Türk Toraks Derneği Uyku Merkezi Kursu Ankara-2007 Uykuya Bağlı Solunumsal Hastalıkların Sınıflaması ve Tanımlar Doç.Dr.Sadık ARDIÇ SB Dışkapı Yıldırım Beyazit Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, Uyku Bozuklukları Merkezi Dışkapı-Ankara
Tarihçe Uyku apne ilgili ilk bulgular (Gastaut, Tassinari, Duron, 1965) Uyku apne tanımlandı (Tassinari ve Lugaresi, 1970) Uyku apne sendromu tanımlandı (Guilleminault,1973) UARS tanımlandı (Guilleminault, 1990)
Tarihçe TÜRKİYE de uyku çalışmaları Dr.İsmet Karacan ın öğrencileri tarafından 1980 li yıllarda başlatılmıştır. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöröloji ABD. GATA Psikiyatri ABD. SSK Ankara Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği Gazi Üniversitesi Göğüs Hastalıkları ABD İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD Hacettepe Üniversitesi Göğüs Hastalıkları ABD Dokuz Eylül Üniversitesi Nöröloji ve Göğüs Hast.ABD
International Classification of Sleep Disorders (ICSD- 2) 1.İnsomnialar, 2. Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları, 3. Solunumsal hastalıklara bağlı olmayan hipersomniler, 4. Uykunun Sirkadian Ritm bozuklukları, 5. Parasomniler, 6. Uykuya bağlı hareket bozuklukları, 7. İzole semptomlar,görünüş olarak normal varyantlar ve çözümlenemeyen konular, 8. Diğer uyku hastalıklarıdır.
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) A.Santral uyku apne sendromu: 1. Primer santral uyku apne sendromu, 2. Tıbbı sorunlara bağlı diğer santral uyku apneler; a. Cheyne Stokes Solunumu, b. Yüksekliğe bağlı peryodik solunum, c. Bir medikal soruna bağlı Santral uyku apne (a ve b dışı), 3. İlaç ve Madde Bağımlılığına bağlı Santral Uyku Apne sendromu 4. İlaç ve Madde Bağımlılığına bağlı diğer uykuya bağlı solunum hastalıkları, 5. İnfant primer uyku apnesi
Santral Uyku Apne Sendromu Uykuda görülen apne ve hipopnelerin % 50 sinden fazlasının santral tipte olması; Santral apne indeksinin > 5 olması ve beraberinde semptomların da eşlik etmesi durumunda; Santral Uyku Apne Sendromu (SUAS) ndan söz edilir.
Santral Uyku Apne Sendromu Santral Uyku Apne Sendromu (SUAS) American Academy of Sleep Medicine (AASM) nin kriterlerine göre tanımlandığında; A. Aşağıdakilerden en az birisi bulunmalıdır (başka etkene bağlanamıyorsa) 1. Gündüz aşırı uyku hali 2. Gece sık arousal ve uyanma ya da insomnia B. Polisomnografide saptanan Santral AHI> 5, C. Bu rahasızlık başka klinik durumlarla,diğer uyku hastalıklarla;diğer medikal ve nörolojik rahatsızıklarla açıklanamayacak.ilaç kullanımı,ya da başka madde bağımlılığı açıklanamayacak.
Santral Uyku Apne Sendromu Polisomnografik olarak; tidal volumun kreşendodekroşendo tarzında değişim episodları ile birlikte santral apne ve hipopnelerin varlığı ile karakterizedir. Thoracic Abdominal Airflow
Santral Uyku Apne Sendromu (Cheyne Stokes Solunumu) Hava akımı Göğüs Eforu Karın Eforu
Cheyne-Stokes Solunumu (CSR) Cheyne-Stokes Solunumu (CSR) American Academy of Sleep Medicine (AASM) nin kriterlerine göre tanımlandığında; Solunum hastalığı kreşendo-dekreşendo tidal volümun peryodlarının değişimi ile birlikte varolan santral apneler ve hipopnelerle karakterizedir, AHI 10, Bu solunumsal uyku hastalığı;kalp yetmezliği, stroke,böbrek yetmezliği ile birlikte olur. Bir başka uyku hastalığı,ilaç kullanımı ya da madde bağımlılığı ile iyi açıklanamaz
Cheyne-Stokes Solunumu (CSR) Sounum hastalığı kreşendo-dekreşendo tidal volümun peryodlarının değişimi ile birlikte varolan santral apneler ve hipopnelerle karakterizedir İlerlemiş kalp yetmezliğinin artmış prevalansı ile birliktedir
Santral Uyku Apneyi Arousal Tetikler
High-Altitude Peryodik Solunum En az 4000 metre yüksekliğe çok çabuk tırmanmak, PSG NREM uykuda tekrarlayan santral apneler, AHI 5,Siklik uzunluğu 12-34 saniye dolayında olur. Spesifik semptom yoktur.gece tekrarlayan uyanmalar,gündüz yorgunluk vardır.
