ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu

4. Öğretim İlkeleri ve Stratejileri Strateji Seçimini Etkileyen Değişkenler Başlıca Öğretim Stratejileri Sunuş Yolu İle Öğretim Buluş Yolu İle Öğretim Araştırma Ve İnceleme Yolu İle Öğretim Bireyler Arası Farklılıklar Öğretim Hizmetinin Niteliği Verimli Bir Eğitim-Öğretim İçin Temel Unsurlar Öğrenci Özelliklerine Göre Öğrenme İlkeleri Öğrenme Kuramları Bir Dersin Aşamaları Öğretmenin Rolleri Başlıca Öğretim İlkeleri Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kananu'nunda ilkeler 4.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 2

A. Öğretim İlkeleri Bireyler Arası Farklılıklar Öğretim Hizmetinin Niteliği Verimli Öğretimin Unsurları Başlıca Öğretim İlkeleri Öğrenme Kuramları Bir Dersin Aşamaları Öğretmenin Rolleri Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3

Öğrenme İlkeleri Hatırlama - Kullanma Okuduklarının %10 unu Duyduklarının %20 sini Gördüklerinin %30 unu Hem Görüp Hem Duyduklarının %50 sini Görüp İşittikleri ve Söylediklerinin %80 ini Görüp, İşitip, Dokunup Söylediklerinin %90 ını 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 4

%10 %20 %30 %50 %80 %90 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 5

Bireyler Arası Farklılıklar Her öğrenci farklıdır!.. Sınıftaki bütün öğrenciler eşit değildir, Zekaları farklıdır, İlgileri farklıdır, Öğrenme stilleri farklıdır, Öğrenme hızları farklıdır, Ön bilgileri farklıdır, Motivasyonları farklıdır 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 6

Öğretim Hizmetinin Niteliği Öğretim hizmetinin niteliğini etkileyen 4 faktör bulunmaktadır. Bunlar 1. Öğrenciye Sunulan İşaretler (İpucu), 2. Öğrencinin Öğrenme Sürecine Etkin Katılımı, 3. Pekiştirme 4. Dönüt-düzeltme. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 7

Verimli Bir Eğitim-Öğretim İçin Temel Unsurlar Verimli bir öğretim için beş temel unsur çok önemlidir. Bunlar: Yetenek Öğretimin Kalitesi Öğretimden Yararlanma Yeteneği Kararlılık (Sebat) Fırsat (imkanları kullanma becerisi) 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 8

Bir Dersin Aşamaları Dersin Hazırlık Aşaması Planlama Öğrenci Oturuş Düzenini Sağlama Öğretim Araçlarını Kullanıma Hazır Duruma Getirme Yazı Tahtasını Düzenleme Öğretmenlik Mesleğine Uygun Görünümde Olma Derse Giriş Aşaması Selam Verme Yoklama Dikkat Çekme (Konuyu Tanıtma) Güdüleme (İstekli Kılma) Gözden Geçirme (Hedefleri Açıklama) Geçiş Sağlama (Ön Öğrenmeleri Hatırlatma) 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 9

Dersin Geliştirme Aşaması: İşaretler, İpuçları, Açıklamalar Pekiştirme Öğrenci Katılımı Dönüt ve Düzeltme Uygun Model, Strateji, Yöntem ve Teknik Kullanma Öğretim Araçlarını kullanma Dersin Sonuç Alma Aşaması: Tekrar Güdüleme Özetleme Değerlendirme Kalıcılığı Sağlama Gelecek Dersin Konusu Kapanış 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 10

Öğretmenin Rolleri Öğretim Uzmanı: En önemli roldür. Belirgin ve merkezi roldür, öğrenmeyi sağlama rolüdür. Yönetici: İkinci önemli roldür. Öğrenim ortamını düzenleme ve yapılandırmayı (disiplin, koruyuculuk, sınıf çevresini düzenleme vb.) içerir. Danışman: İnsani davranışların duyarlı bir gözlemcisi olmalıdır. Öğrenci, ana-baba, yöneticiler ve diğer öğretmenlerle davranış problemlerine çözüm getirmeli. Bu amaçla etkili bir iletişim ve işbirliğini sağlamalıdır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 11

Bireysel Farklılıklar Öğrenci Niteliklerine Göre Öğrenme İlkeleri Öğrenciler birbirlerinden bazı açılardan farklılaşırlar. Bu farklılıklar eğitimi etkiler. Bireysel farklılıkları kısaca yandaki şema ile özetlenebilir. Ana-baba tutumları Öğrenme Stilleri Çevresel Etkiler Zeka Diğer Farklılıklar 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 12

