Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 1 Ağustos 21 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.
İçerik Makro Yorum: Enflasyonda Ne Kadar İyimser Olunabilir? Enflasyon: Yıllık Enflasyon Temmuz da TÜFE nin Birçok Alt Grubunda Geriledi Kur & Faizler: Gösterge Nominal Faizde Düşüş Temmuz da da Devam Etti... Büyüme: Sanayi Üretiminde Haziran Ayı İtibarıyla Yavaşlama Sinyalleri Sektörel Gelişmeler: Elektrik Tüketimi Tem 1 da Kriz Öncesi Seviyede (MA)... İşgücü: İşsizlik Oranı Nisan da Düştü; Öncü Göstergeler Gelecek Aylarda Artışa İşaret Ediyor Kamu Finansmanı: KİT lerin Bütçe Performansı Yılın İlk Çeyreğinde Kötüleşti Kamu Finansmanı: Nakit Denge Temmuz da Yüksek Gelir Artışının DevamEttiğini Gösteriyor Dış Ticaret: Artış Oranları Yavaşlıyor... Ödemeler Dengesi: Cari Açıkta Kasım dan Beri Devam Eden Artış... MB Bilançosu: Döviz Rezervi Temmuz da Kriz Öncesi Seviyeye Yükseldi... Bankacılık: Bankacılık Sektörü Toplam Varlıkları İçinde Kredilerin Oranı 2Ç1 da Arttı Gelişmiş Ekonomiler: Euro Bölgesi nde Yavaşlama Korkulduğu Kadar Olmayabilir... Gelişmekte Olan Ekonomiler: Ortalama Politika Faizlerinde Temmuz da Belirgin Yükseliş... Emtialar: Altın Fiyatlarında Tarihi Yüksek Seviyeler... Makroekonomik Göstergeler Rating 1 2 3 4 5 6 78 9 1 11 12 13 14 15 16 172 21
Makro Yorum Enflasyonda Ne Kadar İyimser Olunabilir? TÜFE Temmuz da %,3 olan beklentilerin ötesinde %,5 gerileyerek, önceki iki ayda olduğu gibi bu ay da piyasaları aşağı yönde şaşırttı. Böylece yıllık enflasyon Haziran ayındaki %8,4 ten %7,6 ya geriledi. Önceki iki ayda, beklentilerle gerçekleşmeler arasındaki faklılık genelde gıda fiyatlarından kaynaklanıyordu. Kış aylarında işlenmemiş gıda fiyatları enflasyonu %25 e yükselerek genel enflasyon rakamlarınının da yükselmesine yol açmıştı. Fiyatlardaki normelleşmeyle birlikte, Temmuz da işlenmemiş gıda fiyatları üst üste üçüncü ay geriledi. Temmuz ayı verilerinin ilginç tarafı ise, fiyatların sadece gıdada değil, diğer kategorilerde de beklentilerden daha düşük gelmesiydi. Hizmet sektörü ve bazı dayanıklı tüketim mallarındaki gerileme ile, çekirdek enflasyon yıllık seviye %4.5 e kadar geriledi. Dönemsel hareketin bir parçası olarak, çekirdek enflasyonun bir parça daha gerilediğini görebiliriz. Yaptığımız analizler, çekirdek enflasyondaki ortalamanın öncesi %6 seviyelerinden %4.5 ortalama seviyelerine kadar gerilediğini zaten gösteriyor. Bu yüzden, fiyatlar çekirdekte bir parça daha gerileyebilir. Enflasyon belirleyici olacak kategori ise çekirdek dışı enflasyon olacak. Yukarıda da bahsedildiği gibi, kış aylarındaki hızlı artışların bir sonucu olarak gıda enflasyonunda son 3 ayda gerileme görüyoruz. Ramazan ayının başlaması ile gıda fiyatlarında geleneksel olarak gördüğümüz fiyat artışlarını Ağustos ta ne kadar göreceğimiz kritik öneme sahip olacak. 2 Yıllık TÜFE 18% 16% 14% 9.7% 12% 1 8% 6% 4% 8.2% 2% 6. 4. 24 25 21 Çekirdek Çekirdek Dışı Enflasyon Ort. 21 yılsonu için bazı beklentiler %7 ve altına düşmüş bile olsa, Merkez Bankası son enflasyon raporunda temkinli davranarak, tahminini %8.4 ten %7.5 e indirdi. Daha da önemlisi 211 tahminlerinde önemli bir değişiklik yapmadı. Merkez Bankası nın bu temkinli tahminlerin ardında, yurtdışı piyasalardaki volatilitenin etkili olduğu ipucu veriyor ama biz gıda fiyatlarındaki oynaklığın da etkisi olduğunu tahmin ediyoruz; bu yüzden de yılsonu tahminimizi %7.58. gibi daha yüksek bir seviyede tutuyoruz. Enflasyon Merkez Bankası nı ve bizi aşağı yönlü olarak şaşırtsa bile, gıda fiyatlarındaki oynaklık gelecek senenin enflasyon hedefi olan %5.5 i çok zor hedef haline getiriyor. Merkez Bankası temkinli tahmin yapmakta haklı. 1
Enflasyon Yıllık Enflasyon Temmuz da TÜFE nin Birçok Alt Grubunda Geriledi Tüketici fiyatları Temmuz da %.48 ile beklentilerin üzerinde geriledi. (aylık) Böylece yıllık enflasyon %8.4 den %7.6 ya geriledi. Ayrıca, üretici fiyatları, %.16 ile yine beklentilerin üzerinde geriledi. Yıllık üretici enflasyonu ise düşük baz etkisi ile %7.6 dan %8.2 ye arttı. Grafik 1: Enflasyon (Yıllık değ) İşlenmemiş ve işlenmiş gıda fiyatları, Hazirandaki %8.4 ve %2.7 den Temmuz da sırasıyla %8.2 ve %2.6 ya geriledi. (Yıllık değ) Böylece, toplam gıda fiyatları bu dönemde %5.7 den %5.6 ya geriledi. (Yıllık Değ) Grafik 2: TÜFE & Gıda Enflasyonu Tem 1 da, TÜFE deki düşüş çeşitli alt gruplardaki fiyat düşüşlerinden kaynaklandı, örneğin; gıda, tekstil&giyim, eğlence&kültür... Grafik 3: Temmuz TÜFE Enflasyonu 2 16% 12% 8% 4% 4% 8% 7.7 1.7 1.8 Kaynak: TUIK TÜFE ÜFE Tem 1 da, hizmet sektörü enflasyonu %5.9 dan %5.8 e geriledi. (Yıllık Değ) Ulaştırma fiyatları %6.8 (yıllık) ve %1.12 (aylık) artarken diğer tüm alt gruplarda düşüş var. Grafik 4: Hizmet Enflasyonu Alt Gruplar (Yıllık Değ) 3 2 2 1 1 7.7 1.7 1.8 Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları TÜFE İşlenmemiş İşlenmiş Tem 1 da, üretici fiyatlarında düşüş ağırlıklı olarak tarım fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanırken imalat sanayi fiyatlarındaki artış toplam ÜFE deki düşüşü sınırladı. Grafik 5: Ana gruplarda ÜFE (Yıllık Değ) 7.6% 8.2% 2.6% Eğitim Ev eşyası Ulaştırma Lokanta ve Konut Sağlık Alkollü içk.&tüt. Haberleşme TÜFE Eğlence ve Gıda Çeşitli mal ve Giyim ve ayak. 6% 4% 3% 2% 1% 1% Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 3 aylık ortalama ve mevsimsellikten arındırılmış bazda, Tem 1 itibarıyla, enflasyon yayılma endeksi en düşük değerinde. Grafik 6: Enflasyon Yayılma Endeksi* (M.A. 3AO) 21% 18% 1 12% 9% 6% 3% 7 6 5 4 3 2 1 1 Diğer Kira Otel&lokanta ulaştırma 2 3.7 7.7 11.7 3.8 11.8 3.9 11.9 3.1 ÜFE Elektrik gaz su Tarım Sanayi İmalat 7.7 1.7 1.8 8 74% 68% 62% Enflasyon Yayılma Endeksi Yıllık Enflasyon (Sağ eksen) 56% 21 13% 11% 9% 7% Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK, MB * TÜFE içinde fiyatı artan maddelerin oranı ile fiyatı azalan madddelerin oranı arasındaki fark 2
