ühedislikte Đstatistiksel Yötele /. AAÇ DENEY -A ÜHENDĐSLĐKTE ĐSTATĐSTĐKSEL YÖNTELER Deeyi aacı, istatistiksel yötelei düzesiz davaış göstee oluşulaa uygulaasıı gösteekti. Çap ve oto devi sayısı ölçüleek alıacak, elde edile veilei istatistiksel aalizi yapılacaktı.. TEORĐ Deey ile ilgili teoik bilgile aşağıda veile kayaklada alıabili : a) 34 des otlaı b) Kual O., Notes O Istuetatio & easueet, ETU, Akaa, 98, pp -8 c) Schek II. J., Theoies Of Egieeig Expeietatio, d ed., cgaw Hill, NY, 968, pp -44 d) Holla, J. P., Expeietal ethods Fo Egiees, 6 th ed., cgaw Hill, 3. YÖNTE Deeyde ve deey souçlaıı değelediileside uygulaacak yöte aşağıda veilişti: a) Boyut belileesi ile ilgili deeylede he gup e az yiibeş ölçü alacaktı. b) oto devi sayısı ölçüüde he gup e az sekiz ölçü alacaktı. c) Ölçülei otalaa değeii ve stadat sapalaıı hesaplayıız. d) Chauveet Kitei i uygulayaak atılacak vei vasa belileyiiz. e) Chauveet Kitei i uyguladıkta soa otalaa değe, stadat sapa, od ve ediaı hesaplayıız. f) Fekas ve göeli fekas diyagalaıı ayı gafik üzeide çiziiz. g) Otalaa değei ve stadat sapası ayı ola Noal Dağılı (Gaussia) eğisii çiziiz. Fekas ve göeli fekas diyagalaı ile oal dağılı eğisii, faklılıklaı göebilek içi ayı ölçekli çiziiz. h) χ (Chi-squae) testii uygulayıız. i) Elde edile dağılıı Noal Dağılıı vee olasılığıı gösteiiz. Noal Dağılı da sapa iktaıı istatiksel öeii vugulayıız. j) Ölçüle büyüklüklei (çap ve döe hızı ), belisizliklei ile bilikte ifade ediiz. (belisizliklei geekli ise yuvalatıız). Otalaa Değe : x = x i i= Stadat Sapa : σ = ( xi x i= ) ode : E sık teka ede veidi. edia Noal Dağılı : : Veile küçükte büyüğe sıaladığı zaa otada kala değedi. (Çift vei sayısıda ota iki değei otalaası alıı.) P ( x x ) σ ( ) x = e σ π Chi-Kae Testi : Bulua değe ile hipotez kabul veya ed edili.
ühedislikte Đstatistiksel Yötele / Topla Chi-Kae Değei : X ( O E = i= E O : Gözlee Değe, E : Beklee Değe ) Sebestlik Deecesi : F = -k F : sebestlik deecesi, : gözle sayısı, k : liitlei sayısı Öek: Palto Giye ot Giye Yağuluk Giye Ekek 5 0 Baya 7 9 7 Yukaıdaki vei seti içi F = 6-3 = 3 olu Topla Chi-Kae değei ve Sebestlik değei içi tabloda kitik değe okuu, bu değe topla Chi-Kae değeide büyük olusa hipotez ed edili. 4. CĐHAZ VE GEREÇLER : Deeylede aşağıdaki cihazla kullaılacaktı. a) 0-5 ölçe kapasiteli, 0.0 hassasiyetli ikoete (Şekil ). b) Dijital takoete (Şekil ). c) Çap ölçüüde ayı alzeede kesiliş silidi uuele ve hız ölçüüde elektik otou kullaılacaktı. ikoete Dijital Takoete
Atalet oetii Belileesi /3.GĐRĐŞ DENEY -B ATALET OENTĐNĐN BELĐRLENESĐ Kolola, kiişle gibi yapısal elealala, akia paçalaıı tasaııda atalet oetii öeli bi yei vadı. Öeği α açısal ivesiyle döe bi cise etkiye et oet cisi açısal ivesiyle doğu oatılıdı ve oatı sabiti de atalet oetidi. (Newtou haeket deklei = Iα ). I atalet (eylesizlik) oeti, döe ekseie, cisi şeklie ve büyüklüğüe bağlıdı.. TEORĐ. Roto Atalet oetii Buluası Şekil. Çift Telli Sakaç Jioskop otouu atalet oeti Şekil. de göüle çift telli sakaçta yaalaaak buluabili. Roto kütlesi, tellei uzuluğu L ve aalaıdaki esafe d olsu. He bi teldeki geile kuvveti g/ di. Roto, dikey eksei etafıda küçük bi θ açısı kada dödüülüse, telle düşeyde φ açısı kada ayılı. Eğe he iki açı küçük ise, Lφ =dθ / yazılabili. He bi teldeki geile kuvvetii yatay bileşei F,
Atalet oetii Belileesi /3 F g siφ gφ = = (.) olaak ifade edilebili. Eğe φ =dθ /L yeie koyulusa, F gdθ = (.) elde edili. Dolayısıyla otou dege kouua gei getieye çalışa oet g, g gd θ = F d = (.3) olu. Sistei haeket deklei ise,.. gd J θ + θ = 0 (.4) şeklidedi. Bu dekle, basit haoik bi haeketi taıla. Bu haeketi peiyodu T ise T 4JL = π (.5) gd olaak ifade edilebili. Bu ifadede atalet oeti J çözülüse, J = gd T 6π L (.6) elde edili. 3. CĐHAZLAR Atalet oetii bulak içi bi oto kullaılaak çift telli bi sakaç oluştuuluş ve bu sakaç apaatı taba plakasıa ote edilişti. Atalet oeti buluuke bu sakaç bi kola asılakta, tosiyo salıılaıı peiyodu bi kooeteyle belileekte ve dekle (.6) a göe atalet oeti buluaktadı.
Atalet oetii Belileesi 3/3 4. DENEYĐN YAPILIŞI Atalet oetii Belileesi Yedek otou kliplede çıkaı; askı koluu dışaı dödüü; otou Şekil. de göüldüğü gibi salladıı ve dege duuua getii. Soa, otou düşey eksei etafıda yaklaşık 0 o kada dödüü ve sebest bıakı. Bi kooete yadııyla otou 50 salııı içi geçe süeyi tutu. Tellei boyuu (L) ve aasıdaki esafeyi (d) ölçü. Kullaıla düzeek içi L=0.53, d=0.073 di. Roto kütlesi ise =.09 kg dı. Đşiiz bittiğide asa koluu teka gei dödüü ve otou klip yuvasıa yeleştii. Elde edile değelei kullaaak dekle (.6) da atalet oetii hesaplayı.