Tıbbı Sorunlara Bağlı Santral Uyku Apne(Cheyne Stokes olmayan) Bu hastaların çoğunda vaskuler beyin sapı lezyonları; neoplastik,dejeneratif, demiyalinazasyon ya da travmatik orijinlidir. Diğer etyolojilerde kardiyak ve böbrek hastalıklarıdır.
İlaç yada Madde Kullanımına Bağlı Santral Uyku Apne A.Bu hastalar uzun süre ilaç ya da maddeyi düzenli olarak alırlar(en az iki ay süreyle) B.Solunum hastalığı kreşendo-dekreşendo tidal volümun peryodlarının değişimi ile birlikte varolan santral apneler ve hipopnelerle karakterizedir,ahi 10, C.Diğer uyku hastalıkları,tıbbı durumlar ve nörolojik durumlarla açıklanamaz
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) B.Obstruktif Uyku Apne Sendromu: 1. Erişkin obstruktif uyku apne sendromu 2. Çoçukluk obstruktif uyku apne sendromu
Obstruktif Uyku Apne Sendromu Obstruktif Uyku Apne Sendromu (OUAS) American Academy of Sleep Medicine (AASM) nin kriterlerine göre tanımlandığında; Tanı için A,B,D ya da C, D nin olması gerekir.
Obstruktif Uyku Apne Sendromu A.İzleyen kriterlerden en azından birinin olması; i.hastalar uyanıklıkta kontrolsuz uyku atakları,eds,dinlenilmeyen uyku,halsizlik ve insomnia gösterir. ii. Hasta nefes tutma, gasping ve boğulma hissiyle uyanır. iii. Hastanın yatak arkadaşı( ya da eşi) gürültülü horlama ve nefes tutmalardan söz eder, yada ikisi birden vardır.
Obstruktif Uyku Apne Sendromu B.Polisomnografide izleyen bulgular vardır; i. Saatte beş ya da daha fazla solunum olayı vardır(apne,hipopne ya da RERA) ii. Her solunumsal olayda solunum çabası bulguları vardır(rera lar ösefagil manometrede izlenir)
Obstruktif Uyku Apne Sendromu C.Polisomnografide İzleyen bulgular vardır; i.saatte onbeş ya da daha fazla solunum olayı vardır(apne,hipopne ya da RERA) ii.her solunumsal olayda solunum çabası bulguları vardır( RERA lar ösefagil manometrede izlenir),
Obstruktif Uyku Apne Sendromu D. Diğer uyku hastalıkları,tıbbı durumlar ve nörolojik durumlarla hastalık açıklanamaz
Obstrüktif Uyku Apne Sendromu AHI > 5 ve klinik semptomların birlikte olduğu sendromdur. Horlama, Tanıklı apne, Gündüz aşırı uyku eğilimi
Obstrüktif Apne: Uyku sırasında solunum çabasının sürmesine karşın ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır. Obstrüktif Apne
Obstruktif Apne
Mikst apne: Başlangıçta santral tipte olan apnenin, solunum çabasının başlamasına rağmen sürmesidir. Mikst Apne
Santral Apne Santral Apne: Uyku sırasında hem solunum çabası hem de hava akımının olmamasıdır.
