POLİNOMLARIN ÇARPANLARA AYRILMASI

Benzer belgeler
İKİNCİ DERECEDEN DENKLEMLER

1. x 1 x. Çözüm : (x 1 x. (x 1 x )2 = 3 2 x 2 2x = 1 x + 1 x2 = 9. x x2 = 9 x2 + 1 x2. 2. x + 1 x = 8 ise x 1 x

MUTLAK DEĞER. Sayı doğrusu üzerinde x sayısının sıfıra olan uzaklığına x in mutlak değeri denir ve x ile. gösterilir. x x. = a olarak tanımlanır.

ÜNİTE - 7 POLİNOMLAR

POLİNOMLAR. Örnek: 4, 2, 7 polinomun katsayılarıdırlar. 5x, derecesi en büyük olan terim olduğundan. ifadelerine polinomun. der tür.

ASAL SAYILAR. Asal Sayılar YILLAR MATEMATĐK ĐM

RASYONEL SAYILAR KESİR ÇEŞİTLERİ Basit Kesir. olduğuna göre, a, b tamsayı ve b 0 olmak üzere, a şeklindeki ifadelere

( ) ( ) ( ) Üslü Sayılar (32) 2. ( ) ( 2 (2) 3. ( ) ( ) 3 4. ( 4 9 ) eşitliğini sağlayan a değeri kaçtır? (0) 0,6 0,4 : 4,9 =?

SAYILAR DERS NOTLARI Bölüm 2 / 3

SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESĐ ve BASAMAK KAVRAMI

2011 RASYONEL SAYILAR

SAYI ÖRÜNTÜLERİ VE CEBİRSEL İFADELER

İkinci Dereceden Denklemler

Bu ürünün bütün hakları. ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin

TYT / MATEMATİK Deneme - 6

TEOG. Tam Sayılar ve Mutlak Değer ÇÖZÜM ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK TAMSAYILAR MUTLAK DEĞER

RASYONEL SAYILAR. ÖRNEK: a<0<b<c koşulunu sağlayan a, b, c reel sayıları. tan ımsız. belirsiz. basit kesir

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİT

sayısından en az kaç çıkarmalıyız ki kalan sayı 6,9,12 ve 15 ile kalansız bölünebilsin? ()

ÇARPANLARA AYIRMA ÇÖZÜMLÜ TEST 1

0;09 0; : işleminin sonucu kaçtır? A) ;36 0; a = 0,39 b = 9,9 c = 1,8 d = 3,7.

İÇİNDEKİLER. Ön Söz...2. Matris Cebiri...3. Elementer İşlemler Determinantlar Lineer Denklem Sistemleri Vektör Uzayları...


Örnek...1 : a, b ve c birbirlerinden farklı birer rakamdır. a.b+9.b c en çok kaçtır?

Cebirsel ifadeler ve Özdeslik Föyü

Üslü İfadelerde İşlemler (Temel Kurallar) - Çalışma Kağıdı Ortaokul Matematik Kafası $ = k) 81 $ 243 = Kerim Hoca. p) 125 $ 625 = w) 3

b göz önünde tutularak, a,

Cebir Notları Mustafa YAĞCI, Eşitsizlikler

MATEMATİK BÖLME BÖLÜNE BİLME RASYONEL VE ONDALIK SAYI BÖLÜNEBİ LME KURA LLARI 4 İ LE BÖLÜNE Bİ LME 5 İ LE BÖLÜNEBİ LME ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

İÇİNDEKİLER SAYISAL YETENEK SÖZEL YETENEK

TEST. Rasyonel Sayılar. 1. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? 2. Aşağıda verilen, 3. Aşağıdaki sayılardan hangisi hem tam sayı,

a üstel fonksiyonunun temel özellikleri şunlardır:

c

Üslü Sayılar MATEMATİK. 5.Hafta. Hedefler. Öğr.Gör. Esrin PALAS BOZKURT Öğr.Gör. Muhsin ÇELİK. Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

II. DERECEDEN DENKLEMLER

3 kesri on ikide üç şeklinde okunur. a kesrinin pay ve paydası sıfırdan farklı bir k tam sayısıyla, a a.k, k 0 ( Kesrin Genişletilmesi )

Devirli Ondalık Sayıyı Rasyonel Sayıya Çevirme:

1993 ÖYS. 1. Rakamları birbirinden farklı olan üç basamaklı en büyük tek sayı aşağıdakilerden hangisine kalansız bölünebilir?

ek tremum LYS-1 MATEMATİK MATEMATİK TESTİ 1. Bu testte Matematik Alanına ait toplam 80 soru vardır.

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI SINAVI MATEMATİK SORU BANKASI ANKARA

Lisans Yerleştirme Sınavı 1 (Lys 1) / 19 Haziran Matematik Soruları ve Çözümleri

ÖRNEK - 1 ÖRNEK x 3 4x 2 + 6x. 2x 3 4x 2 + 6x ifadesinde her terimdeki ortak çarpan 2x tir. 2x(x 2 2x + 3) ÖRNEK - 3.

