1 İSKONTO HESAPLAR Tcaret alanına alım-satım şlemler her zaman peşn para le yapılmaz. Bu şlemlern öneml br kısmı kreye ayanır ve veresye yapılan alış-verşler br belgeye bağlanır. Özellkle şletmeler arasına yapılan krel alım-satımlara borçlu, bell br parayı, belrtlen tarhte alacaklıya veya onun blreceğ kmseye veya kuruma(genellkle bankaya) öeyeceğn belrten br belgey mzalayarak alacaklıya verr. Bu belgeye tcaret sene (veya bono) enr. Bu belge alacaklı tarafınan a üzenleneblr (polçe, ). Alacaklı, borcun öenme tarhne kaar bekleyp o tarhte alacağını tam olarak tahsl eebleceğ gb, sene üzerne yazılı tarhten önce nakte çevrmek sterse br kre kurumuna(genellkle banka) müracaat eer ve senen üzerne yazılı olan eğeren aha az mktarak parayı almaya razı olablr. Buna senet kırırma enr. Buraa yapılan bu şleme skoo şlem enr. İskoo şlemlerne alacaklı sene kırırarak senen üzerne yazılı olan eğern br kısmını, senen üzerne yazılı olan tarhten önce nakte çevrmes karşılığına kre kurumuna bırakmış olur. İSKONTO HESAPLARNDA KULLANLAN KAVRAMLAR: açıklanablr: Senet kırırma yan skoo şlemlerne kullanacağımız bazı kavramlar şu şekle Kre Değer(Nomnal Değer): Senet üzerne yazılı olan ve vae gününe öenmes gereken tutarır. Peşn Değer: Senen vae tarhnen önce paraya çevrlmesne htyaç uyulması halne, bu şleme başvurulan tarhle, borcun öenmes gerekl tarh arasınak süreye göre, bell br faz oranı üzernen hesaplanan faz tutarının üşülerek alacaktan ele geçen mktara enr. Yan herhang br tarhte skoo elen senee karşılık ele elen tutarır.
2 İskoo Tutarı: Vae tarhnen önce paraya çevrlen senen, kre eğer üzernen üşülmek üzere, vae tarhne kaar olan süre çn hesaplanan faz tutarıır. Başka br eyşle, senet kırırma şlemne kre kurumuna bırakılan mktar olup kre eğer le peşn eğer arasınak farktır. İskoo Oranı: Senen peşn eğernn hesaplanmasına kre kurumunun uygulaığı faz oranıır. Vae Tarh: Senet üzerne yazılı olan ve borcun öenmes gereken tarhtr. Vae: Senen üzenlenğ veya kırırılığı tarh le vae tarh arasınak sürer. Yan senen vae tarhne kalan süresn belrten zaman lmr(gün, ay, yıl olablr). Vae tarh sabt oluğu hale, senen vaes, üzenlenğ tarhte en büyük olup, zamanla küçülerek ger ve vae tarhne sıfır olur. Kısa vael skoo şlemlerne vae, genellkle gün cnsnen fae elr. Vae term, bazen vae tarh anlamına a kullanılmaktaır. İSKONTO ÇEŞİTLERİ: 1)İskoo metotları, skoo tutarının hesaplanmasına uygulanan faz metouna göre k çeşttr: a)bast İskoo: Kısa vael(1 yıla kaar) br gelecekte ulaşılacak eğern, belrl br skoo oranıyla hesaplanarak bulunan nrm tutarının, senen