T.C SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

T.C SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ UYGULAMASI I DĠġLĠ KUTUSU TASARIMI HAZIRLAYAN EKREM ÖZTÜRK 091210072 DANIġMAN PROF. DR. H. SELÇUK HALKACI KONYA/2013

İçindekiler Tablosu KULLANILAN SİMGELER.. iv ÖNSÖZ vi ÖZET.. vii 1. GİRİŞ... 1 1.1 Konik Dişli Çarklar... 3 1.1.1 Konik Dişlinin Kullanıldığı Yerler... 3 1.1.2 Konik Dişlilerin Çalışma Pozisyonları... 3 1.2 Dişli Kutuları... 4 1.2.1 Dişli Kutularının Kullanıldıkları Yerler... 5 1.2.2 Bir Dişli Kutusu Tasarımı Nelere Bağlıdır... 5 2. VERİLEN BİLGİLER VE İSTENENLER... 7 3. ELEKTRİK MOTORUNUN SEÇİMİ... 8 4. KADEMELERİN BELİRLENMESİ VE DİŞ SAYILARININ HESABI... 11 4.1 Dişli Sayılarının Belirlenmesi... 11 5. DÖNDÜRME MOMENTLERİ HESABI... 12 6. MODÜL VE TEMEL DİŞLİ BOYUTLARININ HESABI... 14 6.1 Dişli Malzemeleri ( 1. Kademe )... 14 6.2 Diş Kökü Kırılmasına Göre Ortalama Modül (mo)... 14 6.3 Aşınma Ve Ezilmeye Göre Ortalama Modül(mo)... 15 6.4 Standart Modülün(en büyük modül ma) Belirlenmesi... 15 6.5 Çarkların Mukavemet Kontrolü... 15 6.5.1 Eğilmeden Ötürü Diş Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol... 15 6.5.2 Yüzey Ezilmesi Açısından Kontrol... 15 6.6 Dişli Malzemeleri (2.Kademe)... 16 6.7 Diş Kökü Mukavemetine Göre Modül... 17 i

6.8 Diş Yüzeyi Ezilmesine Göre Modül (Yumuşak Çark Dikkate Alınır.)... 17 6.9 Çarkların Mukavemet Kontrolü... 17 6.9.1 Eğilmeden Ötürü Diş Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol... 17 6.9.2 Ezilme Açısından Kontrol... 18 7. MİL ÇAPLARI VE MUKAVEMET KONTROLLERİ... 19 7.1 Yatakların İsimlendirilmesi Ve Yataklara Gelen Kuvvetlerin Bulunması... 19 7.2 Birinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü... 23 7.3 İkinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü... 25 7.4 Üçüncü Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü... 30 8. RULMANLI YATAKLARIN HESAPLANMASI VE SEÇİMİ... 34 8.1 Giriş Milinin Yataklanması... 34 8.1.1 A Yatağının Seçimi... 34 8.1.2 B Yatağının Seçimi... 34 8.2 Ara Milin Yataklanması... 35 8.2.1 C Yatağının Seçimi... 35 8.2.2 D Yatağının Seçimi... 36 8.3 Çıkış Milinin Yataklanması... 36 8.3.1 E Yatağının Seçimi... 36 8.3.2 F Yatağının Seçimi... 37 9. KAMALARIN HESAPLANMASI... 38 9.1 Z2 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama)... 38 9.2 Z4 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama)... 38 10. MONTAJ VE DEMONTAJ... 40 10.1 Giriş Mili Alt Montajı... 40 10.2 Ara Mil Alt Montajı... 40 10.3 Çıkış Mili Alt Montajı... 40 10.4 Alt Montajların Alt Gövde Üzerine Yerleştirilmesi... 40 ii

10.5 Merkezleme Pimleri İle Üst Gövdenin Alt Gövde Üzerine Oturtulması... 40 10.6 Alt Ve Üst Gövdenin Cıvata Ve Somunlarla Bağlanması... 41 10.7 Kapakların Gövdeye Bağlanması... 41 11. SONUÇ... 42 12. KAYNAKLAR... 43 13. EKLER... 44 iii

KULLANILAN SĠMGELER ng : giriş devri (dev/dk) nç : çıkış devri (dev/dk) Pg : giriş gücü (dev/dk) η : verim i : çevrim oranı Md : döndürme momenti (N.mm) Me : eğilme momenti (N.mm) ψ : diş genişlik katsayısı Kf : form faktörü ε : kavrama oranı Kd : dinamik yük faktörü Kb : çap büyüklüğü faktörü Ky : yüzey pürüzlüğü faktörü Kt : teorik gerilme yığılması faktörü Kç : çentik faktörü q : çentik hassasiyeti S : emniyet katsayısı ζak : akma gerilmesi (N/mm2) ζk : kopma gerilmesi (N/mm2) ηak : akma burulması (N/mm2) ηk : kopma burulması (N/mm2) ζetd : tam değişken zorlanmada malzemenin sürekli mukavemet sınırı (N/mm2) ζem : makine elemanının emniyetli gerilme değeri (N/mm2) Pmax : maksimum basınç değeri (N/mm2) Pem : emniyetli basınç değeri (N/mm2) m : dişli modülü (mm) b : diş genişliği (mm) z : diş sayısı (adet) d : yuvarlanma dairesi çapı (mm) d0 : ortalama yuvarlanma(taksimat) dairesi çapı (mm) db : diş başı dairesi çapı (mm) da : enbüyük dış yuvarlanma dairesi çapı(mm) iv

dt h a Fç Fr Fe d b h t1 t2 L Lh C : taban dairesi çapı (mm) : baş yüksekliği (mm) : eksenler arası mesafe (mm) : çevresel kuvvet (N) : radyal kuvvet (N) : eksenel kuvvet(n) : mil çapı : kama genişliği (mm) : kama yüksekliği (mm) : kamanın mil içinde kalan kısmı (mm) : kamanın dişli içinde kalan kısmı (mm) : kama boyu (mm) : rulman ömrü (saat) : dinamik yük sayısı (kn) v

ÖNSÖZ Makine Mühendisliği Uygulamaları 1 dersi kapsamında 2 kademeli giriş-çıkış mil pozisyonu birbirine dik olan dişli kutusu projelendirilmiştir. Bu projede dişli kutusu tasarımında boyutlar, mukavemet kontrolü ve kullanılan malzeme kalitesi göz önünde bulundurulmuştur. Bu proje bir dişli kutusu tasarımında gerekli olan dişlilerin, millerin rulmanlı yatakların ve kamaların boyut ve mukavemet hesaplarını ve ayrıca üretimi için gerekli olan teknik resimleri içerir. Proje süresince Solidworks CAD yazılımını bana etkin bir biçimde öğreten, tasarımda bana büyük faydaları olan danışman hocam Prof. Dr. H. Selçuk HALKACI ya teşekkürü bir borç bilirim. OCAK 2013 Ekrem ÖZTÜRK vi

ÖZET Proje çalışması kapsamında, çıkış gücü 2 KW, çıkış devri 28 d/dk olan dişli kutusu tasarımı yapılmıştır. Bu özelliklere sahip bir dişli kutusunu tahrik etmek için ekonomik faktörler ve verimler göz önüne alınarak; çıkış gücü 3 KW ve çıkış devri 1000 d/dk olan GAMAK marka IE1 grubu 6 kutuplu Alüminyum gövde AGM 132 S 6 numaralı alternatif akım (AC) elektrik motorunun kullanılmasına karar verilmiştir. Giriş ve çıkış devir sayıları göz önüne alınarak, tasarımı yapılacak dişli kutusunun 2 kademeli olacağına karar verilmiştir. Hareket iletimi dik olduğu için konik dişliler ve düz dişliler kullanılmıştır. Gerekli çevrim oranını elde edebilmek için dişlilerin diş sayıları seçilmiştir. İstenen, uygun olan konstrüksiyon boyutları da hesaba alınıp dişlilerin emniyetli bir biçimde çalışabilmeleri için uygun malzemeler seçilmiş, modül hesabı yapılmıştır ve dişlilerin boyutları belirlendikten sonra yataklar arası mesafe tayin edilerek, dişlilere ve yataklara gelen kuvvetler hesaplanmıştır. Bu kuvvetler doğrultusunda; kesme ve eğilme momenti diyagramları çizilmiş, uygun mil malzemesi mil çaplarını emniyetli bir biçimde çalıştıracak şekilde seçilmiştir. İstenilen ömrü elde edebilmek için rulmanlı yatak hesaplamaları yapılmış ve dişlilerin millere nasıl bağlanacakları belirlenmiş, gerekli kama hesaplamaları yapılmıştır. Konstrüksiyona en uygun bağlantı şekli uygu kaması şeklinde belirlenmiştir. Solidworks programını kullanarak dişli kutusunun al gövdesi, üst gövdesi ve kapakları tasarlanmış ve bunları birbirine bağlayan cıvata, somun ve vidalar flanş ve kapak büyüklüklerine uygun olarak seçilmiştir. vii