Kur & Faizler Gösterge Nominal Faizde Düşüş Temmuz da da Devam Etti... TL Temmuz da Euro karşısında %2,2 değer kaybederken Dolar karşısında %4,5 değerlendi. Böylece TL sepet karşısında aynı dönemde %,8 değer kazandı... TL reel olarak gelişmekte olan ülke paralarına karşı neredeyse değişmeden kalırken gelişmiş ülke paralarına karşı Temmuz da Haziran a kıyasla %1,6 değer kaybetti. Böylece aynı dönemde sepet karşısında TL reel olarak %1,2 değer yitirdi... Brezilya, Rusya ve Türkiye nin Eurobond3 getirileri Temmuz da önemli ölçüde geriledi. Ağustos un ilk haftasında da söz konusu düşüş devam etti... Grafik 7: Nominal Döviz Kurları 2.3 2.1 1.9 1.7 1.5 1.3 1.1 Sepet (.5 Dolar +.5 Euro) Dolar/TL Euro/TL 5.6 8.6 12.6 4.7 8.7 12.7 3.8 11.8 3.9 11.9 2.1 Grafik 8: TÜFE Bazında Reel Kurlar (23=1) 15 Sepet Gelişmekte Olan Ekonomiler 14 Gelişmiş Ekonomiler 13 12 11 1 9 8 23 24 25 21 Grafik 9: Eurobond3 Getirileri 13% 11% 9% 7% 3% Türkiye3 Brezilya3 Rusya3 6.7 8.7 1.7 12.7 2.8 6.8 8.8 12.8 2.9 6.9 8.9 12.9 2.1 Kaynak: TCMB Son enflasyon raporunda Merkez Bankası faiz artırımını 21 son çeyreğinden 211 yılı içine ertelerken gösterge bono faizi Temmuz da gerilemeye devam etti. ON ve gösterge bono faizi arasındaki fark 162 baz puan ile Kasım sonrası en düşük seviyeye indi... Grafik 1: Gösterge & ON Faizler 26% 22% 18% 14% 1 6% GöstergeO/N O/N (Bileşik, %) Gösterge bono (Bileşik, %) 12.5 4.6 8.6 12.6 4.7 8.7 11.7 3.8 11.8 3.9 2.1 7% 3% 1% 1% 3% Kaynak: TCMB MB nin politika faizlerine ilişkin yeni projeksiyonu getiri eğrisini Temmuz sonunda Haziran a kıyasla aşağı çekerken, getiri eğrisinin uzak vadesi Ağustos un ilk haftasında hafif yükseldi... Grafik 11: Getiri Eğrisi 1.5 1. 9.5 9. 8.5 8. 7.5 Getiri (%) 18 May 17 Haz 6 Ağu 16 Tem 27 Tem 7. Vadeye Kalan Gün 6.5 1 2 3 4 Kaynak: Reuters Gösterge bono faizi Haziran sonu Temmuz sonu dönemde gerilerken expost reel faiz yıllık enflasyondaki düşüşle %,4 ten %,7 ye yükseldi... Grafik 12: Reel Faizler 21% 17% 13% 9% 1% 3% Exante (Beklenti Anketi) Exante (Garanti Bankası) Expost 4.6 7.6 1.6 1.7 4.7 7.7 1.7 1.8 Kaynak: TCMB, İMKB, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TCMB, İMKB, Garanti Bankası Hesaplamaları 3
Büyüme Sanayi Üretiminde Haziran Ayı İtibarıyla Yavaşlama Sinyalleri Sanayi üretimindeki yıllık artış Haziran da Mayıs taki %15,5 ten %1, a geriledi. Enerji üretimindeki sınırlı iyileşmeye rağmen, üretimde genele yayılan bir yavaşlama dikkat çekiyor... Grafik 13: Sanayi Üretimi (Yıllık değişim) 4 3 2 1 1 2 3 4 5 Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası OECD bileşik öncü göstergeler endeksi Haziran ayı itibarıyla Türkiye ve gelişmekte olan Asya ve Latin Amerika ülkeleri için toparlanmada yavaşlamaya işaret ediyor Grafik 16: OECD Bileşik Öncü Göstergeler Endeksi (Ekim =1) 14 1 96 92 88 84 8 9.7 12.7 3.8 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 Eki 7 Kaynak: OECD ve Garanti Bankası Toplam sanayi üretimi Sermaye malı Tüketim malı Ara malı Enerji OECD Türkiye Gelişmekte Olan Asya Gelişmekte Olan Avrupa Gelişmekte Olan Latin Amerika Şub 8 Haz 8 Eki 8 Şub 9 Haz 9 Eki 9 Şub 1 Haz 1 Bununla birlikte takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi de Haziran da bir önceki aya göre %2,1 ile Aralık dan sonra ilk kez geriledi... Grafik 14: Takvim ve Mevsim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi 125 115 15 95 25 21 Kaynak: TÜİK Temmuz ayında ise ihracattaki yıllık artış oranındaki yavaşlama, sanayi üretimindeki hız kaybının sürebileceğine işaret ediyor... Grafik 17: Sanayi Üretimi ve İhracat (Yıllık değişim) 2 2 1 1 1 1 2 2 1.8 Kaynak: TÜİK ve Merkez Bankası Sanayi üretimi (sol) İhracat (sağ) 7 5 3 1 1 3 5 İkinci çeyrekte ilk çeyreğe göre sınırlı yavaşlamayla %17 den %14 e inen üretim artışı, ikinci çeyrekte yüksek tek haneli büyüme oranına işaret ediyor... Grafik 15: GSYH ve Sanayi Üretimi (3 Aylık Ortalamaların Yıllık Değişimi) 2 2 1 1 1 1 2 2 2Ç '6 4Ç '6 2Ç '7 4Ç '7 Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası GSYH GSYH içinde imalat sanayi sektörü Sanayi üretimi (3 aylık ortalama) 2Ç '8 Öte yandan güven endeksleri Temmuz da beklentilerdeki iyileşmeyle yeniden yükselişe geçti. Tüketici güven endeksi Temmuz da bir önceki aya göre %6,5 artarak 13 ile Haziran dan sonraki en yüksek seviyeye ulaştı Grafik 18: Güven Endeksleri 13 11 9 7 Kaynak: Merkez Bankası ve CNBCe 4Ç '8 Reel kesim 2Ç '9 4Ç '9 2Ç '1 Tüketici 5 23 24 25 21 4
