Papatya Asteraceae ailesine ait olan (1) Avrupa ve batı Asya doğal olarak yetişen yıllık otsu bir bitkidir. Avustralya, Britanya ve Amerika da da yetiştirilmektedir. Ayrıca Alman papatyası, Macar papatyası, alman-mayıs papatyası veya yabani papatya, roma papatyası olarak bilinen bitki Almanya, Macaristan, Rusya, diğer güney ve doğu Avrupa ülkelerinde çiçek başları için de yetiştirilmektedir (2). Papatya bitkisinin çiçek başları çay yapımında, sıvı ekstratında, kapsüllerde veya tabletlerde kullanılmaktadır (1). Taze veya kurutulmuş çiçek başlarının demlemesi ile elde edilen uçucu yağlar; aromalı, tatlandırıcı ve renklendirici özelliklere sahiptir. Bunlar sabunlar, deterjanlar, parfümler, losyonlar, merhemler, saç ürünleri, unlu mamüller, şekerlemeler, alkollü içecekler ve bitki çayları gibi ticari ürünlerde kullanılmaktadır (2). Bitkisel çaylar; serinletici içecek olarak tüketilmekte veya kür amaçlı kullanılabilmektedir. Aktif bileşenlerinin yanı sıra demlenme sırasında sıcak su ile hazırlanma aşamasında bitkiden süzülerek çıkan mineral ve eser elementler bulunmaktadır (3). Papatya (Matricaria recutita L., Chamomilla recutita L., Matricaria chamomilla) en popüler bitkisel çaylardan birisi olup tıp alanında da kullanılmıştır (2). Papatya çayı geleneksel olarak uzun yıllardır kullanılmasına karşın sağlık üzerine etkileri kesin olarak bilinmemektedir(4). Bunun yanı sıra çeşitli yayınlarda papatyanın içerdiği mineral maddelerin teröpatik kullanıma katıkıda bulunabileceği öne sürülmektedir. Bunun yanı sıra papatya aynı şartlar altında yetiştirilen diğer yararlı bitkilere göre daha toksik bir element olan kadmiyumu yüksek düzeyde biriktirebilen bir bitki olarak da bilinmektedir. Bu element eklendiğinde, bitkinin hava ile temas eden üst kısımları bu ağır metali önemli miktarda biriktirebilir ki bu da olası sağlık etkileri incelenirken değerlendirilmesi gereken bir özelliktir(3). Papatya bitkisi; fenolik bileşikleri, başlıca flavonoidlerden apigenin, quercetin, patuletin, luteolin ve bunların glukozitlerini içermektedir. Papatya çiçeklerinden olan uçucu yağ ekstratının ana bileşenleri terpenoidler α- bisabolol, azulenler ve asetilen türevleridir (2,4). Bugüne kadar papatya üzerinde yapılan çalışmaların çoğu bu bitkiden ekstrakte edilen bileşenlerin biyolojik aktivitesinin değerlendirilmesi ve karakterizasyonu üzerine odaklanmıştır. Yapılan çalışmalarda papatyadan izole edilen apigenin ve luteolin gibi flavonoidlerin anti-inflamatuar, anti-kanserojenik, antispazmotik ve hafif sakinleştirici etki gösterebilecekleri öne sürülmüştür (4).
Papatya çayında da önemli miktarda bulunan ajanlardan birisi apigenindir. Apigenin bitkilerde doğal olarak oluşan bir flavon (4', 5, 7,-trihydroxyflavone) olup anti-inflamatuar, antioksidan ve antikarsinojen özellikleri olduğu bir takım çalışmalarda öne sürülmüştür (5). Papatya ve Kanser Papatyanın tümör büyümesi inhibisyonunun sağlanması konusunda olan çoğu değerlendirme, papatyanın biyolojik olarak aktif bileşenlerinden biri olan apigenin üzerine yapılmış olan çalışmaları içermektedir. Deri, prostat, meme ve yumurtalık kanserlerinin aynı durumdaki başka örnekler üzerine çalışma amaçlı geliştirilmiş her türlü deneysel hazırlık bazlı çalışmalarında bir takım büyüme inhibitör etkilerinin olabileceği sonucuna ulaşılmıştır (9,10,11,17,19,20,21). Yapılan in vivo ve in vitro çalışmalarda apigeninin izlenen etkileri antioksidan etkileri ve ayrıca serbest radikalleri vücuttan atmadaki rolüyle ilişkilendirilmiştir. Bunun yanı sıra, apigenin anti-mutajenik, anti-inflamatuar, antiviral ve barsak çalıştırıcı etki göstermekte olduğunu öne süren çalışmalar da mevcuttur. Apigeninin, hücre döngüsünü inhibe etme, oksidatif stresi azaltma, detoksifikasyon enzimlerinin etkinliğini yayma, apoptoza neden olma ve bağışıklık sistemini uyarmadaki