İnsomni de İlaçlar Dr. Hakan Kaynak
İnsomni Uykuyu başlatma, Sürdürme, Sabah erken uyanma, Uykunun dinlendirici olmaması Genellikle farklı tipler birarada görülebilir
İnsomni Sıklığı 17,70 16,80 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 10,20 9,00 11,70 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Simon 1997 Ford 1989 Ohayon 1998 Ancoli-Israel 1999 İshgooka 1999 Ohayon 2001
% 23.7 si insomniden şikayet ediyor İnsomni bildirenlerin % 76 sı tıbbi yardım almamış. % 17.6 sı klinik insomni. Aldrich, M.S. Sleep Medicine. 1999; Oxford University Press. 1e.
Yüzde Sıklık İnsomni Sıklığı Yaşla Artar 30 20 10 0 18-34 35-49 50-64 65-79 Yaş Aralıkları
İnsomni Ayırıcı Tanısı Tedavi Seçiminde Önemli Komorbidite Psikiyatrik hastalıklar Medikal, nörolojik hastaıklar İlaç ve/veya madde kullanımı, kötü kullanımı Diğer uyku hastalıkları Uyku-apne sendromu RLS- PLMS Sirkadiyen ritm bozuklukları Primer insomniler Psikofizyoloıjik insomni İdiyopatik insomni Paradoksal insomni
İnsomni tedavisinde İlk Seçenek Kognitif ve davranışçı tedaviler Uzun süre etkinliği devam eder. % 100 etkinlik sağlanamamakta. Gerektiğinden daha az kullanılmakta.
Antihistaminikler İnsomi hastalarının % 25 i kullanıyor % 5 sürekli kullanıyor Benadryl(diphenhydramine) Unisom (doxylamine) Uykuya dalmada etkisi minimum, Uykunun kalitesini bozuyor, Ertesi gün uykululuk yapıyor
Doğal maddeler ve Yiyecekler Melatonin ve Valerian dışında veri yok Standart özellikleri bilinmediğinden dikkatli ve sınırlı kullanılmalı
Melatonin Melatonin sirkadiyen ritm düzensizliklerinde kısa süreli kullanılabilir., Jet lag, vardiyalı çalışma Gece kullanıldığında hipnotik etki minimum Yaşlı hastalar fayda görebilir Körlerde kullanılabilir Brzezinsk A. NEJM 1997;336(3):186-195.
Alkol Uyku latensini kısaltmak dışında iyi etkisi yok Uykunun kalitesini ( gece içi uyanıklık süre ve sayısını artırarak) bozuyor REM uykusunu azaltıyor Bağımlılık ve tolerans riski dolayısı ile kullanılmamalı
Antidepresanlar Amitriptyline, Trazodone [Desyrel], Mirtazapine [Remeron] en sık kullanılanlardır.
Antidepresanlar Uyku latensini ve Uyku sonrası uyanıklık süresini azaltırlar. İnsomni depresyon ile birlikte ise daha etkilidirler Trazodone insomni ve depresyon birlikteliğinde en sık kullanılan ilaç Depresyon olmadığında etki???
Antidepresanlar Trazodone SSRI kullanan İnsomni şikayeti olan veya tedavi sonrasında insomni eklenen 12 kadın hastada Trazodone eklenmesi ile insomni şikayetinde objektif ve subjektif düzelme Hakan KAYNAK, Derya KAYNAK, Erbil GÖZÜKIRMIZI, Christian GUİLLEMİNAULT, The effects of Trazodone on sleep in patients treated with stimulant antidepressants. Sleep Medicine 2004, 5(1) pp15-20
Hipnotikler Etki Mekanizmaları Genelllikle GABA A reseptörü - klor kanal kompleksindeki selektif bağlanma yerlerini aktive ederek etkili olurlar
GABA A Benzodiazepin reseptörleri GABA A reseptöründe bilinen 13 alt ünit vardır Benzodiazepine duyarlı olanlar α1, α2, α3, α5 Benzodiazepine duyarlı olmayanlar α4 ve α6
GABA A Benzodiazepin reseptörleri α1 α2 sedatif anterograd amnezi antikonvülsan etki anksiyolitik α3, α5 antikonvülsan α2, α4 kas gevşetici, alkol etkisini artırıcı
GABA - A 1 uykuyu en çok etkileyen alt ünittir.