Öğrenme Kuramları Öğrenme, kişilerde oluşan nispeten kalıcı değişmeler. Öğrenme, çevresi ile etkileşimi sonucu kişide oluşan düşünce, duyuş ve beceri (davranış) değişikliği. Öğrenme Kuramları; Davranışçı Kuramlar Bilişsel Kuramlar (Bilgiyi İşleme Kuramı) Hümanistik (İnsancıl) Kuram Sosyal Kuram Beyin Temelli Kuram (Nörofizyolojik Kuram) 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 13

1- Davranışçı Kuramlar Davranışçı kuramlara göre öğrenme; uyarıcı ile davranış arasında bir bağ kurularak ve pekiştirme yoluyla davranış değişikliği olarak tanımlanır. Kuramın Öncüleri: Ivan Pavlov (Klasik Koşullanma) Guthrie (Ödül ve pekiştirmeyi de kabul etmez) Thorndike (deneme-yanılma ve ödül) Skinner (Operant Koşullanma- Pekiştirme) Davranışçılar insanların problem durumunda geçmişte yaşadıkları benzer durumları göz önüne aldıkları, yeni bir problem durumunda ise deneme-yanılma yoluyla çözüm ürettiklerini kabul eder. Davranışçı yaklaşımlarda gözlenebilen, başlangıcı ve sonu olan, dolayısıyla ölçülebilen davranışlar önemlidir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 14

2- Bilişsel Kuramlar Bilişsel kuramlara göre öğrenme; doğrudan gözlemlenemeyen zihinsel bir süreçtir, kişinin davranımda bulunma kapasitesinin gelişmesidir, bireyin çevresinde olup bitene anlam yüklemesidir. Bilişsel kuramcılar daha çok algılama, düşünme, duyu ve yaratma gibi kavramlar üzerinde dururlar. Bilişsel kuramcılar sonuçtan (davranış) çok, süreç üzerinde dururlar. Öğrenilenlerin gerçek hayatta işe yaraması için öğrencilerin zihinlerinde durumlara ilişkin ilkeler kazandırmayı tercih ederler. Bu kuramcılara göre, öğrenciler kendilerine aktarılan bilgileri aynen almaz, her bilgiyi yorumlayarak kendi dünyasında bir anlam yüklemeye çalışır. Bugün bütün uzmanlar öğrenmenin bilişsel bir süreç olduğunu kabul ederler. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 15

3- Hümanistik (İnsancıl) Kuramlar (Duyuşsal Kuramlar) Duyuşsal kuramlar, öğrenmenin doğasından çok, benlik ve ahlak gelişimi gibi duyuşsal sonuçlarıyla ilgilenir. Benlik Gelişimi; bireyin kendisini değerli bir insan olarak hissetmesini, kapasitesine güvenmesini ve farklılıklarına değer vermesini vurgular. Benlik gelişiminin nihai hedefi kendini gerçekleştirmedir. Kendini gerçekleştiren insan; kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder özerktir, yaratıcıdır ve yaşamdan zevk alır kendisi ve çevresi ile barışıktır, demokratik tutumlara sahiptir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 16

4- Sosyal Bilişsel Kuram (Bandura) Bu kurama göre bireyin davranışları dolaylı yaşantılardan yani başkalarının geçirdiği yaşantılardan etkilenmektedir. Sosyal öğrenmeye göre bir davranışı yapmadan gözleyerek ve pekiştireç almadan öğrenmek mümkündür. Sosyal öğrenmede öğrenen kişi gözlemci, davranışı gözlenen kişi modeldir. Gözlem yoluyla öğrenmeyi sağlayan dolaylı yaşantılar; Dolaylı Pekiştirme Dolaylı ceza Dolaylı güdülenme Dolaylı duygu Model özellikleri 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 17

5- Beyin Temelli Öğrenme Kuramları Görülen, okunan, duyulan, kısacası algılanan her şey yeni bir bağlantı oluşturur. Beyin ne kadar kullanılırsa o kadar güçlenir. Kaslar gibi beyin de kullanmakla, alıştırmalarla gelişir. İnsanın zihin kapasitesi onun beynindeki nöron sayısına değil, nöronların kurduğu bağlantılara bağlıdır. beyinde bağlı Nöronların görünüşü ahtapota benzer, ortada kumanda merkezi görevini gören hücre gövdesi bulunur, nörona ait tüm genetik bilgiler burada saklanır Doğduğumuzda milyonlarca nöronun gövdeleri hazırdır ve yeni öğrenmelerimiz ile nöronlar arasında yeni bağlantılar oluşur. Yeni oluşturulan bağlantılarla beynin bölgesi örümcek ağı ile donatılır. Kullanıldıkça daha sonraki yolculukları kolaylaştıran geniş otobanlar açılır. Beynin hangi kısmı daha çok kullanılırsa o kısmı daha çok gelişir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 18