işlevleri oldukça sınırlı olup (16) proteaz üretimini düzenleyerek, tümör invazyonu ve metastazını inhibe edebileceği de öne sürülmektedir. a)kanser Çalışmaları Papatyanın olası anti kanserojen etkisini inceleyen bir takım çalışmalar bilimsel literatürde yer almaktadır. Unutulmaması gereken husus bunların in-vitro veya in-vivo deneyler olduğu, çalışmalarda elde edilmiş sonuçların ise netlik kazanmadığı ve insanlarda yapılmış çalışmalar bulunmadığı için insandaki etkilerinin henüz aydınlanmamış olduğudur. Yapılan bir çalışmada, papatya ekstratının kanser hücrelerindeki apoptozu indüklemekte olduğu; ancak normal hücrelerde benzer dozlarda aynı etkinin ortaya çıkmadığı yani normal hücrelere zarar vermediği sonucuna ulaşılmıştır (4). Papatya dahil olmak üzere yedi standart bitkisel özden oluşan bir yeni botanik ajan olan olan (TBS-101) nın anti-kanser etkisi test edilmiştir. Çalışmanın sonuçları hem vücut içinde hem de yapay organizmalarda antikanserojen etki gösterebileceğini öne sürmektedir (23). İn vivo çalışmalarda apigenin in proteaz üretimini düzenleyerek ve tümör hücrelerinin endotelle etkileşimi üzerine etki ederek tümöral invazyon ve metastazı engelleyebileceği sonucuna ulaşılmıştır (16). Knowles ve arkadaşları tarafından yapılan çalışmada apigenin etkisiyle prostat kanserli insan hücrelerinin büyümelerinin durduğu ve işlev bozukluğu gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır (17).
İnsan hücre serilerinde yapılan başka bir in-vitro çalışmada Normal hücrelerde papatya ektresine maruziyetin minimum seviyede büyüme inhibisyonuna neden olduğu belirtilirken çeşitli insan kanser hücre serilerinde hücre canlılığında önemli bir azalma olduğu sonucuna ulaşılmıştır (4). Zheng ve arkadaşları tarafından apigeninin insan servikal karsinoma HeLa hücrelerinin büyümesini inhibe ettiği ve bu hücrelerde apopitozise yol açtığı sonucuna ulaşılmıştır(6). Wang ve arkadaşları tarafından apigeninin insan kolon kanseri hücre serilerindeki etkisi incelenmiştir. Bu çalışmada apigeninin kolon kanseri hücrelerinin büyüme ve çoğalmasında inhibisyona yol açtığı sonucuna ulaşılmıştır. Fang ve arkadaşları tarafından yapılan çalışmada apigeninin insan yumurtalık kanseri hücrelerinde bir takım metabolik yolları engellediği sonucuna ulaşılmıştır (9,10). Gupta ve arkadaşları tarafından yapılan in-vitro çalışmada apigeninin androjen duyarlı insan prostat kanseri hücrelerinin büyümesini engellediği sonucuna ulaşmışlardır (11). Torkin ve arkadaşları tarafından yapılan in-vitro çalışmada apigeninin çeşitli insan nöroblastom hücre serilerinde koloni oluşturma yeteneğini inhibe ettiği ve apoptozun indüksiyonuna neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır (12). Monasterio ve arkadaşları tarafından yapılan in vitro çalışmada apigeninin tümöral hücre apopitozisini indüklediği sonucuna ulaşılmıştır (13). Wu ve arkadaşları tarafından yapılan in-vitro çalışmada apigeninin insan mide kanseri hücrelerinde apoptozisi harekete geçirerek doza bağlı büyüme ve çoğalmayı inhibe ettiği sonucuna ulaşılmıştır (14). Jeyabal ve arkadaşları tarafından yapılan in vitro hayvan deneyinde ortamda hepatocarcinogenesis üzerinde apigeninin koruyucu etkileri olduğunu sonucuna ulaşılmış ve bu çalışmada apigeninin oksidatif stres ve kanserojenin neden olduğu DNA hasarına karşı koruma sağlayabileceği sonucuna ulaşılmıştır (15). b)kanser Dışı Çalışmalar Roma papatyasından elde edilen uçucu yağlar, aromaterapinin temel unsurlarını oluşturmaktadır (22).Geleneksel bir yöntem olan aromaterapinin sağlık üzerine etkileri bir takım çalışmalarda değerlendirilmiştir; Wilcock ve arkadaşları tarafından yapılan çalışmada kanser olan hastalarda aromaterapinin etkinliği değerlendirilmiş ve bu çalışmada aromaterapi uygulanan hastalar ile uygulanmayanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır (27).
