BİR HAVALİMANINDA ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN KURULUMU Akın ARKAT Teknik Hizmetler Müdürü İGA İşletme Sertifikalı Enerji Yöneticisi (CEM) / Enerji Baş Tetkikçisi Makine Yüksek Mühendisi
Bir Havalimanında Teknik Hizmetler Temel Sorumlulukları 1. ISO55001 Varlık Yönetim Sisteminin Kurulumu Bakım Yapılabilir Varlık Listesinin oluşturulması Varlık Yönetim Politikası Varlık Yönetim Stratejisi Varlık Kodlama, Sınıflandırma ve Barkodlama Bakım Yönetim Prosedür, Akış Şemaları ve Talimatlarının Hazırlanması Yaşam döngüsü maliyetlerinin hesaplanması CMMS Varlık Yönetim Sistemi Programı kurulumu Bakım Plan ve Takviminin oluşturulması Yedekleme, Yedek Parça, Minumum Stok Planlaması Bakım, Satınalma ve Depo entegrasyon çalışması Bakım Personelinin Seçimi ve alımı (Sertifika Gereklilikleri gözetilerek) Bakım Araç ve Ekipman İhtiyaçlarının Tespiti ve alımı Eğitim Planlamaları Hata/Arıza Analiz Çalışmaları Arıza Önceliklendirme Çalışmaları Sistemlerin Devreye Alınmasına Refakat 2. ISO50001 Enerji Yönetim Sisteminin Kurulumu Karbon Akreditasyon Çalışmaları Enerji Yönetim Kuruluş Sınırları ve Organizasyonunun Tanımlanması Enerji Yönetim Politikası Enerji ve Varlık Yönetim Ekibi Oluşturulması Enerji Yönetim Stratejisi Enerji Yönetim Prosedür, Akış Şemaları ve Talimatlarının Hazırlanması Enerji Operasyon maliyetlerinin hesaplanması SCADA Sisteminin Kurulumu Enerji Amaç ve Hedef Aksiyon Planı Oluşturulması Yedekleme, Utility Acil Durum Senaryolarının Oluşturulması Enerji Yönetim Personelinin Seçimi ve alımı (Sertifika Gereklilikleri gözetilerek) Ölçüm ve Analiz İhtiyaçlarının Tespiti ve Gerekli araçların temini Eğitim Planlamaları (Teknik ve Farkındalık amaçlı) Enerji Verimliliği Analiz Çalışmaları Trijenerasyon fizibilitesi, Solar Panel Fizibilitesi Sistemlerin Devreye Alınmasına refakat Enerji Temin, İletim, Dağıtım ve Satış Planlaması Karbon Akreditasyonu Çalışmaları için teknik veri analizi
Tanımlar ve Enerji Yönetim Sistemi Modeli TANIMLAR Enerji; Genel olarak bir sistemin veya cismin iş yapma kapasitesidir. Enerji Verimliliği, aynı veya daha iyi hizmeti daha az enerji kullanarak elde etme olarak tanımlanabilir. Enerji Yönetimi, Enerji kaynaklarının verimli kullanımı için izlenen yol olarak ele alınabilir.
ISO50001 EnYS Enerji Yönetim Sistemi STANDARDIN YAPISINI PLANLA-UYGULA-KONTROL ET-ÖNLEM AL (İYİLEŞTİR) DÖNGÜSÜ OLUŞTURMAKTADIR. PLANLA : POLİTİKA, FAALİYETLER, KONTROLLER,DOKÜMANTASYON, KAYNAKLAR,HEDEFLER,AKSİYON PLANLARI UYGULA : PLANI GERÇEKLEŞTİRME VE PLANA UYUM; AKSİYONLARIN UYGULANMASI KONTROL ET : UYGUNLUK VE VERİMLİLİK İÇİN ÖLÇ VE İZLE ÖNLEM AL : ANALİZ/GÖZDEN GEÇİRME, KARAR/DEĞİŞİKLİK, ETKİNLİĞİ İYİLEŞTİR PLANLAMA-UYGULA-KONTROL ET-ÖNLEM AL ÇEVRİMİ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME PROSESİ İLE DEVAM EDER.