1. GĠRĠġ Güç ve devir ileten elemanlardan en çok kullanılan dişli çark mekanizması olup, en az iki dişliden oluşan bir sistemdir. Güç iletme bakımından, mekanizmanın bir döndüren ve bir veya birkaç döndürülen elemanı vardır. Genellikle mekanizmanın küçük dişlisine pinyon diğerine çark denir. Dişli çark mekanizmalarında millerin birbirlerine göre konumları; paralel, kesişen veya aykırı durumda olabilir. Buna göre de kullanılan dişli çarklar; silindirik dişli çarklar, konik dişli çarklar ve vida mekanizması olarak üç ana sınıfa ayrılırlar. Her sınıfın da diş şekline göre kendi alt grupları mevcuttur. Eksenleri aynı düzlemde paralel olan iki mil arasında güç ve devir ileten çarklara silindirik veya alın dişli çarklar denir. Dişlerin yönü çark eksenine göre paralel ise düz silindirik, eğik ise helisel silindirik veya çift helisel silindirik (ok) dişli çark adını alırlar. Ayrıca çarklar, birbirinin dışında veya içinde yuvarlamalarına göre dış veya iç silindirik dişli çarklar şeklinde adlandırılırlar. İç dişli çarklar düz, helisel ve çift helisel olabilirler.(şekil1.1) Herhangi bir dişli çarkın yarıçapı sonsuz yapıldığında kremayer denilen çubuk şeklinde bir dişli eleman elde edilir. Bu elemanın düz veya helisel silindirik dişli çarkla çalışmasına göre düz kremayer mekanizması veya helisel kremayer mekanizması meydana gelir. Eksenleri aynı düzlemde bulunan fakat kesişen iki mil arasında güç ve devir ileten çarklara konik dişli çarklar denir.(şekil1.1) Dişlerin uzunluk yönündeki durumlarına göre düz helisel veya eğrisel konik dişliler vardır. Eksenleri aynı düzlemde olmayan miller arasında güç ve devir ileten dişli çarklara spiral dişli çarklar denir.(şekil1.1) Bu dişlilerin pratikte çok kullanılan özel bir hali, uzayda eksenleri birbirine dik olan sonsuz vida mekanizmasıdır. Bu mekanizmanın silindirik ve globoid tipleri vardır. Ayrıca spiral dişli çark grubuna dâhil olmayan fakat eksenleri aynı düzlemde olmayan ve keşismeyen hipoid konik dişliler de vardır. 1

ġekil 1.1 Dişli Çark Çeşitleri 2

1.1 Konik DiĢli Çarklar Eksenleri kesişen millerde kuvvet ve hareket iletmek için kullanılan ve yanal yüzeylerinin çevresine ve kesik koni tepe noktasında birleşecek şekilde dişler açılmış dişli çarklardır. Düz konik dişli çarklar ince tarafı tabana paralel bir şekilde kesilmiş bir koninin yan yüzeylerine özel tezgâhlarda eşit aralıklarla diş açılması ile meydana gelir.bu dişliler genel olarak eksenleri arasındaki açı 90 olan miller için kullanılır. Herhangi bir açı içinde konik dişliler üretilebilir. Yüksek hız ve fazla güç aktaran miller için helisel konik dişliler, eksenleri kesişmeyen miller içinde hypoid konik dişliler kullanılır. 1.1.1 Konik DiĢlinin Kullanıldığı Yerler Genellikle kuvvet ve hız aktarmalarının, eksenleri kesişen miller aracılığı ile yapıldığı sistemlerde kullanılır. Oldukça büyük kuvvetlerin taşınmasında, kuvvet makinelerinin taşınmasında ve taşıtların dişli kutularında çok kullanılır. 1.1.2 Konik DiĢlilerin ÇalıĢma Pozisyonları Dik ÇalıĢan Konik DiĢliler Eksenlerin kesişme noktası büyük dişlinin bölüm dairesi yüzeyinin üst tarafındadır. Eksen açıları Σ = 90 dır. ( δ 1 + δ 2 = 90 ) ġekil 1.2 Dik Çalışan Konik Dişli Ġçten ÇalıĢan Konik DiĢliler Kesişme noktası bölme dairesi yüzeyi altındadır. Nadiren kullanılan dişli çark çeşitlerindedir. Eksen açıları 90 den büyük olan dişli çarklar. Eksenler arası açı Σ > 90 ( δ 1 + δ 2 > 90 ) 3

ġekil 1.3 İçten Çalışan Konik Dişliler DıĢtan ÇalıĢan Konik DiĢliler Eksen açıları 90 den küçük olan dişli çarklardır. Eksenler arası açı Σ > 90 ( δ 1 + δ 2 > 90 ). ġeki1.4 Dıştan Çalışan Konik Dişli 1.2 DiĢli Kutuları Çevrim oranı sabit olan yani tek bir giriş dönme hızına, tek bir çıkış dönme hızı karşılık gelen dişli çark sistemlerine dişli kutusu adı verilir. Dişli kutularının amacı belirli bir değerde çevrim oranı elde etmektir. Çevrim oranı kademeli olarak değişen yani tek bir giriş dönme hızına birçok dönme hızı karşılık gelen sisteme vites kutusu adı verilir. 4

Dişli kutularının seçiminde; Çevrim oranı Güç iletme kabiliyeti Verim Boyut Ağırlık vb. faktörleri dikkate almak gerekir. Makinelerde dişli çarklara alternatif olabilecek hareket ve güç ileten diğer mekanizmalar kayış kasnak mekanizmaları, zincir dişliler ve sürtünmeli çarklar olarak sıralanabilir. Dişli çarkların kayış kasnak mekanizmalarına göre tercih edilme nedenleri şunlardır; 1.Kayış ile kasnak arasındaki kaymadan dolayı çevrim oranı sabit değildir. Bu da elemanları arasında senkronizasyonu gerektiren sistemlerde kullanılmasını engeller. 2.Kayış kasnak mekanizmalarında gergi kuvvetlerinden dolayı mili zorlayan büyük değerde aks kuvveti oluşur. 3.Konstrüktif olarak kayış kasnak mekanizmaları aynı gücü iletebilmek için daha büyük yer kaplar. 4.Kir, toz, nem vb. kayış kasnak mekanizmalarının sürtünme özelliğini azaltır. 1.2.1 DiĢli Kutularının Kullanıldıkları Yerler Dişli kutularının, teknolojideki gelişmeler sayesinde elektrik motorlarının kontrol edilebilme özelliğinin iyileştirilmesi sonucu kullanım alanı azalmaktadır. Günümüzde en çok otomotiv sanayinde olmak üzere yük kaldırmada, konveyörlerde, trenlerde, takım tezgâhlarında ve daha birçok makinede devir yükseltmek veya azaltmak için kullanılmaktadır. Dişli kutusunun uzun ömürlü ve sessiz çalışmasını gerektiren en önemli hususlardan biri yağlamadır. Bir dişli kutusunun yağlanması için genellikle sıvı yağ kullanılır. Yağ kutu içerisindeki bütün parçalara ulaşmalıdır. Yağ sürtünmeyi azaltır, ısınmayı önler. Kutu içerisindeki yağın dışarıya sızmaması için yağ keçeleri itina ile yuvaya yerleştirilmelidir. 1.2.2 Bir DiĢli Kutusu Tasarımı Nelere Bağlıdır 1.Millerin konumuna, yataklama şekline, rijit bir kutuya, 2.Yağlamanın şekline, 3.Soğutma şekline, 5

4.Tepki kuvvetlerinin karşılanması şekline. Örneğin; dişli kutusunda sabitleştirme ayakları. Dişli kutusunun sabitleştirilmesi bir flanş ile motora bağlanması ile olabilir. 5.Kutunun imal şekline (döküm, kaynak) 6.Kutu parçalarının uygun bir şekilde ve yerde bölünmesi. Küçük dişli kutuları çoğu zaman tek parça halinde imal edilirler. Yan taraftan açılan boşluklarla montaj sağlanır. Ancak büyük dişli kutularında kutular yatay olarak millerin düzleminden iki parçaya ayrılır. 7.Kutu havalandırma deliği, yağ doldurma ve boşaltma tapası, yağ seviye kontrolü ve büyük ve ağır dişli kutularında taşıma halkası gibi hususlar konstrüksiyonda önem taşır. 6

