T.C BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ HEMŞİRELİK HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ 2017 YILI I. DÖNEM HİZMET İÇİ EĞİTİM PROGRAMI İLAÇ GÜVENLİĞİ Hemşire Rabia Köksal
İLAÇ GÜVENLİĞİ NEDİR? Hastaların tedavilerinde kullanılacak olan tüm ilaçların; temininden saklanmasına, order edilmesinden, transferine, uygulanmasından uygulama sonrası izlemine kadar her aşamada güvenli kullanımı sağlamak amacıyla yapılan düzenlemelerdir.
İlaç Güvenliği uygulamaları sadece hastanın hayati tehlikesini önlemek için değil aynı zamanda çalışan güvenliği içinde önemli bir prosedürdür. İlaç hataları hastanelerdeki önlenebilir hataların içerisinde en ön sıralarda yer almaktadır.
SORUMLULAR Doktorlar Hemşireler Eczacılar ve eczane personeli Sağlık personeli Farmakovijilans sorumlusu
Sağlık Bakanlığı 2012 verilerine göre İlaç güvenliği ile ilgili hatalar Tüm tıbbi hataların %18-22 sini kapsamaktadır
İlaç Güvenliğinde En Sık Rastlanılan Sorunlar Bilgi yetersizliği Hasta ile ilgili bilgi eksikliği Kuralların çiğnenmesi Unutkanlık, yorgunluk, dikkatsizlik Yazım hataları Verilecek ilacın doğrulanmasında hatalar İlacın dozunun doğrulanmasında hatalar İlgili servisler arasında iletişim eksikliği İnfüzyon pompalarına bağlı hatalar Yetersiz monitorizasyon Hazırlama hataları Standardizasyon olmayışı
Advers Etki Nedir? Bir hastalığın teşhis veya tedavisi amacıyla kabul edilen normal dozlarda kullanımında ortaya çıkan zararlı ve amaçlanmamış etkiye denir
İlaç Uygulaması Sonrası Advers Etki Geliştiyse!!! Gözlenen advers ilaç etkileri Advers Etki Bildirim Formu kullanılarak Farmakovijilans Sorumlusuna iletilir. İlgili hekim ve hemşirenin olası bir advers etkiden kuşku duyması, bildirim için yeterlidir (Bildirimi yapan advers etkiden emin olmak zorunda değildir)
Advers etki bildiriminde, mahremiyet ilkesi gereği etkilenen hastanın kimliği gizli tutulur; ancak bildirimi yapanın kimliği açık olarak yazılır. Advers etki kuşkusu olan ilacın (ürünün) ambalajı, bildirimi yapan tarafından mutlaka saklanır. Advers Etki Bildirim Formu doktor tarafından doldurulur. Hemşire ise Olay Bildirim Formu ile durumu kayıt altına alarak, bildirimini Kalite Yönetim Birimine yapar.
Özel nitelikli ilaç gruplarına yönelik düzenleme bulunmalıdır. Acil Pediatrik İlaçlar Görünüşü Benzer İlaçlar Yazılışı ve Okunuşu Benzer İlaçlar Psikotrop İlaçlar Narkotik İlaçlar Işıktan Korunması Gereken İlaçlar Yüksek Riskli İlaçlar Hazırlanması özel teknik/teçhizat/uzmanlık gerektiren ilaçlar
Özel nitelikli ilaç gruplarına yönelik listeler hazırlanmalıdır. Listeler kullanım alanında bulunmalı ve etkin kullanılmalıdır. Acil pediatrik ilaçlar, yazılışı, okunuşu, görünüşü birbirine benzeyen ilaçlar ve yüksek riskli ilaçların dolaplardaki yerleşimi muhtemel hataları engelleyecek şekilde yapılmalıdır. Orijinal ambalajında uyarıcı bir unsur bulunmayan yüksek riskli ilaçlar için uyarıcılar kullanılmalıdır (renkli etiketleme gibi).
Narkotik İlaçlar Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar (narkotik ilaçlar) kilitli alanlarda bulundurulmalıdır. İlaçların devir teslimi yapılmalıdır. Devir teslim kayıtlarında; o İlaçtan hangi hastaya kaç adet kullanıldığı, o İlacın kullanıldığı tarih, o İlacı kimin uyguladığı, o Teslimde kaç adet ilaç teslim edildiği, o Teslim alan ve teslim edenlerin imzaları bulunmalıdır.
Hastanın Yanında Getirdiği İlaçlar: Hemşire hastanın yanında yer alan, evde kullandığı ve hastanede kullanmaya devam edeceği ilaçları Hasta İlaçları Teslim Formu ile teslim almalı ve hastaya ait olan ilaç dolabına yerleştirmelidir. Hastanın evden getirdiği ilaçlar kaydedilse dahi order edilmediği sürece hemşire tarafından uygulanamaz.