Kook-Hee Rho ve arkadaşları tarafından yapılan başka bir pilot çalışmada ise, Koreli yaşlı kadınlarda gözlenen anksiyete ve benlik saygısı deneyimi üzerinde aromaterapi masajının etkilerini araştırmıştır ve etki gösterebileceği sonucuna ulaşılmıştır (28). Bu ve birtakım diğer çalışmalarda aromaterapi masajının, anksiyete ve benlik saygısı üzerinde olumlu etkiler gösterebileceği öne sürülmüştür (24,25,26). Ancak kuşkusuz ki bu bulguların değerlendirilmesi ve anlamlı bir sonuca ulaşılması oldukça güç olup ortaya çıkışlarını ve kaybolmalarını ya da azalmalarını da tek bir gerekçeye bağlayabilmek mümkün değildir. (22). Al-Jubouri ve arkadaşları tarafından yapılan hayvan deneylerinde papatyanın sulu ekstresinin uygulanması ile hiperlipidemik farelerde kontrol grubuna kıyasla önemli ölçüde serum kolesterolünün azaldığı; serum trigliserit düzeylerinde ise herhangi bir değişiklik olmadığı sonucuna ulaşılmıştır (8). c) Sonuç Apigenin, en biyoaktif bitki flavonların biri olduğundan ve genellikle meyve, içecek ve sebzelerde yaygın olarak görüldüğü için, tüketimini içeren beslenme şekli oldukça fazla tavsiye edilmektedir. Yapılan çalışmalarda apigeninin, kanser de dahil olmak üzere bir takım hastalıkların hedef organlara verdiği zararı zayıflatabildiği yönünde elde edilmiş veriler olmasına karşın bu veriler daha çok yapılmış sınırlı sayıdaki hayvan deneyleri ve in vitro çalışmalardan elde edilmiştir (16). Papatyanın en çok incelenmiş olan biyoaktif bileşeni apigeninin yapılan in vitro çalışmalarda ve hayvan deneylerinde anti-proliferatif aktivite, hücre döngüsü arresti ve apoptoz indüksiyonu, oksidasyonun önlenmesi, detoksifikasyon enzimlerin indüksiyonu, bağışıklık sisteminin düzenlenmesi ve hücresel sinyal değişiklikleri dahil olmak üzere birtakım etkilerinin olabileceği sonuçlarına ulaşılmış olmasına karşın bu etkilerin insanlarda da izlenip izlenmeyeceği bilinmemekte ve bu konuda yapılacak geniş ve kapsamlı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır (16).Bu çalışmalar yapılıp yeterli kanıt elde edilinceye kadar bu denenmemiş ve kanıtlanmamış tıbbi tedavilerin ne ölçüde yararlı olup olmadığı konusu belirsiz kalacaktır (22). Kaynaklar
1) Zhao, C Avonto, M Wang, B Avula, YH Wang, TJ Smillie, IA Khan ( 2012).Phytochemical Investigation of Chamomile Planta Med; 78 - P_50 J 2) Diane L. McKay* and Jeffrey B. Blumberg(2006).A Review of the Bioactivity and Potential Health Benefits of Chamomile Tea (Matricaria recutita L.) Phytother. Res. 20, 519 530 3) Remıgıus Chızzola, Hannelıese Mıchıtsch, & Ulrıke S. Mıtteregger (2008). Extractability of selected mineral and trace elements in infusions of chamomile International Journal of Food Sciences and Nutrition,; 59(6): 451_456 4) Janmejaı K. Srıvastava And Sanjay Gupta (2007). Antiproliferative and Apoptotic Effects of Chamomile Extract in Various Human Cancer Cells J. Agric. Food Chem., 55, 9470 9478. 5) Deendayal Patel, Sanjeev Shukla, And Sanjay Gupta (2007). Apigenin and cancer chemoprevention: progress, potential and promise (review). International Journal of Oncology 30(1):233-245] 6) Zheng PW, Chiang LC and Lin CC (2005). Apigenin induced apoptosis through p53- dependent pathway in human cervical carcinoma cells. Life Sci 76: 1367-1379,. 7) Wang W, Heideman L, Chung CS, Pelling JC, Koehler KJ and Birt DF:(2000).Cellcycle arrest at G2/M and growth inhibition by apigenin in human colon carcinoma cell lines. Mol Carcinog 28:102-110. 8) Al-Jubouri HHF, Al-Jalil BH, Farid I, Jasim F, Wehbi S. (1990). The effect of chamomile on hyperlipidemias in rats. J Fac Med Baghdad 32: 5 11. 9) Fang J, Xia C, Cao Z, Zheng JZ, Reed E and Jiang BH (2005): Apigenin inhibits VEGF and HIF-1 expression via PI3K/AKT/p70S6K1 and HDM2/p53 pathways. FASEB J 19: 342-353. 10) Zhu F, Liu XG and Liang NC( 2003).: Effect of emodin and apigenin on invasion of human ovarian carcinoma HO-8910PM cells in vitro. Ai Zheng 22: 358-362, 11) Gupta S, Afaq F and Mukhtar H(2002): Involvement of nuclear factorkappa B, Bax and Bcl-2 in induction of cell cycle arrest and apoptosis by apigenin in human prostate carcinoma cells. Oncogene 21: 3727-3738,. 12) Torkin R, Lavoie JF, Kaplan DR and Yeger H (2005): Induction of caspase-dependent, p53-mediated apoptosis by apigenin in human neuroblastoma. Mol Cancer Ther 4: 1-11.