2. VERĠLEN BĠLGĠLER VE ĠSTENENLER Verilen bilgiler; Çıkıl gücü: =2 kw Çıkış devir sayısı: =28 Kullanılacak dişli tipleri: Düz konik dişli, Silindirik düz dişli Giriş-çıkış mil pozisyonu: Dik Üretim şekli: Seri üretim Verilen bu bilgiler doğrultusunda, uygun elektrik motorunun seçilmesi, gerekli tüm hesaplamaların yapılması ve çizimlerin yapılması istenmektedir. 7

3. ELEKTRĠK MOTORUNUN SEÇĠMĠ Redüktör çıkış gücünün =2 kw olması istenmektedir. Redüktöre bu çıkış gücünü sağlayabilmek için, redüktörü tahrik eden motorun gücü daha yüksek olmalıdır. Çünkü redüktördeki dişli çarklar ve rulmanlı yataklarda kayıplar meydana gelmektedir. Pratikte dişli çarkların verimi deney ve tecrübelere dayanarak tayin edilir. Dişli çarklar için tavsiye edilen verim değerleri; Konik dişli çarklar için η = 0.96 0.98, Düz dişli çarklar için η = 0,97 0,99 arasındadır. (M.AKKURT. Sayfa 515), Giriş P,g. =. Çıkış ġekil 3.1 Millerde Kaybolan Güç Motor gücü;,motor verimi redüktör giriş gücü;, redüktör çıkış gücü; ve redüktörün toplam verimi ile gösterilirse; > ve = olmalıdır. Birinci kademedeki dişli çarkların(konik çarklar) verimi İkinci kademedeki dişli çarkların(silindirik düz) verimi Rulmanlı yatakların verimi = 0.97 seçildi. = * =0.97*0.98*0.97 =0.922 Buna göre giriş gücü ; = 0.97 seçildi. = 0.98 seçildi. = = 2,17 kw bulunur. 8

Redüktördeki toplam güç kaybı ise; = 2,17 2=0,17 kw olarak bulunur. Redüktöre bu giriş gücünü sağlayabilmek için en az 2,17 KW lık bir elektrik motoru ile tahrik etmek gerekir. Motoru belirlerken motorun verimini de göz önünde bulundurmak gerekir. Elektrik motorlarının devir sayıları standart olup piyasada 3000, 1500, 1000, ve 750 lık motorlar bulunmaktadır. Redüktörler genelde 1000 ve 1500 lık motorlar tercih edilir, 3000 ve 750 lık motorlar ise pek kullanılmazlar bunun nedeni; 3000 lık motorların sahip oldukları yüksek çevresel hız sebebiyle dişlide ki yağ filmini çok inceltmesi ayrıca pinyon ve çarkın kısa sürede aşınmasına sebep olmasıdır. 750 lık motorlar ise fiyat olarak 1500 ve 1000 lık motorlara göre oldukça pahalı, boyutu büyük ve temini zordur.(m.akkurt) Bu nedenlerden dolayı 1000 ve 1500 lık motorlar redüktör için uygundur. Bu iki tip arasında seçim yapmak gerekirse; 1000 lık elektrik motorlarının boyutları, 1500 lık elektrik motorlarının boyutlarından daha büyüktür fakat 1500 dev /dak lık motor kullanırsak kademe sayımız 3 e çıkacaktır. Bu yüzden 1000 dev /dak lık gamak elektrik motoru tercih edilmiştir. GAMAK motor kataloğundan istediğimiz şartlara uygun elektrik motoru olarak AGM 132 S 6 numaralı elektrik motoru seçildi. Tablo 3.1 Elektrik Motorunun Özellikleri Anma Devir Sayısı Giriş Devir sayısı Cinsi Güç Verim ) (KW) 1000 945 AGM 132 S 6 3 0,808 Elektrik Motoru 3 KW P g=2,17 KW ( Redüktör giriş mili) Verim=0,808 9

> =3*0,808=2,42>2,17 olduğundan seçtiğimiz bu elektrik motoru uygundur. Elektrik motorunun seçiminden sonra redüktör özellikleri aşağıdaki gibidir; Giriş gücü: =2,17 KW Giriş devir sayısı: =945 Çıkış devir sayısı: = 28 10

4. KADEMELERĠN BELĠRLENMESĠ VE DĠġ SAYILARININ HESABI Çevrim oranı; bir mekanizmanın en önemli özelliğidir, mekanizmanın fonksiyonunu ifade eder. Çevrim oranını belirlerken ya minimum ağırlık, minimum maliyet vb. optimizasyon programlarından yararlanılır yada çoğu zaman deneyim değerlerinden yararlanılır. Çevrim oranı = = =33,75 bulunur. Dişlilerde kademe hesabı yapılırken şu hesap göz önünde bulundurulur: =1-6 arası (max. 8) (1. kademe) =8-35 arası (max. 45) (2. kademe) (F.C.BABALIK sayfa 781) =45-150 arası (max. 200) (3. kademe) Bizim dişli kutumuzun çevrim oranı =33,75 olduğu için 2 kademeli olacaktır. 1. Kademe konik dişli çarkların çevrim oranı: =(1-1,2) =1,1 33,75=6,5(konikte çok olması istenmez) 2. Kademe düz dişli çarkların çevrim oranı: * =33,75/ 6,5=5,2 olarak hesaplanmıştır. 4.1 DiĢli Sayılarının Belirlenmesi 1 2 90 İçin tg 1=1/ =1/ 6,5 1=9 tg 2 = =6,5 2 =81 bulunur. F.C. Babalık sayfa 799 dan Zg =14*cos 1=14.cos9=13,85 den =14 seçildi. = =6,5 z 2 =6,5.14 =91 dişli alındı. 2. kademe çevrim oranı =5,2 Z1 döndüren dişlide diş sayıları Orta ve yüksek hızlarda z1=14-20 Çok yüksek hızlarda z1=20-30 Düzeltilmiş(tahsisli) dişlilerde z1=9 (Makine Elemanlarının Projelendirilmesi Prof. Dr. A. BOZACI 14/10) Bize uygun olan diş sayısı bu bilgiler doğrultusunda 14-20 arasından seçilebilir. Z3=16 dişli alabiliriz. = =5,2 = =5,2 Z4=5,2.16=83,2 Z4=84 dişli seçildi. Bu durumda toplam çevrim oranı; = * * =33,8 ~ 33,75 yani istenen çevrim oranına en yakın değer olarak bulunur. 11

5. DÖNDÜRME MOMENTLERĠ HESABI 1.kademe konik dişli çark = 0.97 2.kademe düz alın dişli çark = 0.98 Rulmanlı yatakların verimi = 0.97 seçildi. = * =0.97*0.98*0.97= 0.922 Millerdeki devir sayılarını bulalım; 1.mil giriş mili olup kaplinle motor çıkış miline bağlı olduğu için motorun devir sayısı ile aynıdır yani n 1 =945 2.mil devir sayısı = = =145 3.mil devir sayısı = = =27,88=28 D E A B Giriş Md1 Md2 Md3 C F Çıkış ġekil5.1 Millerdeki Döndürme Momentleri Md 1 =9550* (N.mm)=9550* =98116 N.mm Md 2 =9550* =9550* *0.97=138600 N.mm Md 3 =9550* =9550* *0.922=682400 N.mm Gerek miller gerekse dişli çarklar boyutlandırılırken bu momentler S çalışma emniyet katsayısı ile çarpılmalıdır. Çalışma emniyet(darbe) faktörü (S);Tablo 5.1 emniyet faktörünün nasıl seçileceği belirtilmiştir. 12

Tablo5.1 Çalışma Emniyet Faktörü İş makinesi Elektrik motoru Türbin, Çok silindirli Düzgün(Vantilatör, Jeneratör) 1 1.25 Az Darbeli(Takım tezgah., Asansörler) 1.25 1.50 Darbeli(Zımba, Makaslar) 1.75 2 (Bozacı,Makine Elemanları Projelendirilmesi Sayfa 14-28 tablo 14.14) S yi az darbeli sınıfına göre elektrik motoru için 1.25 seçtik. 13

