5.3.DOĞU KENTSEL GELİŞME ALT YÖRESİ(DKGAY) 5.3.1. PLANLAMA ALANI İzmir in doğu aksı olarak bilinen ve Kemalpaşa, Ulucak, Ören, Armutlu, Bağyurdu, Yukarı Kızılca belediyelerinin oluşturduğu doğu alt yöresinin sınırını kuzeyde İzmir Manisa İl sınırı, güneyde Kemalpaşa ilçe sınırı, batıda Tahtalı Barajı Uzun Mesafe Koruma Alanı sınırı oluşturmaktadır. Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresinde 1 ilçe belediyesi, 5 ilk kademe belediyesi ve 27 orman köyü bulunmaktadır. Bu köyler, Akalan, Ansızca, Aşağı Kızılca, Bayramlı, Beşpınar, Cumalı, Çambel, Çınarköy, Damlacık, Dereköy, Gökyaka, Gökçeyurt, Kamberler, Kızılüzüm, Kurudere, Kuyucak, Ovacık, Sarıcalı, Sarılar, Sinancılar, Vişneli, Yenmiş, Yeşilyurt, Yeşilköy, Yeni Kurudere, Yiğitler, Zeamet tir. Toplam 71723.8 ha olan Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi, İzmir Kentsel Bölgenin % 13 ünü oluşturmaktadır. Bölge içindeki yerleşmelerin alan değerleri ve DKGAY içindeki oranı aşağıdaki tablo-1 de verilmiştir. Tablo-1 :DKGAY İlçe ve Belediye Alanları İlçe İlçeAlanı( ha) % Belediye Belediye % Alanı(ha) Toplam Kemalpaşa 54730 76 Ulucak 25553 4 Armutlu 2196.1 3 Kemalpaşa 71723.8 100 Ören 2897.1 4. Bağyurdu 53386 7.4 Yukarı 4006.7 5.6 Kızılca TOPLAM 71723.8 100 TOPLAM 71723.8 100 295
Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresindeki tek ilçe olan Kemalpaşa, aynı isimli ova ile Nif Çayı nın güney batısında ve Nif Dağı nın kuzey yamaçlarında kurulmuştur. İzmir e uzaklığı 29 km. olan Kemalpaşa ya İzmir-Ankara devlet karayolundan ayrılan 8 km.lik bir karayolu ile ulaşılmaktadır. 5.3.2. MEKANSAL OLUŞUM Doğu Kentsel Gelişme Alt yöresi nde Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi ve Nif Dağı mekanı şekillendiren iki önemli faktördür. Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi: Kemalpaşa ve Ulucak belediye sınırları içinde kalmaktadır. Mekansal oluşum aşağıda ifade edildiği gibidir: - Ulucak Belediyesi 07.12.1998 tarih ve 88/34893 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuştur. - Belediye Mart 1989 yerel seçimleri ile fiilen faaliyete başlamıştır. - Ege Bölgesi Sanayi Odası nın talebi ile 260 hektarlık alana ilave 150 hektar daha eklenmiş olup toplam 410 hektarlık OSB Alanı DPT Müsteşarlığı nın 30 Temmuz 1993 tarih, 3789 sayılı yazısı ile uygun görülmüştür. - Ulucak Belediyesi nin imar planları 1994 yılında İller Bankası Genel Müdürlüğü ne hazırlatılarak İmar Kanunu nun 8. maddesi kapsamında Belediye Meclisi nce onaylanmıştır. - 270 hektar büyüklüğündeki Kemalpaşa (I) tevsii OSB Alanı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın 20.05.2002 tarih, 6910 sayılı yazısı ile bildirilmiş, Jeolojik Etüt raporunun Afet İşleri Genel Müdürlüğü nce onaylanması ile 680 hektarlık alan kesinlik kazanmıştır. 296
- 620 hektarlık alan tevsii alanına ilave edilerek, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın 14.06.2004 tarih, 6841 sayılı yazısı ile uygun görülmüş ve Jeolojik Etüt raporunun Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü nce onaylanması üzerine 1200 hektarlık alan kesinlik kazanmıştır. ŞEKİL-1: Kemalpaşa Sanayi Alanı Alanın büyük bir kısmını kaplayan Nif Dağı ise, Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından (WWF) Türkiye nin önemli bitki alanları arasında gösterilmektedir. Ancak dağ koruma altında olmadığı için yapılaşma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Yapılan araştırmalarla Nif Dağı nın %20 kadarının koruma altında bulunduğu görülmüştür. 297
5.3.2.1. Doğal Yapı Analizi Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi, makro klima tipleri bakımından Akdeniz iklim tipine benzemektedir. Bu da tarım ürünleri üretimi açısından elverişli bir ortam yaratmaktadır. Yöre bütününde bitki örtüsüne baktığımız zaman alan bakımından en fazla yeri orman alanlarının kapladığı görülmüştür. Bölgenin en büyük akarsuyu olan Nif Çayı, Uluçay ve Kızılçay dereleri ile beslenmekte olup, yöre halkının geçim kaynağını çayın etrafında bulunan kum ocakları oluşturmaktadır. Ayrıca, Çiçekli ve Yiğitler çayları da ovayı kat ederek Gediz Nehrine ulaşmaktadır. Kemalpaşa ovasının denizden ortalama yüksekliği 80-150 metredir. Genel topografik duruma bakıldığında, Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi nin büyük bir kısmının Nif Dağı nedeniyle eğimi %40 ın üzerinde olan alanlardan oluştuğu görülmektedir. 5.3.3. MEKANSAL ANALİZ 5.3.3.1. Kentsel Alan Kullanım Analizi 2005 yılı Hava Fotoğraflarından Hesaplanan DKGAY Arazi Kullanış Tablosu Tablo-2: Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi Arazi Kullanış Tablosu Arazi Kullanışı Ha % Tarım 18093.7 25,22 Orman 37634.2 52,47 Askeri Alan 63.8 8,89 Mezarlık 18.00 0,02 Baraj ve Göller - - Turizm 68,3 9,52 Sanayi 1102,7 1,53 Konut 559 0,77 Diğer Alanlar 14184,1 19,77 TOPLAM 71723.8 100 298
Toplam 71723.8 hektar olan Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi nin 37634.2 hektar olan %52.47 ini orman alanları, 18093.7 hektar olan %25.22 sini tarım alanları, 14184,1 hektar olan %19,77 sini de makilik, fundalık, taşlık, kayalık vb. alanların içinde bulunduğu diğer alanlar oluşturmaktadır. Bu alanlar, içerisinde Gediz, Emiralem, Nif ve Tahtalı havzalarını içeren ve batıdan doğuya uzanan Küçük Menderes havzası ile birleşen İKBNİP temel prensiplerinden olan yeşil kuşağı oluşturmaktadır. Sonuç olarak, DKGAY de korunması gerekli yeşil kuşak alanları toplam alanın % 98 ini oluşturmaktadır. DKGAY ın toplam 71723.8 ha.ın 1360.2 ha. alanı yapılaşmış olup, tüm alanın doluluk oranı % 1.8 dir. 5216 sayılı yasa öncesi planlı alanların % 34.9 u yapılaşmış durumdadır. Konut DKGAY ndeki mevcut konut alanları (yapılaşmış alanlar) aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo-3: Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi Konut Alanları Dağılımı Tablosu Konut Alanları Yapılaşmış alan % Seyrek 224.9 62 Yoğunluk Orta 104.7 28.9 Yoğunluk Mevcut Konut Sık Yoğunluk 32.6 9.1 Toplam 362.2 100 Turizm Konut - Toplam Kentsel 362.2 66.3 Konut Tarımsal Konut - Köy Mevcut Konut 184.5 Toplam Kırsal Konut 184.5 33.7 Genel Toplam 546.7 100 299