kre eğernen üşülmes yöemr. b)bleşk İskoo: Bleşk faze oluğu gb uzun vael senetlere uygulanan yıllık skoo oranıyla bulunan nrlecek eğern kre eğernen üşülmesnen sonra kalan eğer üzernen tekrar skoo oranıyla nrme tâb tutulmasıır. İş hayatınak uygulamalara bakacak olursak, bleşk skoo hesaplarının orta vael şlemlere ble kullanılığını görürüz. Bunun neen; ger öenmeme, vae rsk, enflasyon, gb sebepleren kaynaklanablecek her türlü rske karşı sermayey koruyup gara altına almaktır. Ayrıca, pyasa faz oranları 1 yıllık verlerle oluşturuluğunan, 1 yılın
3 üzernek vaelere pyasa faz oranını sabt alıp şlem yapmak hatalı sonuçlar verr. Bu neenle 1 yılı aşan vaelere yapılacak şlemlern peşn eğerlern hesaplamaa eğşken faz oranlı metotlar kullanılmaktaır. Fakat konunun bu kısmı ersmz müfreatını aşmaktaır. Bu neenle, pyasa faz oranını oluşturan ve eğştren tüm eğşkenler sabt kabul ep, sabt faz oranlı ve uzun vael örneklerle konumuzu açıklayacağız. 2)İskoo tutarının, kre eğer veya peşn eğer üzernen hesaplanmasına göre skoo metotları k çeşttr: a)dış İskoo: İskoo şlemlerne yapılacak hesaplamaların senetlern kre eğerler üzernen yapılması yöemr. Saece bast skoo yöem le brlkte uygulanablr. Bleşk faz yöem le brlkte uygulanamaz. Çünkü bleşk faz yöemne vae 1 yılan fazla oluğunan ve hesaplamalar senen kre eğer üzernen yapılığına çok yüksek nrm yapılarak senetler öeneceğnen, alacaklılar çn çok büyük kayıp söz konusu olacaktır. Bu neenle bleşk ış skoo yöem uygulanmamaktaır. b)iç İskoo: İskoo şlemlerne yapılacak hesaplamaların senetlern peşn eğerler üzernen yapılması yöemr. Hem bast hem e bleşk faz yöemler le brlkte uygulanır. Bleşk skoo saece ç skoo le hesaplanır. Bleşk ç skooa, br senet uzun vael oluğunan yapılacak her önemsel nrm, br nrm yapılıktan sonra kalan peşn eğer üzernen yapılmaya evam eer. BASİT İSKONTO BASİT DŞ İSKONTO: Kısa vael(1 yılan az) skoo şlemlerne, skoo tutarının kre eğer üzernen hesaplanması yöemr. Öncelkle, hesaplamalara kullanacağımız temel formüller çn gerekl semboller açıklayalım ve sonrasına formüller verelm:
4 C= Kre eğer(nomnal eğer) P Dış skooya göre peşn eğer Dış skoo tutarı n=vae t=iskoo oranı *Vae yıl olarak belrtlmş se: C Kre Değer= Peşn Değer+ İskoo Tutarı C P C P P C P C C P C(1 ) *Vae ay olarak belrtlmş se: C C=P P C P C C P C( ) *Vae gün olarak belrtlmş se: C C=P P C P C C P C( ) şeklner. Örnek 1: 7000 TL kre eğerl, 1 yıl vael br senet üzernen yıllık % skoo oranıyla skoo yapılığına, skoo tutarı ış skoo metouna göre ne kaar olur? 1.yol: C=7000 TL n=1 yıl t=0,? C 7000.1.0, 840 TL bulunur.
