş ve güvenirlik katsayısı.71 olarak bulunmuştur (Yalvaç, Öztürk, Sarıkaya, 21). ilimin oğası anketi on bir sorudan oluşmaktadır. nkette yer alan her soru temel bir durum ve bu duruma ilişkin çeşitli seçeneklerden oluşmaktadır. nket, öğrencilerin bilimsel bilginin değişebilirliği, sübjektif ve yaratıcı doğası; sosyal ve kültürel yapısı; bilimde gözlem ve çıkarımların rolü; bilimsel teoriler ve kanunlar; bilimsel bilginin belirsizliği hakkındaki görüşlerini değerlendirmektedir. yrıca, bu anket bilimin tanımı, bilimi diğer disiplinlerden ayıran farklar ve bilimsel yöntem ile ilgili sorularda içermektedir (Çekdemir,26). Verilerin nalizi Verilerin analizi sürecinde, her bir soruya farklı eğitim kademelerinde öğrenim gören öğrencilerin verdikleri cevaplar incelenmiş, bilimin doğası kavramındaki doğru, eksik ya da yanlış düşünceler tespit edilmiştir. Ölçme aracındaki veriler Spss programı kullanılarak frekans ve yüzdeleri bulunmuş ve yorumlanmıştır. ulgular u bölümde öğrencilerin anketteki sorulara verdikleri cevapların yüzdeleri kategorilere ayrılmış olarak yer almaktadır. [675]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal Öğrencilerin ilim Nedir Sorusuna Verdiği evaplar 6 5 4 3 2 1 F G I Şekil 1. Öğrencilerin anketin 1. Sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 1 de yer alan grafik incelendiğinde, bilim nedir sorusuna yönelik ortak bir tanım olmamakla birlikte ilköğretim (%4) ve yüksek öğretim öğrencilerinin (%35) en çok tercih ettikleri seçenek ünyamız ve evren hakkında bilinmeyenleri araştırmak, yeni şeyler ve nasıl çalıştıklarını keşfetmektir seçeneğidir ( seçeneği). Orta öğretim öğrencileri ise bilimi, u dünyayı yaşam için daha iyi bir yer haline getirmek için gerekli olan bilgiyi bulma ve kullanmadır (hastalıkları tedavi etmek, kirliliği çözümlemek ve tarımı geliştirmek gibi) seçeneğini yoğunluklu olarak işaretlemişlerdir (%48, F seçeneği). [676]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri Öğrencilerin bilimi diğer alanlardan (mesela; din, psikoloji ve resim) ayıran özellikler nelerdir Sorusuna Verdikleri evaplar Şekil 2. Öğrencilerin anketin 2. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 2. incelendiğinde, ilköğretim öğrencilerinin büyük bir bölümü bilimin gerçeğe dayandığını ancak diğerlerinin düşünceye ve inanca göre değiştiği görüşündedir (%59,4; seçeneği). Ortaöğretim (%48,9) ve yüksek öğretim (%42,5) öğrencileri ise ilimsel bilginin test edilebilir ve ispatlanabilir ama diğerleri sadece teorik bilgi içerir şeklinde seçeneğini ortak cevap olarak verdikleri görülmektedir. nketin 2. sorusu incelendiğinde ilköğretim öğrencilerinin bilimi diğer alanlardan ayırabildiği görülmektedir. [677]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal Öğrencilerin ilim insanları bilgi üretirler ve bu bilgilerin bazıları Fen ilgisi kitaplarında yer alır. Sizce bu bilgiler gelecekte değişebilir mi? Sorusuna Verdikleri evaplar 7 6 5 4 3 2 1 F Şekil 3. Öğrencilerin anketin 3. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 3. te yer alan grafiğe göre, öğrencilerin bilimsel bilginin değişebilir olup olmadığına yönelik görüşleri incelendiğinde, ortaöğretim (%56,8) ve yüksek öğretim (%6,1) öğrencilerinin büyük çoğunluğu ski bilgilerin yeni bilgiler ışığında yeniden yorumlanır; dolayısıyla hiçbir bilgi kalıcı değildir seçeneğinde yoğunlaştıkları görülmektedir ( seçeneği). İlköğretim öğrencileri ise ilimsel bilgi değişir gibi görünür ama aslında değişmez; çünkü eski bilgiyle yeni bilgiler eklenir; eski bilgiler aynen kalır seçeneğinde yoğunlaşmışlardır. (%48,8; seçeneği). u sonuç ilköğretim öğrencilerinin bilimsel bilginin kesin olmadığı ve değişebilir özellik taşıyabileceği kavramına sahip olmadıklarını ancak lise ve üniversite öğrencilerinde bilimsel bilginin