BELEDİYE BİLGİ SİSTEMİNE GEÇİŞTE MÜLKİYET VERİLERİNİN İRDELENMESİ

BELEDİYE BİLGİ SİSTEMİNE GEÇİŞTE MÜLKİYET VERİLERİNİN İRDELENMESİ Arş.Gör. Recep NİŞANCI ve Doç.Dr. Tahsin YOMRALIOĞLU Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, 61080 Trabzon ÖZET: Konumsal bilgiye hõzlõ erişme, bu bilgilerden faydalanarak ihtiyaç duyulan sorgulama ve analizlerin yapõlabilmesi bir ihtiyaç olarak konumsal bilgi sistemlerini ortaya çõkarmõştõr. Kamu kurum ve kuruluşlarõ kendi çalõşma alanlarõ doğrultusunda konumsal bilgi sistemlerini oluşturmaktadõrlar. Çalõşmalarõnõn büyük bir kõsmõnõ mülkiyete dayalõ uygulamalarõ olan belediyeleri Belediye Bilgi Sistemini (BBS) kurmaya zorlamõştõr. Bu yazõda BBS lerin temel altlõğõ kabul edilen, mülkiyet verilerinin irdelenmesi üzerinde durulacaktõr. 1. GİRİŞ Toplumsal gelişmeler günümüzde özel hizmet sektörlerini ön plana çõkarõrken kamu hizmeti gören belediyeler de kendilerine düşen görevleri en doğru biçimde yerine getirmek için çeşitli girişimlerde bulunmaktadõrlar. Belediyeler için imar, su, kanalizasyon, temizlik, sağlõk gibi daha pek çok sayabileceğimiz geniş bir hizmet alanõ mevcuttur. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de belediyelerin faaliyetlerinin büyük bir kõsmõnõ (%70-80) imara/mülkiyete yönelik faaliyetler oluşturur (1). Gelişen bilgi sistemleri faaliyetleri ve ihtiyaç duyulan imar faaliyetlerini karşõlayacak bir yapõda olmalõdõr. Bu anlamda ortaya çõkan ihtiyaçlarõn ve kurulacak sistemin temel altlõğõnõn oluşturulmasõ belediyelere düşen önemli görevlerden biridir. (2) 2. TEMEL ALTLIK SEÇİMİ Dünyada ve ülkemizde belediyelere yönelik bilgi sistemi tasarõmlarõnõn temel altlõğõnõ mülkiyet bilgileri oluşturur. Mülkiyete yönelik grafik ve grafik olmayan bilgiler kadastro parselini referans alõr. Ülkemizde mülkiyetin grafik modelini oluşturan kadastro paftalarõ, grafik-olmayan tapu bilgileri ile ilişkilendirilir. Bu ilişkilendirmede parsel numarasõ baz alõnõr. Belediyeler tarafõndan alt/üst yapõya ilişkin; kontrol, onarõm, inşaat gibi işlemler mülkiyet yapõsõna doğrudan bağõmlõ olmasõ kadastral altlõğõn temel altlõk olarak seçimini zorunlu kõlar. Belediyelerde mevcut haritalar; Kadastral paftalar, İmar planlarõ, Halihazõr haritalar, su ve kanalizasyon haritalarõ olmakla birlikte, konumlarõ gereğince bazõ 122

belediyelerde değişik amaçlar için farklõ paftalar da bulunabilir. Ülkemizde her kurum kendi ihtiyacõ olan haritayõ kendi isteği doğrultusunda ürettiği için farklõ kurumlara hizmet verebilecek haritalar doğal olarak sadece ilgili kurum tarafõndan kullanõlabilmektedir. Bununla birlikte bazõ kurumlar kendi bünyesinde aynõ amaca yönelik farklõ koordinat sisteminde haritalarõ da kullanmaktadõr (örneğin İmar, kadastro vb.). Haritalar arasõndaki ölçek, sistem ve üretim farklõlõklarõ, bunlarla ilgili hatalarõ da beraberinde getirmektedir. İmar planõnda yola terklerle arazideki durum arasõndaki farklõlõk veya altyapõ tesislerinin (su, kanalizasyon vb.) tespitindeki yanlõşlõklar bu uygulamalarõn sonucunda ortaya çõkmaktadõr. Oysaki belediyelerce kullanõlacak haritalarõn duyarlõğõ, diğer haritalarla olan ilişkileri dikkate alõnarak ve tüm haritalarõn aynõ sistemde olmasõ sağlanmalõdõr. Bunun için öncelikli olarak kadastral haritayõ en doğru biçimde sayõsal hale dönüştürmek ve daha sonraki tüm grafik işlemler esas olmak üzere sistem tasarõmõ yapõlmalõdõr. 