6. MODÜL VE TEMEL DĠġLĠ BOYUTLARININ HESABI 6.1 DiĢli Malzemeleri ( 1. Kademe ) Dişliler için istenen özellikler arasında yüzey sertliği ve mukavemet ön planda olmalıdır. Giriş miliyle yekpare üretim düşüncesiyle(kolay işlenebilirlik için) malzeme olarak 1.kademe için ; pinyon dişli için Fe60 çeliği, büyük dişli için ck45 ıslah çeliği seçildi.(büyük karşılık dişlisinin malzemesi pinyon dişlinin aşınmaması için daha yumuşak seçildi) Pinyon için; k = 590 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 1800 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2,1. 10 5 N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) Büyük dişli için; k = 600 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 1720 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2,1. 10 5 N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) (Bozacı cetvel 1,8 ve 1,9) em 0.55. k/kç; Çentik katsayısı genel olarak Kç=1,5 alınır. (Atilla Bozacı) em 0.55. k/kç =0,55.590/1,5=216 N/mm 2 (pinyon dişli daha sert olduğundan hesapta onun değeri kullanıldı.)diş yüzeyinin taşıyabileceği en büyük basınç Pmax Pem=0,25.HB=0.25*1720=430 N/mm 2 (yüzey basıncında sertlik değeri olarak yumuşak malzeme kullanılır. Sert malzeme ezilme açısından zaten emniyetlidir) 6.2 DiĢ Kökü Kırılmasına Göre Ortalama Modül (mo) Hesaplarda ortalama modül kullanılır. Standart modül ma (m) dır. m 0 = Çalışma emniyet faktörü S=1,25 alındı ( Bozacı, az darbeli cetvel 14.4 ) Genişlik oranı =b/da=0,76(i=6,5, z1=14 için Bozacı Cetvel 14.6 dan alındı.) Dinamik yük faktörü Kd=1,25 ( v 10 tahmin edilerek normal bir işçilik için Bozacı Cetvel 14.3 ten ) Form faktörü için eşdeğer diş sayılarını bulalım: 14

z z 1 e 1 cos 1 z z 2 e 2 cos 2 14/cos9=14,2 91/cos81=582 bulundu. Kfe ze1=14,2 için Bozacı Cetvel 14,2 den emniyetli tarafta kalınarak 3,33 alındı. Kavrama oranı emniyetli tarafta kalınarak 1,25 alındı. m 0 = = 1,71 6.3 AĢınma Ve Ezilmeye Göre Ortalama Modül(mo) m 0 = m 0 = =3,2 bulunur. 6.4 Standart Modülün(en büyük modül ma) Belirlenmesi Ma=mo/ =3,2/(1-0,76.sin9)=3,63 standart modül olarak ma=4 mm alındı.(bozacı Cetvel 14.4).Buna göre mo=3,5 alındı. 6.5 Çarkların Mukavemet Kontrolü 6.5.1 Eğilmeden Ötürü DiĢ Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol ζ emax = ζ em olmalı. F ç = = = 1119 N b= = =0,76.14.4=43mm ζ emax = =23< em= 370 N/mm 2 EMNĠYETLĠDĠR. 6.5.2 Yüzey Ezilmesi Açısından Kontrol P max = K m * K α * K ϵ * P em K m = =270 do=da-b.sin =ma.z1- b.sin =4.14-43.sin9=50 mm bulunur. 15

K α = cos sin 1 1 =1.76, K ε = =0.894 Olur.(Diş uzunluk katsayısı) Pmax=270.1,76.0,894. =221< Pem =430 olduğundan ezilme açısından da EMNĠYETLĠDĠR. Tablo 6.1 1. Kademe Dişli Çarklar Dış modül m 0 m a1 =4 mm m a2 =4 mm Diş Sayıları Z 1 =14 Z 2 =91 Genişlik b= Ψ* d a = m a * z 1 * Ψ b=43 b=43 En büyük Dış Yuv.D.Çapı d a =m a * Ψ d a1 =56 mm d a2 =364 mm DişBaşı Dairesi Çapı=d b =d a +2m a d ab1 =64mm d ab2 =366 mm Diş Taban Dairesi Çapı= d t =d a -2.4m a d t1 =46 mm d t2 =363mm Ortalama Modül=m o = m a * (1-Ψ ) m o1 =3,5 m o2 =3,5 Ortalama Yuvarlanma Dairesi Çapı= d 01 =50 mm d 02 =322 mm d 0 =d a -b* Çark Malzemeleri Fe 60 Ck45 6.6 DiĢli Malzemeleri (2.Kademe) Z3=16 z4=84 olarak belirlenmişti. Pinyon dişli için Fe70 (mille yekpare üretilmek isteniyor),büyük dişli için ck35 seçildi. Pinyon dişli için; k = 690 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 2100 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2,1. 10 5 N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) Büyük dişli için; k = 600 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 1720 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2,1. 10 5 N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) (Bozacı cetvel 1.8 ve 1.9) em 0.55. k/kç ; Çentik katsayısı genel olarak Kç=1,5 alınır. (Atilla Bozacı) 16

em 0.55. k/kç =0,55.690/1,5=253 N/mm 2 (pinyon dişli daha sert olduğundan hesapta onun değeri kullanıldı.)diş yüzeyinin taşıyabileceği en büyük basınç Pmax Pem=0,25.HB=0.25*1720=430 N/mm 2 (yüzey basıncında sertlik değeri olarak yumuşak malzeme kullanılır. Sert malzeme ezilme açısından zaten emniyetlidir.) 6.7 DiĢ Kökü Mukavemetine Göre Modül Diş genişliği(b): =b/m=18 alındı(hassas işlenmiş ve iki taraftan yataklanmış Bozacı Cetvel 14.1) Dinamik yük faktörü: Kd=1,15( çevre hızı 12 m/s den düşük tahmin edildi. Bozacı Cetvel 14.1) Form Faktörü: Kf; z3=16 için cetvel 14.2 den 3,85 seçildi. Çalışma emniyet katsayısı S=1,25 alındı(az darbeli cetvel 14.14) Kavrama oranı =1,25 alındı(normal mekanizma emniyet açısından) = =2,56 6.8 DiĢ Yüzeyi Ezilmesine Göre Modül (YumuĢak Çark Dikkate Alınır.) m = = =2,16 bulunur. Standart modül m=3 alındı(bozacı Cetvel 14.4 ) 6.9 Çarkların Mukavemet Kontrolü 6.9.1 Eğilmeden Ötürü DiĢ Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol ζ emax = ζ em olmalı. F ç = = = 7219 N b= =18.3=54 mm Hesaplama yapılarak Fç nin çok büyük olmasından dolayı yüzey ezilmesi açısından mukavemetsiz olduğu görüldü. Bundan dolayı z3 değeri yeniden bakılarak 20 alındı.(orta hızlar için) Z3=20 ise i3,4=5,2=z4/z3 ten z4=104 alındı.(tam katı olmamasına dikkat edilir.) 17

Kf; z3=20 için cetvel 14,2 den 3 alınır. Tekrardan diş kökü mukavemetine göre modül hesaplanırsa; = =2,1 Ezilmeye göre modül; m = = =1,42 bulunur. Standart modül m=4 seçilir.(emniyet açısından) Eğilmeden ötürü kontrolü tekrardan yaparsak; ζ emax = ζ em olmalı. F ç = = =4331 N b= =18.4=72 mm ζ emax = 1,15.4331/(4.1,25.72)= 41,5 < ζ em=253 6.9.2 Ezilme Açısından Kontrol EMNĠYETLĠDĠR. P max = K m * K α * K ϵ * P em K m = =270 d3=m.z3=4.20=80 mm bulunur. K α = cos sin 1 1 =1.76, K ε = =0.894 Olur.(Diş uzunluk katsayısı) Pmax=270.1,76.0,894. =425< Pem =430 N/mm 2 olduğundan ezilme açısından da EMNĠYETLĠDĠR. Tablo 6.2 2. Kademe Dişli Çarklar Modül (m) m=4 mm m=4 mm Diş Sayıları Z3=20 Z4=104 Genişlik b= Ψ* m b=72 mm b=72 mm (d)yuvarlanma dairesi çapı (m.z) 80 mm 416 mm (db)baş dairesi çapı(m.(z+2) ) 88 mm 424 mm (dt)taban dairesi çapı(m.(z-2,5) ) 70 mm 406mm Mil eksenleri arasındaki uzaklık (a=d3+d4/2) 248 mm Çark Malzemeleri Fe70 Ck35 18

