4 Nisan 2014 TÜRKİYE DE BU HAFTA Son ekonomik gelişmeler... 2013 yılının son çeyreğinde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla beklentilerin üzerinde yüzde 4.4 büyüdü, 2013 yılının tamamında ise büyüme yüzde 4 ile beklentilere paralel açıklandı. Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla ise 2012 yılındaki 18,846 TL'den, 2013 yılında 20,531 TL'ye yükseldi. Dolar bazında ise 2012'de 10,459 dolar olan kişi başı GSYH 2013 yılında 10,782 dolar oldu. Öte yandan TÜİK 2012 yılı için daha önce açıkladığı yüzde 2.2'lik büyümeyi yüzde 2.1'e çekti. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2013 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4.7 artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.5 arttı Dış ticaret açığı Şubat ayında %27,2 azalarak 5 milyar 100 milyon dolara düştü. İhracat 2014 yılı Şubat ayında, 2013 yılının aynı ayına göre %6,2 artarak 13 150 milyon dolar, ithalat %5,9 azalarak 18 250 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2013 Şubat ayında %63,9 iken, 2014 Şubat ayında %72,1 e çıktı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre 2014 Şubat ayında bir önceki aya göre ihracat %4,5 arttı, ithalat ise %2,9 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise 2014 yılı Şubat ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %6,2 arttı, ithalat %5,9 azaldı. 2013 sonu itibarıyla Türkiye'nin net dış borç stoku 230.6 milyar dolar oldu. Brüt dış borç stoku ise 388.2 milyar dolar. Türkiye nin kamu net borç stoku 198.3 milyar TL olurken, AB tanımlı genel yönetim borç stoku 566.3 milyar TL olarak gerçekleşti. Markit tarafından HSBC için hazırlanan imalat sanayi satın alma yöneticisi endeksi (PMI) Şubat ayındaki 53.4 seviyesinden 51.7'ye gerileyerek Ağustos ayından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Yerel seçimlerde AKP oyların %46 sını aldı... Yerel seçimlerin kesin olmayan sonuçlarına göre AKP Türkiye genelinde yüzde 45'ten fazla aldı. AKP'nin oy oranı yüzde 45.6, CHP'nin oy oranı yüzde 27.8, MHP'nin oy oranı yüzde 15.2 ve BDP'nin yüzde 4.2 seviyesinde bulunuyor. Istanbul da AKP seçimi kazanırken, İzmir de seçimin galibi CHP oldu. Ankara da ise itirazların değerlendirilmesi sürmekte ve seçim sonucu hala açıklanmış değil. 1
Başbakan Erdoğan Merkez Bankası nın faiz düşürmesi gerektiğini söyledi... Başbakan Tayyip Erdoğan Azerbaycan ziyareti öncesinde İstanbul'da düzenlediği basın toplantısında faizlerin düştüğünü, Merkez Bankası nın olağanüstü toplanıp faizleri gözden geçirmesi gerektiğini ve bu sefer de faizleri düşürmesi gerektiğini söyledi. Başbakan, Cumhurbaşkanı Gül'ün cumhurbaşkanlığı konusunu aralarında müzakere ederek karar vermeleri yolundaki kanaatini paylaştığını söyledi. Erdoğan, Anayasa Mahkemesi nin Twitter kararına uyduklarını ama bu karara saygı duymadıklarını da belirtti. Başbakan erken seçim olmayacağını da açıkladı. Merkez Bankası Başkanı zorunlu karşılıklara %2.5-3 faiz verebileceklerini söyledi... Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, ekonomideki gidişata, bankacılık sektörü ve kredi büyümesindeki gelişmelere bağlı olmak şartı ile gerekirse TL cinsi zorunlu karşılıklara faiz ödenebileceğini ve ilk adım olarak yüzde 2.5-3 faiz ödenmesinin uygun olacağını belirtti. Türkiye'nin şu anda ön planda olan iki problemi olduğuna dikkat çeken Başçı, bunlardan birinin enflasyon bir diğerinin ise dış denge olduğunu söyledi. Başçı, hem enflasyon hem de dış denge açısından tüketici ve bireysel kredilerin büyüme hızlarında yavaşlamayı olumlu karşıladıklarına da dikkat çekti. Başçı bu yıl ekonomide dış dengesizliği azaltarak büyüme sağlamanın gerçekten çok büyük bir başarı olacağını belirtti. Başçı manşet enflasyondaki artışa rağmen beklentilerdeki bozulmanın sınırlı olduğuna dikkat çekerken, ithalat fiyatlarının ise enflasyona baskı yaratmadığını söyledi ve "Enflasyon bu yıl yüzde 5 hedefinin oldukça üzerinde olacak, hedefe büyük ihtimalle 2015 ortasında yaklaşacak" dedi. "Üç politika boyutunda da oldukça sıkı durumdayız" diyen Başçı, sıkı duruşun Haziran ayına kadar yükselişini sürdürecek daha sonra düşecek olan enflasyona ilişkin yukarı riskler açısından yeterli olacağını söyledi. Başçı, "İlave adım atmak gerekirse elbette çekinmeyiz ancak şu anda yeterince sıkı olduğunu düşünüyoruz" dedi. Başçı, parasal sıkılaştırmanın enflasyon üzerindeki olumlu etkisinin ise belirli bir gecikmeyle gözlenebileceğine dikkat çekti. Fitch Türkiye'nin notunu BBBolarak teyit etti... Türkiye'nin BBB- olan kredi notunu durağan görünüm ile koruyan kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, kamu maliyesi ve bankacılık sektörünün Türkiye'nin dış şoklara karşı dayanıklılığını desteklediğini ancak yaklaşan iki seçim öncesinde siyasi hareketliliğin ekonomik görünümü gölgeleyebileceğini belirtti. Fitch yaptığı değerlendirmede, Türkiye ekonomisinin "yüksek düzeyde volatil" bir seyir izlemeye devam ettiğini belirterek, Türkiye'de ekonomiye yönelik politikaların diğer gelişmekte olan ülkelere kıyasla "tutarlılık ve öngörülebilirliğinin daha zayıf olduğu" değerlendirmesinde bulundu. Buna karşılık Türkiye'nin sermaye akışlarında keskin gerilemeler dahil olmak üzere dış şoklara karşı dayanıklılığının gözardı edilmemesi gerektiğini vurgulayan Fitch, "2002'den bu yana görülen mali konsolidasyon ve görece güçlü bankacılık sistemi 2012'de kredi notunu yatırım yapılabilir düzeye yükseltme kararımızı büyük ölçüde destekledi. Bu faktörler güçlerini koruyor ve dış kırılganlıklara karşı kredi notunu destekliyor" dedi. Merkezi yönetimin mali durumunun gelirlerdeki artışın desteğiyle geçen yıl beklentilerden daha güçlü olduğunu belirten Fitch, "Merkezi yönetim açığı geçen yıl GSYH'nin yüzde 1.6'sı düzeyinde, yani 2012'ye göre neredeyse aynı kaldı. 2014-2015 döneminde ise GSYH'nin yüzde 2-3'ü düzeyine doğru ılımlı bir artış bekliyoruz. Türkiye'nin kamu borcuna dair olumlu dinamiklerin devam etmesini bekliyoruz" dedi. Fitch, 2
Türkiye'nin kredi notuna dair temel bilinmeyenin ise siyasi risk olduğuna dikkat çekerek, "Türkiye bu alanda uzun süredir iyi performans göstermiyor. Son seçimlerde AKP beklentileri aşarak yüzde 45'in üzerinde oy almış ve Başbakan Tayyip Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı umutlarını canlı tutmuş olsa da, yaklaşan iki seçim öncesinde siyasi hareketliliğin sürmesini ve dönemsel olarak ekonomik görünümü gölgelemesini bekliyoruz" denildi. Ekonomiye dair gerçekleşmelerin şu ana kadar