2.1. Kadastral Altlõklar Günümüzde çok amaçlõ parsel tabanlõ sistemler arazi bilgi yönetiminin daha geniş alanlarõnda artan bir rol oynamaktadõr (3). Mülkiyeti içeren sistematik arazi kayõtlarõnõn oluşturulmasõndaki maliyete ve zamana bağlõ gecikmeler yüzünden, kadastral altlõklar, genelde sistemin ilk oluşumu esnasõnda mevcut bilgilerden derlenir (örn; verilerin ve haritalarõn değerlendirilmesi, ölçüm planlarõ). Bu kaynaklarõn kalitesinin ve uyumunun değerlendirilmesine ve grafik veri katmanõ üzerinde görüntülenen bilgilerin, ilk etapta olabildiğince güvenilir şekilde sisteme uyumunun ve doğruluğunun sağlanmasõna yönelik prosedürün hazõrlanmasõna ihtiyaç vardõr. Farklõ ölçeklerde, farklõ koordinat sistemlerinde, farklõ yöntem ve süreçlerde üretilen kadastral harita ve haritaya dayalõ bilgilerin değişik amaçlõ mühendislik hizmetleri, kalkõnma amaçlõ projeler ile kentsel ve kõrsal alanlara götürülecek hizmetlerde kullanõlmasõ ve bunlardan çeşitli amaçlarda yararlanõlmasõ bir sorun olmaktadõr. Ülke genelinde harita-kadastro çalõşmalarõnõn hukuki ve teknik anlamda bütüncül bir yaklaşõm içinde koordinasyonu günümüzde halen sağlanamamõştõr (4). BBS için tasarlanan kadastral altlõk doğruluk açõsõndan tek anlam ifade etmelidir. Bu anlam farklõlõğõ çizili haritadan sayõsal haritaya geçmede bir üstünlük olarak düşünülebilir. Mevcut sistem de parsel köşesine ait birden fazla koordinat bulunulabileceği buna örnek olarak verilebilir. Bu açõdan BBS için kullanõlacak kadastral altlõk kadastro bilgi sistemi sonucu oluşacak bir sonuç ürünü olmalõdõr. Belediyeler kadastro müdürlükleri ile yaptõklarõ protokollerde kendi ihtiyaçlarõnõ net bir şekilde ortaya koymalarõ gerekir. Belediyeler sistemleri için gereksinim duyduklarõ mülkiyete esas, bilgi türü vb. ayrõntõlarõ belirlemeli ve uygulamada bunlarõ göz önünde bulundurmalõdõrlar. 123

Belediye Bilgi Sisteminde Kadastral Altlõk Beklentileri BBS kurma aşamasõnda en önemli adõm sistemin amaç ve gereksinimlerini belirlemektir. Sistem için ihtiyaç duyulan kadastral grafik katmanlar tespit edildikten sonra bu katmanlardaki bilgilerden hangilerine ihtiyaç duyacağõnõ belirlemelidir. BBS nin veri hacmi büyük olacağõ için gereksiz bilgiden sürekli kaçõnmak gerekmektedir. Kadastral paftadan alõnacak verilerin bir kõsmõ ana başlõklar halinde Şekil.1 de verilmiş, bu başlõklar da kendi içinde bir çok kõsma ayrõlmaktadõr. Grafik Veriler (Kadastro) Sözel Veriler (Tapu) 12 45 16 15 13 14 İli: İlçesi: Mah.: Pafta: Ada: Parsel: Niteliği: İrtifak Haklarõ: Rehin Haklarõ : Beyanlar:.. Şekil 1: Kadastral altlõk ve sözel veriler Kadastro pafta ve fenni dosyalarõndan alacağõmõz verilerin büyük bir kõsmõ tapu bilgileri ile aynõ olacaktõr (örn; senet alanõ, parsel no vb.). Bunun yanõn da bu verilerin bir kõsmõ da