DKGAY ne genel olarak bakıldığında,mevcut (yapılaşmış) alan içinde toplam 546.7 ha konut alanı bulunduğu, bunun % 66.3 ha ının kentsel alanda, % 33.7 ha ının kırsal alanda yer aldığı görülmüştür. Kentsel konut alanının % 62 lik kısmını seyrek yoğunluklu konut alanları oluşturmaktadır. Turizm Doğu Kentsel Gelişme Alt yöresindeki Belkahve-Nif Havzasını içine alan Güney Yeşil Kuşak Program Alanları ile, Güney Kentsel Program Alanı, doğal yapısı nedeniyle turizm açısından önemli alanlardır. Belkahve-Nif Havzası (GYKPA) yeşil kuşağın içerisinde Karabel orman içi dinlenme yeri, Belkahve orman içi dinlenme yeri, Yiğitler orman içi dinlenme yerleri bulunmaktadır. Kemalpaşa nın güneyindeki Nif Dağı 1446 m.lik zirvesi, çam ormanları ve orman köyleri ile Kemalpaşa ovası ile tezat oluşturmaktadır. Karabel orman içi dinlenme yerinde günübirlik turizme yönelik piknik alanları bulunmaktadır. Bölgedeki Alabalık Üretim ve Yetiştirme Çiftliği de turizm açısından değerlendirilmesi gereken bir kaynaktır. Güney Kentsel Program Alanı içerisinde ise, Yukarı Kızılca belediyesi sınırları içinde, doğal güzellikleri ile yürürlükteki imar planlarından gelen spor turizmine yönelik potansiyel alanlar bulunmaktadır. Kemalpaşa nın daha ziyade doğa turizmi için bir odak olarak planlanması öngörülmüştür. Bu amaçla yörede var olan ve Yiğitler Köyünde tesis edilmiş olan orman içi dinlenme alanı, doğal açıdan cazip bir alandır. İçinden geçen derenin meydana getirdiği mikro klima ve peyzajı ile bir dinlenme ortamıdır. Daha ziyade çevre yerleşmelerden gelenlerin kullandığı alan 10 hektar olup WC, kır kahvesi, büfesi, piknik üniteleri, içme ve kullanma suyuna sahiptir. Kapasite olarak da günde 750 kişiyi barındırabilmektedir. Alanda, ayrıca Kemalpaşa merkezinde bulunan ve Roma dönemine kadar uzandığı sanılan Kız Kulesi, halk tarafından Hamamlı Kale olarak anılan Nif Dağı ndaki tarihi Bizans Kalesi, Nif Çayı nın Çambel Köyü yakınlarında Yeni Ankara Yolu na yakın 300
yerde Nif Çayı üzerinde büyük taşlarla yapılmış bir kemeri ayakta kalabilen, İyon ve Lidyalılar zamanından kaldığı sanılan tarihi Nemrut Köprüsü, Ulucak Höyüğu, Sanatçı Ümran Baradan ın 1989 yılında eski Türk Evlerinden esinlenerek yaptırdığı Çinili Köy, 1954 yılında Kazakistan dan Türkiye ye göç eden ve Kemalpaşa ya yerleşen 200 dönümlük bir arazi üzerine kurulan Alaş Kımız Çiftliği de turizm açısından önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi; İzmir e olan yakınlığı nedeni ile kolay ulaşılabilmesi, doğal mekanları ve kırsal yerleşmelerde geliştirilebilecek pansiyonculuk ve tarımsal aile işletmeciliği gibi projeler ile turizmde gelecek vaat eden bir alan olarak görülmektedir. 5.3.3.2. Nüfus Yapısı Kemalpaşa İlçesi nin 1990 yılı nüfusu 56.075 kişi, 2000 yılı nüfusu 72943 kişidir. Yıllık nüfus artış hızı binde 26.53 olup, nüfus yoğunluğu 112 kişi/km 2 dir. Kemalpaşa İlçesi Dahilinde; 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına Göre TOPLAM NÜFUS: 72943 Tablo-4: DKGAY de Kemalpaşa İlçesi 2000 DİE Nüfus Sayım Sonuçları İlçe İlk Kademe Köy Mahalle/ NÜFUS NÜFUS Belediyes i Belediyesi bağlı olduğu belediye Kemalpaşa X 25448 Armutlu X 7046 Bağyurdu X 5716 Ören X 3826 23459 Ulucak X 4646 Yukarıkızılca X 2225 1 Akalan X 1041 2 Ansızca X 1522 3 Aşağı Kızılca X 1315 4 Bayramlı X 228 301
5 Beşpınar X 173 6 Cumalı X 308 7 Çambel X 1064 8 Çınarköy X 780 9 Damlacık X 935 10 Dereköy X 590 11 Gökyaka X 178 12 Gökçeyurt X 427 13 Kamberler X 287 14 Kızılüzüm X 761 15 Kurudere X 350 16 Kuyucak X 661 17419 17 Ovacık X 343 18 Sarılar X 1058 19 Sinancılar X 735 20 Sarıçalı X 421 21 Vişneli X 748 22 Yenmiş X 635 23 Yeşilyurt X 219 24 Yeşilköy X 244 25 Yenikurudere X 333 26 Yiğitler X 1925 27 Zeamet X 138 Çiniliköy X Kemalpaşa 111 Halilbeyli X Bağyurdu 2022 Örnekköy X Kemalpaşa 2297 6617 Sütçüler X Kemalpaşa 2187 Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi nin toplam nüfusu 72943 kişi olup, İzmir Kentsel Bölge nin % 2 si bu alanda yaşamaktadır. DKGAY sinin 55524 kişi olan % 76 sı kentsel alanda, 17419 kişi olan % 24 ü kırsal alanda yaşamaktadır. 302
Tablo-5 : 2000 Yılı Nüfus Sayımı Sonuçlarına Göre Büyüme Hızları Baz Alınarak Hesaplanan DKGAY 2005 Yılı Nüfus Kestirim Tablosu DKGAY Kentsel Nüfus % Kırsal Nüfus 2005 % Genel 2005 Toplam Kemalpaşa 31589 38 Ulucak 5085 6 Armutlu 7712 9.2 Ören 4187 5 26308 100 83.572 Bağyurdu 6256 7.4 Y. Kızılca 2435 2.9 Toplam 57264 100 Genel Toplam 83.572 68.5 31.5 100 Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi için; 2000 yılı DİE verileri kullanılarak 2005 yılına projeksiyon yapılmıştır. Projeksiyon nüfusuna göre Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi nin toplam nüfusu 83572 kişi olup, bunun 57264 kişisi kentsel yerleşmelerde yaşamaktadır. Bu, toplam yörenin %68.5 ini oluşturmaktadır. Kırsal yerleşmelerdeki nüfus 26308 kişi olup, Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi nin %31.5 ini oluşturmaktadır.2005 yılı nüfusu 3 079 311 kişi olan İKBNİP içerisinde DKGAY si % 27 lik bir paya sahiptir. 5.3.3.3. Ekonomik Yapı Analizi 5.3.3.3.1. Sosyo Ekonomik Göstergeler Nüfusu 72943 olup, şehirleşme oranı % 34.81, nüfus artış hızı yüzde 26,53 tür. Nüfus artış hızında Türkiye de 109 ncu sıradadır. Nüfus yoğunluğu 112 kişi/km 2, nüfus bağımlılık oranı % 51.93 tür. Tarım sektöründe çalışanların oranı % 59.43, sanayi sektöründe çalışanların oranı 18.74, hizmetler sektöründe çalışanların oranı ise % 21.84 tür. Ortalama hane büyüklüğü 3,87 dir. %3,64 işsizlik oranı vardır. Nüfusun % 89,89 u okuryazardır. Binde 41,01 bebek ölüm oranı ile 387 nci sırada yer almaktadır. Fert başına bütçe geliri 511.203.000 TL dir. Vergi gelirlerinin ülke içindeki payı % 0,21945 tir. Bu kategoride ise 29 ncu sıradadır. 303
Kemalpaşa ilçesinin 858 ilçe içindeki gelişmişlik sırası 115, il içindeki gelişmişlik sırası ise 10 dur. (İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT, 1996) 5.3.3.3.2. Tarım Toplam arazinin %49,2 si orman ve fundalık alanı, %35,8 i tarım alanıdır. 23.418 hektar toplam tarım alanının 9.110 hektarı bağ alanı, 4.393 hektarı tarla alanı, 4.211 hektarı meyve, 4.100 hektarı ise zeytin alanıdır. Silajlık mısır, hasıl mısır, durum buğdayı, fiğ, diğer buğday, nohut, kütlü pamuk en çok üretilen tarla ürünleridir. Domates, patlıcan, hıyar, taze fasulye, sivri biber en çok üretilen sebzelerdir. İlçede en çok üretilen meyveler, çekirdekli ve çekirdeksiz üzüm, zeytinyağı, kiraz, şeftali, cevizdir. Kemalpaşa ekonomisinde hayvancılık önemli bir yer tutmaktadır. Sığır, koyun, keçi, kümes hayvanı yetiştirilmektedir. Arıcılık yapılmaktadır. Tarım sektöründe çalışanların oranı %59,43 tür. Bu bakımdan tarımın ilçe ekonomisindeki yeri oldukça büyüktür. Kemalpaşa ilçesi bulunduğu coğrafi koşullar, iklim, yeraltı suları gibi etmenlerden dolayı verimli tarım topraklarına sahiptir. Bölgenin tarıma tahsis edilmiş arazilerinin daha ziyade alüvyon karakterli olduğu ifade edilebilir. Gediz Havzası ile güneydeki Küçük Menderes havzası, anılan nehirlerin bıraktığı alüvyonlar sebebiyle oluşmuş geniş tarım arazileridir. Yeraltı sularının kalite bakımından en kaliteli olduğu Kemalpaşa, Manisa ve Akhisar ovasıdır. Bitkisel ve hayvansal üretim olarak başlıca iki alt sektöre ayrılan tarımda uygulanan üretim sistemleri, ihtiyaç gösterdiği girdi kompozisyonu, üretimin niceliksel ve niteliksel özellikleri, tarımsal mekanizasyona olan uygunlukları ve dolayısıyla üretilen bitki gruplarına bağlığı olarak Kemalpaşa da tarla bitkileri, sebzeler, meyveler, meyve dışında kalan ağaçlar,süs bitkileri gibi gruplara ayrılan bitkisel üretim türlerinden meyve üretimi ağırlıklı olarak dikkat çekmektedir. 304