Öğretim İlkeleri Eğitim-öğretim etkinliklerinin amaçlanan başarıyla ulaşacak şekilde düzenlenip yürütülmesine kılavuzluk ederek yönlendiren öncü fikirlerdir. Öğretmenin başarısı bu ilkeleri anlayıp benimsemesine ve uygulamasına bağlıdır Başlıca Öğretim İlkeleri Şunlardır: 1. Öğrenciye Görelilik: Okul öncesinde dersler düz anlatım yerine oyun etkinlikleri şeklinde işlenir. 2. Hayata Yakınlık: Öğretmen adaylarına öğretim ilke ve yöntemleri, materyal tasarımı becerilerinin öğretilmesi. 3. Somuttan Soyuta: İlkokulda toplama işlemi öğretilirken öğretmenin önce abaküs, sonra rakamları kullanması. 4. Etkin Katılım(Aktivite): Yaparak yaşayarak öğrenmedir. Derste işlenen bir bitkinin botanik bahçesine giderek incelenmesi, müze gezintisi sonrası sınıfta tartışma açılması veya öğrenciler tarafından rapor hazırlanması gibi 4.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 19

5. Açıklık(Ayanilik): Çanakkale savaşı anlaşılır bir üslupla anlatılırken, konuyla ilgili fotoğraf, harita, film gibi yardımcı unsurlar kullanılarak sıklıkla örnekler verilmesi 6. Ekonomiklik: En az maliyetle, en kısa sürede, en fazla öğrenmeyi sağlamaya odaklanmak 7. Aktüalite(Güncellik): Konuların aktüel konularla ilişkili olarak sunulması; virüs konusu işlenirken domuz gribine dikkat çekilmesi gibi 8. Bilinenden Bilinmeyene: Önce ön bilgileri hatırlatma, sonra yeni bilgiyi öğretme 9. Yakından Uzağa: Zaman ve mekan olarak yakından başlayıp örneklerle kavratarak uzağa doğru konuyu genişletmektir. 10. Basitten Karmaşıklığa (Kolaydan Zora): Dört işlem öğretirken toplama, çıkarma, çarpma ve bölme sırasının kullanılması. 11. Bütünlük: Konular ve konulara dayalı sürdürülecek etkinlikler bir bütünlük içinde ele alınmalıdır. Ayrıca öğrenci fiziksel, zihinsel, psikolojik ve sosyal açıdan bütün olarak ele alınır. 12. Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük): Ödev veya uygulama konularının öğretmen tarafından belirlenip öğrencilerin seçimine bırakılması. 4.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 20

Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri 1. Genellik ve eşitlik 2. Ferdin ve toplumun ihtiyaçları 2. Yöneltme 4. Eğitim hakkı 5. Fırsat ve imkân eşitliği 6. Süreklilik 7. Atatürk İlkeleri ve Milliyetçiliği 8. Demokrasi eğitimi 9. Lâiklik 10. Bilimsellik 11. Plânlılık 12. Karma eğitim 13. Okul aile işbirliği 14. Her yerde eğitim 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 21

1973 tarih ve 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kananu'nunda Belirlenen İlkeler Şunlardır: 1. Genellik ve eşitlik: Türkiye'de eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı gözetmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. 2. Ferdin ve toplumun ihtiyaçları: Millî eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir. 3. Yöneltme: Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 22

4. Eğitim hakkı: İlköğretim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır. İlköğretim sonrası eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar. 5. Fırsat ve imkân eşitliği: Eğitimde kadın erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanır. Maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır. 6. Süreklilik: Fertlerin genel ve meslekî eğitimlerinin hayat boyunca devam etmesi esastır. Gençlerin eğitilmesi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin de sürekli eğitimini sağlamak için gerekli tedbirleri almak, bir eğitim görevidir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 23

7. Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği: Eğitim sitemimizin her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk inkılâp ve ilkeleri ve Anayasa'da ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. 8. Demokrasi eğitimi: Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için, yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevî değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışılır 9. Laiklik: Türk millî eğitiminde lâiklik esastır. Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilkokul ve ortaokullar ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır. 10. Bilimsellik:Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 24