belediyeler için gereksiz bilgiler olacaktõr. Ülkemizde kendi bilgi sistemlerini kurmak isteyen belediyeler öncelikli olarak kadastral yapõyõ sayõsal hale getirmeye çalõşmakta fakat bu sayõsal harita katmanõnõn oluşturulmasõnda gerekli; maliyet, doğruluk, kullanõm amacõ ve ileriye yönelik hedef tespit edilmediği için ülkemizde bazõ belediyeler kadastral haritanõn oluşturulmasõ kõsmõnda gerekli mesafeyi tam olarak alamamõşlardõr. Örneğin İstanbul Büyük Şehir Belediyesi nin BBS için üretilen kadastral paftalarõn nasõl ve hangi koşullarda kontrollerinin yapõlacağõnõn açõklõğa kavuşturulamamasõ sonucu üretilen sayõsal haldeki kadastro bilgilerinin kullanõmõnõ olanaksõz hale getirmiştir (5). Kadastral veriler diğer konumsal verilere oranla daha karmaşõk bir yapõya sahiptir. Bu açõdan kadastral verinin kullanõm amacõ ve hedefin ne olduğunun önceden doğru bir şekilde belirlenmesi büyük önem taşõr. 124

Sözel Verilerin Toplanmasõ (Tapu Kayõtlarõ) BBS nin sözel verilerinin kadastro parselleri ile ilgili kõsmõ tapu müdürlüklerinde mevcuttur. Bu amaçla tapu kütüklerinden her bir parselin maliki, irtifak haklarõ pafta -ada-parsel nosu, mükellefiyet ve rehin haklarõ, hisseli ise hisse miktarlarõ, cinsi, alanõ, kütük sayfa nosu, şerhler, ve beyanlar elde edilebilir. Ülkemizde TKGM tarafõndan tapu müdürlükleri otomasyona geçirilmeye çalõşõlsa da bazõ belediyeler tapu müdürlükleri ile protokoller yaparak tapu müdürlüklerinin otomasyona geçmesine katkõda bulunmaktadõr. Tapu müdürlüğü bünyesinde yapõlan tapu bilgilerinin bilgisayara giriş işlemi esnasõnda karşõlaşõlan güçlükler üç kõsõmdan oluşmaktadõr. a) Yazõlõm ve donanõm yetersizliğinden kaynaklananlar sorunlar, b) Personelden kaynaklanan sorunlar; Tapu kütüklerinin tapu müdürlüklerinde işlenmesi zorunluluğundan dolayõ çalõşma birimleri oluşturulmuştur. Bir taraftan tapu bilgilerini girmek için alõnan kütük, aynõ anda başka personele de gerekli olduğu zaman problem çõkmõştõr. Diğer yandan bilgi girişi ilerledikçe, biten mahallelerle ilgili bilgi isteme durumu ortaya çõkmõş, operatör bir tarafta bilgi girişi yaparken diğer yandan da sorularõ yanõtlamak durumunda kalmõştõr. Bu da çalõşmayõ verimsizleştirmiştir. c) Tapu Kütüğünde Tescil Yapõlõrken Yapõlan Yanlõşlar; Tapu kütüğünde yazõlan isimlerin zor okunmasõ hisseli parsellerin hisselerinin 1/1 i vermemesi, yapõlan tevhidlerde veya satõn almalarda geriye dönüş işleminin yapõlamamasõ. Tapu bilgileri girişi doğrudan tapu kütüğünden yapõldõğõndan bilgiler yasal ve doğru bilgilerdir (5). BBS oluşturma çalõşmalarõnda tapu bilgilerinden faydalanõlõrken belediye tamamen kendi istekleri ve ihtiyaçlarõ doğrultusunda bir sistem oluşturmalõdõr. Tapu müdürlükleri ayrõ bir kurum olan TKGM ne bağlõ olduğu için yapmõş olduğu çalõşmalar belediyeler açõsõndan kõsõtlõdõr. Her kurumun kendi bilgi sistemini kurmayõ hedeflemesi kurumlar arasõndaki veri transferinde sõkõntõlar yaratmaktadõr. Tapu verileri de bunlardan biridir. Tapu müdürlüklerinin otomasyona geçişte bir takõm sorunlarla karşõlaşmaktadõrlar. Bazõ ülkelerin deneyimleri sonucunda, bilgisayarla