KPSS ÇEVİR KONU - ÇEVİR SORU MATEMATİK

LYS 2016 MATEMATİK ÇÖZÜMLERİ

LOGARİTMA KONU UYGULAMA - 01

Her hakkı saklıdır. Bütün hakkı AKADEMİA YAYINCILIK A.Ş. ne aittir. İçindeki şekil, yazı, metin ve grafikler, yayın evinin izni olmadan alınamaz;

Terimler: Sabit Terim: Katsayılar: ÖR: 3x 2-4x cebirsel ifadesine göre aşağıdaki. Terimler: Sabit Terim: Katsayılar: Terimler: Sabit Terim:

5. 6 x = 3 x + 3 x x = f(x) = 2 x + 1

D) 240 E) 260 D) 240 E) 220

1990 ÖYS 1. 7 A) 91 B) 84 C) 72 D) 60 E) 52 A) 52 B) 54 C) 55 D) 56 E) 57

TEMEL KAVRAMLAR. TAM SAYILARDA DÖRT İŞLEM Tam sayılarda dört işlem yapılırken, işlem önceliklerine dikkat edilmelidir.

LYS Matemat k Deneme Sınavı

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER

6 ise. = b = c = d. olsun. x 3 = 0. x = 3 için Q(3 + 2) = 6. ve sayılarının sayısına uzaklığı sayısı kadar ise c a = d. Q(5) = 6 dır.

ÖZEL EGE LİSESİ OKULLAR ARASI 18. MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF TEST SORULARI

LİNEER CEBİR MATRİSLER: şeklindeki tablosuna mxn tipinde bir matris denir. [a ij ] mxn şeklinde gösterilir. m satır, n sütun sayısıdır.

SAYILAR TEMEL KAVRAMLAR

ÇOKGENLER Çokgenler çokgen Dışbükey (Konveks) ve İçbükey (Konkav) Çokgenler dış- bükey (konveks) çokgen içbükey (konkav) çokgen

Cevap D. 6. x = 3, y = 7, z = 9 olduğundan x + y < y ve. Cevap C. 7. x ile y aralarında asal olduğundan x 2 ile y sayıları da. Cevap A.

İstatistik I Bazı Matematik Kavramlarının Gözden

ÖZEL EGE LİSESİ OKULLAR ARASI 19. MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF TEST SORULARI

DENKLEM ÇÖZME DENKLEM ÇÖZME. Birinci dereceden İki bilinmeyenli. 2x 2 + 5x + 2 = 0. 3x x = 0. 5x + 3 = 0. x + 17 = 24.

ÜÇGEN VE PİSAGOR BAĞINTISI

1986 ÖSS. olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir.

MATRİSLER. r r r A = v v v 3. BÖLÜM. a a L a. v r. a = M a. Matris L L L L. elemanları a ( i = 1,2,..., m ; j = 1,2,... n) cinsinden kısaca A = [ ]

LOGARİTMA. çözüm. için. Tanım kümesindeki 1 elemanını değer kümesindeki herhangi. çözüm. çözüm

4. a sıfırdan farklı bir rasyonel sayı olduğuna göre,

Polinomlar, Temel Kavramlar, Polinomlar Kümesinde Toplama, Çıkarma, Çarpma TEST D 9. E 10. C 11. B 14. D 16. D 12. C 12. A 13. B 14.

Lisans Yerleştirme Sınavı 1 (Lys 1) / 16 Haziran Matematik Sorularının Çözümleri. sayısının 2 sayı tabanında yazılışı =?

14) ( 2) 6 üslü sayısının kesir olarak yazılışı A) ) 2 3 sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir? 16) -6 2 üslü sayısının eşiti kaçtır?

LYS Matemat k Deneme Sınavı

Mustafa YAĞCI, Parabolün Tepe Noktası

1987 ÖSS A) 0 B) 2. A) a -2 B) (-a) 3 C) a -3 D) a -1 E) (-a) 2 A) 1 B) 10 C) 10 D) 5 10 E) a+b+c=6 olduğuna göre a 2 +b 2 +c 2 toplamı kaçtır?

LYS Matemat k Deneme Sınavı

(bbb) üç basamaklı sayılardır. x ile y arasında kaç tane asal sayı vardır? A)0 B)1 C) 2 D) 3 E) x, y, z reel sayılar olmak üzere, ifadesinin

Kesir Örnek Çözüm. 1. Yandaki şekilde bir TEST Taralı alanı gösteren. bütün 8 eş parçaya bölünmüş ve bu parçalardan 3 tanesi

c) Bire bir fonksiyon: eğer fonksiyonun görüntü kümesindeki her elemanının tanım kümesinde yalnız bir karşılığı varsa bu fonksiyonlara denir.