Enerji Yönetim Kazanımları Enerji Yönetim Sistemi (EnYS); Kuruluşlara yardımcı olmak ve iyileştirme için gerekli sistemleri ve prosesleri kurmalarını sağlamak Enerji Performansı, enerji kullanımı ve enerji tüketimini iyileştirmek için sistemlerin ve proseslerin kurulmasına fırsat tanır Sürekli iyileştirme prosesi sunar Enerji Performansı Enerji Kullanımı Enerji tüketimi Enerji Verimliliği Dünya genelinde uygulama şunları sağlayacaktır; Enerji Kaynaklarının daha verimli kullanımı Artan Rekabet edebilirlik Sera gazlarının ve diğer çevresel etkilerin azaltılması Enerji izleme planları ve enerji analiz faaliyetlerini oluşturur. Enerji politikasını ve hedeflerini resmileştirir. Enerji Verimliliğini, Enerji tüketimini ve kullanımını iyileştirir ve teknolojik gelişmeler için itici güç sağlar. Enerjinin sistematik yönetilmesi sayesinde azalma gerçekleşecekler; Sera Gazı Salımları Enerji Maliyetleri Diğer çevresel etkiler
ENERJİ YÖNETİMİ 1-Enerji Yöneticisi ve Ekibi Atanır Enerji Yönetim Sistemi Kurulumu için Enerji yönetim Temsilcisinin atanması ve tüm kuruluşa bildirilmesi gerekir. Enerji Yöneticisi, Üst Yönetim onayı ile önemli enerji sistemleri kullanan birim yöneticilerinden ve satınalma,mimari grup gibi dizayn konusunda etkin birimlerden yetkin kişilerle Enerji Yönetim Ekibini kurar. Enerji Yönetim Ekibi tüm kuruluşa bildirilir. 2-Enerji Politikası Tüm Paydaşlara Duyurulur Enerji Yönetim Ekibi, Üst Yönetim Onayı ile ISO50001 Gereklerine uygun olarak Enerji Politikasını hazırlar ve tüm paydaşlara duyurur. Tüm Enerji Yönetim Sistemlerinde, politikalarda belirtilmesi gerekli hususlar bulunmaktadır; Enerji Politikası, Üst yönetimin taahhüdüdür. 3-Kaynak ihtiyacı ve görev dağılımları Enerji Yönetim Sistemi kurulumu için gerekli eğitim,yetkinlik,ölçüm aleti,kontrol sistemi vb. tüm kaynak ihtiyaçları belirlenir. Enerji Yönetim Ekibi görev dağılımı ile sorumluluklar belirlenir.
ENERJİ YÖNETİMİ 5-Enerji Yönetim Prosedürü ve Akış Şeması Hazırlanmalı 6-Uygulama Planı Oluşturulmalı 4-Boşluk Analizinin Gerçekleştirilmesi ISO50001 Enerji yönetim sisteminin gereklilikleri ile ilgili; Mevcut sistem gözden geçirilmeli ISI 50001 Gereklilikleri ile karşılaştırılmalı Boşluklar, eksikler belirlenmeli Enerji Yönetiminin el kitabı niteliğinde bir prosedürü olması, sistemin tüm detaylarının tek bir doküman ile kayıt altına alınmasını kolaylaştıracaktır. Enerji Yönetim Akış Şeması ise; Ölçümlerden, Analize hangi birimlerin, hangi yöntemlerle faaliyet gerçekleştirdiğini göstermelidir. Oluşturulması gereken faaliyetler belirlenir Enerji Gözden geçirme ihtiyaçları, izleme ve ölçüm ihtiyaçları belirlenir İhtiyaç duyulan analizler,araçlar ve teknikler belirlenir Eğitim ihtiyaçları belirlenir Maliyetler, zaman dilimleri, kaynak ihtiyaçları tahmini olarak hesaplanır Belgelendirme kuruluşunun seçimi yapılır.