kredi notunu desteklediğini belirten Fitch, büyüme tahminini bu yıl için yüzde 3.2'den yüzde 2.5'e, 2015 için ise yüzde 3.8'den yüzde 3.2'ye düşürdü. Kuruluş siyasi riskin kredi notu üzerinde aşağı yönlü baskı yaratacağını da dikkat çekerek, "Siyasi volatiliteye ekonomi politikalarında beklenmedik adımlarla karşılık verilmesi veya hükümetin etkinliğinin azalması veya iş ortamının zayıflaması kredi notunu negatif etkileyebilir" dedi. Moody s e göre TL'nin değer kaybetmesi Türk şirketlerinin kredi notu için olumsuz bir faktör... Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, TL'nin geçen yıl Mayıs ayından Ocak ayı sonuna kadar kaydettiği değer kaybının fonlama maliyetlerini artırdığını ve bu nedenle Türk şirketlerinin kredi notları için olumsuz bir faktör olduğunu belirtti. Moody's tarafından yayımlanan raporda, liranın geçen yıl Mayıs ayı başı ile bu yıl Ocak ayı sonu arasında dolar karşısında yüzde 26, euro karşısında yüzde 31 değer kaybettiğine değer çekilerek, "Yükselen faizler ve dolar cinsi borçlar için artan geri ödeme maliyetleri Türk şirketlerini daha yüksek fonlama maliyetiyle karşı karşıya bırakıyor" denildi. Raporda, Moody's kıdemli analisti Martin Kohlhase'nin "TL'deki değer kaybı ve Türkiye'deki faiz oranlarındaki artışın kredi notları üzerinde olumsuz etkisi olsa da, değerlendirdiğimiz şirketlerin likidite rezervleri güçlü, borçlarının vadesi uzun ve gelirlerinin bir kısmı döviz cinsinden. Bu faktörler zayıf TL ve piyasada kısa vadede görülebilecek dalgalanmanın olumsuz etkilerini hafifletiyor" ifadesi yer aldı. Bankacılık sektörü kredileri 21 Mart'ta haftalık %0.17 azaldı... Aanayasa mahkemesi kararıyla Twitter açıldı... Bankacılık sektörü kredileri 21 Mart itibarıyla bir önceki haftaya göre yüzde 0.17 azalarak 1.099 trilyon lira oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, krediler geçen yıl 22 Mart dönemindeki 837.02 milyar liraya göre yüzde 31.3 arttı. Kredilerde 2013 sonuna göre artış ise yüzde 3.24 oldu. Anayasa Mahkemesi nin, sosyal medya platformu Twitter'a TWTR.N erişim engellenmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine ve bu kararın kaldırılmasına ilişkin kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.resmi Gazete de yer alan karara göre AYM, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı nın (TİB) Twitter a erişimi engellemesinin, anayasa ile güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi ve engellemenin kaldırılması için kararın TİB ve Ulaştırma Bakanlığı'na gönderilmesine hükmetti. TİB, çeşitli kullanıcıların hesaplarının askıya alınması yönünde farklı mahkemelerden alınmış kararları Twitter'ın dikkate almadığı gerekçesiyle, 20 Mart'ta Twitter'a erişimi engellemişti. Bu arada Başbakanlık'tan bir yetkili, 3 Nisan akşamı itibariyle Twitter'a erişimin engellenmesi kararının kaldırıldığını söyledi. 3