Hipopne: On saniye ya da daha fazla süre ile oksijen saturasyonunda % 3 lük düşme ya da arousal gelişimi ile birlikte hava akımında en az %50 azalma olmasıdır. Hipopne
Arousal Arousal:Uyku sırasında, daha yüzeyel uyku evresine ya da uyanıklık durumuna ani geçişlerdir,apne ve hipopneyi sonlandırır. Abdomen
Tanımlar Apne İndeksi(Aİ): Uyku sırasında saatteki apne sayısıdır Apne Hipopne İndeksi(AHİ): Uyku sırasında saatteki apne ve hipopnelerin sayısıdır. (Buna solunum sıkıntısı indeksi de denir) Solunumsal Arousal İndeksi: Uyku sırasında saatteki arousal sayısıdır.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) 1. Uykuya Bağlı İdiopatik Non-Obstruktif- Hipoventilasyon 2. Konjenital Sentral Alveolar Hipoventilasyon Sendromu, 3. Tıbbı durumların neden olduğu UB Hipovent. / Hipok.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) 4. Akciğer parankim ve Vaskuler patolojilerin neden olduğu UB Hipovent./ Hipok. 5. Alt Solunum Yolları Obstruksiyonunun neden olduğu UB Hipovent./ Hipok. 6. Nörömuskuler ve Göğüs Duvarı hastalığının neden olduğu UB Hipovent./ Hipok.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) Akciğer parankim ve Vaskuler patolojilerin neden olduğu UB Hipovent./ Hipok. A.Akciğer parankim ve vaskuler hastalığın varlığı hipokseminin asıl nedenidir. B.PSG ve Arterial kan gazları sonuçları aşağıdakilerin birini gösterir.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) B.PSG ve Arterial kan gazları sonuçları aşağıdakilerin birini gösterir. i.spo2 uyku sırasında beş dakika % 90 nın altındadır,nadiren %85 in altındadır. ii.uyku zamanın % 30 dan fazlasında SpO2< %90 dır. iii.uyku arteriyal kan gazlarında PaCO2 anormal yükselir.uyanık ikende yükselir.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) C. Diğer uyku hastalıkları,tıbbı durumlar ve nörolojik durumlarla yada ilaç ve bağımlılık yapan madde kullanımlarla açıklanamaz.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) Alt Solunum Yolları Obstruksiyonunun neden olduğu UB Hipovent./ Hipok., A.Akciğerlerde alt solunum yolları obstruksiyonu akciğer fonksiyonlarında gösterilir(fev1/fvc < 70). Hastalığın varlığı hipokseminin asıl nedenidir. B.PSG ve Arterial kan gazları sonuçları aşağıdakilerin birini gösterir.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) B.PSG ve Arterial kan gazları sonuçları aşağıdakilerin birini gösterir. i.spo2 uyku sırasında beşdakika % 90 nın altındadır,nadiren %85 in altındadır. ii.uyku zamanın % 30 dan fazlasında SpO2< %90 dır. iii.uyku arteriyal kan gazlarında PaCO2 anormal yükselir.uyanık ikende yükselir.
Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar (International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)) C. Diğer uyku hastalıkları,tıbbı durumlar ve nörolojik durumlarla yada ilaç ve bağımlılık yapan madde kullanımlarla açıklanamaz.
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2) III. Uykuya Bağlı Diğer Solunumsal Hastalıklar; Uyku apne / Uykuya bağlı solunumsal Hastalıklar(Sınıflandırılamayanlar)(SRBD, NOS)
Üst Solunum Yolu Rezistansı Sendromu (UARS) Apne ve/ veya hipopneye yol açmadan, üst solunum yolunda rezistans artışı sonucu toraks içi başınçta belirgin artışa yol açan ve sonunda kısa süreli, sık tekrarlayan arousallarla sonlanan ; gündüz aşırı uyku eğilimi ile karakterize klinik durumdur.
Üst Solunumyolu Direnç Artışı (UARS)
Ateş Metabolik bozukluklar Endokrin bozukluklar Sistemik hastalıklar İlaçlar Narkolepsi Fokal lezyon Klein-Levin Prader-Willi Miyotonik Distrofi Ensefalit Psikiyatrik hastalıklar Şizofreni Mevsimsel Affektif Bozukluk Nörolojik Hastalıklar İMSS Hipersomnisi Serebral Palsy Kafa Travması Serebral Radyoterapi Gündüz Aşırı Uyku Eğilimi Uyku deprivasyonu Sirkadyen ritim bozuklukları Uyku bölünmesi Sosyal faktörler Sirkadyen ritim bozuklukları İlaçlar Jet Lag Vardiyalı iş DSPS ASPS Düzensiz uykuuyanıklık paterni Gürültü Işık OSA UARS PLMS Ağrı Huzursuzluk İlaçlar
Eylül 1992- Baylor College Of Sleep Disorders Center, Houston Texas-ABD
Obstrüktif Uyku Apne Sendromu Sınıflama AHİ < 5 Normal(?) AHİ 5-15 Hafif AHİ 15-30 Orta AHİ > 30 Ağır
SB.Dışkapı YB.Eğit. ve Araş.Hast.Göğüs Hast.Kliniği Uyku Bozuklukları Merkezi
SB.Dışkapı YB.Eğit. ve Araş.Hast.Göğüs Hast.Kliniği Uyku Bozuklukları Merkezi
Uyku Odası
POLİSOMNOGRAFİ EEG, EOG, EMG (Submental) Oro-Nazal Hava Akımı (Airflow) Torako-Abdominal Hareketler Oksimetre EKG EMG (Tibial) Vücut Pozisyonu Trakeal mikrofon