ENERJİ YÖNETİMİ 7-Kapsam ve Kuruluş Sınırları Belirlenmeli Enerji Yönetiminin Kapsamı ve Kuruluşun sınırları tanımlanmalıdır.
ENERJİ YÖNETİMİ 8-Ölçüm, analiz, raporlamalar ve Tasarruf odakları Enerji Yönetimince, önemli enerji tüketimi olan sistemler belirlenmeli ve bu sistemleri ayıran detaylı ölçüm yöntemleri oluşturulmaldır. Örnek: Scada sistemi Enerji kullanımı ile ilgili tüm raporları, kimin tarafından hazırlandığı, periyodu, paylaşım şekli ve paylaşılan kişiler gibi bilgileri içerecek şekilde tablo haline getirilmeli Analiz ve raporlamalar ile ilgili gereklilikler gözden geçirilmeli ve doğru kıyaslamalar yapılabilmelidir. Bu analizler doğrultusunda Tasarruf Odakları belirlenmelidir. 9-Enerji Performans Göstergeleri, Enerji Referans Çizgisi ile Enerji Amaç ve Hedefleri Belirlenmeli Tüm prosesleri için kullanılan elektrik, ısıtma amaçlı doğalgaz tüketimi, yolcu başına elektrik, m² başına doğalgaz vs. gibi detaylandırılabilir. Bu performans göstergeleri için bir referans yıl, referans çizgi-dönem belirlenmelidir. Bu referans yıla ait verilere göre enerji performans göstergeleri için amaç ve hedefler belirlenmelidir. 10-Enerji Yönetimi Aksiyon Planı Oluşturulmalı Enerji Yönetimince, analizler ve tasarruf odakları doğrultusunca aksiyon planı oluşturulmalı ve üst yönetime, onay için sunulmalıdır. Her aksiyon maddesi için fizibilite çalışması gerçekleştirilmeli, bütçe gerektiren uygulamalar, bütçe onayı almalıdır. Tüm aksiyon planı uygulamaları DÖF ile kayıt altına alınmalı ve takip edilmelidir. Enerji Aksiyon Planı, tüm kuruluş bilgilendirilmelidir.
ENERJİ YÖNETİMİ 11-Yasal Mevzuat ve diğer gerekliliklere uyumluluk takip formu kullanılarak enerji yönetiminin yasal mevzuata uygunluğu irdelenmeli ve uygun hale getirilmelidir. Yasal Mevzuatın takibi için yol belirlenmeli ve prosedürde belirtilmelidir. 12-Enerji Gözden Geçirmeleri için periyot ve yöntemler prosedürde belirtilmelidir Enerji Yönetimince, gözden geçirme yöntemleri belirlenmeli, standardın gereklerine göre kontroller gerçekleştirilmelidir. Örnek; Aylık Enerji Yönetim Ekibi Gözden Geçirme Toplantısı 6 Aylık Enerji Yönetim Ekibi Gözden Geçirme Toplantısı Yıllık Üst Yönetim Enerji Gözden Geçirme Toplantısı 13-Enerji Yönetim Sistemi standardına uygun doküman ve kayıtlar düzenlenmeli ve Dış İletişim Kararı Alınmalıdır. Yönetim sisteminin kurulumunda Kalite Departmanı ile sürekli koordinasyon halinde olunmalı varsa mevcut yönetim sistemleri ile gerekli noktalarda entegre olunabilmelidir. Dış iletişim kararı alınmalıdır. Bu sayede firma ile ilgili hangi bilgilerin ne oranda, hangi yöntemlerle dış kuruluş ve yapılarla paylaşılabileceği belirlenmelidir.