Buna göre, 23.418 ha. olan toplam tarım alanının, 4393 ha olan % 19... ı tarla alanı, 588 ha. olan % 2.9... ı sebze alanı, 6 ha. olan % 0.02... ı süs bitki alanı, 17421 ha. olan %..74. meyve alanı, 110 ha. olan %..0.4.. ı kavaklık alanı, 200 ha. olan % 0.8 ı Nadas alanı ve 700 ha. olan % 2.88... ı Tarıma uygun boş arazi olarak tespit edilmiştir. (Kaynak: Taryap-2004/2004 yılı İlçeler itibariyle kullanım şekline göre Tarım Arazisi Dağılımı) (Not: Hava fotoğraflarından elde edilen arazi kullanış tablosundan elde edilen veriler ile ekonomik yapı analizleri sonucu elde edilen veriler arasında oluşan farklılıklar, fonksiyonların gelişme eğilimleri doğrultusunda nitelik değiştirmiş olmasından kaynaklanmaktadır.) Toplam 23418 ha olan tarım arazisinin 12738 ha ı olan % 54 ü sulanmakta geri kalan 10680 ha ı olan % 46 sı ise sulanmamaktadır. Kemalpaşa da tarım arazilerinin % 50 den fazlası sulanmaktadır. İlçede gölet, baraj sistemi bulunmamaktadır. DSİ tarafından kanal veya kanalet sistemiyle sulama yeterli değildir. Genelde sulama artezyen ve derin kuyularda salma sulama şeklindedir. Armutlu gibi yerleşmelerde damlama sistemine geçilmektedir. Kemalpaşa nın tarımsal arazi kullanımını; Kemalpaşa yı çevreleyen coğrafi yapı ve bu yapının jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri etkilemektedir. Toprak kabiliyeti göz önünde bulundurularak yapılacak bir sınıflamada 1.sınıf arazilerin yaygın olduğu ve bu araziler üzerinde daha çok bağcılık, zeytincilik ve kiraz yetiştiriciliği yapıldığı tespit edilmiştir. II.sınıf araziler Nif Çayı kenarında yer almakta ve tarım alanları bu araziler üzerinde bulunmaktadır. Bu araziler üzerinde bağcılık, zeytincilik, meyvecilik ve hububat tarımı yapılmaktadır. Bunun yanısıra yerleşik alanlarına yakın yerlerde ise sebze yetiştiriciliği yapılmaktadır. III.sınıf araziler ise, Kemalpaşa ovasını kuzeyden çevreleyen Manisa dağının tabanına yakın olan etek düzlüklerinde bulunmaktadır. Bu arazilerde bağcılık, zeytincilik, hububat ve kiraz yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kemalpaşa, ayrıca İzmir il geneli itibariyle kümes hayvanları varlığında öne çıkan ilçelerdendir. Toplam 3.433.948 adet olan toplam hayvan sayısının 13.600 adeti sığır, 6993 adeti koyun, 8125 adeti keçi, 3405230 adeti tavuktan oluşmaktadır. 305
5.3.3.3.3. Sanayi Sanayi kuruluşlarının bu bölgede yer seçmelerinin nedenlerinden biri, ulaşım açısından olumlu bir konum sergilemesidir. Kara ve demiryolu ulaşımı iç bölgeleri İzmir e bağlamakta ve bu ulaşım yapısı nedeniyle önemli bir rol üstlenmektedir. Gerek kara ve gerekse demiryolu ulaşımı ile İzmir e taşınan ürünler İzmir Limanı aracılığı ile dış dünyaya açılmaktadır. İzmir in diğer ilçelerine göre sanayi alanında önemli atılımlar gerçekleştirmiştir. İlçe, yapı malzemeleri, kimya ve kağıt ürünleri, otomotiv, özel makine ve aygıtları üreten tesislere sahiptir. Bunların yanı sıra ilçede bir çok tarım kooperatifi bulunmaktadır. Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi (KOSBİ) 1991 yılında hizmete açılmıştır. KOSBİ de gıda, tekstil, kimya plastik, kağıt+ambalaj, makine + oto yan sektörlerinde faaliyet gösteren fabrikalar yer almaktadır. Sanayi sektöründe çalışanların oranı %18,74 tür. 1970 li yıllardan itibaren İzmir de sanayi alanı bulamayan sanayi tesislerinin İzmir- Ankara karayolu çevresine yerleşmeye başlaması ile ilçe tarım merkezi olmaktan çıkmış, bir sanayi merkezi haline gelmiştir. İzmir Limanına en yakın noktalardan biri olması ve İzmir-Ankara karayolu üzerinde bulunması nedeniyle ulaşım açısından avantajlı konumu, İzmir metropol alanında sıkışmış bulunan sanayi açısından çok cazip olmuştur. Kemalpaşa nın sanayileşmesi bir plan dahilinde olmamıştır. Sanayi tesisleri kişisel kararlar sonucunda kurulmuştur. İzmir-Ankara karayolu boyunca lineer biçimde sıralanmış olan bu tesislerin bir bölümü Kemalpaşa Belediyesi, diğer bir bölümü de Ulucak Belediyesi sınırları içerisinde yer almaktadır. 5.3.3.3.4. Hizmet Turizm ilçede yeteri kadar gelişmemiştir. Hizmetler sektöründe çalışanların oranı %21.84 tür. 306
5.3.3.3.5. Ulaşım ve Altyapı Doğu Alt Yöresinde İzmir-Turgutlu çevre yolu, Ankara yolu (İzmir-Ankara), Kemalpaşa-Turgutlu-Kemalpaşa-Torbalı güzergahları ve demiryolu için mevcudun geliştirilmesine ilişkin bir proje bulunmakta olup; bu anlamda, İzmir İl Merkezine ve tüm Anadolu ya ulaşım yönünden çok elverişli bir konumdadır. Karayolu İlçe 29 km. asfalt yolla İzmir e bağlanmıştır. Turgutlu yolu doğuda Ankara asfaltı ile birleşmektedir. Kemalpaşa-Torbalı asfaltı ilçeyi İzmir-Aydın yoluna bağlamaktadır. İlçenin ve köylerin ulaşım sorunu yoktur. İlçeye bağlı bütün köylerin yolları asfalt kaplamalıdır. Ancak uzun yıllar boyunca onarım görmediği için bazı yollar bozulmuştur. Köylerin ulaşım konusundaki en büyük talepleri ova yolu olarak tabir edilen arazi yollarının onarım ve bakımıdır. İzmir e en yakın ilçe olduğu için, ilçede görevli memurların bir kısmı İzmir de oturmaktadır. İzmir ile Kemalpaşa arasında rahat bir ulaşım bağlantısı mevcuttur İlçenin ve kasabaların 150 kadar yolcu minibüsü her gün sabah saatlerinden akşam geç saatlere kadar Kemalpaşa ve kasabaları ile İzmir arasında yolcu taşımaktadır. Demiryolu Manisa merkezden (aşağı Çobanisa beldesi) başlayarak Ankara-Afyon-Manisa hattına bağlanacak olan demiryolu güzergahı projesi 27 km.dir Bunun 14.3 km.si Manisa il hudutları içerisinde olup, başlangıç noktası olan A.Çobanisa-Karaoğlanlı- Sancaklı-Bozköy-Sancaklı-İğdecik belde hudutları içerisinden geçmektedir. Geri kalan 12.7 km ise Kemalpaşa ilçesi, Çambel, Akalan, Sütçüler, Yenmiş, Ansızca köyleri hudutlarından geçerek Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Ege Seramik arazisinde son bulmaktadır. 307
