PwC Türkiye V. Çözüm Ortaklığı Platformu 2007 ye Girerken Ekonomide Gelişmeler ve Türk Vergi Rejimi* Adnan Nas,, Kıdemli K Ortak Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Başkan kanı *connectedthinking PwC
Ana Başlıklar 2006 yılında Türk Ekonomisi 2006 yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler AB Tarama Sürecinde Türk Vergi Rejimine Bakış IMF 5. gözden geçirme niyet mektubu çerçevesinde Türk Vergi Sistemi
2006 Yılında Türk Ekonomisi(1/2) 2006 yılı 9 aylık dönemde GSMH cari fiyatlarla yaklaşık 290 Milyar ABD Dolarıdır. 2006 yılı büyüme oranı yaklaşık %6 olarak beklenirken, 2007 yılında ise dış talepten kaynaklanması beklenen olumlu katkı ile büyümenin %5 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. Enflasyon oranı yıl sonunda %5 lik orijinal hedefi aşacaktır. Yılbaşından bugüne kadar TÜFE %9.4 e ulaşmıştır. Ocak-Ekim 2006 döneminde cari açık 28 Milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. Yıl sonunda 35 milyar dolar olması beklenmektedir. Slide 3
2006 Yılında Türk Ekonomisi (2/2) 2006 yılında faiz dışı fazlanın %6.5 olarak belirlenen hedefin üzerinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu, mali disiplin yani kamu açıklarının ve nisbi borç yükünün düşürülmesi sayesinde olmuştur. Kamu net borç stokunun milli gelire olan oranının 2006 yılında %50 civarına düşmesi öngörülmektedir. IMF Nezdinde yer alan kotada artış yapılmıştır. 24 Kasım 2006 itibari ile IMF ye olan borcumuz 9.8 Milyar ABD Dolarıdır. IMF, son niyet mektubunu da onaylamıştır. Slide 4
2006 Yılında Mali Sistemde Gelişmeler (1/2) Gelir İdaresi Maliye Bakanlığı na bağlı yarı özerk bir kurum olarak faaliyete geçmiştir. Maliye Bakanlığında politika oluşturma görevi, yeni kurulan Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü ne geçmiştir. Kamu Maliyesi Yönetimi ve Kontrol Yasası ve Anayasa nın bütçeye ilişkin ilgili maddeleri Aralık 2005 te değiştirilmiş ve Kamu Maliyesi Yönetimi ve Kontrol Yasası nın tüm maddeleri, bütçenin uygulanmasıyla ilgili olanlar dahil, 1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Büyük mükellefler vergi dairesi işlerlik kazanmıştır. Muhasebe alanında bazı ilerlemeler sağlanmış olup, Türk Muhasebe Standartları Kurulu bu zamana kadar neredeyse bütün Uluslararası Muhasebe Standartları ile Uluslararası Mali Raporlama Standartlarını kabul etmiştir. Ancak bu konuda meslek mensuplarına ilgili eğitimlerin verilmesi özellikle AB müktesebatının özümsenmesi açısından şarttır. Yeni Bankalar Kanunu yasalaştırılmıştır. Slide 5
2006 Yılında Mali Sistemde Gelişmeler(2/2) Taslak Türk Ticaret Kanunu halen yasalaştırılamamıştır. Bu şirketler hukuku açısından beklenen bir gelişmedir ve çıkarılması gerekir. Yeni sigortacılık kanunu TBMM gündeminde bulunmaktadır. İpotekli Konut Finansmanı Kanununun yakın gelecekte TBMM de kabul edilmesi beklenmektedir. Denetleme alanında Haziran 2006 da Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu tarafından düzenlenen ve Uluslararası Denetim Standartlarını da içeren Bağımsız Denetleme Standartları Tebliğini yayınlamıştır. 1 Kasım 2006 tarihinden itibaren TC Kimlik Numaralarının Vergi Kimlik Numarası olarak kullanılması uygulaması yürürlüğe girmiştir. Slide 6