DÜNYA EKONOMİSİ ABD ekonomisinde gelişmeler... ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen, bankanın ABD ekonomisinin ve özellikle de hâlâ sıkıntıların yaşandığı istihdam piyasasının desteklenmesi politikasına gösterdiği "olağanüstü" bağlılığa bir süre daha ihtiyaç duyulacağını söyledi. Yellen yaptığı açıklamada, bankanın düşük faiz ve tahvil alımlarını devam ettirme politikasını güçlü bir biçimde savunurken, ekonomi ve istihdamda belirgin durgunluk görüldüğünü de belirtti. Yellen, "Bana göre bu olağanüstü bağlılığa hâlâ ihtiyaç duyuluyor ve bir süre daha duyulacak. Bu görüşümün diğer Fed üyeleri tarafından da büyük ölçüde paylaşıldığına inanıyorum" dedi. ABD Merkez Bankası (Fed) üyelerinden John Williams, bankanın faizleri artırmaya 2015'in ikinci yarısında başlaması ve bunu sadece kademeli bir biçimde yapması gerektiğini söyledi. San Francisco Fed'in başkanı olan Williams, borçlanma maliyetlerinin 2017'ye girerken bile normal seviyelerin epey altında tutulması gerektiğini de belirtti. ABD'nin orta batı bölgesinde yer alan işyerlerinin faaliyetleri hakkında gösterge olan Chicago PMI endeksi Mart'ta 55.9'a gerileyerek beklentilerin altında açıklandı. Şubat'ta 59.8 değerini alan endeksin Mart'ta 59'a gerilemesi bekleniyordu. ISM imalat endeksi Mart ayında 53.7'ye yükseldi. Endeks Şubat'ta 53.2 seviyesindeydi. ISM endeksi geçtiğimiz yıl genelinde 53.9 ortalamasında gerçekleşti. ABD'de açıklanan ADP Ulusal İstihdam Raporu'na göre, özel sektörde istihdam artışı Mart'ta 191,000 ile beklentilerin altında gerçekleşti. ADP raporunun Mart'ta özel sektörde istihdamın 195,000 arttığını göstermesi bekleniyordu. Daha önce Şubat ayı için 139,000 olarak açıklanan istihdam artışı ise 178,000'e revize edildi. ABD'de fabrikalara gelen siparişler Şubat'ta yüzde 1.6 ile beklentilerin üzerinde artarak yedi ayın en sert yükselişini kaydetti. Oynaklık gösteren taşımacılık sektörü dışarıda bırakıldığında ise fabrika siparişleri yüzde 0.7 ile geçen yıl Temmuz ayından bu yana en yüksek artışı kaydetti. Fabrika siparişlerinin yüzde 1.2 artacağı tahmin ediliyordu. Fabrika siparişlerinde daha önce Ocak ayı için yüzde 0.7 olarak açıklanan düşüş yüzde 1'e revize edildi. ABD'nin dış ticaret açığı Şubat'ta 42.3 milyar dolar ile beklentilerin üzerinde açıklandı. Dış ticaret açığının 38.5 milyar dolar olması bekleniyordu. Daha önce 39.1 milyar dolar olarak açıklanan Ocak ayı dış ticaret açığı ise 39.28 milyar dolara revize edildi. ABD'de işsizlik maaşı başvuruları 29 Mart'ta sona eren haftada 326,000 ile beklentilerin üzerinde açıklandı. İşsizlik maaşı başvurularının 317,000 4
olması bekleniyordu. Önceki hafta için 311,000 olarak açıklanan işsizlik maaşı başvuru sayısı 310,000'e revize edildi. ABD'de Mart ayında tarım dışı istihdam beklentilerin az altında bir artış gösterdi. Tarım dışı istihdam 192 bin kişi arttı. Beklentiler istihdamın 200 bin kişi artması yönündeydi. Öte yandan, bir önceki ayda 175 bin artış gösteren tarım dışı istihdam 197 bin artışa revize edildi. Ocak ayı tarım dışı istihdamındaki artış da 129 binden 144 bine revize edildi. Ülkenin işsizlik oranı aynı ayda yüzde 6,7 olarak kaldı. Piyasa beklentisi yüzde 6,7 olan oranın yüzde 6,6'ya ineceği yönündeydi. Ana sektörler itibariyle bakıldığında, imalat sektöründe istihdam bin kişi azalırken, hizmet sektöründe 167 bin artış gösterdi. Piyasa beklentisi imalatta 6 bin artış olacağı şeklindeydi. AB ekonomilerinde gelişmeler... AB: Avrupa Merkez Bankası (ECB), Euro Bölgesi'nde enflasyonun dört yıldan uzun bir sürenin en yavaş hızına gerilemesine rağmen, Nisan ayı toplantısında faiz oranını değiştirmeyerek rekor düşük seviye yüzde 0.25'te bıraktı. 