11. Plânlılık: Millî eğitimin gelişmesi iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim-insan gücü-istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak meslekî ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde plânlanır ve gerçekleştirilir. 12. Karma eğitim: Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması esastır. Ancak eğitimin türüne, imkân ve zorunluluklara göre bazı okullar yalnızca kız veya yalnızca erkek öğrencilere ayrılabilir. 13. Okul ile ailenin işbirliği: Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliği sağlanır. 14. Her yerde eğitim: Millî Eğitimin amaçları yalnız resmî ve özel eğitim kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, işyerlerinde, her yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 25

B. Öğretim Stratejileri İlgili Kavramlar Strateji Seçimini Etkileyen Değişkenler Öğretim Stratejileri Sunuş Yolu İle Öğretim Buluş Yolu İle Öğretim Araştırma Ve İnceleme Yolu İle Öğretim 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 26

Öğretim Yöntemi 1- İlgili Kavramlar Öğretim Stratejisi Dersin amaçlarına yön veren oldukça genel bir çerçevedir. Öğretim yaklaşımı olarak da ifade edilebilir. Öğretim sürecine her boyutta yön verir. Sunuş-buluş-araştırma inceleme olmak üzere üç türü vardır. STRATEJİLER YÖNTEMLER Teknikler Genel ve Yaygın Özel Öğretimin amaçlarına ulaşmada önemli araçlardır. Öğretmenlerin öğretim amaçlarını, materyallerini, konuyu öğretim tekniklerini kullanmalarını ifade eder. Öncelikle strateji belirlenir, sonra yöntem seçilir. Öğretim Teknikleri: Seçilen öğretim yöntemine uygun olan daha spesifik öğretimsel davranışlardır. Öğretmenlerin öğrenmeyi en iyi şekilde gerçekleştirebilmeleri için dersin içeriğine konun özelliğine göre seçtikleri yoldur. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 27

Strateji-Yöntem-Teknik İlişkisi Strateji (Yaklaşım) Yöntem (Yol) Teknik (Uygulama biçimi) 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 28

Öğretim Stratejisi Bir dersin veya bir konunun öğretilmesinde, hedefe ulaşmak için, öğretmen tarafından seçilen öğretim metodu, çeşitli teknikler ve değerlendirmeler bütünüdür Öğretim stratejisi Öğretmen merkezli stratejiler Öğrenci merkezli stratejiler 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 29

Öğretim yöntem ve teknikleri, öğretim stratejilerinin yapı taşlarıdır. Bazı eğitimciler, öğretim yönteminin bir "öğretim tekniği" olduğunu savunurlar. Bazıları da tekniği, daha geniş olan yöntemin içindeki bazı küçük işleri yapma yolu olarak anlarlar. Yani, bir yöntemin içinde çeşitli teknikler kullanılabilir Her öğretim yöntemi her derse, her konuya, her öğrenci grubuna, her öğretim düzeyine uygun olmayabilir. Değişik durumlarda değişik yöntemlerin kullanılması gerekir 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 30

Strateji ve Yöntem Seçimini Etkileyen Faktörler Konunun İçeriği ve Hedefleri Öğretmenin Özellikleri Öğrenci Özellikleri Öğrenme Çevresi 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 31

Strateji ve Yöntem Seçimini Etkileyen Faktörler 1. Konunun İçeriği ve Hedefleri: Ders konuların tabiatı, yöntemin belirleyicisidir. Fizik-Kimya dersinde laboratuar çalışması gerekebilir. Konunun, en iyi öğretilebileceği yöntem kullanılmalıdır. 2. Öğretmen Özellikleri: Değişik öğretmen tipleri vardır: teorik, ekonomik, politik tip v.s. Öğretmenin yaşı, cinsiyeti, kıdemi, o günkü psikolojisi de metot seçimini etkiler 3. Öğrenci Özellikleri: Öğrencilerin yaş, cinsiyet, ilgileri, motivasyonları, Ailelerin sosyo-ekonomik özellikleri etkili olabilir. Öğrenci özelliklerine göre değişik yöntem uygulanmalı 4. Öğretim araçlarının durumu: Okuldaki ders araçları yöntem seçimini etkiler. Bilgisayar, tepegöz, slayt projeksiyon, laboratuvar, kütüphane gibi imkanlar yöntem seçimini etkiler. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 32

3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 33

Başlıca Öğretim Stratejileri Sunuş Yoluyla Öğretim Araştırma ve İnceleme Yoluyla Öğretim Buluş Yoluyla Öğretim 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 34

