Temel SFT Yorumlama Prof. Dr. Gamze KIRKIL Fırat Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD
SPİROMETRİ ENDİKASYONLARI A. Semptom, bulgu veya anormal laboratuar sonuçları varlığında akciğer hastalığı tanısını doğrulamak 1. Semptomlar a. Dispne, wheezing b. Öksürük, balgam c. Ortopne 2. Bulgular a. Anormal solunum sesleri b. Azalmış solunum sesleri c. Göğüs duvarı anomalileri d. Siyanoz, çomak parmak 3. Anormal laboratuar bulgular a. PA AC grafisi, Toraks BT b. AKG, oksimetre
B. Bilinen bir hastalığın akciğer fonksiyonları üzerine etkisini tanımlamak 1. Akciğer hastalıkları a. KOAH b. Astım c. Kistik fibroz d. İAH 2. Kalp hastalıkları a. KKY b. KKH c. Pulmoner HT 3. Nöromüsküler hastalıklar a.gullian Barre sx b. ALS c. MS d. Mystenia
C. Toksik maruziyetlerin etkisini ölçmek 1. Sigara 2. Çevresel kirleticiler 3. Mesleksel ajanlar D. Zaman içerisinde veya tedaviyi takiben akciğer fonksiyonlarındaki değişikliği belirlemek 1. Hastalıkta AC fonksiyonlarındaki azalma 2. Respiratuar ilaçların etkileri 3. Kardiyak ilaçların etkileri 4. AC rezeksiyonu veya transplant 5. Pulmoner rehabilitasyon
E. Akciğer fonksiyonlarını etkileyecek cerrahi işlemlerin riskini belirlemek 1. AC rezeksiyonu 2. Torakotomi 3. Kardiyak cerrahi 4. Üst abdominal cerrahi F. Maluliyet/sakatlık oranını belirlemek G. Akciğer sağlığı veya hastalıkları ile ilgili epidemiyolojik veya klinik çalışmalar
SPİROMETRİ KONTRENDİKASYONLARI Kesin kontrendikasyon Son 1 ay içinde MI geçirme Rölatif kontrendikasyonlar Nedeni bilinmeyen hemoptizi Pnömotoraks Unstabil anjina, yakın zamanda geçirilmiş MI veya pulmoner emboli Torasik, abdominal veya serebral anevrizma Yakın zamanda geçirilmiş göz operasyonu Yakın zamanda geçirilmiş torasik ve abdominal cerrahiler Test performansını etkileyebilecek herhangi bir akut hastalık varlığı Demans veya konfüzyon
Spirometri Öncesi En az 1 saat önce sigara içmemeli 4 saat önce alkol almamalı 2 saat içinde fazla yemek yememeli Testten önce 30 dakika egzersizden kaçınmalı Göğüs ve abdominal ekspansiyonu sınırlayacak dar giysiler giyilmemeli
KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ Test Başlangıç Kriterleri Ekspirasyon başlangıcı hızlı olmalı, Ekstrapolasyon volümü FVC nin < %5 i veya < 150 ml olmalı PEF keskin bir yükselme göstermeli Yetersiz efor
Test sonlandırma kriterleri Volüm-zaman eğrisinde 1 sn süre ile volüm değişikliği olmamalı (<25 ml) Ekshalasyon 6 sn olmalı
TEKRAR EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ En yüksek iki FVC arasındaki fark 150 ml En yüksek iki FEV 1 arasındaki fark 150 ml ***FVC 1 L olanlarda fark 100 ml olmalı
OLGU 1 60 y E Eforla artan nefes darlığı 2 yıldır ventriküler aritmi nedeni ile amiodarone kullanıyor FM: Bilateral bazallerde inspiratuar raller (+)
STANDART SPİROMETRİ