Sektörel Gelişmeler Elektrik Tüketimi Tem 1 da Kriz Öncesi Seviyede (MA)... Otomobil iç satışlarda yıllık değişim bazında, Tem 1 da düşük baz etkisi ile keskin bir yükseliş var. (%149) Fakat, mevsimsellikten arındırılmış veri de, aylık bazda, satışlarda %2 artışa işaret ediyor. Grafik 19: Otomobil İç Satış (M.A.) Mevsimsellikten arındırılmış bazda, Mart 1 dan beri beyaz eşya iç satışlarda gerileme var. Grafik 2: Beyaz Eşya İç Satışlar (M.A.) Tem 1 da, elektrik tüketimi %9 artarak (Yıllık değ) 17,6 mlr kwh ulaştı (M.A.), bu seviye Şub 8 deki en tepe noktanın üzerinde. Grafik 21: Elektrik Tüketimi (Yıllık Değ) 7 55 3 1 6 5 4 3 2 1 7.6 11.6 3.7 7.7 11.7 3.8 11.8 3.9 11.9 3.1 5 45 4 35 3 2.8 6.8 8.8 12.8 2.9 6.9 8.9 12.9 2.1 2 1 1 2 3 7.7 Sanayi Üretimi sol Elektrik Tüketimi 1.7 1.8 1 1 1 Kaynak: ODD 3 aylık ortalamalar bazında, Türkiye otomobil ihracatı Şub 1 dan beri AB ülkelerindeki yeni araç kayıtlarına paralel hız kesti. (Yıllık Değ) Grafik 22: Oto İhr & AB yeni araç kayıt (3AO, Yıllık Değ) Kaynak: TURKBESD Son 2 aylık düşüşten sonra Haz 1 da beyaz eşya ihracatında hafif bir yükseliş var. Beyaz eşya ihracatı mevsimsellikten arındırılmış bazda, 1 milyon adedin üzerinde... Grafik 23: Beyaz Eşya İhracatı (M.A adet) Kaynak: TEIAŞ, TUIK Tem 1 da giyim sektöründe kapasite kullanım oranı artarken tedarikçi olan tekstil sektöründe hafif bir düşüş var. Grafik 24: Kapasite Kullanım Oranı 2 2 1 1 1 1 2 2 3 AB Yeni Otomobil Kayıtları (Sol) Türkiye İhracat 6.6 9.6 12.6 3.7 6.7 9.7 12.7 3.8 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 8 6 4 2 2 4 6 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 6. 12. 6.1 12.1 6.2 12.2 6.3 12.3 6.4 12.4 6.5 12.5 6.6 12.6 6.7 12.7 6.8 12.8 6.9 12.9 8 7 7 6 6 Giyim Tekstil 1.7 4.7 7.7 1.7 1.8 Kaynak: OSD, ACEA Kaynak: TURKBESD Kaynak: MB 5
İşgücü İşsizlik Oranı Nisan da Düştü, Fakat Öncü Göstergeler Gelecek Aylarda Artışa İşaret Ediyor Nis1 itibarıyla işsizlik oranı Mart taki %13.7 den %12. a geriledi. TUIK methodolojisine göre; Nisan verisi MarNisMay dönemini kapsıyor. Grafik 25: İşsizlik Oranı 21 Ayrıca, mevsimsellikten arındırılmış verilerde de aylık bazda %12.5 den %12. a gerileme var. Grafik 26: (M.A.) İşsizlik Oranı (Yıllık Değ) Nis 1 itibarıyla, işgücü ve istihdam edilen kişi sayısı aylık bazda arttı. İstihdam edilen kişi sayısındaki artışın işgücündeki artıştan daha fazla olması, işsizlikoranını baskıladı. Grafik 27: Kişi Sayısı 17 16 15 14 13 12 11 1 9 8 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 21 Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 17% 16% 1 14% 13% 12% 11% 1 9% 4.5 1.5 4.6 İşsizlik oranı (M.A.) İşsizlik oranı 1.6 4.7 1.7 12. 23 225 22 215 21 25 2 195 19 İstihdam (M.A.) sol İşsiz (M.A.) 4.5 8.5 12.5 4.6 8.6 12.6 4.7 8.7 12.7 8.8 12.8 8.9 12.9 38 36 34 32 3 28 26 24 22 2 Kaynak: TUIK MB na göre; işgücü anketi ile istihdam endeksi arasındaki fark, kayıtdışı istihdama işaret ediyor olabilir. İşgücü anketi hanehalkı beyanlarına dayanırken istihdam endeksi firmaların beyanlarını göz önüne alıyor. Grafik 28: Anket & İst End. (3Ç 81Ç 1, Yıllık Değ) Kaynak: TUIK Tem 1 itibarıyla, gelecek 6 ayda iş bulma olanakları endeksi son 5 aylık artışın ardından yıllık değişim bazında %1.3 geriledi. Grafik 29: Tüketici Güven Endeksi Kaynak: TUIK İşsizlik sigortasına başvuran kişi sayısı son 2 aydır artıyor. Grafik 3: İşsizlik Oranı 1 1 1 1 2 8. 1. 16. 11. Sanayi İnşaat Ticaret Hizmet 3.2% 1.2% 2.7% İstihdam Endeksi İşgücü anketi Toplam 1 95 9 85 8 75 7 65 6 İş Bulma Olanağı (Gelecek 6 Ayda) Tüketici Güven Endeksi 6.7 9.7 12.7 3.8 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 8 7 6 5 4 3 2 1 1.8 İşsiz (sağ) İşsizlik Sigortası (sol) 4 35 3 25 2 15 Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak: IŞKUR 6
Kamu Finansmanı KİT lerin Bütçe Performansı Yılın İlk Çeyreğinde Kötüleşti Merkezi bütçe performansının yılın ilk yarısında iyileşmesine rağmen, IMF tanımlı bütçe dengesi Haziran 21 itibariyle (12 aylık toplamlar bazında) açık vermeye devam etti. Grafik 31: Bütçe Performansı (12Aylık Toplam) Merkezi bütçenin yanısıra yerel hükümetlerin performansı da yılın ilk çeyreğinde bir önceki yıla göre iyileşti. Grafik 32: Yer. Yön. Bütçesi (OcaMar GSYH ya Oran) Diğer kamu kurumları içinde sadece KİT lerin bütçe dengelesinde kötüleşme oldu. Grafik 33: Faiz Dışı Fazla (OcaMar, GSYH ya Oran) (mlr TL) 45. 35. 42. 35.9 33.5 34.8 33.6 25. 26.2 21.9 24.1 21.7 17.7 15. 9.1 5. 1. 5. 24 25 21' 5. 15. Maliye Tanımlı IMF Tanımlı 14.3 6. 5. 4. 3. 2. 1.. Harcamalar Gelirler Bütçe Dengesi 21..4%.3%.2%.1%..1%.2%.3%.4%. 1.6% 1.4% 1.2% 1..8%.6%.4%.2%..2%.4% Bütçe Dışı Fonlar KİT'ler 21 Sosyal Güvenlik Kuruluşları İşsizlik Sigortası Fonu Kaynak: Hazine 21 :Tem9Haz1 Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Hazine Haziran da harcamalardaki artışın gelir artışının üzerinde olması, bütçe açığının 12 aylık kümüle bazda genişlemesine neden oldu. Grafik 34: Gelirler&Harcamalar (12 Aylık Toplam) Özel tüketim vergisi gelirleri (yıllık değişim olarak) Haziran ayında artmaya devam ederken; KDV gelirleri yıllık büyüme oranı stabilize oldu. Grafik 35:Bütçe Gelirleri (12 Ay Ort. Yllk Değ.) Cari transferlerdeki artış yılı son çeyreğinden bu yana hız kaybediyor. Grafik 36: Merkezi Bütçe Giderler (12 Ay Ort Yıl. Değ.) 28 26 24 (mlr TL) Harcamalar Gelirler 4 3 Toplam Vergi Geliri Beyana Dayanan KDV Gelir Vergisi Özel Tüketim Vergisi 4 3 Personel Cari Transferler Mal ve Hizmet Alımları Faiz Dışı Harcamalar 22 2 18 16 3/7 9/7 3/8 9/8 3/9 9/9 3/1 2 1 1 17 57 97 18 58 " 98 19 59 99 11 51 2 1 12/6 3/7 6/7 9/7 12/7 3/8 6/8 9/8 12/8 3/9 6/9 9/9 12/9 3/1 6/1 Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı 7