Ünite Planı Şablonu. Öğretmenin. Fatma BAĞATARHAN Yunus Emre Anadolu Lisesi. Ġnönü Mahallesi. Bingöl. Adı, Soyadı. Okulunun Adı

Tanım : Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çembere trigonometrik çember veya birim çember denir. y B(0,1) C(1,0)

ÖZEL EGE LİSESİ EGE BÖLGESİ OKULLAR ARASI 17. MATEMATİK YARIŞMASI 11. SINIF TEST SORULARI

Do ufl Üniversitesi Matematik Kulübü Fen Liseleri Yar flmas 2005 Soru ve Yan tlar

TYT / MATEMATİK Deneme - 2

MUTLAK DEĞER. a ε R olmak üzere; Mutlak Değer MATEMATĐK ĐM YILLAR ) GENEL ÖRNEKLER.

SAYILAR ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK 9. SINIF OKULA YARDIMCI KONU ANLATIMLI SORU BANKASI MATEMATİK

Yeşilköy Anadolu Lisesi

Ö.Y.S MATEMATĐK SORULARI ve ÇÖZÜMLERĐ

İntegral Uygulamaları

I. b çift ise a b tek (doğru) II. b tek ise a + b çift (doğru) x, y ve z çift sayı olmamalıdır. III. a 6 + a b (yanlış)

LYS Matemat k Deneme Sınavı

a 4 b a Cevap : A Cevap : E Cevap : C

a bir reel (gerçel) sayı ve n bir pozitif tam sayı olsun. 1 dir. n a ye üslü ifade

1997 ÖYS A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50. olduğuna göre, k kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

YILLAR ÖSS-YGS /LYS /1 0/1 ÇÖZÜM: 1) xοy A ise ο işlemi A da kapalıdır.

1982 ÖSS =3p olduğuna göre p kaçtır? A) 79 B) 119 C) 237 E) A) 60 B) 90 C) 120 D) 150 E) 160

LYS LİMİT VE SÜREKLİLİK KONU ÖZETLİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

MATEMATİK.

1992 ÖYS. 1. Bir öğrenci, harçlığının 7. liralık otobüs biletinden 20 adet almıştır. Buna göre öğrencinin harçlığı kaç liradır?

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü FZM207. Temel Elektronik-I. Doç. Dr. Hüseyin Sarı

Transkript:

POLİNOMLARIN ÇARPANLARA AYRILMASI Tnım: P ( ) polinomu Q ( ) polinomun bölündüğünde bölüm B ( ), Kln ( ) 0 durumd, P ( ) = Q( ). B( ) yzılır. K = olsun. Bu Q ( ) ve B ( ) polinomlrın P ( ) polinomunun çrpnlrı, Q( ). B( ) yzılışın ise P ( ) polinomunun çrpnlr yrılmsı denir. Burd Q ( ) ve B ( ) çrpnlrının derecesi, ( ) derecesinden küçüktür ve bunlrın dereceleri toplmı P ( ) in derecesine eşittir. P in Tnım: Sbit olmyn iki polinomun çrpımı biçiminde yzılmyn polinomlr indirgenemeyen polinomlr; bş ktsyısı oln indirgenemeyen polinomlr d sl polinomlr denir. + indirgenemeyen polinomdur. + 5 sl polinomdur. 4 sl polinom değildir. Asl polinomlrın, R 0 elemnlrındn ve kendisinden bşk hiçbir böleni yoktur. { } POLİNOMLARI ÇARPANLARA AYIRMA YÖNTEMLERİ I. ORTAK ÇARPAN PARANTEZİNE ALMA Bir polinomun bütün terimlerinde ynı çrpn ( ortk çrpn ) vrs, çrpmnın toplm üzerine dğılm özelliği kullnılrk, terimler bu ortk çrpn prntezine lınbilir. + ifdesine krşılık gelen lnlr, şekilde olduğu gibi önce iki prç hâlinde çizilir, sonr bu lnlr birleştirilir. Her iki durumdki lnlrın eşitliğinden hreketle + ifdesi ( + ) biçiminde çrpnlrın yrılbilir.

Alıştırmlr. 4 0 = ( 5).. 6 9 =? 4 b + 6 b =? 4. ( )( ) ( )( ) + =? 5. ( ) ( ) ( ) +. =? 6. 4 7 =? 7. ( )( b) ( )( b) =? 8. ( ) ( ) b b + b =? 9. ( y) b ( y ).. =? II. GRUPLANDIRMA Verilen polinomun her teriminde ortk oln çrpn yoks ortk çrpnı oln terimler bir ry getirilerek gruplnır ve ortk çrpn prntezine lınır. Alıştırmlr. + 4 = ( ) + ( ) = ( )( + ).. 4. 4 5 + 5 =? y + y y =? c c + = 4 6 6 9? 5. c( b ) b( c ) + 9 =? 6. m n ny y my + + =? 7. mn( p q ) p q( m n ) + +. + =?

