İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ BÖLÜM 1 Prof. Dr. Neriman ARAL, Doç. Dr. Ender DURUALP OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARIN GELİŞİM ALANLARINA GÖRE ÖZELLİKLERİ Kazanımlar... 1 İçindekiler... 2 Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Gelişim Alanlarına Göre Özellikleri... 3 Fiziksel Gelişim... 3 Motor Gelişim... 6 Bilişsel Gelişim... 9 Dil Gelişimi... 13 Duygusal Gelişim... 15 Sosyal Gelişim... 17 Cinsel Gelişim... 21 Ahlak Gelişimi... 23 Kaynakça... 27 v
BÖLÜM 2 Prof. Dr. Tanju Gürkan OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI Amaçlar... 29 İçindekiler... 30 Giriş... 31 Eğitim Programı İle İlgili Temel Kavramlar... 32 Türkiye de Okul Öncesi Eğitim Programlarının Hazırlanması Ve Geliştirilmesi Süreci... 37 0-36 Ay Çocuklar İçin Eğitim Programı... 39 Okulöncesi Eğitim Programları... 56 Kaynakça... 80 BÖLÜM 3 Yrd. Doç. Dr. Ebru DERETARLA GÜL OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ORTAMLARI Amaçlar... 81 İçindekiler... 82 Giriş... 83 Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Bina, Bina Çevresi ve Sınıfın Genel Özellikleri... 84 Okulöncesi Eğitim Kurumlarında Sınıf Düzenlemesinde Dikkat Edilecek Noktalar... 86 Sınıf Çevresinin Düzenlenmesi... 90 Sınıfta Öğrenme Alanları ve Özellikleri... 92 Eğitim Modellerine Göre Eğitim Ortamları... 97 Kaynakça... 101 vi
BÖLÜM 4 Doç. Dr. Elif ÇELEBİ ÖNCÜ OKUL ÖNCESİNDE MATERYAL KULLANIMI VE MATERYAL GELİŞTİRME Amaçlar... 103 İçindekiler... 104 Giriş... 105 Okul Öncesi Eğitimde Materyallerin Yeri ve Önemi... 105 Kaynakça... 124 BÖLÜM 5 Yrd. Doç. Dr. Özgül POLAT AKTİF ÖĞRENME Amaçlar... 125 İçindekiler... 126 Aktif Öğrenme Nedir?... 127 Aktif Öğrenmede Kuramsal Temeller... 129 Aktif Öğrenmenin Özellikleri... 131 Aktif Öğrenmenin Amaçları... 133 Aktif Öğrenmenin Nitelikleri... 133 Aktif Öğrenmenin Yararları... 135 Aktif Öğrenmenin Avantajlı Yönleri... 136 Aktif ve Pasif Öğrenenler Arasındaki Farklılıklar... 136 Aktif Öğrenmede Öğretmenin Rolü... 139 Aktif Öğrenmede Öğrencinin Rolü... 140 Aktif Öğrenme Yöntem ve Teknikleri... 142 Kaynakça... 147 vii
BÖLÜM 6 Prof. Dr. Alev ÖNDER OKUL ÖNCESİNDE EĞİTİCİ DRAMA UYGULAMALARININ ÖNEMİ VE UYGULAMA İLKELERİ Amaçlar... 149 İçindekiler... 150 Eğitici Drama Nedir?... 151 Niçin Eğitici Drama?... 151 Eğitici Dramanın Farklı Eğitim Alanlarında Farklı Amaçlar İçin Kullanılması... 151 Farkındalık Eğitimi ve Drama... 152 Sorunlu Davranışları Olan Öğrencilerden Oluşturulan Gruplarda Eğitici Drama... 153 Sosyal Becerilerin Kazandırılması Çalışmalarında Eğitici Drama... 154 Öğrencilerin Kendilik Değerlerini Yükseltmek için Eğitici Drama... 154 İnsani Değerler Eğitiminde Eğitici Drama... 154 Okulöncesi Dönemi Çocuğunun Temel İnsan İhtiyaçları Açısından Eğitici Drama... 155 Anne- Baba Eğitimiyle İlgili Danışma Çalışmalarında Eğitici Drama... 156 Özel Eğitim ve Eğitici Drama... 157 Öğretmenlere Destek Çalışmalarında Eğitici Drama... 158 Eğitici Dramanın Yapısı ve Uygulanma Aşamaları... 164 Eğitici Drama Etkinlik Örneği... 172 Kaynakça... 176 viii