7. MĠL ÇAPLARI VE MUKAVEMET KONTROLLERĠ 7.1 Yatakların Ġsimlendirilmesi Ve Yataklara Gelen Kuvvetlerin Bulunması Fe= Eksenel Kuvvetler, Fr= Radyal Kuvvetler, Fç= Teğetsel(çevresel) Kuvvetler y F A B x Fç34 1 z Fr34 3 Fe1 E Fç21 Fr1 D Fç43 Fr43 Fe2 Fç12 2 Fr2 C Fç12=-Fç21= 2.S.Md1/do1= 2.1,25.21930/50=1097 N Fç34=-Fç43= 2.1,25.Md2/d3= 2.1,25.138600/80= 4332 N Konik Çarklardan birindeki radyal kuvvet diğeri için eksenel kuvvet olmaktadır. ( = 90 olduğu için) Fr1=-Fe2=Fç21.tg.cos 1=1097.tg20.cos9=395 N Fe1=-Fr2=Fç12.tg.sin 1=1097.tg20.sin9=63 N Fr43=-Fr34=Fç34.tg =4332.tg20=1577 N 19

1.Mil(x-y düzlemi) A B 28mm Fay 80 Fby 50 Fe1=63 N Fr1=395 N M A =0 Fby.80+63.28-395.130=0 Fby=620 N M y =0 Fay-620 +395=0 Fay=225 N 225 N 395 N Kesme Kuvveti Diyagramı 18000N.mm Moment Diyagramı -1750N.mm x-z Düzleminde Faz Fç21=1097 N A 80 B 50 Fbz M A =0 -Fbz.80+1097.130=0 Fbz=1783 N 20

M z =0 -Faz+1783-1097=0 Faz=686 N 1097 N Kesme kuvveti diyagramı 686 N Moment diyagramı -54880 N.mm 2.Mil (x-y düzlemi) Fr2=63 N Fe2=395 N 70mm Fdy C D M C =0 63.80-1577.170-395.161+Fdy.240=0 Fcy 80mm 90mm Fr43=1577 N Fdy=1362 N F y =0 Fcy-63+1577-1362=0 Fcy=-152 N ( ) 1362 N Kesme Kuvveti Diyagramı 152N 215 N Moment Diyagramı -12160N.mm -75755N.mm -95105N.mm x-z düzlemi Fcz Fç12=1097N Fdz C D M C =0 1097.80-4332.170+Fdz.240=0 Fç43=4332 N Fdz=2703 N F z =0 -Fcz-1097+4332-2703=0 Fcz=532 N 21

2703 N 532N Kesme Kuvveti Diyagramı 1629N Moment Diyagramı -42560N.mm -189170N.mm 3.Mil(x-y düzleminde) Fr34=1577N E 140 80 F M E =0 1577.140-Ffy.220=0 Ffy=1004 N Fey Ffy Fy =0 Fey-1577+1004=0 Fey=573 N 573 N 80220N.mm x-z düzleminde 1004N Fç34=4332N Kesme Kuvveti Diyagramı Moment Diyagramı E 140 80 F M E =0 4332.140-Ffz.220=0 Ffz=2757 N Fez Ffz Fy =0 Fez-4332+2757=0 Fez=1575 N 1575N 2757 N Kesme Kuvveti Diyagramı 22

220500Nmm Moment Diyagramı 7.2 Birinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Mil,1.çarkla yekpare üretileceğinden malzeme Fe60 tır. η T = 230 N/mm 2 (titreşimli hal için) (F.C.BABALIK Sayfa 376 Tablo 15.1) η em= η T/Smil s emniyet katsayısı = 10.15 arasında olmalı s = 12 kabul edelim (F.C.BABALIK s.377) η em =230/12=20 N/mm 2 Milin sadece burulma taşıyan giriş kısmı(a yatağının solu) için; d olmalı. (F.C.BABALIK s.377) Mbmax=S.Md1=1,25.21930=27413 N.mm d = =19,1 mm A ve B yatağının oturacağı çap 40 mm alındı.z1 dişlisinin oturacağı çap 45 mm alındı.(rulmanların oturacağı çap 5 in katları şeklinde olmalı ) BileĢke Moment Diyagramı Her x noktasında M emax = M e1 = 2 + 2 dir. Max. moment B kesitinde ortaya çıkmaktadır.(bkz. 1.mil moment diyagramları.) M emax = 2 + 2 =57757 N.mm Giriş mili boyunca her kesitte burulma momenti vardır. Bu moment statik kabul edilecektir. Mbmax=S.Md1=1,25.21930=27413 N.mm En tehlikeli kesit olan B yatağının sağındaki fatura kavşağı basıya, burulmaya ve dinamik eğilmeye zorlanmaktadır. Kesit alanı : A=.d²/4=.40²/4=1256 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.40³/32=6280 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.40³/16=12560 mm³ Statik Bası Gerilmesi : =Fe/A=63/1256=0,05 N/mm² Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=27413/12560=2 N/mm² Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=57757/6280=9 N/mm² 23

Statik Eşdeğer Gerilme : eş= 2 + 3 2 = =3 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = ζ e 2 + = ζ e = 9 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=3 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=3 + 9=12 N/mm², tg = ü/ m=12/3 =76 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Tam değişken mukavemet değeri ed=320 N/mm²(Bozacı Fe60 için Cetvel 1.1) Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,85(d=40 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,94(Fe60 için k=600 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=1,8 ( D/d=45/40=1,2;kavşak eğriliği r=1,5mm, r/d=1,5/40=0,038;eğilme durumu için Bozacı Cetvel 1.4 ) Çentik hassasiyeti q=0,75(r=1,5 mm,fe60 k=600 N/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,75(1,8-1)+1=1,6 şd= d.kb.ky/kç=320.0,85.0,94/1,6=160 N/mm² ü=12 N/mm² < şü=300 olduğundan fatura kavşağı kesiti EMNĠYETLĠDĠR. ŞD= 160 40 şü=300 76 (ölçekli çizilmeli) Deformasyon Kontrolü Maksimum deformasyonların izin verilebilecek sınırları aşmamaları gerekmektedir. Eğilme Açısından(x-y) Düzleminde A B Me Fay a=80 b= 50 Fr1 Fr1 den ötürü mil ucundaki max. Sehim; (Bkz. Mak. Elemanları A. Bozacı) 24

Yr= r=fr1.b².l/(3.e.i) (Fr1=395N,b=50mm,L=80+50=130mm,E=2,1.10 5 N/mm², I= π. d 4 /64= π.40 4 /64=125664 mm 4 ) r= =0,00162 mm Fe1 den ötürü ( Fe1 in yarattığı moment Mo=Fe1/re1 den doğan mil ucundaki sehim(aksi yönde çalışır) ) Ye = e=fe1.re1.b(2l+b)/6ei=63.28.50.310/(6.2,1.10 5.125664)=0,000172 mm Ymax = y= r- e=0,00162-0,000172=0,001448 mm (x-z) düzleminde (Sadece Fç21 var) Fç21 A B Zmax= z=fç21.b².l/3ei=1097.50².130/(3. 2,1.10 5.125664)=0,0045 mm Bileşke sehim max= 2 + 2 = 2 + 2 =0,00472 mm İzin verilebilecek max. Sehim max/l 1/3000 olmalıdır.(bkz. Mak.Elm.1) max/l=0,00472/130=0,0000363 < 0,00033 olup eğilme deformasyonu açısından EMNĠYETLĠDĠR. Burulma Deformasyonu Açısından Kontrol Dişli Kutularında 1 metre aralıklı iki kesit arasındaki burulmanın 0,25...0,5 (0,00436 rad...0,00872 rad) değerlerini aşmaması istenmektedir.(bkz. F.C. Babalık sayfa 378) max=md1.l/(g.ip) em olmalı. (Md1=21930 N.mm,Kayma Modülü G=8,1.10 4 N/mm²,Ip= π.d 4 /32,L=230 mm (kapline bağlanan kısım dahil),d=40 mm) max=21930.230/(8,1.40 4.π.40 4 /32)=0,000247 rad< em=0,00436 rad olup EMNĠYETLĠDĠR. 7.3 Ġkinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Milin malzemesi Fe70 seçildi. η T = 260 N/mm 2 (titreşimli hal için) (F.C.BABALIK Sayfa 376 Tablo 15.1) 25