1 - Sunuş Yoluyla Öğretim Ausubel tarafından, Buluş Yoluyla Öğretim e alternatif olarak geliştirilen bir öğretim modelidir. Alış Yolu, Alma Yolu, Anlamlı Öğrenme şeklinde de adlandırılmaktadır. Bu yaklaşımda da ezberleyerek öğrenme yerine anlamlı öğrenmeye önem verilmektedir. Dersin veya ünitenin giriş etkinliklerinde kullanılır. Kavram ilke ve genellemelerin açıklanmasında kullanılır. Tümdengelim yaklaşımı esas alınır(genelden özele) Ausubel e göre birey bilgileri keşfetmekten çok hazır olarak alır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 35

Öğretmen öğrenci arasında yoğun etkileşim vardır. Bol örnek kullanmak gerekmektedir. Öğretim genelden özele doğru (Tümdengelim) hiyerarşik bir yapı ve sırasıyla gerçekleştirilir. Bunun için önce kavram, ilke ve genellemeler verilir sonra da daha özel bilgiler ve örnekler verilir. Öğretim öğretmen merkezli olup basamaklar halinde ilerler. Sunuş yoluyla öğretim anlatma yönteminden farklıdır. Öğrencinin isteğiyle yapılan anlamlı öğrenmedir. Bu süreçte bilişsel bir öğrenme gerçekleşir. Anlatım yönteminde ise öğrenci pasif olup bilgiler daha çok ezberlenerek öğrenilir. Sunuş yoluyla öğretimde anlatma, soru cevap, sempozyum, konferans gibi yöntem ve teknikler kullanılır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 36

Temel Özellikleri o Ezberden ziyade anlamlı bir öğrenme için, öğrenilecek bilgilerin öğretmen tarafından kendi içinde anlamlı ve organize bir bütün haline getirmesi gerekir. o Bilginin, belli bir düzen ve aşamalılık içinde aktarılmasını ve tümdengelim yaklaşımı yoluyla öğretilmesini içerir. o Verilen ilke ve kavramlar aşamalı bir sıra izlenmeli, örnek resim ve şekillere yer verilmelidir. o Öğretmenler sunuş yoluyla öğretimi kullanırken, fikirleri en somut yollarla, öğrencinin çok sayıda duyu organını harekete geçirecek biçimde sunmaları gerekmektedir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 37

o Kavram haritaları anlamlı öğrenme için bu stratejide çok kullanılan bir tekniktir. o Kavram haritaları düşünceleri görünür hale getirir. o Dersin bütününü ve kavramlar arasındaki ilişkileri gösterir. o Anlamlı öğrenmeyi sağladığından dolayı kalıcılığı yüksektir. o Bütün öğrencilerin anlayabileceği bir dil kullanmalıdır. o Öğrenciler neleri öğrenecekleri konusunda bilgilendirmelidir. o Sunuş, ses tonu değişiklikleri, jest ve mimiklerle desteklenmelidir. o Sunuş, konunun önemli kısımları özetlenerek bitirmelidir. o Öğretmen sınıfı sürekli denetlemeli, her öğrenciyle göz iletişimi kurmalıdır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 38

Ausubel, sunuş yoluyla öğretim modelinde düzenleyicileri üçe ayırır; Ön Düzenleyiciler: Öğrenilecek yeni konuya temel teşkil edecek ön öğrenmelerdir. Öğrencilerin, yeni bilgiler ile mevcut bilgileri arasında köprü kurmalarını sağlar. Açıklayıcı Düzenleyiciler: Bireyin daha önce hiç bilmediği bir konu hakkında önbilgi edinmesini sağlayan düzenleyicilerdir. Öğrenilecek yeni konunun giriş bilgileri ve temel özelliklerini içerir. Yeni konunun bölümlerinin birbirleriyle ilişkisinin şematik olarak verilmesi bu tür düzenleyicilere örnek gösterilebilir. Karşılaştırıcı Düzenleyiciler: Öğrencinin yeni gelen bilgileri daha önceki bilgilerle karşılaştırmasını sağlayan düzenleyicilerdir. Yani konunun daha iyi anlaşılması için bildiği benzer durumla kıyaslanmasıdır. Örneğin; bilgiyi işleme kuramının bilgisayar benzetmesi ile açıklanması gibi 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 39

Uygulama Aşamaları Başlangıç Ön bilgilerin sunulması Gelişme Öğrenilecek yeni konunun, materyalin sunulmasıyla bilişsel yapının güçlendirilmesi Sonuç Konunun, önceki öğrenilenlerle ilişkilendirilmesi 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 40