Kamu Finansmanı Eurobond İhracı 21 da 25 Sonrası En Yüksek Seviyeye Çıktı Ağustos 21 başı itibariyle Eurobond ihraçları 6 milyar dolara, 25 sonrası en yüksek yıllık seviyeye ulaştı. 21 un ikinci çeyreğinde değişken faizli kağıtların payı 2 puan artarken; sabit faizli kağıtların payı azaldı. İkinci çeyrek sonu itibariyle toplam iç borç stoku 34 milyar TL yi geçerken; birinci çeyrek sonuna göre yaklaşık 2.5 milyar TL arttı. Grafik 37: Eurobond İhracı Grafik 38: Enstrümana Göre İç Borcun Dağılımı Grafik 39: Alacaklıya Göre İç Borcun Dağılımı (mlr, US$) Kamu Piyasa 7. 6.5 Sabit Faizli Değişken Faizli YP 35 (TL Mlr) 1 1 8% 4% 4% 1 14% 5.2 5.8 5.8 6. 6. 3 5. 4.6 8 4. 25 3.8 4. 3.3 6 2 269 279 284 3. 2.2 169 18 188 29 15 " 2. 4 1. 1. 2 5 75 71 67 66 61 62 59 25 31 61 25 3/1 6/1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 21 22 23 24 25 21 İç borçstoku ortalama vadesi Haziran 21 itibariyle 2 ay artarak 28 aya çıktı. 43% 41% 42% 44% 44% 46% 46% 46% 51% 44% 51% 4 53% 43% Yılın ikinci çeyreğinde hem finans hem de finans dışı sektörlerin dış borç stoku azaldı. Gelecek 12 ayda, finans dışı sektör en yüksek dış borç ödemesini Kasım 21 da yapacak. Grafik 4: Vadeye Göre İç Borç Grafik 41: Özel Sektör Dış Borcu Grafik 42: Özel Sektör Dış Borç Ödeme Takvimi (Ay) İç Borç Stokunun Ortalama Vadesi İç Borçlanmanın Ortalama Vadesi 48 42 4 33 35 37 33 32 27 28 24 24 26 24 24 26 28 24 16 8 25 Kaynak: Hazine 31 61 12 1 8 6 4 2 (USD mlr) Finansal Finansal Olmayan 8.6 28.2 16.1 34.6 Kaynak: TCMB 28.5 53.7 79.6 41.9 41.1 98.2 91.8 87.9 35.4 33.1 32.5 24 25 21 Q1 84.9 21 Q2 (USD mlr) Finansal F inansal O lmay an 3.5 3. 3. 2.5 2.1 2.1 2. 1.6 1.7 1.7 1.6 1.6 1.5 1.5 1.3 1.3 1. 1..7.7.8.8.4.5.6.5.3. 8/1 9/1 1/1 11/1 12/1 1/11 2/11 3/11 4/11 5/11 Kaynak:TCMB 8
Kamu Finansmanı Nakit Denge Temmuz da Yüksek Gelir Artışının Devam Ettiğini Gösteriyor Cari borç stoku üzerinden yapılan hesaplamalara göre, 211 yılının ilk ayında iç borç ödemesi yaklaşık TL 3 milyar TL ile oldukça yüksek olacak. Grafik 43: İç BorçGeri Ödeme Takvimi Temmuz nakit bütçesine göre; gelirlerde yüksek artışlar devam ederken; önceki iki aya göre harcama artış oranında yavaşlama oldu. OcakTemmuz gelişmeleri ve Hazine nin AğustosEkim 21 tahminleri dikkate alındığında; iç borç çevirme oranının 21 un tamamı için %95 in altında kalma ihtimali buluınuyor. Tablo 1: Finansman Tablosu 3. 29.4 OcaTem 21 21 (Milyar YTL) 25. 2. 15. 1. 5.. 18.7 18.1 13. 9.3 7.5 16.5 2.7 8. 14. 5.6 3.7 14. 1.1 1.9 12.6.6 15.5 13.3 11. Milyar TL Finansman İhtiyacı İç BorçServisi Anapara Faiz 21 119.3 18.1 8.4 27.7 Hazine Tahmin 43.9 4.7 32.9 7.8 Hazine Program 2.3 182.6 138.4 44.2 8/1 1/1 12/1 2/11 4/11 6/11 8/11 1/11 12/11 2/12 Dış Borç Servisi 11.2 3.2 17.7 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Garanti Bankası Hesaplamaları Anapara 7.1 1.8 11.2 Faiz 4.1 1.4 6.5 Hazine projeksiyonlarına göre, yüksek iç borç ödemesinin yanısıra dış borç itfası da 211 yılı ilk ayında yüksek olacak. Finansman 119.3 44. 2.3 Grafik 44: Dış Borç Geri Ödeme Takvimi (Milyon $) 1,6 1,3 Anapara Faiz İç Borçlanma Dış Borçlanma Faiz Dışı Fazla 95. 9.7 6.3 37. 3.1 181.6 13.7 4.3 1, Özelleştirme 4.7 8.7 7 Borç Dönüşü.9.6 4 Kasa 2.7. 1 8/1 9/1 1/1 11/1 12/1 1/11 2/11 3/11 4/11 5/11 6/11 İç BorçÇevirme Oranı 87.9% 9.9% 99. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Garanti Bankası Hesaplamaları 9
Dış Ticaret Artış Oranları Yavaşlıyor... İhracat ve ithalat yıllık artış oranları baz etkisindeki düşüşle Haziran da yavaşlayarak, sırasıyla Mayıs taki %34 ve %35 ten %15 ve %21 e geriledi. Ayrıca TİM verilerine göre, ihracat Temmuz da sadece %6 arttı... Grafik 45: İhracat ve İthalat (3 Aylık Ort. Yıl. Değ.) 4 3 1 1 3 4 225 2 175 15 125 1 75 İhracat 5 İthalat 25 7.6 11.6 3.7 7.7 11.7 3.8 11.8 3.9 11.9 3.1 21 un ilk yarısında ihracat %15 artarak 55 milyar dolara, ithalat ise %34 yükselişle 83 milyar dolara ulaştı. Böylece dış ticaret açığı baz etkisiyle %95 lik hızlı artışla 29 milyar dolar olarak gerçekleşti... Grafik 46: Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) İhracat&İthalat İhracat İthalat Dış Ticaret Dengesi (sağ) 22 23 24 25 1Y21 21T 1 2 3 4 5 6 7 8 Dış Ticaret Açığı Tüketim malı ithalatındaki sınırlı hızlanmaya rağmen, ara malı ve yatırım malı ithalatı Haziran da yavaşladı... Grafik 47: İthalatın Bileşenleri (Yıllık Değişim) 7 Ara malı Tüketim malı 5 Yatırım malı Toplam ithalat 3 1 1 3 5 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 Kaynak: TÜİK, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Kaynak: TÜİK T: Garanti Bankası tahmini Kaynak: TÜİK Ana metal ihracatındaki artış %44 ile Haziran da da sürerken, ana metal harici ihracat sadece %1,9 arttı... Grafik 48: Toplam İhracattan Yüksek Performans Gösteren Sektörler (Yıllık Değişim) 24 2 16 12 8 4 4 8 6.8 Kaynak: TÜİK Petrol ürünleri Tarım Ana metal Kimyasal maddeler 2.9 6.9 2.1 Toplam ihracattaki %15 lik artışa karşın, ihracat motorlu kara taşıtında ve metalik olmayan minerallerde sırasıyla %2 ve %5 oranında geriledi... Grafik 49: Toplam İhracattan Kötü Performans Gösteren Sektörler (Yıllık Değişim) 8 6 4 2 2 4 6 8 6.8 Kaynak: TÜİK Metalik olmayan mineraller Makine ve teçhizat Motorlu kara taşıtı Giyim Tekstil 2.9 6.9 2.1 3 aylık ortalamalara göre, AB25 ülkelerine yapılan ihracattaki artış Mayıs taki %26 dan Haziran da %16 ya gerilerken, gelişmekte olan ülkelere yapılan ihracat %25 ten %3 a ulaştı... Grafik 5: Ülke Gruplarına Göre İhracat (Yıllık Değ.) 7 5 3 1 1 3 5 Kuzey Amerika Diğer ülkeler 6 6 1 6 2 7 6 7 1 7 2 8 6 8 1 8 2 9 6 9 1 9 2 1 6 1 Kaynak: TÜİK ve Garanti Bankası hesaplamaları AB25 Toplam 1