η em= η T/ Smil s emniyet katsayısı = 10.15 arasında olmalı s = 10 kabul edelim (F.C.BABALIK s.377) η em =260/10=26 N/mm 2 Milin sadece burulma taşıyan giriş kısmı için; d olmalı. (F.C.BABALIK s.377) Mbmax=S.Md2=1,25.138600=173250 N.mm d = =32,3 mm(milin en ince yeri) Z2 çarkının mil çapı 45mm Z3 çarkının mil çapı 60 mm alındı. Not: Z3 düz dişlisi ara mille yekpare üretileceğinden d1 (1,2..1,4).dm ve d1>dm+3.m uyulması tavsiye edilir. (F.C. Babalık sayfa 381) D3 m=4mm Tablo 2 den d3=80mm ve dm=60mm alınmıştı 80 (1,2..1,4).60mm ve 80>60+3.4 dir. BileĢke Moment Diyagramı Her x noktasında M emax = M e1 = 2 + 2 dir. Max. moment Z3 çarkının ortasında kesitinde ortaya çıkmaktadır.(bkz. 2.mil moment diyagramları.) M emax = 2 + 2 = 211730 N.mm Z2 nin bağlandığı kesitte Mez2= 2 + 2 = 86900 N.mm Giriş mili boyunca her kesitte burulma momenti vardır. Bu moment statik kabul edilecektir. Mbmax=S.Md2=1,25.138600=173250 N.mm Kama Yuvasının Bulunduğu Z2 Kesitinin Sürekli Mukavemet Açısından Kontrolü Kesit alanı : A=.d²/4=.45²/4=1590 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.45³/32=8946 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.45³/16=17892 mm³ Bu kesit dinamik eğilmeye ve statik burulmaya zorlanmaktadır. Eksenel kuvvetten ötürü bası yükü yoktur. Fatura kavşağı kesitinde bası yükü vardır. Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=173250/17892=10 N/mm² 26

Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=86900/8946=9,7 N/mm² Statik Eşdeğer Gerilme : eş= 2 + 2 = 2 +3x =17,3 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = 2 + = e = 9,7 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=17,3 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=17,3 + 9,7=27 N/mm², tg = ü/ m=27/17,3 =58 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,84(d=45 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,935(Fe70 için k=700 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=1,65 ( d=45 mm için standart kama genişliği bk=20mm(f.c. B Tablo 12.1),kama boyu L 35mm en az tahmin L/bk=1,75 ve bk/d=0,45 için eğilme durumunda Bozacı Cetvel 1.5 ) Çentik hassasiyeti q=0,76(r=1 mm yuva kenarı keskinliği,fe70 k=70 dan/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,76(1,65-1)+1=1,5 şd= d.kb.ky/kç=370.0,84.0,935/1,5=194 N/mm² ( d=370 Fe70 için cetvel 1.1) ü=27 N/mm² < şü=290 olduğundan kama yuvası kesiti EMNĠYETLĠDĠR. ŞD= 194 40 şü=290 58 (ölçekli çizilmeli) Z3 Çarkının Solundaki Fatura KavĢağı Ġçin Kontrol Kesit alanı : A=.d²/4=.55²/4=2376 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.55³/32=16334 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.55³/16=32668 mm³ Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=173250/32668=5,3 N/mm² Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=86900/16334=5,3 N/mm² 27

Statik Eşdeğer Gerilme : eş= 2 + 2 = 2 +3x ( =9 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = 2 + = e = 5,3 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=9 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=9 + 5,3=14,3 N/mm², tg = ü/ m=14,3/9 =58 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,81(d=55 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,935(Fe70 için k=700 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=2,3 (D/d=88/55=1,6 ; kavşak eğriliği r=2 mm, r/d=2/55=0,036;eğilme durumu için Bozacı Cetvel 1.4) Çentik hassasiyeti q=0,81(r=2 mm,fe70 k=70 dan/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,81(2,3-1)+1=2,053 şd= d.kb.ky/kç=370.0,81.0,935/2,053=137 N/mm² ( d=370 Fe70 için cetvel 1.1) ü=14,3 N/mm² < şü=230 olduğundan kama yuvası kesiti EMNĠYETLĠDĠR. ŞD= 137 40 şü=230 Çarkın sağındaki mil çapları daha büyük olduğu için bu kesitte kontrole gerek duyulmamıştır. Deformasyon Kontrolü Maximum deformasyonların izin verilebilecek sınırları aşmamaları gerekmektedir. 58 28

Eğilme Açısından(x-y) Düzleminde Fr2 Fe2 Me2=Fe2.de2/2=395.322/2=63595 N.mm C D 80 Fr43 70 a=80 b=160mm(z2 için) a=170(z3 için) b=70 Herhangi x noktasında (0 x a için) Ya= a=me.x/(6ei.l).(x²+3a²-6al+2l²) Max. Deformasyon Z3 dişlisinin bulunduğu yerden olacağı tahmin edildiğinden bütün kuvvetlerin bu noktada yarattığı deformasyonlar toplanacaktır(rayleigh-ritz yöntemi) Yr= r=fr.b.x/(6eil).(l²-x²-b²) Fr43 ün Z3 kesitinde yarattığı sehim(x=170=a,b=70,l=240mm) r43=fr43.b.x/(6eil).(l²-x²-b²)=1577.70.170/(6.2,1. 10 5.636172.240).(240²-70²-170²) r43=0,00232 mm Fr2 nin Z3 te yarattığı sehim(aksi yönde)(x>a olup bağıntıda x yerine L-x,b yerine a yazılacaktır.) r2=fr2.a.(l-x)/(6eil).(l²-(l-x)²-a²) ; r2=63.170.(240-170)/(6. 2,1. 10 5.636172.240).(240²-70²-170²)=-0,0000927 mm Fe2 nin yarattığı momentin Z3 kesitinde sebep olduğu sehim; e2=fe2.b.x/(6eil).(l²-x²-b²)=395.70.170/(6.2,1. 10 5.636172.240).(240²-70²-170²) e2=0,00058 mm Z3 kesitinde (x-y) düzlemindeki toplam sehim: y= r43=0,00232 mm 29

(x-z) Düzleminde Eğilme Deformasyonu Fç12 C D Fç43 (mesafeler aynı) Fç43 ün Z3 te yol açtığı deformasyon(x a) ç43=fç43.b.x/(6eil).(l²-x²-b²)=4332.70.170/(6.2,1. 10 5.636172.240).(240²-170²-70²) ç43=0,00637 mm Fç12 nin Z3 te yarattığı sehim (aksi yönde)(x>a dır.x yerine L-x b yerine a konulacaktır) ç12=fç12.a.(l-x)/(6eil).(l²-(l-x)²-a²) ç12=1097.170.(240-170)/ (6.2,1. 10 5.636172.240).(240²-70²-170²)= -0,00161 mm (x-z) düzlemindeki toplam sehim: z=0,00637-0,00161=0,00476 mm Z3 kesitindeki bileşke sehim: 3= max= 2 + 2 = 2 + 2 3= max=0,00529 mm ; seçilen ölçüte göre max/l 1/3000 olmalıdır. 0,00529/240=0,000022mm<0,0003 mm olup eğilme deformasyonu açısından EMNĠYETLĠDĠR. Burulma Deformasyonu Açısından Kontrol Dişli Kutularında 1 metre aralıklı iki kesit arasındaki burulmanın 0,25...0,5 (0,00436 rad...0,00872 rad) değerlerini aşmaması istenmektedir.(bkz. F.C. Babalık sayfa 378) max=md2.l/(g.ip) em olmalı. (Md2=138600 N.mm,Kayma Modülü G=8,1. 10 4 N/mm²,Ip=.d 4 /32,L=240 mm,d=45 mm) max=138600.240/(8,1.10 4..45 4 /32)=0,00102 rad< em=0,00436 rad olup EMNĠYETLĠDĠR. 7.4 Üçüncü Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Milin malzemesi Fe70 seçildi. η T = 260 N/mm 2 (titreşimli hal için) (F.C.BABALIK Sayfa 376 Tablo 15.1) 30