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Düşen enflasyon ve artan istikrar, maliye politikasının önemini para politikası ile aynı, hatta daha ileri düzeye getirmiştir. Türk Vergi Sistemi ve Vergi İdaresi, 2001 sonrasında başlayan ve AB süreci ve IMF Programı gibi iki temel çapaya bağlanan ekonomik güçlenme ve değişim programının önemli bir parçası olarak ciddi bir dönüşüm ve gelişim sürecindedir. Bu ciddi dönüşüm ve gelişim sürecinin meyveleri 2006 yılında alınmaya başlanmıştır. AB tarama süreci kapsamında Kasım 2006 ayında ilerleme raporunda Türk Vergi Sistemi nin genelde müktesebat ile uyumlu olduğu, ancak KDV ve ÖTV de kapsam, yapı ve oranlar ile ilgili sorunların ve alkol ve tütün ürünlerdeki ayrımcılığın giderilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Slide 7
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Değişimin Nedenleri (1/2) 2001 sonrasında başarıyla uygulanan ekonomik istikrar ve güçlenme programı perspektifine ve sürdürülebilir büyüme amacına uyum Vergi tabanının darlığı Vergi sisteminin konjonktürel politikalar sonucu yapılan sık değişikliklerle, bütünlüğünü ve tutarlılığını yitirmesi Türkiye nin bir yatırım ortamı olarak cazibesini arttırma ihtiyacı Slide 8
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Değişimin Nedenleri (2/2) AB ne uyum Mevzuatın sadelik ve açıklıktan uzaklaşması; ayrıca gerçek geliri kavrayamaması, gönüllü uyum eksikliği Vergi İdaresinde/Denetiminde etkinlik ve verimlilik ihtiyacı Vergi gelirlerinin hemen tümünün personel ve transfer harcamalarına ayrılması ve etkin bir kamu için kaynak yaratılamaması Vergi yargısının adil ve hızlı olmaması Mevcut oranların ve tarife yapısının verimli olmaması Slide 9
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Vergi Sisteminde Gelişme Uygulamalarda açıklık, homojenlik, bütünlük sağlamak amacıyla temel vergi kanunlarından biri olan Kurumlar Vergisi Kanunu sade ve kolay anlaşılır şekilde ve kapsamı modernleştirilerek yeniden yazılmış ve yasalaştırılmıştır. Gelir Vergisi Kanunu değişiklik çalışmaları devam etmektedir. Vergiye direnci azaltıp gönüllü uyum sağlayacak şekilde vergi oranlarının azaltılması hedefi kurumlar vergisi oranının %20 ye düşürülmesi ile birlikte sağlanmaya çalışılmıştır. Ancak kurumlar tarafından yapılan kar dağıtımlarında uygulanacak stopaj oranı %15 olarak belirlenmiştir. Slide 10
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Kurumlar Vergisi Değiştirilen Hükümler Kurumlar vergisi oranı Örtülü Sermaye Örtülü kazanç dağıtımı Yurtdışı iştirak kazançları istisnası İştirak hissesi ve gayrimenkul satışlarında istisna İstisna ve muafiyetler, Tasfiye,bölünme,hisse değişimi Rüçhan hakkı satış istisnası Yurtdışında ödenen gelir vergisinin mahsubu - Temettüye kaynak teşkil eden kazanç üzerinden ödenen vergilerin mahsubu - Mahsup edilemeyen tutarın 3 yıl ileriye doğru taşınması - Geçici vergi dönemlerinde de mahsup yapılabilmesi Slide 11
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Kurumlar Vergisi Yeni Hükümler Kontrol edilen yabancı şirket, Vergi cennetleri ile mücadele, Masraf dağıtımı Slide 12