Etkili Kullanımı o o o o o o o Öğrenciye sunulan materyallerin onun için anlamlı olması gerekir. Öğrenci öğrenilecek materyalle ilgili önbilgilere sahip olmalı. Öğrencinin anlamlı öğrenmeye niyetli olması gerekir. Derse ön düzenleyiciler ile başlanmalı Materyaller öğrencinin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmalı Öğretim sırasında öğrencilere bol örnek verilmeli. Örnekler verilirken öğrencilerin dikkati örnekler arasındaki benzerlik ve farklılıklara çekilmeli. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 41

Uygulamada Görülen Yetersizlikler Ön düzenleyicileri yeterince sunamamak Sunuş yaklaşımını düz anlatım yöntemine indirgemek. Alternatif yaklaşımları göz ardı etmek. Destekleyici öğeleri önemsememek Parçacı (tikel)bakışa ağırlık vermek. Öğrencileri derse katmamak. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 42

Sunuş Yoluyla Öğretim AVANTAJLARI Kısa zamanda çok bilgi kazandırır. Anlamlı öğrenmeyi sağlar. Dersin işlenişi ekonomik ve kolaydır. Kalabalık sınıflarda etkin stratejidir. Organizeli bilgi sağlar SINIRLILIKLAR Düzenleyicilerin belirlenmesi güçtür. Anlamlı öğrenmeye istekli olmayan öğrenci, ezbere yönelebilir. İyi bir hazırlık gerektirir. Öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları dikkate almak zordur. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 43

Kullanılabilen Yöntem ve Teknikler Workshop Tekniği Soru- Cevap Yöntemi Gösteri (Afiş,Slayt) Tekniği Anlatım Yöntemi Beyin Fırtınası Tekniği Örnek Olay Yöntemi Balık Kılçığı Tekniği 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 44

2 - Buluş Yoluyla Öğretim Eğitim zihni doldurmak değil, beyni geliştirmektir 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 46

Temel Özellikleri Bruner tarafından 1960 lı yıllarda geliştirilmiştir. Öncüleri Bruner ve Piaget tir. Keşfederek Öğrenme, Sezgisel Öğrenme şeklinde de adlandırılmaktadır Bruner, öğrenmeyi, öğrenenin yeni fikirler oluşturduğu veya eski bilgilerine yeni kavramlar eklediği aktif bir süreç olarak görür. Ona göre öğrenciyi harekete geçiren en büyük güdü; merak, başarılı olma ve birlikte çalışmadır. Öğrenme süreci öğrencinin kendi etkinliklerine dayalı olup öğretmenin görevi öğrenciye rehberlik etmektir. Öğrenmede, bireysel yaşantılardan hareket edilmelidir. Öğrenme, somuttan soyuta doğru keşfetme yoluyla kazanılır. Öğrenilenlerin yaparak, yaşayarak pekiştirilmesi temel esastır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 47

o Buluş yolu, bilginin transferini ve zihinde tutmayı kolaylaştırır. o Öğrenme güdüler, sezmek ve bulmak esaslarına dayanır. o Öğrenci merkezli olup öğrencinin öğrenme sürecine etkin katılması esastır. o Özelden genele doğrudur (Tümevarım) o Öğretmen; o Hazır bilgi sunmaz, öğrenciye rehberlik eder, o Sorularla öğrencilerin meraklarını uyandırır, o Öğrencinin bilgiyi keşfetmesine ortam hazırlar, o Cevabı öğrenciye buldurarak derse aktif katılımını sağlar. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 48

Bruner, öğrenme teorisinin temel unsurlarını dörde ayırır; 1. Öğrenci öğrenmeye hazır olmalı: Her çocuğun içinde bir öğrenme arzusu veya güdüsü (merak) vardır. 2. Bilgiler; yapılandırılmış ve öğrencinin kolay alabilecekleri şekilde olmalı: Öğrenmenin başarılı olması için, konuların önceden bilinen temel kavram ve ilkelere dayandırılması gerekir. 3. Öğrenilecek materyal etkili ve ardışık olarak sunulmalı: Öğretilecek bilgiler, çocuğun zihinsel gelişimine uygun olmalı, kullanılacak araçgereç ona göre sıralanmalı. (Kolaydan zora, basitten karmaşığa ) 4. Öğrenmede pekiştireçler kullanılmalı: Pekiştirmenin zamanlaması çok önemlidir. Güdüleme amaçlı olmalı, öğrencinin öğrenme isteğinin içten gelmesine odaklanmalıdır 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 49