değişebilirlik ilkesinin yer aldığı sonucunu göstermektedir. [678]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri Öğrencilerin ilim insanları dinozorların 65 milyon yıl önce yok oldukları konusunda aynı fikre sahiptirler. ncak bilim insanları bu yok oluşa neyin sebep olduğu hakkında farklı görüşlere sahipler. Sizce bilim insanlarının aynı bilgilere sahip olmalarına rağmen farklı sonuçlara ulaşmalarının sebebi ne olabilir? Sorusuna Verdikleri evaplar 5 4 3 2 1 F Şekil 4. Öğrencilerin anketin 4. Sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 4 te yer alan grafik incelendiğinde, ilköğretim öğrencilerinin büyük çoğunluğu bilim insanlarının farklı yollardan sonuca ulaştıkları için bulguların da farklı oldukları cevabını vermişlerdir (%4; seçeneği). Ortaöğretim (%42) ve yüksek öğretim (%47) öğrencileri ise bilim insanlarının eğitimi, düşünce ve inançları çalışmasını etkilediği için farklı sonuçlara vardıkları görüşünde birleşmişlerdir ( seçeneği). Ortaöğretim ve yüksek öğretim öğrencilerinin büyük bir çoğunluğu bilim insanlarının farklı sonuçlara ulaşmalarında kişisel fikir ve inançlarının etkili olduklarını düşünmektedirler. u bulgu, orta öğretim ve yüksek öğretim öğrencilerinde bilimsel bilginin nesnellik ilkesine sahip olduğu kazanımının var olmadığını göstermektedir. [679]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal Öğrencilerin ilim insanı bilgiye ulaşmak için birçok çalışmalar yapar. Sizce bilim insanı bu çalışmaları sırasında hata yapabilir mi? Sorusuna Verdikleri evaplar 8 6 4 2 F Şekil 5. Öğrencilerin anketin 5. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 5. te yer alan grafik incelendiğinde, öğrencilerin, ankette yer alan 5. soruya farklı eğitim kademelerinde yer almalarına rağmen ortak bir seçenekte yoğunlaştıkları görülmektedir. İlköğretim (%68), ortaöğretim (%59) ve yükseköğretim (%62) öğrencileri Her insan gibi bilim insanı da hata yapabilir seçeneğini işaretlemişlerdir ( seçeneği). ncak İlköğretim öğrencilerinin % 11,3, orta öğretim öğrencilerinin %16 sı ve yüksek öğretim öğrencilerinin %14 ü ise bilim insanlarının bilgiye araştırmalar sonucu ulaştıkları ve hata yapma risklerinin olmadığı görüşünde birleşmişlerdir ( seçeneği). ncak bu ifade önemli bir kavram yanılgısını işaret etmekte ve öğrencilerin, bilim insanlarının hata yapma risklerinin bile olmadıkları yanılgısına düştüklerini göstermektedir. [68]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri Öğrencilerin ilim insanları dinozorların bir zamanlar gerçekten yaşadıklarını nereden biliyorlar? sorusuna verdikleri cevaplar 1 8 6 4 2 Şekil 6. Öğrencilerin anketin 6. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 6. da yer alan grafik incelendiğinde, İlköğretim (%89), ortaöğretim (%92) ve yüksek öğretim (% 95) öğrencileri tek bir seçenekte birleşmişlerdir. Öğrenciler, bilim insanlarının dinozorları görmeseler de fosillerden yararlanarak dinozorların yaşadıkları sonucuna ulaştıklarını düşünmektedirler ( seçeneği). u nedenle öğrenciler bilimsel bilgiye farklı yollarla ulaşılabileceği, sonuca gidilirken verilerden yararlanabilineceği, kanıtların ve araştırma incelemenin bilimdeki önemi görüşünde hemfikirdirler. Öğrencilerin ilim insanları yaptıkları araştırma ve deneyler yardımıyla sorularına cevap bulmaya çalışırlar. Sizce bilim insanları bunu yaparken hayal güçlerini ve yaratıcılıklarını kullanırlar mı? Sorusuna Verdikleri evaplar 6 5 4 3 2 1 F Şekil 7. Öğrencilerin anketin 7. