Oksoloji Çocukluk Çağında Vücut Ölçümleri Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı
Büyüme sağlığın bir yansımasıdır. Growthis a mirrorof health James M. Tanner 1986
Oksoloji Auxology (yunanca; büyümeye izin vermek) Somatik büyüme ve gelişim bilimidir. Birçok konu ile ilişkilidir; sağlık, ekonomi, matematik ve ayrıca sanat ve tarih
Halktan sorular Çocuklarımız nasıl büyür? Atalarımız nasıl büyüyordu? Dünyanın diğer bölgelerindeki insanlar nasıl büyüyor? Benim çocuğum normal mi? Benim kısa çocuğum büyüme hormonu ile tedavi edilebilir mi?
Normal nedir? Normal olmak duygusal bir durumdur. Kimse anormal olmak istemez. Normaliteninistatistiksel bir tanımı vardır. Ortalama ve bu ortalama çevresindeki belli sınırlar dahilindeki dağılım
Büyüme hızı Büyüme sağlığın bir yansımasıdır-fakat sadece boy sağlığı yansıtmaz-büyümenin temposu (büyüme hızı) da önemlidir. Sağlıklı ve iyi beslenen çocuklar uzun boylu olmaları gerekmeksizin- hızlı büyür.
Normal büyüme paternindensapma birçok hastalığın ilk bulgusu olabilir. Bu neden ile çocuklar ile ilgilenen sağlık çalışanlarının büyümeyi sık ve doğru bir şekilde değerlendirmesi oldukça önemlidir.
Persantileğrileri
Aynı yaş ve cinsteki çok sayıda çocuktan elde edilen ölçümler Ortalama değer 50. persantile denk gelir.
Büyüme izlem grafikleri Persantil eğrilerine göre değerlendirme yapılır -97. persantil üst sınır -3. persantil alt sınır alınır Her ölçüm grafik üzerinde işaretlenir Karşılaştırılarak büyüme değerlendirilir
Büyüme problemleri kısa boy SDS (z skoru) = (güncel boy ortalama boy) Standart sapma (SD)
X X X
Çocukluk dönemi büyüme ve gelişme ile eşdeğer kabul edildiğinden bu değişimlerin her muayenede değerlendirilmesi gerekli Büyümenin değerlendirilmesi amacıyla kullanılır Duraklamaların erken tanısında anlamlıdır
Büyüme; hücre sayı ve büyüklüklerindeki değişikliklere bağlı olarak vücut hacim ve kitlesinin artmasıdır. Adolesan dönem sonuna kadar devam eder
Vücut Ağırlığı
Vücut Ağırlığı Büyümenin en iyi göstergesidir Bütün yaş gruplarında değerlendirilmeli Her ağırlık artışı iyi midir? Ağırlığa etkili bileşenler: Kemikler, yağ dokusu, kas kitlesi, iç organlar, asit, ödem, Şişmanlık, hepatosplenomegali, portalhipertansiyon, kwashiorkor
Yenidoğanlar 2500-4000 gr (ort. 3200gr) Ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir İlk 6 ay: -20-30 gr/gün, 150-200 gr/hafta; İkinci 6 ay: -15-20 gr/gün, 100-150 gr/hafta; 1-2 yıl arası: -50gr/hafta, toplam 2-2,5kg Daha sonra 10 yıla kadar yılda yaklaşık 2 kg ağırlık artışı
5. ayda Doğum kilosunun 2 ka na, 1 yaş Doğum kilosunun 3 ka na, 2 yaş Doğum kilosunun 4 ka na ulaşır
3-12 ay arası çocuklar yaş(ay)+9/2 1-6 yaş arası çocuklar yaş(yıl) x 2+8 6-12 yaş arası çocukla yaş(yıl) x7 / 2
Yaşa göre ağırlık Ölçülen çocuğun vücut ağırlığı aynı yaşta ve büyümesi normal olan kişi ile karşılaştırılır 13 yaş erkek 60 kg ise 60/50 x 100 = %120 40 kg ise 40/50 x 100 = %80
Boya göre ağırlık Ölçülen ağırlık aynı boydaki sağlıklı bir kişi ile karşılaştırılır
11 yaş 2 ay erkek Ağırlık 60 kg!!!!! Boy 157,5 cm Boy yaşı 13 yaş 13 yaşın 50 p ağırlığı = 50 kg Boya göre ağırlık = 60/50 x 100 = %110 Yaşa göre ağırlık = 60/39,5 x 100 = %152
Boy Yaş grubuna göre farklı yöntemler uygulanır İki yıla kadar yatarak, Daha büyüklerde ayakta, ayaklar çıplak, topuklar bitişik olmalı
Yenidoğan bebekte, 48-52 cm (ort. 50 cm) İlk 3 ay : 8 cm/ay İkinci 3 ay : 4 cm/ay 1-2 yıl : 10-12cm/yıl 2-4 yıl : 7cm/yıl On yıla kadar 5cm/yıl
1 yaş: doğum boyunun 1,5 katı, 4 yaş : 2 katı, 8 yaş : 2,5 katı, 12 yaş : 3 katı olur İkinci yıldan sonra: yaş(yıl) x 6+77
Boy ölçümünde etkilenme olması için süregelen hastalığın en az 6 ay sürmesi gerekir
Baş çevresi Ölçüm yeri: Oksipital kemikte en çıkıntılı nokta, Kulaklar ve kaşların üzeri Özellikle ilk 4 yılda hızlı büyüme olur
Baş çevresi Değerler: Doğumda : 36 cm (32,0-39,0) 3.ayda : 41 cm, 6.ayda : 43,8 cm, 1 yaş : 46,4 cm, 3 yaş : 49,7 cm (46,5-52,5)
Diğer sık kullanılmayan ölçümler Uzun süreli hastalıklarda ortaya çıkan değişimlerin izlenmesinde kullanılırlar
Göğüs çevresi Meme düzeyinden inspiryum ortasında ölçülür Doğumda baş çevresinden küçüktür (33 cm) Bir yaşta baş çevresini geçer (48 cm)
Karın çevresi Göbek düzeyinden geçirilen mezur ile ölçülür Özellikle asit gelişen hastaların tedaviye yanıtının değerlendirilmesinde kullanılır Tedavinin başlangıcında ilk ölçüm yapılır, Tedavi süresince ölçümler tekrarlanır
Kol çevresi Genellikle sol koldan yapılır Kol-dirsek arası orta noktadan ölçülür 1-5 yaş arası çocuklarda değişim azdır %85 ve altında olması malnutrisyon göstergesi
Deri kıvrım kalınlığı Sol kol orta noktasında skinfoldkaliperdenilen alet ile iki deri tabakası altındaki yağ dokusu yapılan bir katlantıaracılığı ile ölçülür Malnutrisyonu tanımlamak için kullanılır
Eklem Çevresi Şişlik bulunan eklemin en geniş olduğu yerden ölçülür Tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde kullanılır Özellikle artritle seyreden hastalıklar
Soru ve katkılar lütfen