Teslim alınan ilaçların miat kontrolü yapılmalı, İlaçlar hekim tarafından da kontrol edilmelidir. İlaçlar hemşire tarafından uygulanmalıdır. İlaçların miadı geçmişse hastaya haber verilerek imha edilir. İlaçlar kullanılmayacaksa hasta yanında bırakılmaz. Taburcu olurken veya başka servise transport sırasında hastaya teslim edilir. Teslim edilen ilaçlar hasta dosyasına kaydedilir.
Çoklu Kullanımı Olan İlaçlar Çoklu kullanımı mümkün olan göz damlaları, pomatlar, şuruplar gibi ilaçların üzerine açılma tarihi yazılır. Açıldıktan sonra 15 gün içinde (ambalajında aksi bildirilmemişse) tüketilmemesi durumunda kalan ilaç enfekte kabul edilir ve kurallara uygun imhası gerçekleştirilir.
Heparin ve İnsülin gibi multidoz ilaçların üzerine de, açan tarafından: İlaçların açılış tarihi ve saati yazılır. İlacın ağzı dezenfekte bir materyalle kapatılarak 28 gün kullanılabilmektedir.
Sözel Order Uygulama Sözel order kullanılması gerektiğinde Sözel Order Uygulama Talimatı uygulanır. Alınan sözel order geri okunarak doğrulanır. Hasta Tabelası na kaydedilir. En geç 2 saat içinde order ettirilmelidir. Yüksek Riskli İlaç Listesinde bulunan ilaçlarda sözel order uygulanmaz.
İlaçların Güvenli Transferi ve Saklanması İlaçlar, kapalı kaplarda ve kişiye özel olarak hazırlanmalı, kapların üzerinde hastaların kimlik tanımlayıcı bilgileri bulunmalıdır. Tüm ilaçlar ve tıbbi malzemeler ambalajlarında belirtilen koşullarda ve mümkünse orijinal ambalajında saklanmalıdır. Üretici Firma Tarafından Renkli Cam Ambalajda Piyasaya sürülen her ürün için Işıktan Korunmalı önyargısı geliştirilmelidir.
Işıktan Korunması Gereken İlaçlar Listesi de bulunan ilaçlar Direkt güneş ışığına maruz bırakılmaz. Taşınması ve saklanması sırasında orijinal kutularında ya da ışıktan korunaklı ambalajlarda saklanması sağlanır. Enjektöre çekilerek bekletilmesi gereken ilaçlar için de dikkatli davranılmalıdır.
Buzdolabında Saklanması Gereken İlaçlar Listesinde bulunan ilaçlar Sıcaklık kalibre ısı ölçerlerle izlenen buzdolaplarında muhafaza edilir. Sıcaklık ve nem durumları düzenli izlenir. Mümkünse hafızalı ve uyarılı sistemler kullanılır.
Stok Kontrolü İle İlgili Hatalar Son kullanma tarihi geçmiş ürünlerle oluşan hatalar tahminen % 2-5 i oluşturuyor.
Maliyet/yararlılık açısından en yakın miadlı olanların öncelikli tüketilmesi sağlanır. Yakın miadlı (miadının bitmesine 3 ay kalan) Miadı Yakın İlaç mavi etiket yapıştırılması gerekir. Tüketilme olasılığı olmayan ilaçlar miadına en az 3 ay kala İlaç İade Formu ile eczaneye iade edilir.
Hastalara ilaç verilirken 9 doğru ilkesi gözetilir: Doğru hasta olduğu; order ile hasta bilekliği üzerindeki demografik bilgi karşılaştırılarak doğrulanır. Doğru ilaç Doğru doz Doğru yol Doğru zaman Doğru form Doğru veriliş süresi Bunlara ek olarak göze, kulağa ya da özellikli bir tarafa uygulanacak ilaçlar için ayrıca, doğru taraf olduğu order ile tedavi kartı karşılaştırılarak doğrulanır. Yapılan işlem doğru şekilde kayıt altına alınır.
Hazırlanmış olarak saklanan ilaçlar, hazırlayan tarafından etiketlenerek üzerine: tarih saat ilaç adı veriliş yolu sulandırma oranı hazırlayan kişinin bilgisi yazılır.
Şayet kullanılmadı ise ilacın özelliğine göre uygun sürede İlaç/Malzeme İmha Talimatı na uygun şekilde bekletilmeden imha edilir.
Teşekkürler...