13) Monasterio A, Urdaci MC, Pinchuk IV, Lopez-Moratalla N andmartinez-irujo JJ (2004). Flavonoids induce apoptosis in human leukemia U937 cells through caspaseand caspase-calpaindependent pathways. Nutr Cancer 50: 90-100. 14) Wu K, Yuan LH and Xia W (2005). Inhibitory effects of apigenin on the growth of gastric carcinoma SGC-7901 cells. World J Gastroenterol 11: 4461-4464,. 15) Jeyabal PV, Syed MB, Venkataraman M, Sambandham JK and Sakthisekaran D (2005). Apigenin inhibits oxidative stress-induced macromolecular damage in N- nitrosodiethylamine (NDEA)-ö induced hepatocellular carcinogenesis in Wistar albino rats. Mol Carcinog 44: 11-20. 16) Shukla S. ve Gupta S. (2010).Apigenin: A Promising Molecule for Cancer Prevention Pharm Res. ; 27(6): 962 978. 17) Knowles LM, Zigrossi DA, Tauber RA, Hightower C, Milner JA.(2000). Flavonoids suppress androgenindependent human prostate tumor proliferation. Nutr Cancer;38:116 122. 18) Lee SC, Kuan CY, Yang CC, Yang SD. (1998).Bioflavonoids commonly and potently induce tyrosine dephosphorylation/inactivation of oncogenic proline-directed protein kinase FA in human prostate carcinoma cells. Anticancer Res;18:1117 1121. 19) Pinch H, Birt DF. (1996).Influence of vehicle, distant topical delivery, and biotransformation on the chemopreventive activity of apigenin, a plant flavonoid, in mouse skin. Pharm Res;13:1530 1534. 20) Tong X, Van Dross RT, Abu-Yousif A, Morrison AR, Pelling JC. (2007).Apigenin prevents UVB-induced cyclooxygenase 2 expression: coupled mrna stabilization and translational inhibition. Mol CellBiol;27:283 296. 21) 138. Van Dross RT, Hong X, Essengue S, Fischer SM, Pelling JC. (2007)Modulation of UVB-induced and basal cyclooxygenase-2 (COX-2) expression by apigenin in mouse keratinocytes: role of USF transcription factors. Mol Carcinog;46:303 314. 22) Srivastava J. K, Shankar E. ve Gupta S.(2010). Chamomile: A herbal medicine of the past with bright future Mol Med Report.1; 3(6): 895 901. 23) Evans S, Dizeyi N, Abrahamsson PA, Persson J. (2009).The effect of a novel botanical agent TBS-101 on invasive prostrate cancer in animal models. Anti Cancer Res;10:3917 3924. 24) Soden K, Vincent K, Craske S, Lucas C, Ashley S. (2004).A randomized controlled trial of aromatherapy massage in a hospice setting. Palliat Med;18:87 92.
25) Graham PH, Browne L, Cox H, Graham J. (2003). Inhalation aromatherapy during radiotherapy: results of a placebo controlled double-blind randomized trial. J Clin Oncol;21:2372 2376. 26) Hadfield N. (2001).The role of aromatherapy massage in reducing anxiety in patients with malignant brain tumours. Int J Palliat Nurs;7:279 285. 27) Wilcock A, Manderson C, Weller R, Walker G, Carr D, Carey AM, Broadhurst D, Mew J, Ernst E. (2004).Does aromatherapy massage benefit patients with cancer attending a specialist palliative care day centre? Palliat Med;18:287 290. 28) Rho K., Han S., Kım K., Soo lee M.(2006).Effects of aromatherapy massage on anxıety and self-esteem ın korean elderly women: A pılot study. İntern. j. neuroscience, 116:1447 1455.