Barbitüratlar Uykuya dalmayı kolaylaştırır, REM süpresyonu yapar 2 haftadan uzun süre ile kullanılmamalı, Tolerans ve bağımlılık potansiyeli yüksek Solunum ve kardiyovasküler sistemi depresyonu Akut intoksikasyon ve ölüm riski
Benzodiazepinler Anksiyolitik Sedatif Hipnotik Antiepileptik (Diazepam, Klonazepam) Kas gevşetici (Diazepam, Klordiazepoksid)
Benzodiazepinler Yan Etkileri Uyuşukluk, uyuklama Konfüzyon, amnezi Dezoriyantasyon, ataksi Alkolle birlikte fazla doz : ölüm Artık Etki +++ İlaç kesildiğinde ortaya çıkan Rebound insomni
Benzodiazepinler FDA tarafından insomni tedavisinde onaylı Benzodiazepin Yarı Ömür Doz Estazolam ProSom 8-24 1-2 mg Flurazepam Dalman 48-120 15-30 mg Quazepam Doral 48-120 7.5-15 mg Temazepam Restoril 8-20 7.5-30 mg Triazolam Halcion 2-4 saat 0.125 mg
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Yapı olarak benzodiazepinlerden farklı Etki yeri ve şekli olarak benzodiazepinlere benzer Sedatif ve hipnotik etkileri anksiyolitik etkilerinden daha belirgin
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Çabuk emilirler Karaciğerde metabolize olurlar Böbrek yoluyla atılırlar En yüksek plazma konsantrasyonu genellikle 1 saatte Sedasyon sağlarken anksiyolitik, antikonvülsan ve kas gevşetici etki göstermezler Uykunun yapısını bozmazlar
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Yan etki : uykuya eğilim, diziness, bulantı Tolerans seyrek Rebound insomni seyrek Uygun dozlar kullanıldığında bağımlılık beklenmez
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Zolpidem- Zolpidem XR İmidazopiridin türevi Çabuk emilir Yarılanma ömrü kısa : 2.5 saat α1 üzerine etkileri belirgin α2 ve α3 üzerine BZP den az etkili α5 üzerine etkisiz antikonvülsan ve kas gevşetici etki yok Yan etki : uykuya eğilim, diziness, diyare
Zolpidem: Uyku Latensine Etkisi 5 hafta süreyle kalıcı *Significantly different from placebo (p<0.05). Vogel G, et al. Sleep Res. 1989;18:30. Abstract.
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Zaleplon Pirazolopirimidine türevi Çabuk emilir Yarılanma ömrü çok kısa : 1 saat İstenen uyanma saatinden 4 saat öncesine kadar kullanılabilir. α1 üzerinden etkili Yan etki : uykuya eğilim, diziness, diyare
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Zaleplon Zolpidem ile karşılaştırıldığında rebound insomni yok Uykuyu başlatma güçlüğü olan hastalarda kullanımı önerilmekte.
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Siklopirolon türevi Eszopiclone α1 alt üniti üstünden etkili olduğu düşünülmekte. Yarılanma ömrü 6 saat Scharf MB, Roth T, Vogel GW, Walsh JK. J Clin Psychiatry. 1994;55(5):192-199.
Non- Benzodiazepin Hipnotikler Eszopiclone 6 ay süre ile kullanım sonunda: Uyku latensi kısa, Uyku sonrası uyanıklık süresi az, Uyanıklık sayısı az, Toplam uyku süresi artmış kalmaya devam etmekte Tolerans yok FDA tarafından uzun süre kullanımı serbest En sık yan etki : ağızda kötü tat ve bulantı Krystal AD, Walsh JK, Laska E, et al. Sleep. 2003;26:793-799. WALSH JK, KRYSTAL AD, AMATO DA, RUBENS R, CARON J, WESSEL TC, SCHAEFER K, ROACH J, WALLENSTEIN G, ROTH T. Sleep 2007;30(8):959-68.