Uygulama Aşamaları 1. Öğretmenin örnekleri sunması Öğrencilerin örnekleri betimlemeleri 2. Öğretmenin ek örnekler vermesi Öğrencilerin ek örnekleri tanımlaması ve öncekilerle karşılaştırması 3. Öğretmenin zıt örnekleri ve örnek olmayan durumları sunması Öğrencilerin örneklerle zıt örnekleri karşılaştırmaları 4. Öğretmenin, öğrencilerin teşhis ettiği özellikleri, ilişkileri ya da ilkeleri vurgulaması Öğrencilerin bu ilişkilerden hareketle genellemelere ve kurallara ulaşması 5. Öğretmenin öğrencilerden yeni örnekler istemesi. Öğrencilerin yeni örnekleri sunması 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 50

Etkili Kullanımı o Bu strateji; kavrama, analiz, sentez, değerlendirme gibi üst düzeyde hedef davranışların kazandırılmasında kullanılır. o Öğretmen öğrenme sürecini önceden çok iyi planlamalı, öğrencilere verilecek örnek durumlar önceden hazırlanmalı, o Öğretmen bu stratejide hiçbir açıklamada(ipucu hariç) ve anlatımda bulunmamalı, yönlendirici sorularla öğrencileri cevabı tahmin etme konusunda cesaretlendirmeli, o Öğretmen konuyla ilgili çok sayıda örnek vermeli ve öğrencilerden de yeni örnekler istemeli, o Stratejinin uygulanması esnasında değişik yöntem, araç-gereçler ve oyunlar kullanılmalı, o Dersle doğrudan ilgili olmayan konularda da öğrencilerin merakını doyurmak önemsenmeli, o Ders konusuyla ilgili alanlarda çok sayıda zıt örnekler kullanılmalı, o Örneklere, alıştırmalara ve öğrenci etkinliklerine yeterince zaman ayrılmalıdır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 52

Uygulamada Görülen Yetersizlikler Dersin ön hazırlık ve planlamasının yetersiz olması Örneklem seçiminde isabet olmaması Örnek üzerinde düşünmede öğrenciye yeterli zaman verilmemesi Zıt örneklerin göz ardı edilmesi. Benzerlik ve farklılıklara vurgu yapılmaması 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 53

Buluş Yoluyla Öğretim AVANTAJLARI Problem çözme becerisini geliştirir. Etkin ve aktif katılım olduğu için öğrenme kalıcı olur. Öğrencileri araştırma yapmaya teşvik eder, düşünmeye sevk eder Bilişsel alanı kavrama, analiz ve sentez, duyuşsal alanın örgütleme, psikomotor alanında duruma uydurma düzeylerindeki hedef davranışlar kazandırılır. SINIRLILIKLARI Her konu buluş yoluyla öğretime uygun değildir. Konuyla ilgili ön bilgi gerektirir Çok sayıda araç gereç gerektirdiği için maliyeti yüksektir. Çok iyi bilen kişiler tarafından yürütülmesi gerekir. Bazen sonuca ulaşılamayabilir. Çok fazla zaman alır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 54

Kullanılabilen Yöntem ve Teknikler Rol Oynama Beyin Fırtınası Benzetme Soru-Cevap Dramatize Etme Örnek Olay Tartışma 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 56

Sunuş ve Buluş Yoluyla Öğrenme Stratejilerinin Ortak Özellikleri 1. İki yaklaşımda da öğrencinin aktif olarak öğrenme sürecine katılmasını gerektirir. 2. Her iki yaklaşımda da öğrencilerin ön öğrenmelerinin harekete geçirilmesine ve yeni öğrenmelerinin ilişkilerinin kurulması önemlidir. 3. Bir diğer ortak özellikleri de her yeni öğrenmelerin sürekli olarak bireyin zihninde birtakım değişmelere neden olduğu konusundaki görüş birliğidir. Diğer bir deyişle, her iki yaklaşımda bilişsel bir nitelik taşımaktadır ve anlamlı öğrenmenin oluşturulmasını savunmaktadır. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 57

3 Araştırma-İnceleme Yolu 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 59

Temel Özellikleri Suchman ve J. Dewey tarafından geliştirilmiştir. Öğrencilere araştırma etkinliklerini problem çözme yoluyla öğretmeyi amaçlar, Öğrenciler bir öğrenme konusu üzerinde bilimsel yöntemin (problem çözme süreci) basamaklarını kullanarak öğrenmeyi gerçekleştirir. Öğretmenin öğrencilerden verdiği bir konu ile ilgili değişik kaynaklardan bilgi toplamalarını sağlaması, olayı değişik boyutlarıyla ele almalarını, bunlar arasındaki ilişkileri belirleyip sonuca ulaşmalarını sağlamasıdır. Bu durumda öğrenci olayın değişik boyutlarını ve bu boyutlar arasındaki bağlantıları ortaya koyarak en üst düzeyde öğrenme gerçekleşmiş olur. Öğrenci kendi gayretleriyle öğrenir; öğretmen öğrenciyi araştırmaya, incelemeye yönlendirir. Öğrenci problemi hisseder,tanımlar, problemin çözümü için hipotezler kurar, hipotezlerin sınanması için veri toplar ve verileri değerlendirerek sonuca ulaşır 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 60