Ödemeler Dengesi Cari Açıkta Kasım dan Beri Devam Eden Artış... Kas 9 dan beri artışı devam eden 12 aylık kümülatif cari açık Nis 1 daki 24,8 mlr usd den Mayıs ta 26,2 mlr usd ye yükseldi. May 1 itibarıyla, 12 aylık bazda dış ticaret açığı Nis 1 daki 34,7 mlr usd den 35,8 mlr usd ye yükseldi. Hizmetler dengesinde ise 15,4 mlr usd den 15,1 mlr usd ye düşüş var. May 1 itibarıyla (12aylık kümülatif bazda), Nis 1 ile karşılaştırıldığında, krediler 4,7 mlr usd arttı. Mevduatlar 37 mln usd düştü. Bu dönemde net DYY 532 mln usd düşerek 4,758 mln usd oldu. Grafik 51: Cari Denge Grafik 52: Cari Denge Dağılımı (mlr usd) Tablo 2: Dış Finansman (12ay, mln usd) 5 1 15 2 25 3 35 4 45 5 Kaynak: MB 21 ilk yarısında, çıkış yapan turist sayısı %8 artarken net tırizm geliri %1.3 geriledi. Grafik 53: Turizm İstatistikleri (Yıllk Değ) 5 4 3 2 1 1 2 3 5.7 7.7 9.7 11.7 1.8 3.8 5.8 9.8 11.8 3.9 5.9 9.9 11.9 3.1 5.1 Kaynak: TUIK, Kültür & TUrizm Bakanlığı Çıkış Yapan Turist Sayısı Net Gelir 6.7 9.7 12.7 3.8 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 2 1 4 7 5.8 9.8 11.8 3.9 5.9 9.9 11.9 3.1 5.1 Dış Ticaret Dengesi Yatırım Dengesi&C ari Transferler Kaynak: MB 12 aylık kümülatif sıcak para May 1 itibarıyla aylık bazda 1,7 mlr usd arttı. Yerleşik olmayanların portföyünde 513 mln usd düşüş varken yerleşiklerin portföyünde 2,9 mlr artış var. Ayrıca net hata & noksan bu dönemde765 mln usd arttı. Tablo 3: Sıcak Para (12ay, mln usd) Yerleşik Olmayan DİBS Hisse Senedi Mevduat (TL+YP+Repo) Yerleşik Banka ydışı KV kredi Banka KV dış borç Özel sektör KV dış borç Net Hata & Noksan TOPLAM Cari İşlemlere Oran Kaynak: MB, Garanti Bankası Hizmet Dengesi 6,66 1,79 2,827 5,488 3,195 185 2,789 221 4,653 8,64 13% 4 1 19,387 5,528 3,139 1,72 248 315 316 247 1,89 18,546 7 5 1 17,381 5,15 1,976 1,39 3,29 34 3,226 323 324 2,266 77% Cari İşlemler Dengesi Net Hata & Noksan Toplam Finansman İhtiyacı Toplam Finansman 1. Sermaye Hareketleri (Net) Doğrudan Yatırım (Net) Yurt içinde doğrudan yatırımlar Yurt dışında doğrudan yatırımlar Portföy yatırımları (Net) Genel Hükümetin Tahvil İhracı Yab. Türkiye de menkul kıymet alımları Yerleşik. yurtdış. menkul kıymet alımı Krediler (IMF Kredileri Hariç, net) Genel Hükümet Bankalar Uzun Dönem Kısa Dönem Diğer Sektör Uzun Dönem Kısa Dönem Ticari Krediler Mevduatlar Merkez Bankası Bankalar Diğer 2. IMF Kredileri Merkez Bankası Genel Hükümet 3. Rezerv Değişimi Bankaların Döviz Varlıkları Resmi Rezervler Kaynak: MB, Garanti Bankası 13,943 4,653 9,29 9,29 4,27 6,41 1,554 7,955 196 1,82 1,118 2,742 13,237 1,63 4,129 1,34 2,789 1,711 9,37 221 1,12 4,587 91 5,488 6,8 68 68 5,943 6,54 111 4 1 24,822 1,89 25,911 25,911 22,572 5,29 1,619 6,99 9,657 4,464 8,667 3,474 7,153 2,765 712 396 316 1,63 1,97 247 93 9,985 735 1,72 4,793 235 235 3,574 12,847 9,273 5 1 26,195 324 26,519 26,519 23,89 4,758 1,898 6,656 7,246 2,964 6,991 2,79 2,43 2,929 3,93 677 3,266 9,262 9,965 323 38 9,678 712 1,39 4,557 338 235 3,48 12,542 9,494 11
MB Bilançosu Döviz Rezervi Temmuz da Kriz Öncesi Seviyeye Yükseldi... 1 5 5 1 15 2 MB nin para piyasasına likidite enjeksiyonu Temmuz un ikinci yarısında geriledi. APİ ile yapılan enjeksiyon Haziran sonundaki 12 milyar TL den Temmuz sonunda 5,7 milyar TL ye indi... Grafik 54: Açık Piyasa İşlemleri (Milyar TL 1 Günlük Hareketli Ortalama) Mar 8 May 8 Tem 8 Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May 9 Tem 9 Eyl 9 Kas 9 Oca 1 Mar 1 May 1 Tem 1 Kaynak: TCMB Döviz rezerv birikimini hızlandırmak için MB, 3 Ağustos tan başlamak üzere günlük döviz alım miktarını 4 milyon $ ı ihale, 4 milyon $ ı da opsiyonlu olmak üzere 8 milyon $ artırdı... Grafik 57: MB Döviz Rezervleri (Milyar $) 24 19 14 9 4 1 Fazla likidite, likidite koşullarındaki iyileşmeyi gösteren bir diğer veri. MB nin likidite enjeksiyonları Temmuz da hafiflerken piyasadaki fazla likidite de 1,5 milyar TL arttı... Grafik 55: Fazla Likidite (Milyar TL 1 Gün. Ort.) Mar 8 May 8 Tem 8 Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May 9 Tem 9 Eyl 9 Kas 9 Oca 1 Mar 1 May 1 Tem 1 Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları Temmuz da fazla likiditedeki genişlemeye rağmen, dövize yönelebilecek likiditenin rezervlere oranı rezervlerdeki artış ve TL nin Dolar karşısında değerlenmesiyle Haziran sonundaki %28,4 ten Temmuz sonunda %26,9 a geriledi... Grafik 58: Dövize Kayabilecek Likidite*/ Rezervler Temmuz da bankaların likidite taleplerinin azalmasıyla hızla gerileyen İMKB repo piyasası faiziyle MB ON borçlanma faizi arasındaki fark Ağustos un ilk haftasında yükselmeye başladı... Grafik 56: İMKB Repo Piyasası Faizi ve MB ON Borçlanma Faizi Farkı (Baz Puan) 14 12 1 8 6 4 2 2 Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Kaynak: TCMB, İMKB, Garanti Bankası Hesaplamaları MB bilançosunun Temmuz da hızlı artan kur riski oranı, Temmuz da FX varlıklarının hafif gerilemesi ve FX yükümlülüklerinin hızla artmasıyla kademeli olarak geriledi... Grafik 59: Kur Riski Oranı* 8 7 6 5 4 3 2 1 5.5 25 6.8 71.3 7.1 7.7 69.3 31 7.6 61 74.2 71 5 48% 41% 34% 27% 2 Oca4 Tem4 Oca5 Tem5 Oca6 Tem6 Oca7 Tem7 Oca8 Tem8 Oca9 Tem9 Oca1 Tem1 2.21 2.11 2.1 1.91 1.81 1.71 1.61 1.51 Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları * Dövize Kayabilecek Likidite: Repo İşlemlerinin Büyüklüğü + Likidite Fazlası (Dolar bazında) Kaynak: TCMB, Garanti Bankası *Kur Risk Oranı: Dış varlıklar/ Dış yükümlülükler 12