tescil sisteminin görüldüğünden daha da zor olduğu anlaşõlmaktadõr. Bunun başlõca nedenleri: Bilgi unsurlarõnõn çokluğu ve bunlar arasõndaki karmaşõk ilişki İstisnai durumlarõn izlenerek sõnõflandõrõlmasõ ve güncelleştirme işleminin çeşitliliği Manuel kayõt sisteminin yetersiz dokümantasyon En son bilgilere kadar geçmişi de dahil etme ve her iki bilgi arasõndaki ilişkiyi gösterme gereği Bilgi sisteminde, güncelleştirme işlemleri ile değişik bilgi çeşitleri gibi bilgisayar işlemlerini aynõ anda belirleme isteği (6) dir. 125

2.2. İmar Altlõklarõ Kentlerde başarõlõ bir yerleşim düzeninin temelini imar planlarõ oluşturmaktadõr. İmar planõ; İnsan, toplum, çevre ilişkilerinde kişi ve aile mutluluğu ile toplum yaşamõnõ yakõndan etkileyen fiziksel çevreyi sağlõklõ bir yapõya kavuşturmak, yatõrõmlarõn yer seçimlerini ve gelişme eğilimlerini yönlendirmek ve toprağõn koruma ve kullanma değerini en rasyonel biçimde belirlemek amacõyla hazõrlanan plandõr (7). Uygulanabilir ve parselleme denetimi sağlayabilir bir imar planõ ancak, güncel ve sağlõklõ bir biçimde hazõrlanmõş ve üzerine kesinlikle kadastral durum işlenmiş halihazõr haritalarõn varlõğõ ile ortaya konabilir. Kadastral durum bilinmeden hazõrlanacak bir plan ne uygulanabilir ve nede bu planla parselleme denetimi sağlanabilir (8). Ülkemizde imar durumu çoğunlukla grafik olarak el ile çakõştõrma şeklinde hazõrlanmaktadõr. İmar planlarõndan koordinat okuma hassasiyeti çizgi kalõnlõğõna bağlõ olarak 2-3 m. arasõnda olmaktadõr. Karşõlõklõ iki imar adasõndan önce bir taraftaki parsele imar durumu verilip ve bunu alan malikin bu uygulamayõ hukuken yani kadastral olarak gerçekleştirmesinden sonra bu parselin karşõsõndaki diğer parsele verilecek olan imar durumu aradaki yol genişliğini tutmayacaktõr (Tablo 1). 10 m 10 m İmar Kadastro Tablo 1: İmar planõ ve kadastral haritadan cephe okuma duyarlõlõğõ Kadastral değişikliklerin imar planlarõnda görülememesi sonucu; İmar planõ ile uyuşumsuz yollar, İmar adasõ içinde kalan su-kanalizasyon hatlarõ, Yolda kalan binalar, Yanlõş uygulamalar sonucu ortaya çõkan ikinci yola terkler ve ihdaslar. Bu tür sorunlarõ daha da çoğaltmak mümkündür. Bundan dolayõ belediyelerin imar planlarõ ile kadastral paftalarõ hiç olmazsa aynõ sistemde ve bilgisayar ortamõnda depolamalarõ bu sorunlarõn büyük bir kõsmõnõ çözecektir. 126

Grafik verilerden, belediyenin elinde bulunan imar planlarõ, üretilmesi ve güncel tutulmasõ yönünde en sorunsuz veri grubudur. Mevcut imar planlarõ yöntem, doğruluk, maliyet özelliklerine göre Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2: İmar planlarõnõn sayõsal üretim kriterleri (9) Yöntem Doğruluk birimi Üretim süresi Maliyet Güncelleştirme Paftalarõn Sayõsallaştõrõlmasõ m Çok kõsa Ucuz - Paftalarõn taranmasõ m Çok kõsa Çok ucuz - Altlõklarõn bilgisayar ortamõnda bulunmasõ durumunda sayõsal üretimi cm Kõsa Makul Sürekli 3. BELEDİYE BİLGİ SİSTEMİNİN MODELLENMESİ Belediyeler kentteki diğer kurumlara oranla daha yüksek seviyede grafik veri alõşverişinde bulunur. Belediyeler yönetsel ve işlevsel hizmetlerin en yoğun