Uygulama Aşamaları Bu stratejide çoğunlukla problem çözme yöntemi kullanılır. Problemi çözebilmek ve sonuca ulaşabilmek için şu basamaklar izlenir: Problemin hissedilmesi ve belirlenmesi, Problemin tanımlanması, Problemin çözümü için yöntem geliştirilmesi ve veriler-kanıtların toplaması, Problemin çözümü ile ilgili hipotezler kurulması, Veri ve kanıtların analiz edilerek hipotezlerin test edilmesi. Problemin çözülmesi ve sonucun rapor edilmesi. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 61

Etkili Kullanımı o Bu yaklaşımda problem çözme, örnek olay, laboratuar yöntemleri, deney, gezi, gözlem gibi teknikler etkili bir şekilde kullanılabilir. o Bu strateji, bilimin anlaşılmasına, yaratıcı düşüncenin kullanılmasına, bilgiyi inceleme, analiz etme ve üretme becerilerini geliştirilmesine imkan sağlar. o Özellikle uygulama ve daha üst düzeydeki hedef-davranışların öğrencilere kazandırılmasında kullanılır. o Sınıf içi ve dışı öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılmasını gerektirir. Yaparak yaşayarak öğrenme ilkesini temele alır. o Tümevarım ve tümdengelim akıl yürütme yollarının birlikte kullanılmasını gerektirir. o Öğrenci problem uygulamanın merkezindedir. o Öğrenci gerçek problemlerle karşı karşıya gelmeli ve problemlere çözüm üretmelidir. o Örneğin; sivri sineklerin hastalık yaydığından hareketle, sivrisineklerin yetiştiği yerleri bulmaya, oraları kurutmak için çözüm yolları üretmeye dönük çabalar göstermelidir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 62

Uygulamada Görülen Yetersizlikler Problemin,öğrencinin bilişsel sürecini zorlamayacak kadar kolay olması. Öğrencinin gerçek hayatta bir problem olarak yaşamadığı (havuz problemleri gibi) durumların problem olarak öne sürülmesi. Öğrencinin yapması gereken işlemleri (deney vs.) öğretmenin yapması. Problemin sonucu ile ilgili öğretmen beklentilerinin açığa vurulması. Problem çözümü için öğrenciye yeterince zaman verilmemesi. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 63

Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim AVANTAJLARI Öğrencileri çok yönlü düşünmeye sevk eder, sorumluluk duygusunu gelişirtirir Problem üzerinde çalışarak, çözüm üretme becerilerini geliştirirler. Probleme çözüm üretme çabaları, çocukları ezber yerine düşünmeye yönlendirir Öğrenciler genellikle üst düzey kazanımlar ve alternatif beceriler geliştirirler. Öğrencilerde araştırma becerileri ve bilimsel düşünce gücünü geliştirir. Öğrenci aktif olduğu için, daha motive edici olup öğrenciyi, üzerinde çalışılan konu ile ilgili daha ayrıntılı düşünmeye sevk eder. SINIRLILIKLARI Daha fazla zaman gerektirir ancak her zaman bu mümkün olmayabilir. Bazı durumlar fazla materyal gerektirebilir. Materyal, maliyetin yükselmesine sebep olur. Problemlerin her zaman öğrencinin hayatıyla ilgisini kurmak zor olacağından, öğrencide isteksizlik oluşturabilir. Problemin tamamen çözülmesi mümkün olmadığı durumlarda öğrencilerin güdülenmesini olumsuz etkileyebilir. Kalabalık sınıflar için uygulanması zordur. Öğretmen her öğrenciye yeterince rehberlik sağlayamayabilir. Her konunun öğretimine uygun bir yaklaşım olmayabilir. 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 64

Kullanılabilen Yöntem ve Teknikler Gezi, gözlem Bireysel Çalışma Deney Problem Çözme Laboratuar Örnek olay 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 65

Duyduklarımı unuturum, Gördüklerimi anlarım, Yaptıklarımı öğrenirim. Çin Atasözü 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 67

Öğrenmek pahalıdır, ama bilmemek çok daha pahalı 3.3.2017 Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 68