Normal değerler FVC 80-120 (%pred) FEV1 80-120 FEV1/FVC 70-120 FEF25-75 >%65 FEF25-75/FVC >0.66
IC/ERV < 2:1 gerçek restriksiyon AKCİĞER VOLÜMLERİ
DİFÜZYON TESTİ Orta derecede restriksiyon, hafif difüzyon bozukluğu, DLCO/VA normal
İLAÇ İLİŞKİLİ İNTERSTİSYEL AKCİĞER HASTALIĞI
OLGU 2 24 yaş K Sabaha karşı artan nefes darlığı (+) Sigara (-) Allerjik rinit (+) FM: Bilateral ekspiratuar ronküsler (+)
STANDART SPİROMETRİ
AKCİĞER VOLÜMLERİ Ref Pre Meas TLC Liter 4,37 3,95 90 VC Liter 3,25 2,64 81 IC Liter 1,76 FRC N2 Liter 2,47 2,18 88 ERV Liter 0,86 Pre %Ref RV Liter 1,19 1,30 110 RV/TLC % 27 33
REVERZİBİLİTE TESTİ
OLGU 3 70 y E 100 paket/yıl sigara öyküsü İstirahatte dahi nefes darlığı FM: Göğüs ön-arka çapı artmış, ekspiryum uzun
STANDART SPİROMETRİ
AKCİĞER VOLÜMLERİ
DİFÜZYON TESTİ Ağır derecede havayolu obstrüksiyonu, hava hapsi, orta derecede difüzyon kapasitesinde azalma VA/TLC= 0,64 Maldistribüsyon
OLGU 4 55 y E hasta Egzersiz dispnesi FM: Siyanoz (+) Solunum sesleri doğal
İzole difüzyon kapasitesi düşüklüğü PULMONER HİPERTANSİYON
61 y K, egzersiz dispnesi Spirometri: Restriksiyon Akciğer volümleri: Obstrüksiyon AMFİZEM + İNTERSTİSYEL FİBROZİS
64 y E, nefes darlığı
Spirometri ile akciğer volüm ölçüm sonuçları birbiri ile zıt ise; Obstrüktif spirometri (FEV 1 /FVC< %70) + düşük AC volümleri ( TLC) ise: (a) Kombine hastalık (b) Obstrüktif hastalık + pulmoner rezeksiyon Restriktif spirometri + yüksek AV volümleri: a) Kombine hastalık b)obstrüktif hastalık+ ağır hava hapsi veya efor yetersizliği
Spirometri/akciğer volüm ölçümlerinden biri normal diğeri anormal ise; Normal spirometri + düşük akciğer volümleri (a) Beklenen bir durum değil, laboratuar hatası olabilir (çünkü normal VC değeri restriksiyonu dışlar) Normal spirometri + yüksek akciğer volümleri (a) Obstrüktif hastalık * Minimal hava yolu hastalığı ile birlikte amfizem * Hafif astım (TLC normal ve RV artmış ise) (b) Akromegali; RV/TLC oranı normal (c) Büyük akciğer olanlar (yüzücüler)
Normal akciğer volümleri + obstrüktif spirometri (a) Kombine hastalık (b) Obstrüktif hastalık + pulmoner rezeksiyon (c) Saf obstrüktif hastalık (hava hapsi olmaksızın astım) Normal akciğer volümleri + restriktif spirometri (a) Saf akciğer restriksiyonu dışlanmalı (b) Efor yetersizliği (akım-volüm eğrisi incelenebilir) (c) Hafif obstrüktif hastalık (hafif astım) (d) Hafif kombine hastalık
Önerilen kaynaklar ATS/ERS Task Force 2005 General considerations for lung function testing. ERJ 2005;26:153 Standardisation of spirometry. ERJ 2005;26:319 Standardisation of the measurement of lung volumes. ERJ 2005;26:511 Standardisation of the single-breath determination of carbon monoxide uptake in the lung. ERJ 2005;26:720 Interpretative strategies for lung function tests. ERJ 2005;26:948