Bu demiryolu güzergahı ilk etapta taşıma amaçlı gözüküyor ise de, ileriki dönemlerde Ankara-İzmir hızlı tren demiryolu yolcu taşımasına yönelik projelendirilmiş ve bu proje çerçevesinde kamulaştırma çalışmalarında üç hat olarak devam etmektedir. Kemalpaşa demiryolu güzergahı tamamlandığında ana güzergah olan Afyon-Manisa- İzmir hattı ile irtibatlı olduğundan sanayi ürünlerinin bu yolla bir kısmının Aliağa limanına, bir kısmının da İzmir limanına ulaşımı sağlanacaktır. Doğu-Batı istikametinden üç ana koldan gelip kente güneyden İzmir-Torbalı hattıyla, kuzeyden gelen iki hat halindeki İzmir-Manisa hattı ile bağlanmıştır. Bölgenin bu hatlar arasında yer seçmesi ve demiryollarının karayoluna paralel uzanması da sıkı bir demiryolu karayolu ilişkisini gündeme getirmektedir. Değerlendirme : Sonuç olarak; Kemalpaşa da 2000 yılı itibariyle istihdam edilen nüfusun ana faaliyet kollarına göre dağılımına baktığımızda; toplam 39.357 kişi olan çalışan nüfusun, %59.u olan 23388 kişi tarımda, %19.u olan 7374 kişi sanayide % 4.ü olan 1641 kişi inşaat sektöründe, % 18.i olan 6954 kişi de hizmetler sektöründe çalışmaktadır. 2030 Yılı Projeksiyon Nüfusuna Göre İstihdam Edilen Nüfusun Ana faaliyet kollarına göre dağılımına bakıldığında; 2030 yılı itibariyle toplam 70505 kişi olarak çalışan nüfusun, %..39.. olan 27.163.kişi tarımda, %..35 olan 24.937 kişi sanayide, %.6.olan 4515.inin inşaat sektöründe, %20 olan 13891 kişisinin de hizmetler sektöründe çalışacağı öngörülmüştür. Tablo-6 : İzmir İlinde İstihdam Edilen Nüfusun Yerleşim Yerleri ve Ana Faaliyet Kollarına göre (2000 yılı) dağılımı Tarım Sanayi İnşaat Hizmet Toplam Büyükşehir 191.853 246.943 59.855 531.430 1.0.30.081 Kemalpaşa 23.388 7.374 1.641 6.954 39.357 308
2000 yılı nüfusuna göre İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı dahilinde kalan toplam istihdam edilen nüfusun % 4.ünün DKGAY den karşılandığı görülmüştür. Tablo-7: İzmir İlinde istihdam edilen Nüfusun Yerleri ve Ana Faaliyet Kollarına Göre 2030 Projeksiyonu Tarım Sanayi İnşaat Hizmet Toplam Büyükşehir 192.094 494.972 65.622 1.226.112 1.978.800 Kemalpaşa 27163 24.937 4.515 13.891 70.505 2030 yılı projeksiyonuna göre İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı dahilinde kalan toplam istihdam edilen nüfusun %4.ünün DKGAY den karşılanacağı öngörülmüştür. Kaynak: 2005 den 2030 a İzmir ili:sosyo-ekonomik Profil ve Temel Gelişme Eğilimleri. 5.3.4. SORUNLAR VE POTANSİYELLER 5.3.4.1. SORUNLAR YAPILAŞMA SÜREÇLERİ Düzensiz ve mevzi olarak yer seçmiş olan sanayi alanları ile tarım alanlarını bölerek geçen ana ulaşım arterlerinin (İzmir-Ankara, İzmir-Torbalı, Kemalpaşa- Turgutlu yolu) tarım havzasında yarattığı baskılar Doğu Alt Yöresi ndeki Kentsel Gelişmenin Belkahve eşiği nedeni ile,izmir kentine doğru olmayıp,nif Havzası yönünde olmasının tarım alanları üzerinde yarattığı baskı Tarım alanlarındaki mevzii ve parçacı yaklaşımlı ikinci konut talepleri ile bu doğrultudaki yapılaşma eğilimlerinin havzada oluşturduğu baskı İzmir kentine olan yakın mesafenin ve kente servis imkanlarına ulaşılabilirliğin,kemalpaşa hizmet sektörünün gelişimine oluşturduğu kısıtlar Havzada konumlanan plan dışı yerleşimler 309
Yukarı Kızılca Beldesinde turizm yatırımlarına yönelik doğal kaynaklardan yeterince faydalanılamaması Tarımsal ürünlerin depolanacağı ve pazarlanacağı alan eksikliği Mevzii planlarla gelişen yapılaşmaların,korunacak doğal ve kültürel alanların denetim altına alınmasını engellemesi ÇEVRESEL ETKİLER Hızla gelişen sanayi sektörünün,çevre koruma önlemleri alınmadan doğal kaynakların bilinçsizce kullanılmasına yol açması Sanayinin yoğun su kullanımı nedeniyle yer altı su seviyesinin çekilmesi,tarım alanlarının verimli kullanımının kısıtlanması Nif Çayı nın alt yörede yer seçmiş bulunan endüstriyel atık sularını Gediz e ve Menemen Ovası na kadar taşıyan kirletici bir kaynağa dönüşmüş olması Yenilenebilir enerji kaynaklarının (rüzgar enerjisi vb.) verimli kullanılamaması YÖNETSEL SORUNLAR Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi nin tüzel kişiliğine ilişkin yasal süreç ÜRETİM VE İSTİHDAM İLİŞKİLERİ Sanayi sektörüne olan eğilimin, tarıma olan talebi azaltması; bu bağlamda yöredeki tarım ve hayvancılığın önemini yitirmesi İklimin etken olduğu zengin tarımsal ürün deseninin yeterince değerlendirilememesi Hayvancılık sektörüne gerekli yatırımın yapılmaması FİZİKİ (MEKANSAL) KISITLAR Küçük ve orta ölçekteki arazi büyüklüklerinin alan bütününde yaygınlık göstermesi 310
İzmir-Ankara karayolu geçişinin standardının düşük olması Alan genelinde sosyal donatı ve teknik altyapı yetersizliği 5.3.4.2. POTANSİYELLER YAPILAŞMA SÜREÇLERİ Alanın Nif Havzası gibi güçlü bir tarımsal havzanın içinde yer alması Alanın içerisinde ve yakın çevresinde turizm-rekreasyona elverişli alanlar bulunması İzmir kentine yakınlığı nedeniyle ilçenin doğal ve fiziki potansiyelinin turizme elverişli olması Yukarı Kızılca Belediyesi sınırları içerisinde iç turizme hizmet veren tesislerin ve yatırımların yapılabileceği ortamların mevcut olması Yiğitler Barajı projesinin alan içerisinde yer alması ÇEVRESEL ETKİLER Bölgenin tarımsal üretim açısından ülke çapında öneme sahip olması, Nif havzası içinde bulunması, toprak kabiliyetinin yüksekliği ve tarımda sulama imkanlarının sağlanması ve geliştirilmesi ile tarımsal üretimde ve verimde artış sağlanması Sanayi gelişimini etkileyen faktörlerden biri olarak alanın yer altı ve yerüstü su kaynakları gibi önemli bir potansiyele sahip olması Nif Dağı nda bulunan Orman Bakanlığı na ait alabalık üretim tesislerinin ekonomik anlamdaki potansiyeli Doğalgazın bulunması ve sanayinin bundan faydalanabilmesi 311
Yenilenebilir enerji kaynaklarından rüzgar enerjisini üretilebilecek fiziki alanların bulunması ÜRETİM-İSTİHDAM İLİŞKİLERİ İklim ve toprak kabiliyetinin hemen hemen tüm tarım ürünlerinin yetiştirilmesi açısından uygunluğu ve ürünlerin sanayide işlenmelerinin olabilirliği Tarımsal üretime dayalı sanayiler için elverişli koşulların bulunması FİZİKİ POTANSİYELLER Bölgenin İzmir il merkezine ve tüm Anadolu ya ulaşım yönünden çok elverişli bir konumda olması 5.3.4.3. Gelişme Eşikleri Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi sınırları içerisinde alanı kuzey ve güneyden çevreleyen bir yeşil kuşak zonu bulunmaktadır. İzmir in giderek artan yoğun kentleşme ve bu durumun yarattığı kirlilik karşısında önemi artan bu alanlar kentin gelişimini sınırlayıcı orman alanlarından oluşmaktadır. Bu anlamda, bu alanlar gelecek nesillere daha sağlıklı ve bol oksijenli kentler bırakabilmek adına, korunması gerekli alanlar olarak öne çıkmaktadır. Aynı zamanda, bu alanlar, İzmir ve çevresindeki yerleşmelerin rekreasyon ihtiyacını karşılamaktadır. Bu iki kuşak arasında geniş bir alana yayılan ve 1. sınıf tarım toprağı (mutlak tarım alanı) niteliği taşıyan Nif havzası da gelişmenin sınırlarını oluşturacak önemli bir doğal eşiktir. Nif havzası ile güney yeşil kuşak arasında kalan ve ormanla bütünleşen bölgenin büyük bir kısmı % 25-40 eğime sahip olup, bu bölgelerde yeni gelişme alanlarının yerleşimi öngörülmemiştir. 312
