GİDER DAĞITIMI Gider dağıtımı üç başlık altında ele alınmaktadır. Bunlar: BİRİNCİ DAĞITIM: Giderlerin ilgili tüm gider yerlerine dağıtımı. İKİNCİ DAĞITIM: Yardımcı üretim ve yardımcı hizmet gider yerleri giderlerinin esas üretim gider yerlerine dağıtımı. ÜÇÜNCÜ DAĞITIM: Esas üretim gider yerlerinde toplanan giderlerin ürünlere dağıtılması. Esas Üretim Gider Yeri: işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mamul ve hizmetlerin üretildiği birimlerdir. Yardımcı Üretim Gider Yeri: esas üretim gider yerlerinin ve diğer gider yerlerinin faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli yan girdileri üreten birimlerdir. Yardımcı Hizmet Gider Yeri: işletmedeki gider yerlerine hizmet vermek amacıyla oluşturulan birimlerdir.
GİDER YERLERİ Yardımcı Gider Yerleri Esas Üretim Gider Yerleri Dönem Giderleri GİDER ÇEŞİTLERİ 30 31 10 11 12 70 80 Bakım- Onarım Yemekhane Kesim Tesviye Montaj Pazarlama Genel Yönetim Direkt İlk Madde ve Malz. -.- -.- XXX XXX XXX -.- -.- Direkt İşçilik -.- -.- XXX XXX XXX -.- -.- Endirekt Malzeme XXX XXX XXX XXX XXX -.- -.- Endirekt İşçilik XXX XXX XXX XXX XXX -.- -.- Memur Ücret ve Giderleri -.- XXX -.- -.- -.- XXX XXX Dışarıdan Sağ.Fay. ve Hiz. -.- XXX -.- XXX -.- XXX XXX Çeşitli Giderler -.- -.- -.- -.- XXX XXX XXX Vergi, Resim ve Harçlar -.- -.- -.- -.- -.- XXX XXX Amort. ve Tükenme Payl. XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX Finansman Giderleri -.- -.- XXX XXX XXX -.- -.- I. DAĞITIM TOPLAMI XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX Kâr/Zarar Kâr/Zarar XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX II. DAĞITIM TOPL. XXX XXX XXX III. DAĞITIM TOPL. A B C
Gider Yerleriyle İlişkileri Açısından Giderler Direkt Giderler Hangi gider yerinde gerçekleştikleri rahatlıkla belirlenir. Direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri; ve bir üretim bölümünde çalışan ustabaşının aylığı, belirli bir üretim bölümündeki makinelerin amortisman giderleri gibi GÜG. Endirekt Giderler Bir gider yerini değil de birçok gider yerini ilgilendiren ortak giderlerdir. Bu giderler, gider yerlerine dağıtım anahtarı yardımıyla yüklenirler. Fabrika binasının amortisman gideri, fabrika binasının ısıtma giderleri, bakım - onarım giderleri örnekledir.
Gider Dağıtım Anahtarları Ortak Gider Türü Kullanılabilecek Anahtar (Ölçü) Fabrika binası amortismanı... Kapladığı alan (m2) Makinelerin amortismanı Direkt yükleme Isıtma giderleri Kapladığı alan, radyatör dilim sayısı Ustabaşı ücreti.. Endirekt ilk madde ve malzeme. Direkt yükleme Direkt yükleme Aydınlatma giderleri.. Ampul sayısı, watt toplamı Su giderleri. İşçi sayısı, musluk sayısı Bakım - onarım giderleri Makine sayısı, makine saatleri Enerji giderleri Makinelerin gücü Sosyal giderler İşçi sayısı
Gider Yerleri Esas Üretim Yardımcı Hizmet Dönem Tutar Dağıtım Gider Yeri Gider Yeri Gideri Gider Türleri (YTL) Anahtarı Kesim Montaj Bakım Y.hane G. Yönetim Enerji Giderleri 15.000,- Kw.saat 1.200 1.600 600 400 200 Bakım Onarım Gideri 3.000.- Makine Saati 800 1.000 200 -.- -,- Ustabaşı Ücreti 2.000,- Direkt -.- -.- -.- -.- -.- Ustabaşı Ücreti Kesim 600,- Montaj 700,- Bakım 500,- Yemekhane 200,- 2.000,-