5 100 TL çn 1 yıla TL skoo öenrse 7000TL çn 1 yıla x TL skoo öenr. 100.1.x=7000.1. 7000. x 840 TL bulunur. 100 Örnek 2:3 ay vael br senet %32 en kırırılıp ış skoo tutarı olarak 400 TL hesaplanığına göre senen kre eğer ne kaarır? 1.yol: n=3 ay t=0,32 400TL C=? C C.3.0,32 400 400. C 5000 TL bulunur. 3.0,32 100 TL çn aya 32 TL skoo öenrse x TL çn 3 aya 400 TL skoo öenr. 100..400=x.3.32 100..400 x 5000 TL bulunur. 3.32
6 Örnek 3: 8000 TL kre eğerl br senet vae tarhne 0 gün kala, %27 skoo oranı üzernen skoo ettrlrse(kırırılırsa) ış skoo tutarı ne olur? 1.yol: C=8000 TL n=0 gün t=0,27? C 8000.0.0,27 720 TL bulunur. 100 TL çn güne 27 TL skoo öenrse 8000 TL çn 0 güne x TL skoo öenr. 100..x=8000.0.27 8000.0.27 x 720 TL bulunur. 100. Not 1: Bast skoo metouna vae 1 yılan az oluğu çn genellkle senetlern vaes, gün cnsnen fae elr. Örnek 4: 27000 TL kre eğerl ve 100 gün vael br senet %40 skoo oranı üzernen kırırılırsa ış skooya göre peşn eğer kaç TL olur? 1.yol:C=27000 TL n=100 gün t=0,40 P =? C 27000.100.0,40 3000TL
7 C P P C P 27000 3000 24000TL olarak bulunur. P C( ) 27000( 100.0,40) P 27000.320 P 24000 TL bulunur. 3.yol: 100 TL çn güne 40 TL skoo öenrse 27000 TL çn 100 güne x TL skoo öenr. 100..x=27000.100.40 27000.100. 40 x 3000 TL 100. stenğnen: Buluğumuz 3000 TL, öenecek olan skoo tutarıır. Sorua bzen peşn eğer C= P P C P 27000 3000 24000 TL bulunur.
8 Örnek 5: %36 skoo oranı üzernen kırırılan br senen kre eğer 15000 TL ve ış skoo tutarı 15 TL oluğuna göre vaes ne olur? 1.yol:t=0,36 C=15000 TL 15TL n=? C 15000.n.0,36 15 n 15. 75gün bulunur. 15000.0,36 100 TL çn güne 36 TL skoo öenrse 15000 TL çn x güne 15 TL skoo öenr. 100..15=15000.x.36 100..15 x 75gün bulunur. 15000.36 Örnek 6: Vaesne 40 gün kala yıllık %20 skoo oranı üzernen skoo ettrlen br senen peşn eğer 35200 TL r. Hesaplamaa ış skoo metou kullanılığına göre senen kre eğer ne kaarır? 1.yol:n=40 gün t=0,20 P 35200 TL C=? P C( ) C( 40.0,20) 35200
9.35200 C 00TL bulunur. 40.0,20 100 TL çn güne 20 TL skoo öenrse (35200+x) TL çn 40 güne x TL skoo öenr. 100..x=(35200+x).40.20 x 800 TL ış skoo tutarıır. Sorua bzen senen kre eğer stenğnen: C= P C 35200 800 00 TL bulunur. BASİT İÇ İSKONTO: Kısa vael(1 yılan az) skoo şlemlerne, skoo tutarının peşn eğer üzernen hesaplanması yöemr. C=Kre eğer(nomnal eğer) P İç ıskooya göre peşn eğer İç skoo tutarı n=vae t=iskoo oranı *Vae yıl olarak belrtlmşse: P
10 C P C P P C P (1 ) P C 1 P C 1 C 1 *Vae ay olarak belrtlmşse: P P P ( ) C= P C P C P C P C. C *Vae gün olarak belrtlmşse: P C= P C P P P ( ) C P.C P.C. C formüller ele elr. Örnek 7: Yıllık %28 skoo oranı üzernen ve ç skoo yöemne göre, vaesne 3 ay kala hesaplanan peşn eğer 15000 TL olan senen ç skoo tutarını hesaplayınız. 1.yol: t=0,28 n=3 ay P 15000TL?
11 P 15000.3.0,28 =1050 TL 100 TL çn aya 28 TL skoo öenrse 15000 TL çn 3 aya x TL skoo öenr. 100..x=15000.3.28 15000.3.28 x 1050TL bulunur. 100. Örnek 8: 20000 TL kre eğerl ve 160 gün vael br senen %25 skoo oranı üzernen ç skoo tutarı ne olur? 1.yol: C=20000 TL n=160 gün t=0,25 =? C 20000.160.0,25 2000 TL bulunur. 160.0,25 100 TL çn güne 25 TL skoo öenrse (20000-x) TL çn 160 güne x TL skoo öer. 100..x=(20000-x).160.25 x 2000 TL bulunur.