Kemalpaşa ilçesi tarım alanları üzerinde bulunan Armutlu, Ören, Bağyurdu belediye sınırları içerisindeki taşkın alanları, yerleşim alanları için önemli bir sınırlayıcı olmaktadır. Sonuç olarak; - 1.sınıf tarım topraklarına, - Eğimi % 25 in üzerindeki alanlara, - Taşkın alanlarına, - DSİ sulama alanlarına, - Yaban Hayatı Koruma Alanı üzerinde, plan kararları ve plan notlarında belirtilen koşullar dışında hiçbir kullanıma izin verilmeyecektir. 5.3.5. AMAÇ VE HEDEFLER AMAÇ Yaşanabilir ve standartları yükseltilmiş sağlıklı bir çevre yaratmak, Bölge içindeki tarih, turizm ve tarıma yönelik potansiyellerin en rasyonel şeklinde kullanımını sağlamak, Sektörler arasındaki fonksiyonları dengeli dağıtmak ve bölgede farklı sektörler yaratarak aralarındaki hiyerarşik kademelenmeyi sağlamak, DKGAY nin sektörel gelişme hedeflerini, planlama ilkelerini belirlemek ve bu doğrultuda sağlıklı gelişmeyi ve büyümeyi sağlamak. HEDEFLER Güçlü bir tarım potansiyeline sahip olan havzayı korumak, Alandaki Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi nin (mahkeme süreci devam eden) gelişme alanının uzun erimdeki sanayi taleplerini karşılaması amacıyla 313
korunması, parçacı ve mevzi sanayi taleplerinin bu alana yönlendirilerek, planlı sanayi gelişiminin sağlanması, Sektörel çeşitliliğin sağlanması kapsamında; sanayi ve tarım kimliğinin yanı sıra, altyapının doğal ve fiziki potansiyeli de göz önüne alınarak turizm yatırımlarının da öne çıkarılması. 5.3.6. KENTSEL GELİŞME STRATEJİLERİ Orman alanları, sit alanları gibi eşiklerin planlama kararları açısından veri teşkil etmek adına plana işlenmesi, Tarım havzaları ile bu havzaları çevreleyen orman alanlarının İzmir Kentsel Bölge Yeşil Kuşak Projesi kapsamında sürdürülebilir kullanımının yönlendirilmesi, Yeşil Kuşak ile havzadaki yerleşmelerin güneye doğru akmasının engellenmesi, bu sayede yeşil kuşaklarda yer alan tarımsal potansiyelin korunması, Eğimi %40 ın üzerinde olan alanların DKKA (Doğal Karakteri Korunacak Alan) ve Ağaçlandırılacak Alan olarak belirlenmesi, Çok sayıdaki yoğun su kullanan sanayi tesislerinin yakın gelecekte neden olabileceği su sorununa engel olmak için,çiçekli ve Yiğitler Barajı nın hayata geçirilmesi. Düzensiz gelişme gösteren sanayilerin havzayı korumak adına organize şekilde gelişmesinin yönlendirilmesi OSB nin tam kapasiteye ulaşması halinde bölgede yaşayacak muhtemel nüfus için gerekecek gelişme alanlarının Kemalpaşa ve Ulucak yerleşmeleri içinde bir bütün olarak ele alınması, 314
Ölçek ekonomileri açısından, alanda ulaşılabilirlik ve mekansal anlamda uygunluk şartı aranmak kaydıyla Ankara yolu üzerinde Organize Sanayi Bölgesini destekleyici Küçük Sanayi Alanı ayrılması, Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi Genel Arıtma Projesinin hayata geçirilmesi Sanayinin enerji sorununa çözüm olması ve tarım havzalarının sürdürülebilirliği kapsamında DOĞALGAZ ın bölgeye ulaştırılmasının ve yenilenebilir enerji kaynaklarından olan rüzgar enerjisinin verimli kullanımının sağlanması. Yerleşime uygun olmayan alanlarda kesin denetim koşullarının oluşturulması, geliştirilmesi. İKB de desantralizasyonu önerilen büyük kullanım gerektiren alanların doğal ve fiziki eşiklere dikkat etmek kaydıyla Ulucakta yer seçiminin sağlanması, Mevcut organize sanayi bölgesi ile birlikte tevsii alanın Ankara yolunun güneyindeki gelişme ile sınırlandırılması ve organize olması adına Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na OSB olarak önerilmesi, Yöredeki ihtiyaçlar doğrultusunda kullanımlara ilişkin alansal kararların üretilmesi, 315
5.3.7. ALT YÖRE ŞEMASI Şekil-2 : DKGAY Program Alanları Doğu Kentsel Bölge Alt Yöresi planlama alanı 5 adet program alanından oluşmaktadır. 5.3.7.1. Kuzey Yeşil Kuşak Program Alanı (KYKPA) İzmir Kentsel Bölgesi Bütününde oluşturulan Yeşil Kuşak Zonu nun kuzeydoğu kesimindeki parçasıdır. Aşağı mahalle ve Sütçüler mahallelerinin Ansızca, Yenmiş, Yenikahve, Akalan ve Çambel köylerinin de yer aldığı İzmir-Ankara yolu kuzeyindeki Tarım Havzası ile program alanının kuzeyinde konumlanan Orman Alanı ile sınırlanmıştır. 316
5.3.7.2. Ulucak-Kemalpaşa Sanayi Program Alanı (UKSPA) Kemalpaşa ilçesi, Ulucak İlk Kademe Belediyesi, bu alanla bütünleşen Damlacık ve Kuyucak köylerinden, Çınarköy mahallesi ve Kızılüzüm köylerinden oluşmaktadır. Doğu Alt yöresi sınırları içerisinde, yerleşimlerin yoğunlaştığı bir odak noktası olarak tasarlanmış olup; bu şekilde tarım havzasının korunması hedeflenmektedir. 5.3.7.3. Nif Tarım Havzası Program Alanı (NTHPA) Tarım havzasının korunması ve plan kararlarının plan notları ile desteklenmesi hedeflenmiştir. Bu kapsamda,dkgay de tarım arazilerinin özel nitelikli tarım alanları olması sebebiyle İKBNİP plan notlarında minimum parsel ve minimum ifraz büyüklükleri, tarımsal niteliği korunacak alanlara oranla daha yüksek tutulmuştur. 5.3.7.4. Güney Kentsel Gelişme Program Alanı Yukarı Kızılca, Armutlu, Ören, Bağyurdu, İlk Kademe Belediyeleri; Çiniliköy, Sarılar, Sinancılar, Yeşilyurt, Gökçeyurt, Sarıcalı, Yiğitler, Aşağı Kızılca ve Örnekköy yerleşimlerinden oluşan program alanıdır. Turizm eksenli gelişmenin yoğunluk kazandığı ve doğal değerlerin öne çıktığı bir eğilim, plan kararlarına yansıtılmıştır. 5.3.7.5. Güney Yeşil Kuşak Program Alanı Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından (WWF) Türkiye nin en önemli bitki alanları arasında gösterilen, ancak, sadece %20 oranında bir kısmı Orman Bakanlığı tarafından Milli Park olarak ilan edilerek koruma altına alınan Nif Dağı nın varlığı ve bu alanda konumlanan Yaban Hayatı Koruma Bölgesi; bu bölgede fototracking ve doğa gezilerinin yapılabileceği potansiyel bir alan niteliğindedir. 317