yaşandõğõ kurumlardan biridir. Bu açõdan kurulacak olan BBS kent bazõnda kurulacak bir kent bilgi siteminin temel çekirdeği niteliğindedir. Bu nedenle kurulacak sistemdeki unsurlar belediyelerce belirlenmelidir. Bu unsurlardan bazõlarõ; Amaç ve hedeflerin belirlenmesi Sisteme katkõ sağlayacak kurumlarõn belirlenmesi Kurum içi birimlerin ihtiyaçlarõn belirlenmesi Kaynaklarõn belirlenmesi Belediye içi birimlerin fonksiyonlarõn tanõmlanmasõ Yasal dayanaklarõn belirlenmesi Öznitelik bilgilerinin belirlenmesi Kurumsal desteğin kazanõlmasõ Yarar / maliyet analizi Personel organizasyonu 3.1. Sistem Tasarõmõ Amaç, hedef ve ihtiyaçlarõnõ ortaya koyan belediyeler öncelikli olarak bir pilot bölge üzerinde tasarõmlarõnõ gerçekleştirmelidirler. Uygulamada muhtemel çõkabilecek sorunlara göre bir yöntem izlenilmelidir. BBS kuracak olan belediyelerin ilk hedefi mevcut çalõşmalarõnõ otomasyona dönüştürmek ise; kadastral paftalarõnõ uygun yöntemler ile sayõsallaştõrarak imar planlarõnõ da dikkate alarak gerekli dönüşümler sonucu altlõklarõ aynõ sistemde toplayõp bazõ temel sorgulama ve analizleri (Maliklerin sorgulanmasõ, parsellerinin listelenmesi, yol analizleri, alt yapõ şebeke sorgulamalarõ vb.) gerçekleştirmek olmalõdõr. 127

Belediye Tapu - Kadastro Jeodezik altlõğõn oluşturulmasõ ÜYA (GPS) Değişiklik işlemlerinin toplanmasõ ve sisteme aktarõmõ İmar uygulama bölgeleri seçimi İhtiyaç duyulan kadastral paftalarõn sayõsallaştõrõlmasõ. Orjinal veriler katmanõ. Kadastral katmanlar Yenileme (Yapõlaşmõş merkezlerde) Şekil 2: Belediye Bilgi Sisteminde yapõlanma BBS nin kadastral altlõğõnõn hukuken geçerli olmasõ kadastral haritalarõn kadastro müdürlüğünce onanmasõ gerekmedir. Kadastro müdürlüklerince kentsel alanlarda sayõsal haritalarõn üretilmesi (teknik olmaktan çok yasal ve finanasal olarak) zordur(10). Bu amaçla yapõlan çalõşmalarda (Şekil 2) BBS nin iki ana unsuru olan belediye ve kadastronun altlõklarõn oluşturulmasõnda durumuna göre birlikte veya ayrõ ayrõ hareket etmelidirler. Ülkemizde tüm çalõşmalar ÜYA na dayalõ olduğu için öncelikle belediye ve kadastro birlikte çalõşarak Jeodezik ağõ tüm bölgelerde kullanõlabilir bir hale getirmelidir. Belediyeler gelişme bölgelerinde ve düzensiz yapõlaşmanõn olduğu bölgelerde imar uygulamalarõ yaparak imar uygulamasõnõn bir diğer faydasõ olan BBS için kullanõlabilir sayõsal kadastral altlõk elde edilir. Bundan sonra kadastro kendi bilgi sistemi için gerekli olan altyapõyõ kurmalõ ve sayõsal harita % 4 7 % 2 2 % 3 1 % 2 5 S a y -S e n S a y -O rj S e n -O rj > T e c viz Grafik 1: Sayõsallaştõrma sonucu tecviz alan ilişkisi 128

Üretimine geçmelidir. Bu sayõsal harita da pafta=arazi=orijinal ölçü değerleri eşitliğini sağlamalõdõr. Sürekli değişen teknoloji nedeniyle 1924 yõlõndan bugüne kadar değişik yöntem, alet, ölçek ve sistemde harita üretimi bugünkü duyarlõkta olmamaktadõr. Bugün kadastro son teknoloji ile çalõşmakta dolayõsõyla zamana bağlõ üretilen paftalar arasõnda uyuşumsuzluklar ortaya çõkmaktadõr. Grafik 1de kadastral parsellerin sayõsallaştõrma ve orijinal ölçü değerleri sonucu hesaplanan alanõ ile senet alanlarõ karşõlaştõrõlmõş ve tecviz alan ilişkisi incelenmiştir. Oluşan parsellerin ancak %47 sinin sayõsallaştõrma, orijinal, senet alanõ tecviz içine girmektedir. Bu nedenle hukuki ve teknik açõdan tam doğru bir sayõsal altlõk ancak yeniden düzenleme/ölçme ile mümkün gözükmektedir. 