8. ( b ) b ( ). +. + =? III. ÖZDEŞLİKLERDEN YARARLANMA Tnım: Bilinmeyenlerin her değeri için doğru oln çık önermelere özdeşlik denir. Tm Kre İfdeler ( ) + b = +.. b + b ( ) b =.. b + b ( + b + c) = + b + c +. ( b + bc + c) ( + b c) = + b + c +. ( b bc c) ( b c) = + b + c +. ( b + bc c) Kenr uzunluğu birim oln bir krenin iki kenrı, şekilde olduğu gibi b birim uztılır. Oluşn yeni krenin lnının, üzerinde bulunn prçlrın lnlrı toplmın eşit olduğu gerçeğinden hreketle; ( + b) = + b + b + b = + b + b eşitliklerinden yrrlnrk ( b) = b b + + + özdeşliği bulunur.

4 Kenr uzunluğu birim oln bir krenin bir köşesine şekilde olduğu gibi kenr uzunluğu b birim oln bir kre çizilir. Büyük krenin lnının, üzerinde bulunn prçlrın lnlrı toplmın eşit olduğu gerçeğinden hreketle; ( - b) + b( - b) + b( - b) + b = ( - b) + b - b + b -b + b = ( - b) = - b + b eşitliklerinden yrrlnrk ( - b) = - b + b özdeşliği bulunur. Kenr uzunluğu + b + c oln bir kre şekilde olduğu gibi prçlr yrılır. Büyük kenrının lnının, üzerinde bulunn prçlrın lnlrı toplmın eşit olduğu gerçeğinden hreketle; ( + b + c) = + b + c + b + b + bc + c + cb + c = + + + + + b c b c bc = + b + c +( b + c + bc) eşitliklerinden yrrlnrk ( + b + c) = + b + c +( b + c + bc) özdeşliği bulunur.

5 Sorulr. + 8 + 6 = ( + 4).. 4. y 9 + y + =? + =? 4 4 m n m n 4 4 + + 4 =? 4 5. ( ) ( ) b b. b + b =? 6. ( y ) + =? 7. + + 6 =? 6 8 8. ( ) ( )( y ) ( y ) 4. +. + + 9. + =? 9. 0. = 5 ise, = ise, + =? () + =? (4). 4.. 6 + = 0 olduğun göre in kç tne pozitif tm böleni vrdır?. + = ise, 9 + 9 =? (7). = ise, 4 + =? (7) 4. 5 5 5 6 8 + b + = + b ise, + b =? () 5. 5 4y y + + + ifdesinin en küçük değeri için + y =? (-6)

6 İKİ KARE FARKI BİÇİMİNDEKİ İFADELER b = ( b).( + b) Kenr uzunluğu birim oln bir krenin köşesinden şekilde olduğu gibi kenr uzunluğu birim oln bir kre çıkrılır. Geriye kln şeklin lnının, I, II ve III numrlı lnlrın toplmın eşit olduğu gerçeğinden hreketle; = I + II + III = ( ) + ( )( ) + ( ) = ( )( + + ) = ( )( + ) eşitliklerinden yrlnrk, = + ( )( ) şeklinde çrpnlrın yrıldığı görülür. Sorulr. 6 5 =?.. = 5? 9 6 y =? 4. ( ) ( ) 00 999 =? 5. ( ) ( ) =?

7 6. b =? 8 8 7. b b + =? 8. ( b )( b ) ( ) + + 5 5 =? 9. 4 4 b + 4b 4 =? 0.. 4 9y + 4 + =? 4 4 6 + y 0 y =?. 4 4.45 + =? (). 57.67 + 5 =? () İKİ KÜP TOPLAMI vey FARKI BİÇİMİNDEKİ İFADELER + b = ( + b)( b + b ) b = ( b)( + b + b ) Bir yrıtının uzunluğu birim oln bir küpün köşesinden, şekilde olduğu gibi bir yrıtının uzunluğu birim oln küp çıkrılır. Geriye kln ktı cismin hcminin, I, II ve III numrlı cisimlerin hcimleri toplmın eşit olduğu gerçeğinden hreketle; = I + II + III = ( ) + ( ) + ( ) ( )( ) = + + eşitliklerinden yrlnrk

8 = ( )( + + ) şeklinde çrpnlrın yrıldığı görülür. Sorulr.. + = 8? 6 =? 4 8. 6 b + b c =? 4. ( ) ( ) + =? 5. 6. 7. 8. 9. b 8 64 b =? 5 5 y = y 7? 9 =? b =? + b =? n n 0. ( b) ( b) 6 + =?. = 0 olduğun göre, =? n ± b n BİÇİMİNDEKİ İFADELER B ve C iki kre frkı ile iki küp frkı vey toplmının nsıl çrpnlr yrılcğını görmüştük. n n Bu kez genel olrk ± b biçimindeki ifdelerin çrpnlr yrılmsını göreceğiz. n n b n n n ( b)( b b... n b n b ) n n b n n n ( b)( b b... n b n b ) = + + + + +, n N ise + = + + +, n N ve n tek ise Sorulr