η em= η T/Smil s emniyet katsayısı = 10.15 arasında olmalı s = 10 kabul edelim (F.C.BABALIK s.377) η em =260/10=26 N/mm 2 Milin sadece burulma taşıyan giriş kısmı için; d olmalı. (F.C.BABALIK s.377) Mbmax=S.Md3=1,25.682400=853000 N.mm d = =55,1 mm(milin en ince yeri).rulmanların oturacağı çap 60 mm,z4 çarkının oturacağı çap 65 mm alındı. BileĢke Moment Diyagramı Her x noktasında M emax = M e1 = 2 + 2 dir. Max. moment Z4 çarkının ortasında kesitinde ortaya çıkmaktadır.(bkz. 3.mil moment diyagramları.) M emax = 2 + 2 =234640 N.mm Giriş mili boyunca her kesitte burulma momenti vardır. Bu moment statik kabul edilecektir. Mbmax=S.Md3=1,25.682400=853000 N.mm Kama Yuvasının Bulunduğu Z4 Kesitinin Sürekli Mukavemet Açısından Kontrolü Kesit alanı : A=.d²/4=.65²/4=3318 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.65³/32=26961 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.65³/16=53922 mm³ Statik Bası Gerilmesi : =Fe/A=0/3318=0( eksenel kuvvet yok) Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=853000/53922=16 N/mm² Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=234640/26961=9 N/mm² Statik Eşdeğer Gerilme : eş= 2 + 2 = 2 + =28 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = 2 + = e = 9 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=28 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=28 + 9=37 N/mm², tg = ü/ m=37/28 =53 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,79(d=65 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) 31

Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,935(Fe70 için k=700 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=1,25 ( d=65 mm için standart kama genişliği bk=18 mm(f.c. B Tablo 12.1),kama boyu L 50mm en az tahmin L/bk=2,8 ve bk/d=0,28 için eğilme durumunda Bozacı Cetvel 1.5 ) Çentik hassasiyeti q=0,76(r=1 mm yuva kenarı keskinliği,fe70 k=70 dan/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,76(1,25-1)+1=1,19 şd= d.kb.ky/kç=370.0,79.0,935/1,19=230 N/mm² ( d=370 Fe70 için cetvel 1.1) ü=37 N/mm² < şü=340 olduğundan kama yuvası kesiti EMNĠYETLĠDĠR. Fatura kavşağının emniyetli olduğu önceki hesaplara bakılarak görülebilir ŞD= 230 40 şü=340 53 (ölçekli çizilmeli) Deformasyon Kontrolü Maximum deformasyonların izin verilebilecek sınırları aşmamaları gerekmektedir. Eğilme Açısından(x-y) Düzleminde Fr34 ün yarattığı Z4 kesitindeki max.sehim(x=a=220mm) Fr34 ün yarattığı Z4 kesitindeki max.sehim(x=a=220mm) Fr34 max=fr34.b.x/(6eil).(l²-x²-b²) 140 80 Fey Ffy max=1577.80.140/(6.2,1. 10 5.. 65 4 /32.220).(220²-140²-80²) y= max=0,00814mm (x-y düzlemindeki toplam sehim) 32

(x-z) Düzleminde Max. Sehim Fç34 den ötürü Z4 kesitinde oluşan sehim(x=140,b=80,l=220 mm ) 4= z= Fç34.b.x/(6EIL).(L²-x²-b²) 4= z=4332.80.140/(6.2,1.10 5.. 65 4 /32.220).(220²-140²-80²) Fç34 4= z=0,00166 mm 140 80 Z4 kesitinde bileşke sehim ; Fez Ffz max= 2 + 2 = 2 + 2 =0,0415 mm Seçilen ölçüte göre max/l 1/3000 olmalıdır. max/l=0,0415/220=0,0001887 mm<0,00033 olup eğilme deformasyonu açısından EMNĠYETLĠDĠR. Burulma Deformasyonu Açısından Kontrol Dişli Kutularında 1 metre aralıklı iki kesit arasındaki burulmanın 0,25...0,5 (0,00436 rad...0,00872 rad) değerlerini aşmaması istenmektedir.(bkz. F.C. Babalık sayfa 378) max=md3.l/(g.ip) em olmalı. (Md3=853000 N.mm,Kayma Modülü G=8,1. 10 4 N/mm²,Ip=.d 4 /32,L=300 mm,d=65 mm) max=853000.300/(8,1.10 4..65 4 /32)=0,0018 rad < em=0,00436 rad olup EMNĠYETLĠDĠR. 33

8. RULMANLI YATAKLARIN HESAPLANMASI VE SEÇĠMĠ Tablodan bazı rulman seçimlerinde konstrüksiyon gereği emniyetli tarafta kalınarak daha emniyetli rulmanlar seçilmiştir. 8.1 GiriĢ Milinin Yataklanması Eksenel yük A yatağına taşıtılacaktır. Redüktör her iki yönde döndürülebilecektir. Fakat konstrüksiyondan dolayı(konik çarklar) dönüş yönü değişse de eksenel kuvvetin yönü değişmemektedir. Bu yüzden diğer yatağın seçiminde ekstra hesaba gerek yoktur. B yatağı sadece radyal yük alacaktır. 8.1.1 A Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=40 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo 18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=945 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fa,r =Fr= 2 + 2 =722 N Yatağa gelen eksenel yük : Fa,e =63 N F.C. Babalık sayfa 501, tablo 18.1 den yatak dizisi 160 olan (delik sayısı 08 için) 16008 rulman seçildi. Bu rulmana ait Co=7,8 kn=7800n Fe/Co=63/7800=0,008 ; Fe/Fr=63/722=0,087 ;tabloda Fe/Co=0,008 için e değerinin Fe/Fr=0,087 den büyük olduğu görülür.(zaten eksenel kuvvet çok az.) Fe/Fr e için x=1,y=0 dır. Eşdeğer yük P=X.Fr+Y.Fe=1.722+0.63=722 N bulunur. L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=6,84 kn bulunur. F.C. Babalık tablo 18.1 den 6,84 kn dan daha büyük olan C değeri 12,9 kn ile 6008 yatağıdır. 8.1.2 B Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; 34

Yatağın oturacağı mil çapı d=40 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=945 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fb,r =Fr=P= 2 + 2 =1888 N Yatağa gelen eksenel yük : Fb,e =0 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=17,89 kn F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 31 kn ile 6308 yatağıdır. 8.2 Ara Milin Yataklanması Eksenel yük C yatağına taşıtılacaktır. D yatağı sadece radyal yük taşıyacaktır. 8.2.1 C Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=45 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo 18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=145 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fc,r =Fr= 2 + 2 =553,3 N Yatağa gelen eksenel yük : Fc,e =395 N F.C. Babalık sayfa 501,tablo 18.1 den yatak dizisi 160 olan (delik sayısı 09 için) 16009 rulman seçildi. Bu rulmana ait Co=9,3 kn=9300 N Fe/Co=395/9300=0,042 ; Fe/Fr=395/553,3=0,71 ;tabloda Fe/Co=0,042 için e değeri enterpolasyonla e=0,036 bulunur. Fe/Fr=0,71 > e=0,036 olduğundan aynı şekilde Y değeri enterpolasyonla Y=1,85 bulunur. Fe/Fr=0,71 > e=0,036 olduğundan X=0,56 alınır.eşdeğer yük P=X.Fr+Y.Fe=0,56.553,3+1,85.395=1040 N bulunur. L = = =850,5 milyon devir 35

L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=9,85 kn bulunur. F.C. Babalık tablo 18.1 den 9,85 kn dan daha büyük olan C değeri 12 kn ile 16009 yatağıdır. 8.2.2 D Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=55 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=145 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fd,r =Fr=P= Yatağa gelen eksenel yük : Fd,e =0 N 2 + 2 =3027 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=15,34 kn F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 33,5 kn ile 6211 yatağıdır. 8.3 ÇıkıĢ Milinin Yataklanması Her iki yatak ta sadece radyal yük taşıyacaktır. 8.3.1 E Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=60 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=28 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fe,r =Fr=P= 2 + 2 =1676 N Yatağa gelen eksenel yük : Fe,e =0 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=4,9 kn 36

F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 15,3 kn ile 16012 yatağıdır. 8.3.2 F Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=60 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=28 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fe,r =Fr=P= Yatağa gelen eksenel yük : Fe,e =0 N 2 + 2 =2934 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=8,6 kn F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 15,3 kn ile 16012 yatağıdır. Tablo 8.1 : Seçilen Rulmanlı Yataklar A Rulmanı B Rulmanı C Rulmanı D Rulmanı E Rulmanı F Rulmanı 6008 6308 16009 6211 16012 16012 37