BÖLÜM 7 Prof. Dr. Belma TUĞRUL OYUN TEMELLİ ÖĞRENME Amaçlar... 177 İçindekiler... 178 Oyun ve Öğrenme... 179 Eğitimin Amacı ve Oyun... 179 Her Çocuk Farklı Şekilde Öğrenir - Öğrenme Stilleri... 183 Etkili Öğrenme Ortamları... 184 Farklılıkları Avantaja Dönüştüren Etkili Bir Öğrenme Fırsatı Olarak Oyun... 187 Oyun Temelli Öğrenme... 188 Yapılandırılmamış İlgi-Oyun Köşelerinde Çocuk Merkezli Oyunlar... 192 Yarı Yapılandırılmış Oyun Etkinliklerine Örnekler:... 194 Oyun Temelli Öğrenmenin Üstün Yönleri... 198 Kaynaklar... 203 BÖLÜM 8 Prof. Dr. Rengin ZEMBAT OKUL ÖNCESİNDE PROBLEM ÇÖZME VE BEYİN FIRTINASI Amaçlar... 207 İçindekiler... 208 Problem Çözme... 209 Problem Çözmenin Olumlu Yönleri... 210 Okul Öncesi Dönem Çocuğu ve Problem Çözme... 211 Beyin Fırtınası... 220 Beyin Fırtınası Tekniği ni Uygulamada Dikkat Edilecek Noktalar... 221 Etkili Bir Beyin Fırtınasının Aşamaları... 221 Beyin Fırtınası nın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü... 223 Beyin Fırtınası Uygulamalarında Yapılması Gerekenler... 224 Beyin Fırtınası Tekniği nin Türleri... 225 Beyin Fırtınası Tekniği nin Yararları... 226 Beyin Fırtınası Tekniği nin Sınırlılıkları... 227 Okul Öncesi Eğitimde Beyin Fırtınasının Kullanımı... 228 Problem Çözme Etkinlik Örnekleri... 229 Kaynakça... 235 ix
BÖLÜM 9 Doç. Dr. Gülden UYANIK BALAT OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE ANLATIM, TARTIŞMA, SORU CEVAP, ÖRNEK OLAY, GEZİ GÖZLEM VE GÖSTERİ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Amaçlar... 239 İçindekiler... 240 Giriş... 241 Anlatım Yöntemi... 242 Grup Tartışması... 246 Soru Cevap Yöntemi... 249 Örnek Olay... 253 Alan Gezileri ve Gözlem... 256 Gösteri Yöntemi... 259 Kaynakça... 263 BÖLÜM 10 Prof. Dr. Fatma ŞAHİN OKUL ÖNCESİNDE KAVRAM HARİTALARI-ANALOJİLER VE DENEY Amaçlar... 265 İçindekiler... 266 Giriş... 267 Okulöncesinde Kavram Haritaları... 267 Kavram Haritalarının Faydaları... 268 Kavram Karikatürleri... 274 Okulöncesinde Analojiler (Benzetmeler)... 276 Okulöncesinde Deneyler... 280 Oynayarak Keşfetmenin Kademeleri... 287 Kaynakça... 290 x
BÖLÜM 11 Prof. Dr. Tanju GÜRKAN PROJE YAKLAŞIMI Amaçlar... 291 İçindekiler... 292 Giriş... 293 Proje Yaklaşımının Tanımı... 294 Tema Ünite Proje Farkı... 295 Proje Çalışmaları ile Sistematik Öğretimin Karşılaştırılması... 296 Proje Yaklaşımının Özellikleri... 302 Okul Öncesi Eğitimde Proje Yaklaşımının Amaçları... 302 Proje Çalışmalarında Öğretmenlerin Sorumlulukları... 308 Proje Çalışmalarında Öğrencilerin Sorumlulukları... 308 Proje Çalışmalarının Yararları... 310 Uygulanmış Proje Örneği... 312 Kaynakça... 319 BÖLÜM 12 Prof. Dr. Rengin ZEMBAT, Yrd. Doç. Dr. Atiye ADAK ÖZDEMİR, Dr. Burcu ÖZDEMİR BECEREN HİKÂYE VE ÖYKÜLEŞTİRMENİN OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE YÖNTEM OLARAK KULLANILMASI Amaçlar... 321 İçindekiler... 322 Giriş... 323 Okul Öncesi Dönemde Hikâye Kitaplarının Yararları... 325 Okul Öncesi Dönemde Öyküleştirme (Hikâyeleştirme) ve Bir Yöntem Olarak Öğretim Sürecinde Kullanılması... 326 Öyküleştirme Yönteminin İlkeleri... 329 Sonuç... 331 Etkinlik Örnekleri... 332 Kaynakça... 337 xi
BÖLÜM 13 Yrd. Doç. Dr. Ercan MERTOĞLU MÜZİKLE ÖĞRETİM Amaçlar... 339 İçindekiler... 340 Giriş... 341 Okul Öncesi Dönemde Müzik ve Eğitim İlişkisi... 342 Okul Öncesi Dönemde Müzik Gelişimi... 347 Okul Öncesinde Müzik Etkinliklerinde Öğretmen, Eğitim Ortamı ve Materyal... 360 Etkinlik Örneği... 367 Kaynakça... 373 BÖLÜM 14 Doç. Dr. Neslihan AVCI OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE AİLE KATILIMI Amaçlar... 375 İçindekiler... 376 Giriş... 377 Okul-Aile İlişkileri... 377 Aile Katılımının Yararları... 380 Aile Katılımının Engelleri... 382 Aile Katılım Düzeyleri... 384 Aile Katılımı Etkinlikleri... 386 Söyleşi ve Konferanslar... 391 Eğitim Panoları... 393 Anne-Baba Kütüphanesi ve Makale Kutusu... 393 Kitapçılar... 393 Haber Mektupları... 394 İletişim Etkinlikleri... 397 Ev Ziyaretleri... 397 Okul Aktivitelerine Katılım... 398 Aile Katılımı Sürecinde Değerlendirmenin Önemi... 398 Kaynakça... 401 xii