9... b =? 5 5 5 + =? 6 =? 5 4. =? 5. 7 = 8? 6. ( ) 5 + =? 7. ( ) 5 4 =? 8. 9. 6 = 6 6 64? + b =? 0.... + b =? 0 0 6 + = 64? + y =? 0 + =? 4. ( ) 6 6 + =? 4 4 5. 4? 4 4 4 ( ) ( ) ( )( ) + = + + = + den + + + olur. 6. 7. 8. 9. 0.. 4 4 7 b + b =? 6 + =? 4 4 + = 64? + 9 + 5 =? 4 4 4 6 y + y =? 4 5 6 0 5 + + + + + + = olduğun göre, + + +... + =? (). + + + +... + 9 = için ( 4 )( 4 + + + + + + ) ifdesinin eşiti nedir?

0. = 0 olduğun göre, 5 =? BİNOM AÇILIMI Binom Açılımı, ( + b) n çılımını verir. Bu çılımdki ktsyılr, Kombinsyondn y d Pskl üçgeninden yrrlnrk bulunur. n n! n, r N ve n r olmk üzere, = dir. r r!(n r)! n gösterimi, n elemnlı r li kombinsyon diye dlndırılır. r Kombinsyon Özellikleri. 0! =! = n n. = 0 n = n n. = n = n n n 4. = r n r 5. n n n n + + +... + = 0 n n Örnekler Şimdi de ( + b) n çılımını görelim n n n n n + b =. +.. b +.. b +... +. b +... + b 0 r n ( ) n n n n n r r n

0. ( ) + b =. +.. b +.. b +. b = +.. b +.. b + b 4 4 4 4 4 0 4. ( ) 4 4 4 y =. +..( y) +..( y) +..( y) +.( y) = 4 y + 6 y 4y + y 4 4 ( + b) 0 =... ( + b) =... Şimdi de Pskl Üçgenini görelim. ( + b) =... ( + b) =... ( + b) 4 =... 4 6 4 ( + b) 5 =... 5 0 0 5 ( + b) 6 =... 6 5 0 5 6 :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: Pskl Üçgeninde, herhngi bir stırın komşu iki teriminin toplmı, bu terimlerin rsın düşen bir lt stırdki terimi verir. Bir yrıtının uzunluğu birim oln bir küpün bütün yrıtlrı şekilde olduğu gibi b birim uztılır. Oluşn yeni küpün hcminin, içinde bulunn prçlrın hcimleri toplmın eşit olduğu gerçeğinden hreketle; ( + b) = + b + b + b + b + b + b + b = + b + b + b

eşitliklerinden yrrlnrk ( b) b + b + b + = + özdeşliği bulunur. ( b) 4... + = 4 6 4 4 0 4 4 4 4 4 ediniz. ( b) 4 + çılımındki ktsyılrın, yni 4. stırdki terimlerin eşit olduğu kombinsyonlr dikkt BİNOM AÇILIM İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER ( b) n + çılımınd,. ( n + ) tne terim vrdır.. Her terimin derecesi n dir. n n r... b r r terimine genel terim dı verilir. Bu terim bştn ( r + ) inci, sondn ( n r ) 4. Ktsyılrın toplmı b = = için ( ) + inci terimdir. n n + = dir. b 4 0 ifdesi nın zln kuvvetlerine göre yzılırs, bu çılımd; i. Kç tne terim vrdır? ii. Bştn 8. terim nedir? iii. Sondn 5. terim nedir? iv. Ort terim nedir? v. İçerisinde 8 bulunn terim nedir?

vi. Ktsyılrın toplmı nedir? ( + b c) çılımdki terimlerden birisi 5 4 k.. b. c ise k =? 0 ifdesinin çılımındki sbit terim nedir? + b + c BİÇİMİNDEKİ POLİNOMLARIN ÇARPANLARA AYRILMASI Uyrı: + b + c polinomu b 4. c 0 ise R [ ] de çrpnlrın yrılbilir; b 4. c < 0 ise çrpnlrın yrılmz. A) = ise m + n = b ve m. n = c olmk üzere, + b + c = ( + m)( + n) dir. Sorulr. + 5 + 6 = ( + )( + ) 6. + 0 =?. y 5y + 6 =? 7. y 5y + 4 =? 4. m m 6 =? 8. ( m m) ( m m) =? 4. + 7 8 =? 6 5. ( ) ( ). 8 =? 9. ( ) ( ) + 5 =? 0. ( ) ( ) + 4 + 4 5 =? B) ise ( )( ) b c m n p q + + = + + olsun. ( ) b c m. p. m. q n. p n. q + + = + + + olur. Burd = m. p, b = m. q + n. p, c = n. q bulunur. O hlde bu koşullrı sğlyn m, n, p, q syılrını bulmlıyız. Bu syılrı bulmk için izlenen yolu şğıdki örnekleri inceleyerek öğreniniz. Örnek: = 6?