24 üyesi bulunan Yönetim Konseyi, Frankfurt'taki toplantılarında yüzde 0.25 oranındaki gösterge faizi değiştirmedi. Mevduat faizi sıfırda kalırken, marjinal borçlanma faizi de yüzde 0.75 düzeyinde korundu. Euro Bölgesi'nde işsizlik oranının rekor yüksek seviyelerde seyretmeye devam etmesi ve şirketlerin fiyatları artırmakta zorluklar yaşamasına rağmen, kademeli bir toparlanma sinyalleri görülmesi sebebiyle politika yapıcılar faizde değişikliğe gitmekten kaçındı. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi, faiz kararı ardından Frankfurt'ta düzenlendiği basın toplantısında Euro Bölgesi ekonomisinde ılımlı toparlanmanın devam ettiğini belirtti. Enflasyonun görünür gelecekte düşük kalmayı sürdüreceğini söyleyen Draghi, Euro Bölgesi enflasyon beklentilerinin yüzde 1'e yakın seyrettiğini açıkladı. Draghi tüm değişiklikleri kontrol ettiklerini ve tüm araçları kullanmaya hazır olduklarını belirtti. Sıradışı para politikası araçlarının kullanımı konusunda hemfikir olduklarını aktaran Draghi, iç talebin gücüyle ekonomideki toparlanmanın devam edeceğini ifade etti. Draghi ekonomide hala kullanılmayan ciddi bir kapasite söz konusu olduğunu vurguladı. Gelişen piyasalardan kaynaklanan risklerin Euro Bölgesi'ni olumsuz etkileyebileceğinin altını çizen draghi jeopolitik ve finans sektöründen kaynaklanan risklerin ekonomiyi tehdit ettiğini açıkladı Euro bölgesinde enflasyon Mart'ta yıllık bazda yüzde 0.5 ile beklentilerin altında gerçekleşti. Euro bölgesinde enflasyonun yüzde 0.6 olarak açıklanması bekleniyordu. Euro bölgesinde enflasyon Şubat'ta yıllık bazda nihai yüzde 0.7 olarak açıklanmıştı. Euro Bölgesi'nde üretici fiyatları endeksi (ÜFE) Şubat ayında yüzde 0.2 geriledi. Endekste değişim beklenmiyordu. Bölge'de ÜFE yıllık bazda ise yüzde 1.7 geriledi. Beklentiler yüzde 1.6'lık gerileme olacağı yönündeydi. Euro bölgesi imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) Mart'ta nihai 53 ile beklentiler seviyesinde açıklandı. Euro bölgesinde işsizlik oranı Şubat'ta yüzde 11.9 ile beklentilerin hafif altında açıklandı. Euro bölgesinde işsizlik oranının Şubat'ta yüzde 12 olarak 5
açıklanması bekleniyordu. Daha önce Ocak ayı için yüzde 12 olarak açıklanan işsizlik oranı ise yüzde 11.9'a revize edildi. Euro bölgesinde perakende satışlar Şubat'ta düşüş beklentisine karşı yüzde 0.4 arttı. Perakende satışlar bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 0.8 ile beklentiler seviyesinde arttı. Perakende satışların Şubat'ta aylık bazda yüzde 0.6 azalması, yıllık bazda ise yüzde 0.8 artması bekleniyordu. Daha önce Ocak'ta aylık bazda yüzde 1.6 artış olarak açıklanan perakende satışlar yüzde 1 artışa, yıllık bazda yüzde 1.3 olarak açıklanan artış ise yüzde 0.8 artışa revize edildi. Almanya: Almanya'da imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) Mart'ta nihai 53.7 ile beklentilerin hafif altında bir değer aldı. Almanya'da imalat sanayi PMI'ın 53.8 ile Mart ayı öncü verisiyle aynı seviyede açıklanması bekleniyordu. Almanya'da mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranı Mart'ta yüzde 6.7 ile beklentilerin altında açıklandı. Ülkedeki toplam işsiz sayısı ise 12,000 azalarak 