4. İRDELEME VE SONUÇLAR BBS belediye sõnõrlarõ içerisinde kalan gayrimenkuller ile maliklerine ait verilerin toplanmasõ, işlenmesi, sorgulanmasõ, analiz edilmesini kapsamaktadõr. Dünyada ve ülkemizde konumsal bilgi sistemlerinin en önemli unsuru ulusal jeodezik ağa dayalõ oluşturulan temel altlõktõr. Kurulacak sistemin amacõna göre temel altlõk dõşõnda harita katmanõ seçimi kurumdan kuruma farklõlõk gösterebilir. Ülkemizde yapõlan çalõşmalarda belediyeler temel altlõklarõnõ değişik yollarla elde etmektedirler. Oluşturulan sayõsal haritalardan aynõ katmanda farklõ duyarlõkta değerler bulunmaktadõr. Yani bir kõsõm paftalar sayõsallaştõrõcõ ile, diğerleri orjinal ölçü değerlerinden, bir kõsmõ da fotogrametrik olarak elde edilmektedir. Ülkemizde halen bu konuda hukuksal bir yapõ oluşturulmamasõna rağmen belediyeler çalõşmalarõna devam etmektedirler. Özellikle belediyeler ile Tapu-Kadastro Genel Müdürlüğü arasõnda yapõlan protokoller ile mülkiyet verilerinin en başta güvenilebilirliği sağlanmaktadõr. Bursa Büyük Şehir belediyesi buna örnek gösterilebilir. Örneğin Çorum Belediyesi, temel altlõğõn mülkiyet açõsõndan sağlõklõ olmasõ ve hukuki nitelik kazanmasõ için, 3194 sayõlõ İmar kanunun 18.maddesini uygulayarak, hem imar planlarõnõ uygulamakta hemde kadastral altlõğõ yenilemektedir. Yapõlan çalõşmalarõn sayõsal olmasõ, ileride oluşturulacak bilgi sistemi için de temel teşkil etmektedir. Belediye, bu amaçla arsa düzenlemesi uygulamalarõna gerekli önemi göstererek birçok alanda yapmõş olduğu uygulamalarla (Son 5 yõlda 1000 hk. planlõ alanõn dörte biri) imar planlarõnõ uygulamakta ve BBS için gerekli olan mülkiyet alt yapõsõnõ oluşturmaktadõr (11). Ülkemizde Konumsal Bilgi Sistemlerine en fazla ihtiyaç duyan kurumlardan biri de belediyelerdir. Belediyeler artan ihtiyaçlarõ ve kentin kontrolünü sağlamak için bu sistemlere ihtiyaç duyarlar. Gerekli olan bilgileri ya üretmek ya da diğer kurumlardan sağlamak zorundadõrlar. Bu durumda alõnan bilgi türü ve kalitesi ilgili kurumlarõn bilgi kalitesine bõrakõlmõştõr. Bilgi kalitesi ise kullanõlacağõ hizmete göre değişebilir. 129

Ülkemizdeki bazõ belediyeler haritalarõn sayõsallaştõrõlmasõ ile her şeyin tamamlandõğõ sonucuna varmaktadõrlar. Bundan dolayõ da hem teknik hem de bilgi olarak yetersiz olan kendi bünyesindeki elemanlarõna bu işleri gördürmekte ve sonucunda da zaman ve maddi açõdan hayal kõrõklõğõna uğramaktadõrlar. Oysa bu tür bilgi sistemi çalõşmalarõ tamamen bir ekip ve uzman kişilerce yerine getirilmelidir. Kurulacak BBS lerin gelecekteki kentsel coğrafi bilgi sistemlerinin bir alt yapõsõ ve en önemli unsuru olacağõ düşünülerek gerekli sistem tasarõmlarõ buna göre planlanmalõdõr. 