Bankacılık Bankacılık Sektörü Toplam Varlıkları İçinde Kredilerin Oranı 2Ç1 da Arttı Üç aylık ortalamalar bazında, tüketici kredileri büyüme oranı Tammuz 21 da sınırlı yavaşlarken; ticari krediler hızlanmaya devam etti. Grafik 6: Büyüme Oranı (3 Aylık Ortalama) Tüketici kredileri içinde Temmuz ayında sadece taşıt kredi artışı hız kazandı (3 aylık ortalamalar bazında). Grafik 61: Büyüme Oranı (3 Aylık Ortalama) Haziran 21 itibariyle, yıllık KOBİ krediler büyüme oranı diğer ticari krediler büyüme oranının sınırlı üzerinde bulunuyor. Grafik 62:Büyüme Oranı (3 Aylık Ortalama) 4% 3% 2% 1% 1% 2% Toplam tüketici kredileri Toplam ticari krediler Toplam krediler 9/6 1/7 5/7 9/7 1/8 5/8 9/8 1/9 5/9 9/9 1/1 5/1 4% 3% 2% 1% 1% 2% 3% 4% 9/7 12/7 3/8 6/8 9/8 12/8 3/9 6/9 9/9 12/9 3/1 6/1 İhtiyaç Bireysel kredi kartı Konut Binek oto Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK, Garanti Bankası Kaynak: BDDK 6 5 4 3 2 1 1 2 28 58 88 KOBI Krediler KOBI Krediler Hariç Ticari Krediler 118 29 59 89 119 21 51 21% 2 Bir ay öncesine göre hem TL hem de YP mevduatlar Tammuz ayında arttı. Temmuz ayında Euro Dolar paritesindeki artış YP mevduatlarda yaklaşık 2 milyar dolarlık bir yükselişe neden oldu. Grafik 63: Mevduatlar 21 un ikinci çeyreğinde toplam varlıklar içinde kredilerin payı artarken; menkul kıymetlerin payı azaldı. Grafik 64: Varlıklar İçindeki Pay 21 yılının ikinci çeyreğinde; pasifler içinde mevduatın payı 1 puan azalarak %62 ye düşerken; bankalara borcun payı %11 e çıktı. Grafik 65: Pasiflerler İçindeki Pay 375 35 TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ) 12 52% 42% Mar1 Haz1 52% 49% 6 5 63% 62% Mar1 Haz1 325 3 275 25 11 1 32% 22% 12% 19% 18% 13% 12% 4 3 2 225 2 1/7 3/8 8/8 1/9 6/9 1/9 11/9 12/9 1/1 2/1 4/1 5/1 6/1 7/1 Kaynak: BDDK 9 2% 8% Satılmaya Hazır Menkul Değerler (Net) Kaynak: TCMB Krediler Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler (Net) 1 Mevduat (Toplanan Fonlar) Kaynak:BDDK 1 11% Bankalara Borçlar 13
Gelişmiş Ekonomiler Euro Bölgesi nde Yavaşlama Korkulduğu Kadar Olmayabilir... Japonya da sanayi üretimi Haziran da Mayıs a göre %1,5 gerilerken, ABD de sanayi üretimi sadece %,1 oranında arttı. Haziran da öncü göstergelerin işaretlerine paralel olarak ekonomik aktivite ivme kaybetmeye başladı... 15 Grafik 66: Sanayi Üretimi ( IV. Çeyrek = 1) 96 87 78 69 6 Ara 7 Şub 8 Nis 8 Japonya ABD Haz 8 Ağu 8 Eki 8 Ara 8 Şub 9 Nis 9 Haz 9 Ağu 9 Eki 9 Ara 9 Euro Bölgesi Şub 1 Nis 1 Haz 1 Kaynak: ABD St. Louis FED, Eurostat, Japonya Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı ABD ve Japonya nın dış ticaret hacimleri Mayıs ta aylık bazda sırasıyla %2,9 ve %3,8 oranında artarken Euro Bölgesi ticaret hacminde artış %1,4 te sınırlı kaldı... Satın alma yöneticileri endeksi (PMI) ABD ve Japonya da imalat sanayinin Temmuz da yavaşlamaya devam ettiğini gösterirken, Euro Bölgesi endeksi Almanya daki güçlü verilerle endişe edildiği kadar yavaşlamadı... Grafik 67: G3 Satın Alma Yöneticileri Endeksleri (PMI) 65 6 55 5 45 4 35 3 25 1 6 7 6 1 7 Kaynak: Bloomberg Euro Bölgesi ABD Japonya 7 7 Euro Bölgesi ekonomilerinde işsizlik oranı Haziran da %1 da sabit kalırken Japonya da %5,2 den %5,3 e yükseldi. Temmuz itibarıyla ABD de işsizlik oranı %9,5 seviyesinde... ABD li hanehalkı Temmuz da bir önceki aya göre daha kötümserleşirken, Euro Bölgesi tüketici güven endeksi aynı dönemde %4 arttı. Böylesi bir artış imalat sanayinde olduğu gibi yine Almanya dan gelen güçlü verilerden kaynaklandı... Grafik 68: G3 Tüketici Güven Endeksleri (Ocak =1) Kaynak: ABD St. Louis FED, AB Ekonomik ve Finansal İlişkiler Komisyonu, Japonya Maliye Bakanlığı ABD de yıllık bazda genel enflasyon Mayıs ayındaki %2 den Haziran da %1,1 e gerilerken Euro Bölgesi ekonomilerinde enflasyon %1,6 dan %1,4 e indi. Japonya da enflasyon hafif yükselse de halen yıllık olarak gerileyerek deflasyona işaret ediyor... Grafik 69: Reel Ticaret Hacmi (2=1) Grafik 7: G3 İşsizlik Oranları Grafik 71: G3 Yıllık Enflasyon Oranları 1 8 7 8 1 9 7 9 1 1 7 1 11 95 8 65 5 35 2 1.7 5.7 Japonya Euro Bölgesi ABD 9.7 1.8 5.8 9.8 5.9 9.9 5.1 15 14 13 12 11 1 ABD Japonya Euro Bölgesi 9 2 22 24 21 11% 1 9% 8% 7% 6% 4% 3% 2 21 ABD Japonya 22 23 24 25 Euro Bölgesi 21 6% 4% 3% 2% 1% 1% 2% 3% 2 21 ABD Euro Bölgesi Japonya 22 23 24 25 21 Kaynak: Hollanda Merkezi Planlama Bürosu Kaynak: ABD St. Louis FED, Eurostat, Japonya Hükümeti İstatistik Bürosu Kaynak: ABD St. Louis FED, Eurostat, Japonya Hükümeti İstatistik Bürosu 14
Gelişmekte Olan Ekonomiler Ortalama Politika Faizlerinde Temmuz da Belirgin Yükseliş Gelişmekte olan Latin Amerika ve Asya daki faiz artırımlarıyla ortalama politika faizleri Temmuz da bir önceki aya göre 7 baz puan yükseldi. Brezilya, Şili ve Hindistan 5, Kore, Malezya, Tayland ve Peru 25 baz puan faiz artırımına gitti... Grafik 72: Gelişmekte Olan Ekonomilerde Ortalama Politika Faizi 8. 8. 7. 7. 6. 6. 5. 5. 4. Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası Hesaplamaları ABD nin uzun dönem tahvil faizlerindeki düşü Temmuz da devam ederken, EMBI + spread ay boyunca 5 baz puan geriledi. EMBI + Türkiye ve Rusya diğerlerine göre daha iyi performans gösterdiler... Grafik 75: EMBI+ Spread 9 75 6 45 3 15 11.7 1.8 3.8 5.8 9.8 11.8 3.9 5.9 9.9 11.9 3.1 5.1 Brezilya Türkiye EMBI+ spread Rusya Güney Afrika Şub 8 Nis 8 May Tem Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May Tem Eyl 9 Kas 9 Oca 1 Mar 1 Nis 1 Haz 1 Gelişmekte olan ekonomilerde ikinci çeyrek sonunda gerilemeye başlayan yıllık enflasyondaki düşüş Temmuz da daha önceden tahmin edildiği gibi hızlandı... Grafik 73: Yıllık Enflasyon 13% 11% 9% 7% 3% 1% 25 21 Kaynak: Bloomberg, IIF Kore ve Brezilya nın ihracatı Temmuz da artmaya devam ederken, Türkiye ve Macaristan ın ihracatı yavaşlamaya başladı... Grafik 76: İhracat (Mev. Arındırılmış) (=1) 145 135 125 115 15 95 85 75 Macaristan Türkiye Brezilya Kore Türkiye Macaristan Brezilya Kore Mar 7 May 7 Tem 7 Eyl 7 Kas 7 Oca 8 Mar 8 May 8 Tem 8 Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May 9 Tem 9 Eyl 9 Kas 9 Oca 1 Mar 1 May 1 Tem 1 Değer Kaybı Değerlenme Macar Forint i (HUF), Güney Afrika Rand ı (ZAR) ve TL Temmuz sonu Haziran sonu dönemde sırasıyla %3,3, %1,4 ve %1,3 oranında değerlenirken Brezilya Real i (BRL) ve Rus Ruble si (RUB) aynı dönemde sırasıyla %,7 ve %,3 oranında değer kaybettiler... Grafik 74: Sepete Karşı Gelişmekte Olan Ekonomilerin Para Birimleri (.5*EUR+.5*USD) (1.1.7=1) 15 14 13 12 11 1 9 8 6 7 8 7 1 7 12 7 2 8 4 8 6 8 8 8 1 8 12 8 2 9 4 9 6 9 8 9 1 9 12 9 2 1 4 1 6 1 Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Hesaplamaları TRY RUB BRL ZAR HUF Gelişmekte olan ekonomilerde sanayi üretimi düşük baz etkisiyle çift haneli büyümeye devam ederken, mevsimsellikten arındırılmış veriler Haziran da bir yavaşlama işareti veriyorlar.. Grafik 77: Sanayi Üretimi (Mev. Arındırılmış) (I. Çeyrekk =1) Türkiye Macaristan Brezilya Kore 125 116 17 98 89 8 Nis 7 Ağu 7 Ara 7 Nis 8 Ağu 8 Ara 8 Nis 9 Ağu 9 Ara 9 Nis 1 Kaynak: Bloomberg Kaynak: IIF, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: IIF, Garanti Bankası Hesaplamaları 15