4 Çözüm: ( )( ) 6 + ( ). +. = ( Çprzlm çrpım ort terimi vermelidir ) Örnek: = 5? Çözüm: ( )( ) 5 = 5 + 4 5 4 ( ) 5. 4 +. = ( Çprzlm çrpım ort terimi vermelidir ) Sorulr... 4. 5. 6. + + = 5? = 8b b 5? + + = 9y 0y? + = 4? = 6m 7m? = 4n n 4? 7. + 4 + m + p + k + kesrinin sdeleşmiş şekli olduğun göre m + p k =? (4) TERİM EKLEYEREK vey ÇIKARARAK ÇARPANLARA AYIRMA Aşğıd verilen ifdeleri çrpnlrın yırınız.

5 4 4 + b + b 4 + 4 4 7 + 9 + + + DEĞİŞKEN DEĞİŞTİRME YÖNTEMİ İLE ÇARPANLARA AYIRMA + 4 5 6 4 ( ) ( ) + 4 5 + 4 + 4 Alıştırmlr Aşğıdki ifdeleri çrpnlr yırınız.. m n p 8 m n q =?.. y y +. y =? m + m + =? 5 5 4. ( y ) ( y)( y) 6 =? 5. 6. 7. 8. y =? 4 4 + =? y 4 4 b 4b 4 =? m + n =? 9 6 9. ( ) ( ) 0, 007 0, 00 =? 0.. b b b =? 4 m + = 64?. 00 y y y =?

6. = 4 ve + b = ise, 0 + b + b kçtır? 4. + = 8 ve y = ise z =? z y yz 5. + = 8 ise, nın pozitif değerini bulunuz. 6. b = ve b = 0 ise. b =? 7. + y = ve. y = 8 ise + y =? 8. = 5 ise =? 9. + = ise, 0.. ( b ) c. ( b c ) = ve ün pozitif değerini bulunuz. + c b = 0 ise,. c =? POLİNOMLARDA OKEK ve OBEB Tnımlr Sıfırdn frklı en z iki polinom verilsin. Bu polinomlrın hepsine tm bölünebilen en küçük dereceli polinom, bu polinomlrın ortk krtlrının en küçüğü ( OKEK i ) denir. Bu polinomlrın hepsini tm bölen en büyük dereceli polinom, bu polinomlrın ortk bölenlerin en büyüğü (OBEB i ) denir. Bu polinomlrın sbit polinom dışınd ortk bölenleri yoks bu polinomlr, rlrınd sl polinomlr denir. Polinomlrde OBEB OKEK bulunurken, polinomlr önce sl çrpnlr yrılır. OBEB bulmk için ylnız ortk sl çrpnlrın en küçük üslüleri çrpılır. OKEK bulurken ortk sl çrpnlrın en büyük üslüleri ile ortk olmynlr çrpılır. Örnek: P( ) =. ( )( + ) Q( ) =.( ) ( ) polinomlrının OBEB ve OKEK lerini bulunuz. Çözüm:

7 =. ( ).( + )( ), OBEB =.. ( ) OKEK P( ) = 8 54 80 Q( ) 6 50 4 = polinomlrının OBEB ve OKEK lerini bulunuz. P( ) =.5. ( + ) Q ( ) = 5 ( + )( ) R( ) =.5 ( + )( ) polinomlrının OBEB ve OKEK lerini bulunuz. P(, y) = + y y Q(, y) y y = R(, y) = y y polinomlrının OBEB ve OKEK lerini bulunuz. 4 P( ) = 9 7 + 7 9 Q( ) 4 4 = + polinomlrının OBEB ve OKEK lerini bulunuz. Tnım: RASYONEL İFADELER P ( ) ve Q ( ) gerçel ktsyılı iki polinom olsun. Q( ) 0 olmk üzere, ifdelere rsyonel ifdeler denir. P( ) Q( ) biçimindeki UYARI: Rsyonel ifdelerde sdeleştirme ve işlemler, rsyonel syılrd olduğu gibidir. ( + b). : b 4 b b + b + rsyonel ifdesini sdeleştiriniz. b b b + rsyonel ifdesini sdeleştiriniz.