Non Benzodiazepin Hipnotikler Non-Benzodiazepin Max. Etki Yarı Ömür Doz Zolpidem Ambien Ambien CR Zaleplon 0.5 saat 2-3 saat 5-10 mg. Sonata 0.5 saat 1 saat 5-10 mg 1. Ambien [prescribing information]. New York, NY: Sanofi-Synthelabo Inc;2004. 2. Perlis ML, McCall WV, Krystal AD, Walsh JK. J Clin Psych. 2004;65:128-137. 3. Schenck CH, Mahowald MW, Sack RL. JAMA. 2003;289(19):2475-2479. 4. Krystal AD, Walsh JK, Laska E, et al. Sleep. 2003;26:793-799. 5. Roth T, Walsh J, Krystal A, et al. Sleep Med. 2005;6:487-495. 6. Indiplon APA data at: http://abstractsonline.com/viewer/searchresults.asp. Accessed on March 29, 2006. Eszopiclone Lunesta 1 saat 4-6 saat 2-3 mg
Melatonin Agonistleri Ramelteon selektif olarak melatonin MT1 ve MT2 reseptörlerine bağlanır. 2005 yılından beri FDA tarafından onaylanmıştır.
Ramelteon Roth T, Stubbs C, Walsh JK. Sleep. 2005;28:303-307. Farklı etki mekanizması olan bir hipnotik : Sedatif etki dışında bir mekanizma ile Uykuya dalma zorluğu ile şekillenen veya Hirai K, Kita M, Ohta H, et al. J Biol Rhythms. 2005;20:27-37. Sirkadiyen ritm bozukluğunun ön planda olduğu uykusuzluklarda
Ramelteon Ramelteon-transient Insomnia Roth T, Stubbs C, Walsh JK. Sleep. 2005;28:303-307.
Ramelteon Diğer nörotransmitter sistemleri ile etkileşmediği için ilaç etkileşimi yok Bağımlılık ve tolerans yok 1. Roth T, Stubbs C, Walsh JK. Sleep. 2005;28:303-307. 2. Hirai K, Kita M, Ohta H, et al. J Biol Rhythms. 2005;20:27-37.
5HT2A Reseptör Antagonistleri Ritanserin, Eplivanserin, Volinanserin Yavaş dalga uykusunda artma Uykunun sürdürülmesinde güçlük, gece sık uyanma şikayeti olduğunda önerilmekte.
5HT2A Reseptör Antagonistleri Uyku latensi ve toplam uyku süresi üzerine etkileri sınırlı Çalışmalar büyük kısmında durduruldu Çalışmalar bir kısmında sürmekte Kombine tedavide kullanılabilir
Orexin Antagonistleri Orexin-1 (OX1R) Orexin-2 (OX2R) Almorexant OX1 / 2 reseptör antagonisti 1. Roth T, Stubbs C, Walsh JK. Sleep. 2005;28:303-307. 2. Hirai K, Kita M, Ohta H, et al. J Biol Rhythms. 2005;20:27-37. 2006-2009 yılları arasında yapılan faz II ve faz III çalışmalarda uykusuzlukta etkili
Orexin Antagonistleri Orexin -2 reseptör antagonistleri Histaminerjik etkili Orexin -1 reseptör antagonistleri Dopaminerjik etkili 1. Roth T, Stubbs C, Walsh JK. Sleep. 2005;28:303-307. 2. Hirai K, Kita M, Ohta H, et al. J Biol Rhythms. 2005;20:27-37.
Orexin Antagonistleri Orexin -2 reseptör antagonistleri Almorexant a göre uykusuzlukta daha etkili 1. Roth T, Stubbs C, Walsh JK. Sleep. 2005;28:303-307. 2. Hirai K, Kita M, Ohta H, et al. J Biol Rhythms. 2005;20:27-37.