5. ÖNERİLER Belediyeler BBS için temel altlõk olarak kadastral haritalarõ kullanmalõdõr. Bu altlõklar imar haritalarõ ile ilişki içinde olmak zorunda olduğundan imar planlarõ ile kadastro arasõndaki en doğru ilişki imar planlarõnõn uygulanmasõ ile sağlanõr. Bunun sonucunda da kadastral harita hem imar hem de kadastral altlõk olarak kullanõlõr. Arsa ve Arazi Düzenlemesi sonucu grafik bilgiler; kadastro, imar ve halihazõr haritalar, özel veriler; tapu bilgileri yeniden düzenleneceği gibi mevcut hatalar da giderilecektir. İmar uygulamalarõ teknik ve hukuki hatalarõn birçoğunu örteceği için BBS oluşturma çalõşmalarõnda bu konuya gerekli özeni göstermeleri gerekmektedir. BBS için oluşturulan temel altlõk arazi, pafta ve orjinal ölçülerle farklõlõk göstermemelidir. Temel altlõğõn oluşturulmasõnda teknolojik imkanlardan faydalanmalõ ve en hassas yöntemler tercih edilmelidir. Bilgi sistemlerinin en önemli kõsmõnõ oluşturan aşama, sayõsal haritanõn oluşturulmasõdõr. Bu açõdan bir an önce sayõsal haritalar için gerekli olan hukuki dayanaklar meydana getirilmelidir. Bu sayõsal altlõğõn oluşumunda mevcut haritalarõn sayõsallaştõrõlmasõ ile yeni yapõlacak sayõsal haritalarõn oluşturulmasõ arasõndaki ayõrõmõn iyice belirlenmesi gerekir. Ülkemiz gibi teknolojik gelişimlerin arkasõndan giden ülkelerde eski teknolojik imkanlarla yapõlan çalõşmalarõn yeni sistemlere adaptasyonu hukuksal olarak olamayacağõndan gerekli yerlerde yenileme çalõşmalarõ yapõlmalõdõr. Kurumlar ürettikleri verileri; saklama, dağõtma ve arşivlemede bilgi sistemlerine yönelik yasalar ve yönetmelikler çõkarmalõdõrlar. KAYNAKLAR [1] Somers, R., Geographic Information System in Local Goverment: A Commentary, Photorammetric Engineering and Remote Sensing, 53(10), 1987, 1379-1382. [2] Nişancõ, R., Belediye Bilgi Sistemine Geçişte Mülkiyet Bilgilerinin İrdelenmesi: Çorum Belediyesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 1998. [3] McLaughlin, J.D., and Nichols, S.E., Parcel Based Land Information 130

Systems, Lecture notes in digital mapping and Land Information, Department of Surveying, The University of Calgary, Alberta, 1987 [4] Köktürk, E. ve Köktürk, E., Türkiye Kadastrosunun Bilgi Sistemine Hazõrlanmasõ İçin Bir Yaklaşõm ve Örnekler, 4. Harita Kurultayõ, Ankara, 1985, 167-187. [5] Ülger, N. E. ve Pazarcõ, M., İstanbul Kent Bilgi Sistemi Projesi Üzerine Bir Araştõrma, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasõ Yayõn Organõ, 81, 1997, 21-37. [6] Ünal, N., Arazi, Bina ve İmar Uygulamalarõ Hakkõndaki Bilgi Sistemleri ve Sorunlarõ, Harita ve Kadastro Müh.Dergisi, 1991, 84-93. [7] Köktürk, E., Belediyelerin 5 Yõllõk İmar Programlarõ (İzlenceleri), TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasõ Yayõn Organõ, 81, 1997, 52-69. [8] Ünal, Y., İmar Mevzuatõnda Parselleme Denetimi, Trabzon İmar Semineri, Trabzon, 1989, 24-28. [9] Alkan, N., Kent Bigi Sistemi ve Uygulama Örneği Aydõn Belediyesi Kent Bilgi Sistemi(AKBİS), Aydõn, 1996. [10] Şahin, N. Kent Bilgi Sistemi (Panel) TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasõ İstanbul, 1992 [11] Çorum Belediyesi, Çorum Belediyesi Yayõn Organõ Ağustos 1995 131