5.3.8. ROL/İŞLEV/KİMLİK 5.3.8.1. Kuzey Yeşil Kuşak Program Alanı Kimlik: Tarım, Orman ve Rekreasyon Zonu Rol: Merkez Kentin Kuzey Oryantasyonlu saçaklanmasını engellemek Gelişmiş Sektörleri: Tarım Orman Yatırım Sektör / Konu / Tema Alanları: Tarımsal İyileştirme-Sulama-Günübirlik Rekreasyon-Ağaçlandırma-Geçici Konaklama 5.3.8.2. Ulucak Kemalpaşa Sanayi Program Alanı Kimlik: Tarım-Sanayi Kenti Rol: İKB nin Tarımsal Üretim ve Endüstriyel İşleme Merkezi Gelişmiş Sektörleri: Tarım-Endüstriyel Üretim Yatırım Sektör/Konu/Tema Alanları: Tarımsal İyileştirme-Sulama-Demiryolu Ulaşımı- Enerji-OSB-Teknik Alt Yapı-Uzmanlaşmış Eğitim 5.3.8.3. Tarım Havzası Program Alanı Kimlik: Tarım Rol: Merkez Kentin doğu oryantasyonlu saçaklanmasını engellemek Gelişmiş Sektörler: Tarım-Orman Yatırım Sektör/Konu/Tema Alanları: Tarımsal iyileştirme-sulama-ağaçlandırma 5.3.8.4. Güney Kentsel Gelişme Program Alanı Kimlik: Tarım Turizm Rol: İzmir Kentsel Bölgenin rekreatif ve spor turizmi yükünü üstlenmek, mevcut yerleşimlerin organize biçimde gelişimi Gelişmiş Sektörler: Turizm- Tarım- Orman- Günübirlik Rekreasyon Yatırım Sektörü / Konu / Tema Alanları: Tarımsal iyileştirme-sulama-günübirlik Rekreasyon-Ağaçlandırma-Golf turizmi 318
5.3.8.5. Güney Yeşil Kuşak Program Alanı Kimlik: Orman ve Rekreasyon Zonu Rol: Merkez kentin güney oryantasyonlu saçaklanmasını engellemek, günübirlik rekreatif turizm yükünü üstlenmek Gelişmiş Sektörler: Tarım-Orman-Günübirlik Rekreasyon Yatırım / Sektör/ Konu/ Tema alanları: Günübirlik-Rekreasyon-Ağaçlandırma 5.3.9. PLANLAMA KARARLARI Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi, göz ardı edilemeyecek kadar önemli olan tarım potansiyeline sahiptir. Bu doğrultuda ana ilkemiz kullanma-koruma-geliştirme ilkesi kapsamında bölgenin tek sektörde değil, birkaç sektörde öne çıkmasını sağlamaktır. Bu kapsamda temel planlama ilkelerimiz: Nif Havzasının korunması, DSİ tarafından sulama alanı olarak belirlenen alanların korunması, Özel mahsul alanlarının korunması, Eğimi %25.in üzerinde olan alanların kentsel gelişmeye açılmaması, Orman alanlarının korunması, Alandaki içme veya sulama amacıyla kullanılan veya kullanılacak olan barajlar ve koruma alanlarının korunması, Sit alanlarının korunması, 5216 sayılı kanun öncesi yürürlükteki alt ölçekli planlar dışında gelişme alanı olarak ayrılan alanların tespit edilen doğal eşikleri yok etmeyecek şekilde dengeli olarak geliştirilmesi, 319
İzmir Kentsel Bölge kentsel alandaki ana ilkelerden biri olan büyük alan kullanımı gerektiren kamu kuruluşlarının desantralizasyonu kapsamında, DKGAY.de bunu destekleyecek kararlar üretilmesi, Doğal eşiklere isabet eden alt ölçekli planların ilgili kurum görüşlerini almak kaydıyla, kaldırılması veya uygun bir alanda önerilmesi, Tüzel kişiliğine ve gelişme alanına ilişkin yargı süreci devam eden Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesinin tarımsal havza koruma kararlarını desteklemek amacıyla sadece mevcut gelişme alanları dikkate alınmak kaydıyla OSB olarak korunması, KOSBİ kuruluş şartlarından olan Merkezi Arıtma Tesisisin yapılmasının zorunlu olması, OSB ni desteklemek amacıyla küçük sanayi bölgesi oluşturulması, Mevzii planla oluşabilecek noktasal kullanım kararlarının engellenmesi, Mevcut turizm sektörü ve tarihsel kimliğin korunması ve geliştirilmesi için strateji ve kararlar oluşturulması. Şekil-3: DKGAY Planı 320
5.3.9.1. Konut Alanları Meskun Konut Alanları; 5216 sayılı yasa yürürlüğe girmeden önce onaylı imar planları bulunan ve yapılaşmış olan alanlardır. Gelişe Konut Alanları, 5216 sayılı yasa yürürlüğe girmeden önce onaylı imar planları doğal eşiklere dayanmış olan ve henüz yapılaşmamış alanlar ile, yeni gelişmeye açılmış olan alanlardan oluşmaktadır. Bu alanlar sık, orta ve seyrek yoğunluk değerleri ile belirlenmiştir. Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresinde kalan yerleşmelerde konut gelişmeleri doğal eşiklere dayanmıştır. Yörenin gelişme konut alanları, Kemalpaşa, Ulucak, Yukarı Kızılca ve Bağyurdu nda gelişeceklerdir. Kentsel Konut Alanları Doğu Alt yöresi bütününde toplam 1339.6 ha kentsel konut alanında, 213171 kişilik plan nüfusu öngörülmektedir. Bu alanın toplam alan içerisindeki oranı % 1.9 dur. Kentsel konut alanında toplam 394.2 ha. meskun konut alanı bulunmakta olup; bu miktarın alandaki toplam konut alanları içerisindeki oranı % 29.4, toplam alan içerisindeki oranı % 0.5 tir. Gelişme Konut Alanları ise toplam 832.2 ha olup, bu miktarın alandaki toplam kentsel konut alanı içerisindeki oranı % 62.1, toplam alan içerisindeki oranı % 1.2 dir. Turizm Konut Alanları toplam 113.2 ha. olup toplam kentsel konut alan içerisindeki oranın % 8.5, toplam alan içerisindeki oranı % 0.2 dir. Kentsel konut alanlarını beldelere göre dağılımı irdelendiğinde; Kemalpaşa İlçesinde toplam 564 ha. kentsel konut alanı bulunmakta olup; bu alanın toplam alan içerisindeki oranı % 1 dir. Toplam 146.4 ha. meskun konut alanı bulunmakta olup, toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 26; toplam alan içerisindeki oranı % 0.3 tür. 321
Meskun konut alanlarının 35.4 ha.ı sık yoğunlukta, 72.7 ha.ı orta yoğunlukta, 383 ha.ı seyrek yoğunluklu olarak öngörülmüştür. Toplam 417.6 ha. gelişme konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 74, toplam alan içerisindeki oranı % 0.8 dir. Gelişme Konut Alanlarının ise 52.4 ha. ı sık yoğunluklu, 112.1 ha.ı orta yoğunluklu, 253.1 ha.ı ise seyrek yoğunluklu önerilmiştir. Ulucak ilk kademe belediyesinde toplam 42.9 ha. seyrek yoğunlukta meskun konut alanı, toplam 206.6 ha. seyrek yoğunlukta gelişme konut alanı, toplam 249.5 ha. kentsel konut alanı öngörülmektedir. Meskun konut alanlarının toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranın % 17.2, toplam alan içerisindeki oranı % 1.7 dir. Gelişme konut alanlarının toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 82.8, toplam alan içerisindeki oranı % 8.1 dir. Ulucak ta toplam kentsel konut alanlarının toplama alan içerisindeki oranı % 9.8 dir. Organize Sanayi Bölgesi nin kapasitesinin dolması halinde getireceği nüfus belirlendiğinde, yeni gelişme alanlarının tespit edilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda, Kemalpaşa ve Ulucak yerleşmeleri bir bütün olarak ele alınmıştır. Kemalpaşa da 5216 sayılı yasa öncesi onaylı planlar veri olarak kabul edilmiş, ancak mahalleye dönüşen Çınarköy ile bütünleşecek şekilde yeni alan ilave edilmiştir.torbalı çıkışındaki düşük yoğunluklu konut alanının değeri orta yoğunluk olarak değiştirilerek 3510 kişiyi barındıracak 13 ha.lık yeni bir alan yaratılmıştır. Merkezdeki gecekondu alanları alt ölçekli planlarda yenileme ve sağlıklaştırma projeleri kapsamında ele alınacaktır. Bu alan plan sınırı içine alınarak Orta Yoğunluklu Konut Alanı olarak belirlenmiştir. Ulucak ta 5216 sayılı yasa öncesi yürürlükte olan plan kararlarının eşiklerle çakıştığı noktada eşikler plan kararı olarak korunmuştur. Yerleşme kuzeyindeki Damlacık ve Kuyucak Köyleri ile bütünleştirilerek alt yörenin 2.derece merkezi olması öngörüsü ile yeni alanlar ilave edilmiştir. 322