Enerji Giderleri Yükleme Oranı = Toplam enerji gideri Toplam Kw. saat 15.000,- lira Yükleme Oranı = 4.000 Kw.saat Yükleme Oranı = 3,75 TL/ Kw.saat Kw. Saat Başına Düşen Gider Yeri İçin Gider Yerleri Kw. Saat Enerji Gideri (TL) Enerji Gideri Kesim 1.200 x 3,75 = 4.500,- Montaj 1.600 x 3,75 = 6.000,- Bakım 600x 3,75 = 2.250,- Yemekhane 400x 3,75 = 1.500,- Genel Yönetim 200 x 3,75 750,-
Bakım Onarım Giderleri Yükleme Oranı = Yükleme Oranı = Toplam bakım onarım giderleri Toplam makine saati 3.000,- lira 2.000 Mak. Saati Yükleme Oranı = 1,50 TL/ Mak.saat Kw. Saat Başına Düşen Enerji Gideri (TL) Gider Yerleri Kw. Saat Kesim 800 x 1,50 = 1.200,- Montaj 1.000 x 1,50 = 1.500,- Bakım 200 x 1,50 = 300,- Yemekhane -.- x -.- = -.- Genel Yönetim -.- x -.- -.- Gider Yeri İçin Enerji Gideri
I. DAĞITIM TABLOSU Kesim Montaj Bakım Y. Hane GYG Yeri Ustabaşı Ücreti 600,- 700,- 500,- 200,- -.- Enerji Gideri 4.500,- 6.00,- 2.250,- 1.500,- 750,- Bakım Onarım Gid. 1.200,- 1.500,- 300,- -.- -.- I. Dağıtım Toplamı 6.300,- 8.200,- 3.050,- 1.700,- 750,- Bakım Onarım Gider Yeri Giderleri Kw. Saat Yemekhane Giderleri Personel Sayısı dikkate alınarak dağıtılacaktır.
İKİNCİ DAĞITIM YÖNTEMLERİ Doğrudan Dağıtım Yöntemi: Yardımcı gider yerlerinin birbirleriyle olan hizmet alışverişleri dikkate alınmaz. Kademeli Dağıtım Yöntemi: Yardımcı gider yerlerinin birbirleriyle olan hizmet alışverişleri kısmen dikkate alınır. Matematiksel Dağıtım Yöntemi: Yardımcı gider yerlerinin birbirlerine sundukları hizmetler bütünüyle dikkate alınır.
Doğrudan Dağıtım Yöntemi Yardımcı hizmet gider yerlerinin giderleri; YHGY lerinin kendilerine ve birbirlerine sundukları hizmetler gözardı edilerek, sadece EÜGY lerine giderlerin dağıtılmasıdır.
DOĞRUDAN DAĞITIM YÖNTEMİ Yemekhane Bak-Onar Kesim Montaj Toplam I. Dağıtım Top 1.700 3.050 6.300 8.200 19.250 Yemekhane 680 1.020 1.700 Personel Sayısı 5 3 10 15 25 (0,40) (0,60) (1,00) Bakım Onarım 1.307 1.743 3.050 Kw. Saat 400 600 1.200 1.600 2.800 (0,4285)(0,5715) (1,00) Toplam 8.287 10.963 19.250
KADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİ -1 YHGY nin birbirlerine sundukları hizmetler kısmen de olsa gözönünde alınarak YHGY nin giderleri, EÜGY ne dağıtılır. Böylece doğrudan dağıtıma göre daha adilane bir dağıtım sağlanır.
Kademeli Dağıtım Yönteminin Dağıtım Kuralları -2 KURAL 1 : Gider dağıtımına, en çok sayıda gider yerine hizmet sunmuş YGY nden başlanır. KURAL 2 : I.Gider Dağıtım toplamı en büyük olan YGY nden başlanır. KURAL 3 : Gideri dağıtılan YGY, kendine hizmet sunmuş olsa bile kendisine gider payı veremez. KURAL 4 : Gideri dağıtılan YGY ne, geriye dönerek tekrar gider dağıtımı yapılamaz.
Kademeli Dağıtım Yöntemi-3 Yemekhane Bak-Onar Kesim Montaj Toplam I. Dağıtım Top 1.700 3.050 6.300 8.200 19.250 Personel Sayısı 5 3 10 15 25 Kw. Saat 400 600 1.200 1.600 2.800 Yemekhane : Personel Sayısı Bakım Onarım : Kw/Saat KURAL 1 : Gider dağıtımına, en çok sayıda gider yerine hizmet sunmuş YGY nden başlanır. KURAL 2 : I.Gider Dağıtım toplamı en büyük olan YGY nden başlanır.
KADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİ -4 Bak-Onar Yemekhane Kesim Montaj Toplam I. Dağıtım Top 3.050 1.700 6.300 8.200 19.250 Kw Saat 600 400 %12,5 1.200 %37,5 1.600 %50 3.200 3.800 Bakım Onarım (3.050) 0 381,25 1.143,75 1.525 Personel Sayısı 3 5 10 %40 15 %60 25 33 Yemekhane (2.081,25) 0 832,50 1.248,75 8.276,25 10.973,75 19.250