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Gelir Vergisi Geçici 67.madde: Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile ilgili 01.01.2006 31.12.2015 dönemi arası uygulanacak stopaj düzenlemesi Gelir vergisi tarifesinin ikili yapısının değiştirilerek Dünya uygulamasına paralel olarak tekli yapıya dönüştürülmesi (Ücret ve ücret dışı ödemelerde aynı tarifeye bağlı kalınması) Yatırım indirimi istisnasının 01.01.2006 tarihinden itibaren kaldırılması ve devreden yatırım indiriminin 31.12.2008 tarihine kadar kullanılamaması halinde bu hakkın ortadan kalkması Yeni Gelir Vergisi Kanunu tasarısı çalışmalarının devam etmesi Slide 13
2006 Yılında Türk Vergi Rejiminde Meydana Gelen Değişiklikler Katma Değer Vergisi & Özel Tüketim Vergisi Tekstil ürünlerinde KDV indirimi (08.03.2006 tarihli BKK) İl özel idaresi, belediye ve TOKİ ile bunların %51 veya daha fazla hissesine veya yönetiminde oy hakkına sahip olduğu işletmeler tarafından konut yapılmak üzere projelendirilmiş arsaların net alanı 150m2 nin altındaki konutlara isabet eden kısmı için KDV indirimi (08.07.2006 tarihli BKK) ÖTV kanununa ekli listede yer alan malların tarife numaralarında ÖTV Kanunu dışında yapılacak değişikliklerin kanun uygulanmasında hüküm ifade etmeyeceği ifade edilmiş ve ÖTV nin kapsamı bazı ürünlerde genişletilmiştir. Slide 14
AB Tarama Sürecinde Türk Vergi Sistemi İlerleme Raporu (1/3) AB tarama sürecinde 35 konu başlığından bir tanesi vergilendirmedir. Bu konu başlığı askıya alınanlar arasında olmayıp bu başlıkta müzakerelere devam edilecektir. Bu kapsamda Vergi Konseyi ne önemli görevler düşmektedir. AB Komisyonu tarafından Kasım 2006 tarihinde ilerleme raporu yayımlanmış ve raporda Türk Vergi Sistemi ile ilgili tespitler de yer almıştır. Telekomünikasyon sektöründe uygulanan özel iletişim vergisi ile mobil operatörlerden alınan farklı ek vergiler çok yüksek tutarlara ulaştığından dolayı eleştiri konusu yapılmıştır. GSM Association tarafından yapılan bir çalışmada Türkiye Mobil İletişim Sektöründe en yüksek vergi oranlarına sahip ülke olup, Uganda nın önünde yer almaktadır. Slide 15
AB Tarama Sürecinde Türk Vergi Sistemi İlerleme Raporu (2/3) Dolaylı vergilendirme alanında çok sınırlı bir ilerleme olmuştur. Müktesebattan farklı KDV uygulamaları yapısal niteliktedir ve tekstil ürünleri için uygulanan %8 lik KDV ile Türkiye müktesebattan daha fazla uzaklaşmıştır. ÖTV alanında rapor edilecek bir ilerleme olmamıştır.ithal edilmiş tütün ve sigaralara uygulanan vergi ortadan kaldırılmamıştır.bu ayırımcı uygulama topluluk mevzuatı ile uyumlu olmayıp Gümrük Birliği ve DTÖ kuralları çerçevesinde bir ihlal oluşturmaktadır.ithal ürünlerde daha yüksek vergi oranları ortaya çıkmaktadır. Doğrudan vergilendirme alanında bir ilerleme vardır. Yeni kurumlar vergisi ile uyum arttırılmıştır. İdari işbirliği ve karşılıklı yardım alanında az bir ilerleme kaydedilmiştir. Slide 16
AB Tarama Sürecinde Türk Vergi Sistemi İlerleme Raporu (3/3) Maliye Bakanlığında politika oluşturma görevi Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü ne geçmiş ancak bunun etkisi henüz ortaya çıkmamıştır. Vergi daireleri bilgisayar ortamına geçmiş ve vergi gelirlerinin yaklaşık %75 i elektronik olarak dosyalanmıştır.uyum sağlayacak planlama çalışmaları erken bir aşamada bulunmaktadır. Sonuç: Sınırlı düzeyde ilerleme kaydedilmiştir. Türk mali rejimi müktesebatla kısmen uyumludur. Uyum, özellikle KDV kapsamı ve oranları ile özel tüketim vergilerinin yapısı ve oranları bakımından tamamlanmamıştır. Alkol ve tütün ürünlerinin vergilendirilmesine yönelik tüm ayırımcı unsurlar kaldırılmalıdır. Slide 17