Akalan ve Çambel köyleri arasında Toplu Konut İdaresi tarafından projelendirilme aşamasında olan bir alan Yüksek Yoğunluklu Gelişme Konut Alanı olarak ayrılmıştır. Yukarı Kızılca da toplam 162 ha. kentsel konut alanı bulunup; toplam alan içerisindeki oranı % 4 tür. Toplam 19.7 ha. seyrek yoğunluklu meskun konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 12.2, toplam alan içerisindeki oranı % 0.5 tir. Toplam 29.1 seyrek yoğunluklu gelişme alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 18, toplam alan içerisindeki oranı % 0.7 dir. Toplam 113.2 ha. turizm konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 69.9, toplam alan içerisindeki oranı % 0.7 dir. Yukarı Kızılca da mevzi olarak gelişen düşük yoğunluklu yüksek nitelikli konut alanları, bölgenin üst gelir grubuna hitap edecek şekilde düşük yoğunluklu turizm + konut ihtiyacına yönelik olarak bütünleştirilmiştir. Yukarı Kızılca daki geleneksel dokunun olduğu merkezde yenileme ve sağlıklaştırmaya gidilecektir. Ören de toplam 92.5 ha. kentsel konut alanı bulunmakta olup, toplam alan içerisindeki oranı % 3.2 dir. Toplam 36.8 ha. meskun konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı % 39.8, toplam alan içerisindeki oranı % 1.3 tür. Meskun Konut Alanlarının 30.7 ha.ı orta yoğunluklu, 6.9 ha.ı seyrek yoğunlukludur. Toplam 55.7 ha. orta yoğunluklu gelişme konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranın % 60.2, toplam alan içerisindeki oranı % 1.9 dur. Bağyurdu nda toplam 184.4 ha. kentsel konut alanı bulunmakta olup; toplam alan içerisindeki oranı % 3.5 tir. Toplam 92.2 ha. meskun konut alanı bulunmakta olup; 323
toplam kentsel konut alan kullanımı içerisindeki oranı % 50, toplam alan içerisindeki oranı % 1.7 dir. Toplam meskun alanın 0.4 ha.ı sık yoğunluklu, 2.9 ha.ı orta yoğunluklu, 88.9 ha.ı seyrek yoğunluklu olarak öngörülmüştür. Toplam 92.2 ha. gelişme konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut alanı kullanımı içerisindeki oranı % 50, toplam alan içerisindeki oranı % 1.7 dir. Toplam gelişme konut alanının 10.7 ha.ı orta yoğunluklu, 81.5 ha.ı seyrek yoğunluklu olarak önerilmiştir. Bağyurdu nda eski Ankara yolu üzerinde Sarılar ve Sinancılar köyleri ile bütünleşen Düşük Yoğunluklu Gelişme Konut Alanı belirlenmiştir. Armutlu da toplam 87.2 ha kentsel konut alanı bulunmakta olup, toplam alan içerisindeki oranı %4 tür. Toplam meskun konut alanı 56.2 ha olup; toplam kentsel konut kullanımı içerisindeki oranı%64.4, toplam alan içerisindeki oranı %2.6 dır. Toplam meskun alanın 10.6 ha., sık yoğunluklu,41.2 ha., orta yoğunluk, 4.4 ha., seyrek yoğunluk olarak öngörülmüştür. Toplam 31 ha. gelişme konut alanı bulunmakta olup; toplam kentsel konut alanı kullanımı içerisindeki oranı %35.6, toplam alan içerisindeki oranı %1.4 tür. Toplam gelişme konut alanının 4.3 ha., sık yoğunluklu, 14.4 ha., orta yoğunluklu, 9.7 ha.,seyrek yoğunluklu,2.6 ha.,çok seyrek olarak önerilmiştir. Konut alanları, 71723,8 ha. Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi toplamı içinde 2080.4 ha. büyüklüğü ile %3 ünü kapsamaktadır. Net yoğunluk 118 kişi/ha olmaktadır. Toplam %.64. ını oluşturan 1339.6 ha ı kentsel konut; %.36. ını oluşturan 740.8 ha ı kırsal konut alanı olarak belirlenmiştir. 324
2005 nüfüsu 57264 kişi olan DKGAY plan kararları ile nüfusu 246507 kişiye ulaşmaktadır. Bunun %87 si olan 213171 kişinin kentsel konut alanlarında, %13 ü olan 33336 kişisinin kırsal konut alanlarında yaşayacağı öngörülmektedir. Gelişme konut alanlarında ve yenileme-sağlıklaştırma alanlarında alt ölçekli planlarda yerleşecek nüfusun ihtiyacı olan teknik ve sosyal altyapı alanlarının yeterli standartlarda ayrılması zorunludur. Tablo-8 : DKGAY Kentsel Konut Alan Dağılımı KENTSEL KONUT ALANLARI ARAZİ KULLANIM TÜRÜ ALAN (ha) ARAZİ KULLANIM TOPLAM ALAN TÜRÜ İÇERİSİNDEKİ İÇERİSİNDEKİ % % MESKUN KONUT SIK YOĞ. 46,4 3,5 0,1 MESKUN KONUT ORTA YOĞ. 147,5 11,0 0,2 MESKUN KONUT SEYREK YOĞ. 200,3 15,0 0,3 MESKUN KONUT ÇOK SEYREK YOĞ. TOPLAM MESKUN KONUT 394,2 29,4 0,6 GELİŞME KONUT SIK YOĞ. 56,7 4,2 0,1 GELİŞME KONUT ORTA YOĞ. 192,9 14,4 0,3 GELİŞME KONUT SEYREK YOĞ. 580,0 43,3 0,8 GELİŞME KONUT ÇOK SEYREK YOĞ. 2,6 0,2 0,0 TOPLAM GELİŞME KONUT 832,2 62,1 1,2 TURİZM KONUT 113,2 8,5 0,2 TOPLAM KENTSEL KONUT 1339,6 100,0 2,0 Kırsal Konut Alanları Doğu Altyöresi sınırları içinde toplam 740.8 ha kırsal konut alanı bulunmakta olup 327.5 ha, köy yerleşik alanı; 413.3ha, köy gelişme alanı olarak belirlenmiştir. Toplam kırsal konut alanının toplam alan içerisindeki oranı %1.9 dur. Ulucak, Yukarı Kızılca ve Armutlu Belediyelerinde kırsal konut alanı bulunmamaktadır. Kemalpaşa ilçesinde toplam 587.3 ha kırsal konut alanı bulunmakta olup; 246.4 ha, köy yerleşik alanı 340.9ha, köy gelişme alanı olarak belirlenmiştir.kemalpaşa ilçesinde toplam kırsal konut alanının toplam alan içerisindeki oranı %1.1 dir. 325
Ören ilçesinde toplam 29.2 ha kırsal konut alanı bulunmakta olup; 16.8 ha, köy yerleşik alanı, 12.4 ha köy gelişme alanı olarak belirlenmiştir. Bu bölgedeki kırsal konut alanının toplam alan içerisindeki oranı %1 dir. Bağyurdu nda toplam 124.3 ha kırsal konut alanı bulunmakta olup; 64.3 ha köy yerleşik alanı,60 ha köy gelişme alanı olarak belirlenmiştir. Bu bölgedeki kırsal konut alanının toplam alan içerisindeki oranı % 2.3 tür. Doğu alt yöresi bütünü 2080.4 ha toplam konut alanının, 1139.6 ha ı kentsel konut, 740.8 ha ı kırsal konut alanı olarak belirlenmiştir. 2005 nüfusu olan 83.572 kişi, plan nüfusu ile 246.507 kişiye ulaşmaktadır. Bu önerilen nüfusun 213.171(%87) kişisinin kentsel konut alanlarında, 33.336 kişisinin (%13) kırsal konut alanlarında yaşayacağı öngörülmektedir. Sonuç olarak, Doğu Alt Yöresindeki konut alanları, yoğunluk kararları ve nüfus ile ilişkilendirildiğinde; Kemalpaşa ilçesinde toplam 1151.3 ha konut alanı bulunmakta olup; 564 ha.ı kentsel konut, 587.3 ha.ı kırsal konut alanları olarak belirlenmiştir. 2005 nüfusu 31589 kişi olup; plan nüfusu ile 155174 kişi önerilmekte; 128.745 kişinin (%8.3) kentsel konut alanlarında; 26429 kişinin (%17) kırsal konut alanlarında yaşayacağı öngörülmektedir. Ulucak ta toplam 249.5 ha konut alanı bulunmakta olup; tamamı kentsel konut alanı olarak öngörülmüştür. 2005 nüfusu 5085 kişi olup; plan nüfusu ile bu alanda 22455 kişi yaşayacağı öngörülmektedir. 326