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı [681]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal Şekil 7. de yer alan veriler incelendiğinde, İlköğretim (%49), orta öğretim (%45) ve yüksek öğretim (%51) öğrencilerinin çoğunluğu, bilim insanlarının nasıl çalışacaklarını planlarken ve buldukları verileri yorumlarken hayal güçlerini kullandıkları sonucuna varmışlardır ( seçeneği). İlköğretim öğrencilerinin % 3 u ve orta öğretim öğrencilerinin %26 sı ise bilim insanlarının hayal güçlerini kullanmadıkları ve bilim insanlarının gerçekler ve kesin kurallar içerisinde çalıştıklarını düşünmektedirler ( seçeneği). u iki bulgu ışığında ilköğretim ve orta öğretin öğrencilerinin görüşlerinin kesin çizgilerle birbirinden ayrıldığı görülmektedir. Öğrencilerin ilim insanı, çalışmalarını yaparken içinde bulunduğu toplumdan ve bu toplumun sosyal ve kültürel yapısından etkilenir mi? Sorusuna Verdikleri evaplar 6 5 4 3 2 1 F Şekil 8. Öğrencilerin anketin 8. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 8. de yer alan, öğrencilerin anketteki 8. Soruya verdikleri cevaplar incelendiğinde öğrencilerin ortak bir seçenekte birleşmedikleri ve farklı eğitim kademesinde öğrenim gören öğrencilerin görüşlerinin birbirinden tamamen farklılaştığı görülmektedir. Örneğin, ilköğretim öğrencilerinin % 46 sı bilim insanının toplumdan etkilenip etkilenmeyeceğinin bilim insanına göre değişeceğini, etkilenmemek için kendilerinin önlemler alabileceği cevabını vermiştir ( seçeneği). Orta öğretim öğrencilerinin %39 u Hayır etkilenmez. Çünkü bilim insanı buluşlarını deneyler ve bazı bilimsel yollar uygulayarak yapar, sosyal hayatı çalışmalarını etkilemez cevabını vermiştir ( seçeneği). [682]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri Yüksek öğretim öğrencilerinin %57 si ise bilim insanlarının çalışmalarını yaparken içinde bulundukları toplumdan etkilendiklerini, bilim insanlarının toplumum sosyal ve kültürel öğelerini taşıdıkları sonucuna varmışlardır ( seçeneği). Öğrencilerin Sizce bilimsel teori ve kanun arasında bir fark var mıdır? Sorusuna Verdikleri evaplar 6 5 4 3 2 1 F Şekil 9. Öğrencilerin anketin 9. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı ilimin doğası ile ilgili çalışmalarda en sık görülen kavram yanılgıları bilimsel teori ve kanun arasındaki farklılıklarda oluşmaktadır. Şekil 9. ta yer alan, öğrencilerin anketin 9. sorusuna verdikleri cevaplar incelendiğinde, ilköğretim (%45), orta öğretim (%39) ve yüksek öğretim (%53) öğrencileri vet, fark vardır; çünkü teori çok defa test edilip ispatlandığında kanun adını alır cevabını vermişlerdir ( seçeneği). yrıca ilköğretim (%28) ve yüksek öğretim (%32) öğrencileri seçeneğinde birleşmişler ve vet, fark vardır; çünkü teori bir şeyin niçin ve nasıl olduğunu açıklar. Kanun ise ne olduğunu açıklar cevabını vermişlerdir. u sonuçlar öğrencilerin teori ve kanun arasındaki farkı net olarak ortaya koyamadıklarını, farklı eğitim kademelerinde yer almalarına rağmen benzer kavram yanılgılarına sahip olduklarını göstermektedir. [683]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal Öğrencilerin Sizce bilimsel bilgiye nasıl ulaşılır? Sorusuna Verdikleri evaplar 1 8 6 4 2 F Şekil 1. Öğrencilerin anketin 1. sorusuna verdikleri cevapların dağılımı Şekil 1 da yer alan, anketin 1. Sorusuna verilen cevaplar incelendiğinde, ilköğretim (%75), ortaöğretim (%72) ve yüksek öğretim (%81) öğrencileri, bilimsel bilgiye ulaşmak için bilim insanlarının sırasıyla deney yaptıkları, veri topladıkları, sonra hipotez kurup bu hipotezi test ettiklerini ifade etmişlerdir ( seçeneği). u sonuç öğrencilerin bilimsel bilgiye ulaşmada tek ve kesin bir yolun izlenmesi gerektiğini düşündüklerini göstermektedir. Öğrencilerin Sizce meteoroloji uzmanları hava durumunu tahmin etmede ne kadar kesindirler? Sorusuna Verdikleri evaplar 1 8 6 4 2 Şekil 11. Öğrencilerin anketin 11.sorusuna verdikleri cevapların dağılımı [684]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri Şekil 11. de yer alan, öğrencilerin anketin 11. Sorusuna verdikleri cevaplar incelendiğinde soruya