8 UYARI: Rsyonel ifdelerde toplm ve çıkrm ypılırken, vrs önce sdeleştirme ypılır, sonr pydlrın OKEK i bulunrk pydlrı eşitlenir ve işleme devm edilir. +. + 4 4 işlemini ypınız ve sonucu en sde biçimde yzınız. Sorulr Aşğıdki sorulrd verilen rsyonel ifdeleri en sde biçimiyle yzınız.. + =? 9 + 9 + b : =? b + b + b + b. + b b m m +. =? m m 4 0 + =? ( )( ) 4 + 4. m + m + 5. 6. + =? + + y y ( y ) y + : =? 4 y y 7. + =? ifdesinin en sde biçimi nedir? ( + ) POLİNOM DENKLEMLER

9 Tnım: P ( ) R [ ] polinomund i gerçel syı lırsk, ( ) olur. Bu durumd P ( ) e polinom fonksiyon denir. P polinomu R den R ye bir fonksiyon Tnım: P ( ) bir polinom fonksiyon olmk üzere, P ( ) = 0 ifdesine polinom denklem denir. P ( ) = 0 denklemini sğlyn gerçel syılrın, denklemin kökleri (çözümleri), kökleri bulm işlemine denklemi çözme, denklemin köklerinin kümesine denklemin çözüm kümesi (doğruluk kümesi) denir. Tnım:, b R ve 0 olmk üzere, + b = 0 denklemine birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem denir. Sorulr: Aşğıdki denklemlerin R deki çözüm kümelerini bulunuz... ( ) =. ( 5 ) = 7 5. ( ). 5 + 8. ( ) =. ( + ) ( 5) 5. + = 4 4 4. ( ) 5.. = 5 5 5 RASYONEL DENKLEMLER Tnım: P ( ) ve Q ( ) birer polinom; R olmk üzere denklemler denir. P( ) 0 0 0 Q( ) = = dır. P( ) ve Q ( ) P( ) Yni 0 Q( ) değerleri nlrız. P( ) = 0 biçimindeki denklemlere rsyonel Q( ) = denkleminin kökü deyince, Q ( ) i sıfır ypmyn ( ) P i sıfır ypn

0 = 0 + denkleminin R deki çözüm kümesini bulunuz. 5 5 + = 9 denkleminin R deki çözüm kümesini bulunuz. Uyrı: Pydyı sıfır ypn değerler, çözüm kümesinin elemnı olmzlr. Sorulr: Aşğıdki denklemlerin R deki çözüm kümelerini bulunuz.. + = + 4. + = 0 5 + 6. 4. + + 4 = + + + + + : = 5. 4 = 6. = + + + 7. 6 6 = + 9

8. 9. 0. + = 5 + + = + : 4 = + Tnım:,, b c R ve (, ) ( 0,0) dereceden iki bilinmeyenli denklemler denir. İKİ BİLİNMEYENLİ DENKLEMLER b olmk üzere, + by = 0 biçimindeki denklemlere birinci + b y = c sistemine iki bilinmeyenli denklem sistemi denir. + b y = c Denklem sisteminin çözümü hkkınd şğıdki yorumlrı ypbiliriz. b c = = ise sistemin çözüm kümesi sonsuz elemnlıdır. b c b c = ise sistemin çözüm kümesi boş kümedir. b c b ise sistemin çözüm kümesi bir elemnlıdır. b... Denklem sistemini çözmek için yoketme, yerine koym, krşılştırm gibi yöntemler kullnılbilir. Sorulr: Aşğıdki denklem sistemlerinin R deki çözüm kümelerini bulunuz.. + y = 5 y = 0 4. 5 6 + = y 9 0 = y

.. y = 6y = 5 by = 4 by = 8 İKİDEN ÇOK BİLİNMEYENLİ DENKLEMLER İkiden çok bilinmeyenli oln denklem sistemleri, iki bilinmeyenli denklem sistemlerinde sözü edilen yöntemler ile çözülür. + y = 5 y + z = ise =? z + = 4 + y = y z = 5 ise y + z =? 5 z = 7 4 + 5y + 6z = 4 + y + z = 5 ise + y + z =? Sorulr. bc = 0 b c = 4 + b = 6 ise c =?. + b + c = 0 + b + c = 9 denklem sisteminde + b + c = ise =? + b + c = 8

. y = 4 + 4y = z + y + z = 55 denklem sisteminde =? 4. + = 7 b + = b c 5 + c = ise =? BASİT KESİRLERE AYIRMA Verilen bir rsyonel ifdenin, bsit kesirlerinin toplmı biçiminde yzılmsı işlemine, rsyonel ifdeyi bsit kesirlere yırm işlemi denir. Tnım:, b, c, A, B, C R ; m, n A terimli olmk üzere, ( + b ) n + + üç terimlisi, R [ ] de çrpnlr yrılmyn üç B + C ve biçimindeki ifdelere, bsit rsyonel ifdeler denir. ( + b + c) m + N ve ( b c) Örneğin; 5 ( ) 7 ( ),, + + + 5 ifdeleri birer bsit rsyonel ifdedir. Uyrı: Bir rsyonel ifde, pydsının çrpn syısı kdr, bsit rsyonel ifdenin toplmı biçiminde yzılır. P( ) rsyonel ifdesini, bsit rsyonel ifdelerin toplmı biçiminde yzrken, şğıdki yollr Q( ) izlenir. A. P ( ) in derecesi Q() in derecesinden küçük ise;