Yukarı Kızılca da toplam 162 ha konut alanı bulunmakta olup; tamamı kentsel konut alanı olarak öngörülmektedir. 2005 nüfusu 2435 kişi olup; plan nüfusu ile bu alanda 11184 kişi yaşayacağı öngörülmektedir. Armutlu da toplam 87.2 ha konut alanı bulunmakta olup; tamamı kentsel konut alanı olarak öngörülmektedir. 2005 nüfusu 7712 kişi olup; plan nüfusu ile bu alanda 16758 kişi yaşayacağı öngörülmektedir. Ören de toplam 121.7 ha. konut alanı bulunmakta olup; 92.5 ha.ı kentsel konut, 29.2 ha.ı kırsal konut alanı olarak belirlenmiştir. 2005 nüfusu 4187 kişi olup; plan nüfusu ile 17415 kişi önerilmekte; 16101 kişinin (% 92) kentsel konut alanlarında, 1314 kişinin (%0.08) kırsal konut alanlarında yaşayacağı öngörülmektedir. Bağyurdu nda toplam 308.7 ha. konut alan bulunmakta olup; 184.4 ha. kentsel konut; 124.3 ha.ı kırsal konut alanı olarak belirlenmiştir. 2005 nüfusu 6256 olan Bağyurdu nda; plan nüfusu ile 23522 kişi önerilmekte; 17928 kişinin (%7.6) kentsel konut alanlarında; 5594 kişinin (% 24) kırsal konut alanlarında yaşayacağı öngörülmektedir. Tablo-9 : DKGAY Kırsal Konut Alan Dağılımı KIRSAL KONUT ALANLARI ARAZİ KULLANIM TOPLAM ALAN ARAZİ KULLANIM TÜRÜ ALAN (ha) TÜRÜ İÇERİSİNDEKİ İÇERİSİNDEKİ % % KÖY YERLEŞİK ALANI 327,5 44,2 0,5 KÖY GELİŞME ALANI 413,3 55,8 0,6 TOPLAM KIRSAL KONUT 740,8 100,0 1,0 327
Tablo-10 : DKGAY Konut Alan ve Nüfus Dağılımı DOĞU ALT YÖRESİ BÜTÜNÜ ULUCAK - KEMALPAŞA - YUKARIKIZILCA - ARMUTLU - ÖREN - BAĞYURDU ARAZİ KULLANIM TÜRÜ PLANLI ALANI (ha) 2005 NÜFUSU MESKUN KONUTSIK YOĞ. 46,4 19890 MESKUN KONUT ORTA YOĞ. 147,5 33093 MESKUN KONUT SEYREK YOĞ. 200,3 19751 MESKUN KONUT ÇOK SEYREK YOĞ. 0,0 0 TOPLAM MESKUN KONUT 394,2 72734 GELİŞME KONUT SIK YOĞ. 56,7 25128 GELİŞME KONUT ORTA YOĞ. 192,9 44811 GELİŞME KONUT SEYREK YOĞ. 580,0 83572 63590 GELİŞME KONUT ÇOK SEYREK YOĞ. 2,6 117 PLAN NÜFUSU TOPLAM GELİŞME KONUT 832,2 133646 TURİZM KONUT ALANI 113,2 6792 TOPLAM KENTSEL KONUT 1339,6 213171 KÖY YERLEŞİK ALANI 327,5 14738 KÖY GELİŞME ALANI 413,3 18599 TOPLAM KIRSAL KONUT 740,8 33336 TOPLAM KONUT ALANI 2080,4 246507 5.3.9.2. Ticaret ve Yönetim Merkezleri Doğu Alt Yöresi sınırları içerisinde toplam 97 ha lık 2. ve 3. derece merkez, 92.4 ha lık Büyük Alan Kullanımı(B.H.Z.+ Kamu Kuruluşları) gerektiren alan bulunmakta olup;toplam 189.4 ha olarak plan kararlarına yansıtılmıştır. Yerleşmelere göre dağılım irdelendiğinde; Ulucak 103.ha, Kemalpaşa 39.8 ha,yukarı Kızılca 22.7 ha,ören 22.2 ha, Bağyurdu14.8 ha,armutlu 9.1 ha olarak mekanda yer seçmiştir. Ulucak ilk kademe Belediyesindeki alansal büyüklük, yürürlükteki imar planı kararlarından yansıtılan Zeytincilik Enstitüsü ile halen Bornova İlçesinde konumlanan TEİAŞ ve Karayollarına ait kamu kurumlarının uzun erimde yer seçmesi öngörüldüğünden,planlara bu kullanımların plana işlenmesinden kaynaklanmaktadır. 328
Kurudere köyünün Golf Alanı ile arasında tampon oluşturacak şekilde tarımsal ürünlerin pazarlanacağı bir Tarımsal Ürün Pazarlama Alanı tanımlanmıştır. Bu kullanım kararının, tüm alt yöre dahilindeki tarımsal ürünlerin organize bir şekilde pazarlanarak,satışının yapılacağı bir Ticaret Zonu olması hedeflenmiştir.ayrıca, Kurudere köyü boncuk işletmeleri, köylünün % 70 inin gelirini bu sektörden kazanmasını sağlamaktadır. Ören Belediyesinde mevcut plan kararları korunmuş olup, Yiğitler köyü nde 22.2 ha.lık bir Tarımsal Pazarlama Alanı belirlenmiştir.bu kullanımın ayrılmasındaki hedef,güney Yeşil Kuşak Program Alanında Kamberler köyü civarında belirlenen Kamping alanına erişilecek yol güzergahında olması ve bu anlamda bölge bütününde yetiştirilen tarımsal ürünlerin pazarlanması için potansiyel bir alan olma özelliği taşımasıdır.aynı zamanda, DSİ nin yakın gelecek projesi olan Yiğitler Barajı ve bu bölgede yer alan mesire alanına yakınlığı da yer seçiminde etkili olmuştur. Tablo-11 : DKGAY Ticaret ve Yönetim Merkezleri Alan Dağılımı TİCARET VE YÖNETİM MERKEZLERİ ARAZİ KULLANIM TÜRÜ ALAN (ha) ARAZİ KULLANIM TOPLAM ALAN TÜRÜ İÇERİSİNDEKİ İÇERİSİNDEKİ % % MİA 2-3 MERKEZLER 119,3 56,4 0,2 BÜYÜK ALAN KUL.GER.KAMU K. ALANLARI 92,3 43,6 0,1 TOPLAM 211,6 100,0 0,3 5.3.9.3. Sanayi Bölgeleri Doğu Kentsel Gelişme Alt Yöresi içinde 1103 ha. sanayi alanı, 72.8 ha küçük sanayi alanı, 10.3 ha. depolama alanı, 5.7 ha. konut dışı kentsel çalışma alanı olmak üzere toplam 91.5 ha. sanayi bölgesi ayrılmıştır. Yerleşmelere göre dağılıma bakıldığında, Ulucak ta 536.2 ha. sanayi alanı, Kemalpaşa da 433.6 ha. sanayi alanı, 3.5 ha. küçük sanayi alanı, Yukarı Kızılca da 0.7 ha. küçük sanayi alanı, Ören de 35.6 ha. sanayi alanı, 1.5 ha. küçük sanayi alanı, Bağyurdu nda 59.1 ha. sanayi alanı 67.1 ha. küçük sanayi, 10.3 ha. depolama alanı, 5.7 ha. konut dışı kentsel çalışma alanı, Armutlu da 68.5 ha. sanayi alanı ayrılmıştır. 329
DKGAY de mevcut onaylı planlar 2030 yılı için düşünülen projeksiyonu karşıladığından ve doğal, fiziki eşikler nedeniyle yeni alan planlaması gerekli görülmediğinden, taleplerin mevcut planlı sanayi alanlarından karşılanabileceği bir plan kararıdır. Yüksek teknoloji kullanan sanayilere izin verilebilecektir. Yer seçimi yapılan, ancak yargı süreci devam eden mevcut organize sanayi bölgesi plan verisi olarak kabul edilmiş olup Ankara yolunun altındaki yapılaşmış alanlar ile sınırlandırılarak, sanayi alanı olarak önerilmiştir. Merkezde sıkışan sanayinin bu alana yönlendirilebileceği planlanmış, ancak tarımsal niteliği yüksek tarım topraklarına sahip olması nedeniyle Kemalpaşa sanayi bölgesinde kirletici sanayinin yer almaması öngörülmüştür. Kemalpaşa organize sanayi bölgesinin kuruluş şartlarından olan Merkezi Arıtma Tesisi nin faaliyete geçirilmesi planlama kararıdır. Bağyurdu nda organize sanayinin ihtiyacı olan küçük sanayi alanı ayrılmıştır. Tablo-12 : DKGAY Sanayi Bölgeleri Alan Dağılımı SANAYİ BÖLGELERİ ARAZİ KULLANIM TÜRÜ ALAN (ha) ARAZİ KULLANIM TOPLAM ALAN TÜRÜ İÇERİSİNDEKİ İÇERİSİNDEKİ % % OSB SANAYİ BÖLGESİ 1133,0 92,5 1,5 KÜÇÜK SANAYİ 72,8 6,1 0,1 MADEN ÇIKARIM ALANLARI (TUZLA) DEPOLAMA 10,3 0,9 0,0 KDKÇA 5,7 0,5 0,0 SERBEST BÖLGE TERSANE TEKNE - YAT İMALAT ALANI TOPLAM 1191,8 100,0 1,6 330