AB Mevzuatı ile Uyum Diğer başlıklar genel özet (1/2) Serbest bölgeler, gümrük vergi muafiyeti, korsan ve taklit mallarla mücadele ve sonradan kontrol alanlarında mevzuat henüz uyumlaştırılmamıştır. Türkiye, ülkeye giriş noktalarındaki gümrüksüz satış mağazalarını kaldırmalıdır. KDV ve gümrük vergilerinde yolsuzlukların önlenmesi için daha fazla önlem alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bankacılık alanında belirli bir ilerleme sağlanmıştır. Yürürlüğe giren yeni Bankacılık Kanunu ana teşebbüsler için azami kredi limitini AB standartlarına uygun biçimde azaltmıştır. Ayrıca yeni kanunla riske dayalı denetim getirilmiş, yeminli banka denetçilerinin yerinde denetim konusundaki tekeli kaldırılmış ve mali sektördeki denetim kurumları arasında işbirliğini artırmak amacıyla bir mali sektör komisyonu kurulmuştur. Slide 18
AB Mevzuatı ile Uyum Diğer başlıklar genel özet (2/2) Mevcut Sigorta Murakabe Kanunu güncelliğini yitirmiştir; mahkeme kararlarıyla birçok hüküm iptal edilmiştir. Türkiye nin sigorta gruplarının denetlenmesi, konsolide sigorta muhasebesi ve reasürans konularında özel bir mevzuatı bulunmamaktadır. Ancak sigorta kanunu tasarısı TBMM gündeminde bulunmaktadır. Yatırım hizmetleri ve menkul kıymetler piyasaları alanlarında, yatırımcı tazmin programı, sınır ötesi hizmetlerin sağlanması, bildirim yükümlülüğü ve prospektüsler konularında daha fazla uyarlamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Piyasa Suistimal Direktifine uyum sınırlıdır. Sermaye piyasası mevzuatını icra edecek idari ve yargı kapasitesi tam yeterli değildir. Slide 19
IMF 5. gözden geçirmeye ilişkin niyet mektubu (1/2) Yapısal reform kapsamında gelir vergisinin ikinci aşamasının hayata geçirilmesine ilişkin tasarının TBMM ye sunulması. Özel gider indirimi yerine asgari geçim indiriminin getirilmesi. Vergilendirilebilir uzun dönemli gayrimenkul değer artış kazançlarını tanımlayan elde tutma sürelerinin uzatılması suretiyle vergi tabanının genişletilmesi. Vergi yetkililerinin gelir ve harcamaları çapraz kontrole tabi tutabilmesine imkan verecek genişletilmiş idari yetkilerin hayata geçirilmesi planlaması. Gelir vergisi tabanının korunması amacıyla, çıkarılması planlanan ipotekli konut finansmanı kanununda faiz ödemelerinin vergi matrahında indirilmesine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemesi beklenmektedir. Slide 20
IMF 5. gözden geçirmeye ilişkin niyet mektubu (2/2) Yeni bir defaya mahsus teşvikler ve sektörel bazda vergi indirimi uygulamalarından kaçınılmaya devam edilecektir. KDV nin yapısını zayıflatacak ilave vergi oranı indirim veya muafiyetlerin getirilmemesi konusunda hükümet kararlı bir tavır almıştır. Slide 21
Sorular? 2006. All rights reserved. refers to the network of member firms of International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. *connectedthinking is a trademark of LLP (US). PwC