Emtialar Uluslararası Buğday Fiyatları Yükselişte... Ağu 1 başı itibarıyla, toplam Bloomberg & UBS emtia bileşik fiyat endeksi, değerli metaller fiyat endeksi hariç tüm alt bileşenlerindeki artış ile yaklaşık %1 yükseldi. Grafik 78: Bloomberg & UBS Emtia Fiyat Endeksi 21 Haziran daki 1.265 usd/ons rekor yüksek seviyenin ardından altın fiyatları 28 Temmuz itibarıyla 1.157 USD/ons seviyesine geriledi. Ancak, Ağustos 1 başı itibarııyla, fiyatlar 1.2 USD/ons seviyesinin üzerinde. Grafik 79: Altın fiyatları (USD & Euro) Altın fiyatları ile karşılaştırıldığında petrol fiyatları daha ılımlı. Ağu 1 başı itibarıyla, fiyatlar 8 USD/varil seviyesinin üzerinde. Grafik 8: Brent petrol fiyatları (USD & Euro) 2,5 2, 1,5 1, 5 Bileşik Endeks Enerji Tarım Temel Metaller Değerli Metal 8.7 1.7 12.7 2.8 6.8 8.8 12.8 2.9 6.9 8.9 12.9 2.1 8.1 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 Altın (USD/ons) Altın (Euro/ons) 8.8 12.8 2.9 6.9 8.9 12.9 2.1 8.1 15 125 1 75 5 25 8.8 12.8 2.9 6.9 8.9 Brent (USD/Varil) Brent (Euro/Varil) 12.9 2.1 8.1 Kaynak: Bloomberg Dünya nın dördüncü büyük buğday üreticisi olan Rusya daki kuraklık nedeniyle uluslararası buğday fiyatlarında artış var. Fakat, Türkiye deki arz ve talep dengesi nedeniyle yurt içi fiyatlara etkisi yok. Kaynak: Reuters Tem 1 itibarıyla, son 4 aydır Euro bölgesi borç krizi endişeleri nedeniyle gerileyen temel metal fiyatlarında düzeltme var. Kaynak: Reuters Türkiye nin demir çelik fiyatları Tem 1 da uluslararası hurda fiyatlarına paralel arttı. Grafik 81: Buğday Fiyatları (TL/kg) Grafik 82: Temel Metal Fiyat Endeksi (=1) Grafik 83: Demir Çelik Fiyatları (USD/ton).7.6.5.4.3.2.1. 21 22 Türkiye 23 24 25 ABD 21 16 14 12 1 8 6 4 2 Aluminyum Çinko Bakır Nikel 7.7 9.7 11.7 1.8 3.8 5.8 9.8 11.8 3.9 5.9 9.9 11.9 3.1 5.1 16 14 12 1 8 6 4 2 Ulus. Hurda (HMS 1&2 8:2 mix) Kütük (Türkiye İhracat Fiyatları) Çubuk (Türkiye İhracat Fiyatları) 7.7 1.7 1.8 Kaynak: USDA, Konya Ticaret Borsası Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg 16
Makroekonomik Göstergeler I Gerçekleşmeler 21 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Büyüme Garanti Hükümet 2Ç 9 3Ç 9 4Ç 9 1Ç 1 GSYH (Milyar TL, cari fiyatlarla) 758 843 951 954 1,97 1,29 23 263 252 243 GSYH (Milyar USD) 526 649 742 618 72 641 146 175 17 161 GSYH (12 aylık, Milyar TL, cari fiyatlarla) 935 935 954 988 GSYH (12 aylık, Milyar USD) 647 65 618 652 Kişi Başına GSYH (USD) 7,583 9,234 1,44 8,59 9,96 8,821 GSYH Yıllık Büyüme Oranı 6.9% 4.7%.7% 4.7% 5.7% 3. 7.7% 2.9% 6. 11.7% Sanayi Üretimi Garanti Hükümet 4.21 5.21 6.21 7.21 Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim) 7.8% 6.9%.9% 9.6% 1.4% 17.3% 15. 1.2% Kapasite Kullanım Oranı 81. 78.3% 75.2% 65. 72.2% 73.4% 73.6% 74.7% İşgücü Garanti Hükümet 2Ç 9 3Ç 9 4Ç 9 1Ç 1 Sanayide Reel Ücret Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 25=1) 88. 92.9 92.8 87.7 83.9 87.1 87.7 84.9 Yıllık Değişim 3.4% 5.6%.1% 3.6% 9. 7.8% 3.6% 2.4% Sanayide Kısmi Verimlilik Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 25=1) 15.5 17.8 17.8 119.3 19.8 112.2 119.3 11.5 Yıllık Değişim 5.6% 2.2%. 15.1% 2.1% 2.7% 15.1% 14.3% Garanti Hükümet 1.21 2.21 3.21 4.21 İşsizlik Oranı 9.9% 9.9% 11. 14. 12. 14.6% 14. 14.4% 13.7% 12. Enflasyon Garanti Hükümet 4.21 5.21 6.21 7.21 TÜFE (Aylık Değişim).6%.4%.6%. TÜFE (Yıllık Değişim) 9.7% 8.4% 1.1% 6. 8. 5.3% 1.2% 9.1% 8.4% 7.6% TÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 9.6% 8.8% 1.4% 6.3% 8.8% ÜFE (Aylık Değişim) 2.4% 1.2%..2% ÜFE (Yıllık Değişim) 11.6% 5.9% 8.1% 5.9% 5.8% 1.4% 9.2% 7.6% 8.2% ÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 9.3% 6.3% 12.7% 1.2% Deflatör 9.3% 6.2% 12. 5.4% 8.8% 5. Kaynak: TÜİK, DPT, Merkez Bankası ve Garanti Bankası 17
Makroekonomik Göstergeler II Gerçekleşmeler 21 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Faiz Oranları Garanti Hükümet 4.21 5.21 6.21 7.21 Gösterge Bono Faizi (Ortalama) 15.6% 17.2% 16. 11.7% 8.8% 9. 9.3% 8.8% 8.4% İskontolu İhalelerde Oluşan Faiz (Ortalama) 18. 18.3% 19.1% 11.4% 8.7% 9. 8.7% 8.3% Nakit İç Borçlanmanın Vadesi (Ay) 27.5 33.4 31.2 35.7 53.6 41.9 41.8 36.4 Merkez Bankası Gecelik Borç Alma Faizi (Ortalama) 17.8% 18.3% 19.3% 9.2% 6. 6. 6. 6. 