4. Pydnın çrpnlrı ( b) + gibi birinci dereceden polinomlrdn oluşuyors, P( ) A A An = + +... + Q( ) + b + b + b n n biçiminde yzılır. + 7 + 7 A B Örnek: = = + ( )( + ) + 4 ifdesini bsit kesirlere yırınız. Çözüm: A B A + A + B B = = + = 4 ( )( + ) + ( )( + ) ( A + B) + A B = ( )( + ) ( )( + ) Pydlr eşit olduğundn Pylr eşit olmlıdır. ( ) = A + B + A B Polinomlrın eşit olmsı için, eşit dereceli terimlerin ktsyılrı eşit olmlıdır. A B 0 A B A B = B B = B = ise, 4 + = = ve ( ) A = bulunur. 4 4 4 = = 4 + 4 8 4 + 8 olur. ( ) Uyrı: P = A + B ( )( b) b şğıdki yol izlenir. biçimine dönüştürülebilen ifdelerin A ve B sbitlerini bulmd

5. Her iki trfın pydlrı eşitlenerek pydlr tılır. P( ) = A( b) + B( ). = 0 = denklemde yerine yzılrk P( ) A = olrk bulunur. b. b = 0 = b denklemde yerine yzılrk P( b) B = olrk bulunur. b Bu yöntem her zmn kullnılbilecek bir yöntemdir. Dikkt edilirse. Mddede elde edilen denklem [ P( ) = A( b) + B( ) ] bir özdeşliktir ve yerine yzılck herhngi bir reel syı bu denklemi sğlr. Bu yöntemi öğrenip kullnmk bizi fzl işlem ypmktn kurtrcktır. Örnek: ( ) ifdesini bsit kesirlere yırınız. Çözüm: A B A( ) B( ) ( ) = + = + = ise, = A. ( ) + B. ( ) B = = 0 lınırs, = A. ( 0 ) + B. ( 0) A = bulunur. Burdn d A B = + = + ( ) olur. k + ( k + )( k + ) ifdesini bsit kesirlere yırınız.. Pydnın çrpnlrı rsınd ( b) n + biçiminde bir çrpn vrs, P( ) A A An = + +... + Q( ) + b + b + b ( ) ( ) n biçiminde yzılır. Örnek: + 7 A A A ( ) = + + ( ) ( ) dir.

6 Örnek: + + A A A = + + ( + 4).( ) + 4 ( ) dir.. Pydnın çrpnlrı rsınd, çrpnlr yrılmyn ( b c) A + B toplmı oluşturn ifdelerin rsınd, bsit rsyonel ifdesi bulunur. + b + c + + gibi üç terimli vrs, 7 A + B C Örnek: = + ( + )( ) + dir. Örnek: ( ) +. ( ). ( + ) A + B C + D E F G = + + + + + ( + ) ( ) + dir. Örnek: 5 + 7 A + B C + D = + ( + + 4)( + 7) ( + + 4) ( + 7) dir. B. P() in derecesi Q() in derecesinden büyük y d eşit ise, P ( ), Q ( ) e bölünerek B ( ) bölümü ve K ( ) klnı bulunur. Böylece eşitliği yzılır. Dh sonr K( ) Q( ) P( ) K( ) = B( ) + Q( ) Q( ) rsyonel ifdesi, bsit rsyonel ifdelerin toplmı biçiminde yzılır. Örnek: Örnek: + + = ( + ) + + + + 7 + 7 + 7 + 7 = ( ) + = + = + + A B + + ( + )( ) + + ( )( + ) rsyonel ifdesini, bsit rsyonel ifdelerin toplmı biçiminde yzınız. Sorulr: Aşğıdki sorulrd verilen rsyonel ifdeleri, bsit kesirlerin toplmı biçiminde yzınız. + 5.? = 4. + + =?

7. =? 5 4 5 4. ( + 4 ) =? 5. + ( )( + ) =? + ( + )( ) 6. =? 7. 8. 9. + 4 +? = ( + ) + 4 + =? + + =? + 0. =?

Dosy dı: ÇARPANLARA AYIRMA KONU ANLATIMI Dizin: C:\Users\TOLGA\Desktop\INTERNET Şblon: C:\Users\TOLGA\AppDt\Roming\Microsoft\Templtes\Nor ml.dotm Bşlık: POLİNOMLARIN ÇARPANLARA AYRILMASI Konu: Yzr: TOLGA KURTYEMEZ Anhtr Sözcük: Açıklmlr: Oluşturm Trihi: 08.0.07 5:46:00 Düzeltme Syısı: Son Kyıt: 08.0.07 5:46:00 Son Kydeden: TOLGA Düzenleme Süresi: 0 Dkik Son Yzdırm Trihi: 08.0.07 5:46:00 En Son Tüm Yzdırmd Syf Syısı: 7 Sözcük Syısı:.84(yklşık) Krkter Syısı:.74(yklşık)