ENERJİ YÖNETİMİ 14-Doğrulama Yöntemleri ve Bakım Planları belirlenmelidir. Kalibrasyona tabi cihazlar ve doğrulama yöntemleri belirlenmeli kayıt altına alınmalıdır. Ölçümlerin ve faturaların doğrulama yöntemleri belirlenmeli ve yönteme göre doğrulamaların yapıldığı kayıt altına alınmalıdır. Amaç ve Hedeflerden sapma olması halinde sebepleri irdelenmeli ve kayıt altına alınmalıdır. (Örnek: Yolcu sayısı artışı, sıcaklık ve nem artışı vb.) Önemli enerji tüketen sistemlere ait ekipman ve süreçler ile ilgili kayıtlı bakım periyodu ve iş planları düzenlenmiş olmalıdır. Kestirimci bakımlar ile arızaların minumuma indirilmesi sağlanmalıdır. 15-Satınalma ve Dizayn konusunda Enerji Yönetim Ekibince talimatlar hazırlanmalıdır. Satınalma ve dizayn, standardın ençok önemsediği gerekliliklerdir. Enerji kullanan sistem ve ekipman alımlarında dikkat edilmesi gereken hususlar için talimat hazırlanmalı Proje ve Dizayn uygulamalarında, enerji verimliliğinin gözetilmesini sağlayacak talimatlar oluşturulmalıdır 16-Farkındalık için eğitimler, broşür ve duyurular hazırlanmalıdır. Alt yükleniciler ve Paydaşlar da Enerji Yönetimi konusunda bilgilendirilmelidir. Kuruluşun tüm birimleri, sistem kurulumundan, gerçekleştirilen faaliyetlerden, politikadan ve enerji hedeflerinden haberdar edilmeli, nasıl katkıda bulunabilecekleri hakkında bilgiler verilmelidir. Bununla birlikte altyükleniciler için de enerji verimliliği ile ilgili eğitim düzenlenmeli ve kuruluşun enerji politikası ve hedefleri aktarılarak buna paralel hareket etmeleri talebinde bulunulmalıdır.
ENERJİ YÖNETİMİ 17-Belgelendirme firması belirlenmelidir. Sistemin belgelendirilmesi için belgelendirme firmalarından teklif alınarak, çalışılacak firmaya karar verilmeli, gerekirse kendilerinden danışmanlık ve eğitim alınarak çalışmalar hızlandırılmalıdır. Seçilen firma ile dış denetim için tarih belirlenir. Bu tarihe kadar kurulan sisteme ait her türlü çalışmanın enaz bir kez gerçekleştiği, belirlenen yönteme göre kayıt altına alındığı ve kuruluşun çalışanlarının da bilinçlendirildiği görülmelidir. Dış denetim 2 aşamadan oluşmaktadır. 1. Aşamada dokümantasyon kontrolü yapılır. 2. Aşamada ise saha gezisi ve doküman kontrollerinin delillendirilmesi gerçekleşir. Herhangi bir uygunsuzluk olmaması halinde dış denetim tarihinden itibaren yaklaşık 1 aylık bir süre içinde sertifika temin edilebilir. Böyle bir sistemin kurulumu için yaklaşık 9 aylık bir çalışma gerektiği göz önüne alınabilir. Bu süre için kuruluşun kalite altyapısı ve geçmiş enerji tüketimleri ile ilgili ölçüm ve analiz altyapısı var olması gerekmektedir. Aksi taktirde 1-2 yıl gibi bir süreye ihtiyaç duyulacaktır. 18-İç Denetimler Gerçekleştirilmelidir. Enaz senede bir defa Enerji Yönetim Sistemi İç Denetimi gerçekleştirilmelidir. Kuruluşun iç denetim standartlarına uymalı ve ISO50001 maddelerindeki gerekliliklerin kontrolü sağlanmalıdır. İç denetim sonucundaki tespitler,öneriler ve uygunsuzluklar için aksiyon alınmalı ve kayıt edilmelidir.
ENERJİ YÖNETİMİ Yeşil Havalimanı Projesi; Kirletici Emisyonların (Sera gazlarının) salınımının azaltılması (Özellikle Etkin Enerji Yönetimi) Katı, Sıvı, Gaz, Evsel, Endüstriyel, Tıbbi, Ambalaj, Tehlikeli Atıkların miktarlarının azaltılması ile birlikte oluşan atıkların yasal mevzuata uygun bertaraf edilmesi ve geri kazanım şartlarının oluşturulup geliştirilmesi Çevresel Gürültü etkilerinin azaltılması gibi çalışmaları kapsamaktadır.
TEŞEKKÜRLER