ortak bir cevap verildiği görülmektedir. İlköğretim (%81), orta öğretim (%88) ve yüksek öğretim (%92) öğrencileri Meteoroloji uzmanları bize kesin bilgi veremezler; çünkü daima sonucu etkileyecek önceden tahmin edilemeyen olaylar ve hata olasılığı vardır cevabını vermişlerdir ( seçeneği). u sonuçlar öğrencilerin, bilimsel bilgilerin yeni bilgiler ışığında değişebileceği, teknolojinin gelişmesiyle daha duyarlı ölçümler yapılabileceği ve hata payının daima var olabileceği bilgisine sahip olduklarını göstermektedir. Sonuçlar ve Öneriler Çalışmamızın sonucunda öğrencilerin bilimin doğasına bakış açıları ile ilgili birçok ortak kavram yanılgına sahip oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin sahip oldukları ortak kavram yanılgıları arasında bilimsel bilginin tanımı, bilimsel bilginin sübjektif ve yaratıcı doğası, sosyal ve kültürel yapısı, bilim insanının özellikleri, teori ve kanun arasındaki farklılıklar olduğu görülmektedir. Öğrencilerin yaşları ve eğitim kademeleri birbirlerinden farklı olmasına rağmen benzer cevaplar vermiş olmaları şaşırtıcı bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. u durum yine ülkemizde ve yurt dışında yapılan çeşitli araştırma sonuçları ile uyumlu olduğu görülmektedir (King, 1991; Gallagher, 1991; bd-l Khalic ve oujaude, 1997; Yakmacı, 1998; aşlantı, 2; Kahyaoğlu, 24; rdoğan, 24; oğan ora, 25; slan, vd.,29; Yalvaç, vd., 21). Öğrencilerin sahip olduğu bazı yetersiz ve yanlış görüşlerin en önemli nedeni olarak yıllardır ders kitaplarında ve fen öğretiminde birtakım yanlış görüşlerin yaygın bir şekilde kullanılması veya bu konuda gerekli bilgilerin yeterince yer almaması gösterilebilir (ikenhead ve Ryan, 1992; Mccomas, 22). u sorunların kaynağını düşünerek, görevdeki öğretmenlerinin bilimin doğasına yönelik görüşlerinin ortaya konması ve var olan eksiklikleri giderici hizmet içi eğitim kurslarının yaygınlaştırılması, eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğrenciler için daha bilgilendirici ve uygulamaya dönük eğitimlerin verilmesi önerilmektedir. [685]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal KYNKÇ bd-l-khalick, F. & oujaoude, S. (1997). n xploratory Study of the Knowledge ase for Science bout the Philosophy of Science. Science ducation, 75, 121-133. ıkenhead, G.S. &Ryan,.G. (1992) The development of a new instrument: 'Views on science technology-society' (VOSTS). Science ducation, 76(5), 477-491. ikenhead, G. S., Ryan,. G., & Fleming, R. W. (1989). Views on science-technology-society. University of Saskatchewan. Report no. N. mc, 5. slan, O., Yalçın, N., & Taşar, M. F. (29). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri. hi vran Üniversitesi ğitim Fakültesi ergisi, 1(3), 1-8 aşlantı, U. (2). ilimsel Okur-Yazarlık İlkeleri çısından Fen ilgisi ers Kitapları İçerik nalizi. IV. Fen ilimleri ğitimi Kongresi, 6-8 ylül, Hacettepe Üniversitesi ğitim Fakültesi: nkara. aşlantı, U. (2). ilimsel Okur-Yazarlık İlkeleri çısından Fen ilgisi ers Kitapları İçerik nalizi. IV. Fen ilimleri ğitimi Kongresi, 6-8 ylül, Hacettepe Üniversitesi ğitim Fakültesi: nkara. ell, R. L., Lederman, N. G., & bd-l Khalick, F.(2). eveloping and acting upon one s conception of the nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 37(6), 563-581. Çekdemir, M. (26). xamining Middle School Students' Understanding Of The Nature Of Science. Master s Thesis. nkara: Middle ast Technical University. oğan-ora, N.(25). "Türkiye deki orta öğretim fen branşı öğretmen ve öğrencilerinin bilimin doğası hakkında görüşlerinin araştırılması." oktora Tezi, Gazi Üniversitesi, nkara (25). rdogan, R., akiroglu, J., & Tekkaya,. (26). Investigating Turkish Pre-service science teachers views of the nature of science. Research on education in frica, the aribbean and the Middle ast, 273-285. rdoğan, R. (24). Investigation Of The Preservice Science Teachers Views On Nature Of Science. Unpublished Master s Thesis. nkara: Middle ast Technical University [686]