9. KAMALARIN HESAPLANMASI Z1 ve Z3 dişli çarkları milleriyle birlikte yekpare üretilecektir. Bu yüzden Z2 ve Z4 dişli çarkları için kama hesabı yapılması gerekir. Tüm kama çeşitleri için önerilen başlıca malzeme St50 ve St60 çelikleridir(f.c. Babalık sayfa 282 Her iki çark için St50(Fe50) malzemesi seçildi. Not: Bu malzeme karşı malzemelerden (göbek ve mil) daha sert olmadığı için ezilme kontrolleri sadece kama için yapılacaktır. St50 için; Ak =320 N/mm 2, Ak=180 N/mm 2, HB=160 dir. Pem= em= ak/sç ve em= ak/sk dır. Çelik ve çelik döküm göbeklerde, sabit zorlama da minimum akma sınırına karşı emniyet katsayısı en az S=1,5, dökme demirde ise en az S=2 olmalıdır. Eğer yük titreşimli veya darbeli ise Sç=3 4 arasında alınmalıdır.(f.c. Babalık sayfa 282 ) 9.1 Z2 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama) Pem= em= ak/sç=320/3,5=91 N/mm 2, em= ak/sk=180/6=30 N/mm 2 Mil çapı d=45 mm için kama genişliği ve yüksekliği F.C. Babalık sayfa 291 tablo 13.1 standart boyutlardan b=14 mm h=9mm t1=5,5 mm t2=2,9 mm seçildi. Kamayı ezilmeye ve kesilmeye zorlayan kuvvet mil çevresindeki çevre kuvvetidir. Fç =2.S.Md2/d=2.1,25.138600/45=7700 N bulunur. Kama boyutunun belirlenmesi: Kesilmeye göre; =Fç/(b.l) em olmalı, = em alınarak l Fç/(b. em)=7700/(14.30)=18,3 mm Çarkın genişliği de göz önüne alınarak ( 43 mm) standart kama boyu olarak l=36mm alındı.(babalık tablo 13.1) Ezilme Kontrolü(Kama-Çark arasında); P=Fç/(l.t2)=7700/(36.2,9)=73,75 N/mm 2,P< Pem=91 N/mm 2 olup bu boy uygundur. 9.2 Z4 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama) Pem= em= ak/sç=320/3=107 N/mm 2, em= ak/sk=180/6=30 N/mm 2 Mil çapı d=60 mm için kama genişliği ve yüksekliği F.C. Babalık sayfa 291 tablo 13.1 standart boyutlardan b=18 mm h=11 mm t1=7 mm t2=4,4 mm seçildi. Kamayı ezilmeye ve kesilmeye zorlayan kuvvet mil çevresindeki çevre kuvvetidir. Fç =2.S.Md3/d=2.1,25.682400/60=28435 N bulunur. Kama boyutunun belirlenmesi: Kesilmeye göre; 38

=Fç/(b.l) em olmalı, = em alınarak l Fç/(b. em)=28435/(18.30)=52,6 mm Çarkın genişliği de göz önüne alınarak ( 72 mm) standart kama boyu olarak l=63 mm alındı.(babalık tablo 13.1) Ezilme Kontrolü(Kama-Çark arasında); P=Fç/(l.t2)=28435/(63.4,4)=102,5 N/mm 2,P<Pem=107 N/mm 2 olup bu boy uygundur. 39

10. MONTAJ VE DEMONTAJ Dişli kutusunun montaj ve demontaj hususları; Giriş, ikinci, üçüncü ve çıkış milinin alt montajları Alt montajların alt gövde üzerine yerleştirilmesi Merkezleme pimleri yardımıyla üst gövdenin alt gövde üzerine oturtulması Alt ve üst gövdenin cıvata ve somunlarla bağlanması Kapakların gövdeye bağlanması Kaplinin dişli kutusuna bağlanması Dişli kutusunun sehpaya bağlanması Motorun kapline ve sehpaya bağlanması 10.1 GiriĢ Mili Alt Montajı 1-B yatağı rulmanı dişli dibindeki faturaya kadar çakılır. 2-Giriş mili burcu B rulmanına kadar dayandırılır. 3-A yatağı rulmanı burca dayanacak şekilde çakılır. 4-A rulmanının segmanı mile oturtulur. 10.2 Ara Mil Alt Montajı 1-Büyük dişlinin kaması ara mil üzerindeki kama yuvasına oturtulur. 2-Dişli kamaya girecek şekilde faturaya dayandırılır. 3-Ara mil burcu dişliye dayandırılır. 4-C rulmanı burca kadar, D rulmanı ise faturaya kadar çakılır. 5-Ayar bileziği C rulmanına dayandırılacak şekilde mile takılır. 10.3 ÇıkıĢ Mili Alt Montajı 1-Büyük dişlinin kaması, çıkış mili üzerindeki kama yuvasına oturtulur. 2-Büyük dişli faturaya dayandırılır. 3-Çıkış mili burcu dişliye dayanacak şekilde oturtulur. 4-F yatağı rulmanı burca dayanacak şekilde, E yatağı rulmanı faturaya dayanacak şekilde çakılır. 10.4 Alt Montajların Alt Gövde Üzerine YerleĢtirilmesi Alt montajlar, A, B, C, D, E, F yataklarındaki rulmanlar alt gövde üzerine A rulmanı giriş kısmındaki faturaya tam dayanacak şekilde alt gövdeye yerleştirilir. 10.5 Merkezleme Pimleri Ġle Üst Gövdenin Alt Gövde Üzerine Oturtulması 40

2 adet silindirik pim alt gövde üzerindeki pim deliklerine yerleştirilir. Bu pimler yardımıyla üst gövde alt gövde üzerine oturtulur. 10.6 Alt Ve Üst Gövdenin Cıvata Ve Somunlarla Bağlanması Alt ve üst gövde pimlerle merkezleme yapıldıktan sonra cıvata ve somunlarla bağlanır. Sıkma işleminde herhangi bir kasıntı olmamasına dikkat edilir. 10.7 Kapakların Gövdeye Bağlanması Tüm o-ring ler yerlerine takılır ve kapaklar gövde üzerindeki yerlerine oturtulur. Her kapak için 6 adet cıvata kullanılır ve cıvatalar ile kutuya bağlantıları gerçekleştirilir. Redüktörün demontajı sırasında montaj sırasının tersi takip edilir. 41

11. SONUÇ Bu projede Makine Mühendisliği Uygulaması kapsamında dişli kutusu (redüktör) projesi kapsamlı bir şekilde açıklanıp tamamlandı.bu projeyi yaparken yeterli düzeyde literatür araştırması yapıldı, projenin nasıl yapılması gerektiği konusunda önemli noktalar araştırıldı ve bu doğrultuda projenin bitimi gerçekleştirildi. Proje kapsamında iki kademeli dişli kutusu tasarlandı.tasarım başlangıcında,tasarımda kullanılacak olan elektrik motoru belirlendi.1. kademede konik, 2. kademede düz dişli çarklar kullanıldı. Çarklar için uygun diş sayıları gerekli hesaplamalar yapılarak minimum ve yeterli düzeyde olacak şekilde belirlendi. Dişliler için malzeme seçimi ve modül hesaplamaları yapılarak boyutlar ortaya çıkarıldı. Bu boyutların da mukavemet kontrolleri yapılarak seçimlerin güvenilirliği sağlandı. Dişlilere ve yataklara gelen kuvvetler hesaplanıp kesme kuvveti-moment diyagramları çizildi. Millerin boyutlandırılması da tasarımı emniyetli olarak sürdürebilecek şekilde tasarlandı.rulmanlı yataklar için gerekli hesaplamalar yapıldıktan sonra seçimleri gerçekleştirildi.kamaların boyutlandırılması ve mukavemet kontrolleri sonucu gerekli düzenlemelerle mil-dişli çark bağlantıları tamamlandı.tüm bunların yanında Solidworks programı kullanılarak anlattıklarımın görsel hale gelmesi sağlandı, tüm 3 boyutlu katı modeller oluşturulup montajı oluşturulup,tüm parçaların imalat resimleri çizildi.imalat parçaları çizimleri ekler kısmında sunuldu.imalat resmi ve katı model oluşturulurken,tasarım açısından millerin boyutlandırılması kısmındaki uzunluk ölçülerinden daha küçük ölçüler kullanıldı ve dolayısıyla emniyetli tarafta kalındı. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Makine Mühendisliği Uygulamaları 1 dersi kapsamında yapmış olduğum bu proje, öğrenim boyunca görmüş olduğum bilgilerin nasıl uygulanması gerektiği konusunda bana yol göstermiş olup, meslek hayatım boyunca mühendislik problemlerine nasıl yaklaşmam gerektiğini benimsetmiştir. Redüktör tasarımı boyunca sadece dişli kutusunun değil herhangi bir tasarımın üretim ve montaj aşamasında hangi zorluklarla karşılaşılacağı ve bunların nasıl yenilmesi gerektiği konusunda bana yardımcı olan danışman hocama sonsuz teşekkürlerimi sunarım. 42