6. Eurobond (23, Getiri) 7.1% 6.8% 7.7% 6.4% 6.4% 6.4% 6.3% 6.1% Döviz Kuru Garanti Hükümet 4.21 5.21 6.21 7.21 Sepet (,5*USD+,5*EURO, Dönem sonu) 1.6359 1.4375 1.8266 1.815 1.8 1.723 1.7365 1.7482 1.7338 EURO/US$ (Dönem sonu) 1.32 1.47 1.42 1.44 1.32 1.32 1.24 1.22 1.31 USD/TL (Ortalama, Alış kuru) 1.4311 1.315 1.2929 1.5448 1.52 1.61 1.4879 1.5348 1.573 1.5363 USD/TL (Dönem sonu, Alış kuru) 1.4131 1.1647 1.5123 1.4873 1.55 1.484 1.5514 1.5747 1.532 EURO/TL (Dönem sonu, Alış kuru) 1.8586 1.712 2.148 2.1427 2.5 1.961 1.9216 1.9217 1.9644 Ödemeler Dengesi (Milyon USD) Garanti Hükümet 3.21 4.21 5.21 6.21 İhracat (f.o.b) 85,535 17,272 132,28 12,13 118,1 17,5 9,92 9,415 9,817 9,567 İthalat (c.i.f) 139,576 17,63 21,964 14,9 173,7 153, 15,2 14,926 14,723 15,185 Cari İşlemler Dengesi 32,193 38,311 41,946 13,943 34,6 18, 4,295 4,361 2,997 Cari İşlemler Dengesi (12 aylık kümülatif) 32,193 38,311 41,946 13,943 22,43 24,822 26,195 Cari İşlemler Dengesi/GSYH 6.1% 5.9% 5.7% 2.3% 4.8% 2.8% Net Enerji İthalatı Hariç Cari Denge (12 aylık) 6,848 8,528 1,23 11,526 4,282 2,798 2,14 Turizm Gelirleri 16,853 18,487 21,951 21,25 22,5 957 1,44 1,61 1,914 Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) 19,261 19,941 15,72 6,41 238 683 29 Sermaye Hesabı Dengesi 32,64 36,692 36,35 9,29 4,571 7,363 1,426 Eurobond İhracı 5,848 4,627 4, 3,75 5,6 1, 2,12 Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, DPT ve Garanti Bankası 18
Makroekonomik Göstergeler III Gerçekleşmeler 21 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Toplam Dış Borç Stoku Garanti Hükümet 2Ç 9 3Ç 9 4Ç 9 1Ç 1 Toplam Dış Borç Stoku (Milyar US$) 27.8 249.6 277. 268.2 266.8 269.9 268.2 266.6 Kamu 87.3 89.3 92.4 96.7 91.8 97.2 96.7 97.4 Özel 12.6 16.2 184.7 171.5 174.9 172.8 171.5 169.2 Kısa Vadeli 42.6 43.1 5.4 49.6 46.7 47.5 49.6 54.5 Uzun Vadeli 165.2 26.4 226.6 218.6 22.1 222.4 218.6 212.1 Toplam Dış Borç Stoku/GSYH 39. 38. 37.3% 43.4% 41.3% 44.7% 43.4% 4.9% Kamu Dış Borç Stoku/GSYH 16.6% 13.8% 12.4% 15.7% 14.2% 16.1% 15.7% 14.9% Özel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH 22.9% 24.7% 24.9% 27.8% 27.1% 28.6% 27.8% 26. Kısa Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH 8.1% 6.6% 6.8% 8. 7.2% 7.9% 8. 8.4% Uzun Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH 31.4% 31.8% 3. 35.4% 34. 36.8% 35.4% 32. AB Tanımlı Borç Stoku/GSYH 46.1% 39.4% 39. 45.4% 45.1% 49. 43.1% 45.3% 45.4% 45. Rezervler (Milyon US$) Garanti Hükümet 4.21 5.21 6.21 7.21 Toplam Rezervler 63,218 74,27 73,346 74,81 77,14 76,14 74,769 78,852 Merkez Bankası Rezervleri 6,845 71,263 7,75 7,689 72,951 71,861 7,616 74,215 Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2,493 32,827 36,213 37,182 4,28 4,716 39,666 42,164 Parasal Büyüklükler (Milyar US$) Garanti Hükümet 3.21 4.21 5.21 6.21 M1 39.5 45. 38.2 47.1 47.1 48.4 49. 51.3 M2 154.2 19.8 186.5 211.2 217.7 222.4 221.6 229.3 M2Y 238.6 279.6 271.1 33.5 37. 315.5 36.5 314.3 M3Y 248.5 294.7 283.5 318.3 321.8 336. 327.1 328.7 Para Tabanı 29.2 44.7 36.8 42.7 37.2 42. 39.9 42.6 APİ (Dönem Sonu).8 3.7 1.9 12.5 4.8 5.6 9.9 7. Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, Garanti Bankası 19
Makroekonomik Göstergeler IV Gerçekleşmeler Bankacılık Sektörü (Milyar TL) Aktifler 499.7 581.6 732.5 Aktifler/GSYH 65.9% 69. 77.1% Krediler 219. 285.6 367.4 Krediler/GSYH 28.9% 33.9% 38.7% Ticari Krediler/GSYH 19.8% 22.6% 26.3% Tüketici Kredileri/GSYH 9.1% 11.3% 12.3% Konut 23.4 32.5 38.9 Taşıt 6.7 6.2 5.5 İhtiyaç 17.5 29.3 38.7 Kredi Kartları 22. 27.8 34.9 Mevduatlar 37.6 356.9 454.6 Döviz Mevduatları (Milyar Dolar) 86.6 18.9 15.8 Mevduatlar/GSYH 4.6% 42.3% 47.8% Öz sermaye 59.5 75.8 86.4 Öz sermaye/gsyh 7.9% 9. 9.1% Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyar TL) Gelirler 173.5 19.4 28.9 Harcamalar 178.1 24.1 226. Faiz Ödemeleri 46. 48.8 5.7 Bütçe Dengesi 4.6 13.7 17.1 Faiz Dışı Denge 41.3 35. 33.6 Merkezi Yönetim İç BorçStoku 251.5 255.3 274.8 Faiz Harcamaları/GSYH 6.1% 5.8% 5.3% Bütçe Dengesi/GSYH.6% 1.6% 1.8% Faiz Dışı Fazla/GSYH 5.4% 4.2% 3. Merkezi Yönetim Borç Stoku Merkezi Yönetim İç BorçStoku/GSYH 33.2% 3.3% 28.9% Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku/GSYH 12.6% 1.3% 9.4% Toplam Kamu Brüt Borç Stoku/GSYH 48.2% 42.2% 43. Toplam Kamu Net Borç Stoku/GSYH 34. 29. 28.2% Kaynak: BDDK, TÜİK, Maliye Bakanlığı, Hazine, DPT ve Garanti Bankası 834. 87.4% 392.6 41.2% 27. 13.6% 44.9 4.4 44. 37.6 514.6 116.4 53.9% 11.9 11.6% 215.1 267.3 53.2 52.2 1. 33. 5.6% 5..1% 34.6% 12. 48.8% 32. 21 Tahmin Garanti Hükümet Garanti Hükümet 247. 236.8 293.1 286.9 5. 56.8 46.1 5.1 3.9 6.6 4.6% 5. 4.2% 4.9%.4%.6% Garanti Hükümet 2Ç 9 768.2 82.2% 368.2 39.4% 26. 12.9% 4.4 4.8 4.4 35.9 467.6 17.7 5. 97.8 1. 3.21 17.5 23.4 4.3 5.9 1.6 34.7 2Ç 9 32.3% 1.9% 46. 3. Son Dört Gerçekleşme 3Ç 9 4Ç 9 798. 834. 85.3% 87.4% 375.7 392.6 4.2% 41.2% 27. 27. 13.2% 13.6% 41.8 44.9 4.6 4.4 41.6 44. 36.4 37.6 488.9 514.6 116.7 116.4 52.3% 53.9% 15.4 11.9 11.3% 11.6% 4.21 5.21 2.7 24.9 25.2 19.1 7.1 2.2 4.5 5.8 2.6 8. 343.2 34.5 3Ç 9 4Ç 9 34.3% 34.6% 12.3% 12. 48.7% 48.8% 32.4% 32. 1Ç 1 86.4 87.1% 416.8 42.2% 28.4% 13.8% 47.9 4.2 47.4 38.2 534.3 114.5 54.1% 116.8 11.8% 6.21 18.4 23.9 3.3 5.4 2.1 343.1 1Ç 1 34. 11.4% 48.2% 31.9% 2
Rating Türkiye S&P Yabancı Para Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim Yerli Para Uzun Vadeli Son Değişimin Yönü 16.1.23 B+ B+ 8.3.24 B+ Pozitif BB 17.8.24 BB Pozitif BB 29.6. BB BB 3.4. BB Negatif BB 1.8. BB BB 14.11. BB Negatif BB 18.9. BB BB 19.2.21 BB Pozitif BB+ Türkiye Moody's Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. 21.1.23 B3 B3 3.9.24 B2 B2 11.2.25 B1 Pozitif B1 15.12.25 Ba3 Ba3 18.9. Ba3 Ba3 8.1.21 Ba2 Ba2 Türkiye Fitch Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. 25.3.23 B Negatif B 6.8.23 B Pozitif B 25.9.23 B Pozitif B 9.2.24 B+ B+ 25.8.24 B+ Pozitif B+ 13.1.25 BB BB 14.12.25 BB BB Pozitif 1.5. BB BB 12.12. BB BB 3.12. BB+ BB+ Diğer Yükselen Piyasalar (EM) S&P Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. Son Değişimin Yönü Rusya 21.12. BBB BBB+ Macaristan 2.1. BBB BBB Brezilya 9.12. BBB BBB+ Polonya. A A 21