Farklı ğitim Kademelerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri Gallagher, J. J. (1991). Prospective and practicing secondary school science teachers' knowledge and beliefs about the philosophy of science. Science education, 75(1), 121-133. Gürses,., oğar, Ç. ve Yalçın, M. (25) ilimin doğası ve yüksek öğrenim öğrencilerinin bilimin doğasına İlgili Yeni nlayışlar Gazi ğitim Fakültesi ergisi, 28(2), 221 237. Gürses,., oğar, Ç. ve Yalçın, M. (25). ilimin doğası ve yüksek öğrenim öğrencilerinin bilimin doğasına dair düşünceleri. Milli ğitim ergisi, 166. Kahyaoğlu,. (24). Turkish Preservice Science Teachers Views on STS: haracteristics of Scientists Work. Unpublished Master s Thesis. nkara: Middle ast Technical University. Kahyaoğlu,. (24). Turkish Preservice Science Teachers Views on STS: haracteristics of Scientists Work. Unpublished Master s Thesis. nkara: Middle ast Technical University Kimball, M.. (1968). Understanding the nature of science: comparison of scientists and science teachers. Journal of Research in Science Teaching, 2 (1), 3 6. King,.. (1991). eginning teachers' knowledge of and attitudes toward history and philosophy of science. Science education, 75(1), 135-141. Köseoğlu, F, Tümay, H. & udak,. (28). ilimin doğası hakkında paradigma değişimleri ve öğretimi ile ilgili yeni anlayışlar, Gazi ğitim Fakültesi ergisi, 28(2), 221-237. Köseoğlu, F., Tümay, H., & udak,. (28). ilimin doğası hakkında paradigma değişimleri ve öğretimi ile ilgili yeni anlayışlar. Gazi ğitim Fakültesi ergisi, 28(2), 221-237. Lederman, N. G. (1992). Students' and teachers' conceptions of the nature of science: review of the research. Journal of research in science teaching,29(4), 331-359. Lederman, N. G., bd-l-khalick, F., ell, R. L., & Schwartz, R. S. (22). Views of nature of science questionnaire: Toward valid and meaningful assessment of learners conceptions of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39, 497 521. Mcomas, W. F. (22). The principal elements of the nature of science: ispelling the myths. In The nature of science in science education (53-7). Springer Netherlands. [687]
Hanife Gamze Hastürk / Nurhan Öztürk / Ramazan emir / Tezcan Kartal M (25). İlkögretim Fen ve Teknoloji ersi (6, 7 ve 8. sınıflar) Öğretim Programı nkara: evlet Kitapları asım vi. Palmquist,.., & Finley, F. N. (1997). Preservice teachers' views of the nature of science during a postbaccalaureate science teaching program.journal of Research in Science Teaching, 34(6). 595-615. Sarıbaş,., & Köseoğlu, F. (26). The ffect of the onstructivist Method on Preservice hemistry Teachers chievement end onceptual Understanding bout queous Solutions. Journal of Science ducation, 7(1), 58-61. Seven, M. li (24). ğitimde bilginin felsefî temelleri. tatürk Üniversitesi Sosyal ilimler nstitüsü ergisi, 4(2), rzurum. Tairab, H.H. (21). How do pre-service and in-service science teachers view the nature of science and technolgy? Research in Science and Technological ducation, 19(2), 235-25. Taşar, M.F. (23). Teaching history and the nature of science in science teacher education programs. Pamukkale Üniversitesi ğitim Fakültesi ergisi, 1, 3-42. Yakmaci,. (1998). Science (biology, chemistry and physics) teachers views on the nature of science as a dimension of scientific literacy. Unpublished Master s Thesis. oğaziçi University, İstanbul. Yalvaç, H.G, Öztürk N. ve Sarıkaya M. (21). İlköğretim Öğrencilerinin ilimin oğası İle İlgili Görüşleri. 1. Ulusal ğitim Programları ve Öğretim Kongresi. Necatibey ğitim Fakültesi, alıkesir. [688]