2.901 milyona geriledi. İşsizlik oranının yüzde 6.8 olarak açıklanması bekleniyordu. Daha önce Şubat ayı için yüzde 6.8 olarak açıklanan veri de yüzde 6.7'ye revize edildi. Almanya'da imalat sanayi siparişleri Şubat'ta yüzde 0.6 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Sanayi siparişlerinin Şubat'ta yüzde 0.1 artması bekleniyordu. Daha önce yüzde 1.2 olarak açıklanan Ocak ayı sanayi siparişlerindeki artış ise yüzde 0.1 artışa revize edildi. Fransa: Avrupa Birliği Komisyonu, bütçe açığını azaltması konusunda Fransa'yı yine uyararak, Paris'e yeni bir süre vermeye sıcak bakmadığı mesajını verdi. Cumhurbaşkanı François Hollande'ın euro kriterlerini aşan bütçe açığı konusunda "AB Komisyonu'ndan daha önce aldıkları iki yılın dışında yeni bir mühlet isteyecekleri" yönünde yaptığı konuşmanın ardından bir açıklama yapan Brüksel, Paris'e olumsuz yanıt verdi. Euro Grubu Başkanı ve Hollanda Maliye Bakanı Jeroen Dijsselbloem, Brüksel'de düzenlediği basın toplantısında, ''Fransa taahhütlerin farkında bizden daha önce süre aldı ve bu konuda gösterdiği çabaları artırmak zorunda'' dedi. Ekonomik ve parasal işlerden sorumlu AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Olli Rehn ise yaptığı açıklamada, Fransa'nın vakit geçirmeden yapısal ekonomik reformları yerine getirmesi gerektiği uyarısında bulundu. Fransız İstatistik Kurumu'na göre, 2013 yılında Fransa'nın bütçe açıklarının gayrisafi milli hasılaya oranı yüzde 4,3 oldu. Bu oranın yüzde 3'ü geçmemesi gerekiyor. AB Komisyonu, sonbaharda, Fransa için 2014 yılında söz konusu oranın yüzde 3,8 olacağı tahmininde bulunmuştu. AB Komisyonu, bütçe açığının gayrisafi milli hasılaya oranının yüzde 3'e çekilmesi için Fransa'ya 2015 yılına kadar süre vermişti. Yunanistan: Avrupa Birliği Maliye Bakanları nın Yunanistan'ın başkenti Atina da yaptıkları toplantıda, Yunanistan a 8,3 milyar euro kurtarma yardımının verilmesi 6
kararlaştırıldı. Toplantı sonrasında konuşan Eurogrup başkanı Jeroen Dijsselbloem, kredinin Yunanistan'ın Troyka ile anlaşmaya vardığı ek önlemleri yerine getirmesi önkoşuluyla 3 taksitte verileceğini söyledi. Buna göre, 6,3 milyar euroluk birinci taksit Nisan sonunda, diğer iki taksit 1'er milyar euro olarak Haziran ve Temmuzda ödenecek. Dijsselbloem, Yunanistan'ın ekonomik kalkınma programında istihdam konusunun önem taşıdığını belirterek, Yunan hükümetinden önümüzdeki dönemde bir plan açıklamasını beklediklerini ifade etti. Avrupa'nın bu konuda Yunanistan'ı desteklediğini ifade eden Dijsselbloem, Troyka'nın, Yunanistan'ın kalkınma programıyla ilgili önümüzdeki 12 ay için ek finansman ihtiyacı olmayacağına dair Eurogrup'a güvence verdiğini ve bundan sonraki mali kontrolün Eylül'de yapılmasının planlandığını belirtti. AB Ekonomik ve Mali İşler Komisyonu Üyesi Olli Rehn ise Yunan ekonomisinin istikrarının arttığını, Troyka'nın bundan sonraki kontrollerinin uzun sürmeyeceğini umut ettiğini belirtti. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi de Yunanistan'ın çabalarının ilk sonuçlarını almaya başladığına, kaydedilen ilerlemenin yitirilmemesi için reformların tam olarak uygulanması gerektiğine dikkati çekti. Yunan parlamentosu uluslararası kurtarma yardımı almak için şart koşulan reformları içeren tartışmalı yasayı kabul etti ancak koalisyonun meclis çoğunluğu muhalif bir üyenin ihracıyla ikiye düştü. Yasa, muhafazakar ve sosyalist koalisyon hükümetinin Avrupa Birliği ve Uluslararası Para Fonu ile altı ay süreyle yaptığı görüşmeler sonunda belirlenen yüzlerce reform nitelikli hüküm getiriyor. Böylece hükümet Mayıs ayında vadesi gelecek 9.3 milyar euroluk borcunu ödeyebilecek krediyi bulacak ancak Başbakan Antonis Samaras olumsuz oy kullanan bir milletvekilini ihraç ederken, ortağı sosyalist PASOK partisi, iki muhalif milletvekiline sadece uyarı verdi. Diğer ekonomilerde gelişmeler... Japonya: Satış vergisini 1997'den bu yana ilk kez artırmaya hazırlanan Japonya'da imalatçıların ekonomiye duyduğu güven 2007'den bu yana en yükseğine çıktı; ancak bu hafta devreye girecek olan satış vergisi artışının tüketim ve güveni olumsuz etkilemesinin beklenmesinden ötürü güven artışının kısa ömürlü olacağı düşünülüyor. Japonya Merkez Bankası'nın açıkladığı Tankan Endeksi Mart'ta 16 puandan 17 puana çıkarak, beklenti olan 19 puanın gerisinde kaldı. Çin: Çin'de açıklanan iki ayrı PMI verisi de, son dönemde açıklanan ve hükümetin kısa süre içinde ekonomiyi destekleyici adımlar atacağı spekülasyonuna neden olan diğer zayıf verileri izledi. Çin'de Şubat'ta 50.2 değerini alan resmi imalat PMI Mart'ta 50.3'e yükselirken, daha çok özel sektöre dayalı olan Markit/HSBC PMI Mart'ta 48 ile sekiz ayın en düşük seviyesine geriledi. Endeks Ocak'tan bu yana, sektörde büyümeyi ve daralmayı birbirinden ayıran 50 seviyesinin altında bulunuyor. Rusya: ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Paris'te bir araya gelerek Ukrayna'daki krizin hangi yöntemle 7
hafifletileceğini görüştüler. Kerry, ilerlemenin Rusya'nın Ukrayna sınırındaki birliklerini geri çekmesine bağlı olduğunu ifade etti. İki bakan, Ukrayna'nın Kırım bölgesinin Rusya tarafından ilhak edilmesinin ardından artan gerilimi hafifletecek bir uzlaşının çerçevesini oluşturmaya çalıştı. Ukrayna'da Rusya destekli cumhurbaşkanının Şubat ayında devrilmesinin ardından Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesi, yirmi yıl önce sona eren Soğuk Savaş'tan bu yana Doğu ile Batı arasında yaşanan en sert gerilimi yarattı. Görüşmede herhangi bir anlaşmaya varılmamış olsa da taraflar görüşmelerin devam etmesi ve Ukrayna'nın da çözümün bir parçası olması gerektiği konusunda fikir birliğinde. NATO, Kırım'ı ilhak eden Rusya'ya tepki olarak bu ülkeyle askeri ve sivil her türlü işbirliğini askıya aldı. Kırım krizinden bu yana ilk kez Brüksel'de toplanan 28 ülkenin dışişleri bakanları, Rus tehdidinden tedirgin olan Doğu Avrupa ülkelerine güvence vermek ve savunmayı güçlendirmek için ittifakın askeri planlamacılarından önlemler hazırlamalarını istedi. Bakanlar, ittifakın Doğu Avrupalı üyeleri ve eski Sovyet cumhuriyetleri olan Baltık ülkelerine, NATO'nun kendilerini savunmaya hazır olduğu güvencesi vermek için, askeri komutanların NATO savunmasını güçlendirecek önlemler üzerinde planlama yapmalarını istedi. Bir yetkili, bu önlemler arasında Doğu Avrupalı üye ülkelere NATO askeri ve malzemesi göndermek, daha fazla tatbikat yapmak, NATO'nun acil müdahale gücünün etkinliğini artırmak ve askeri planların gözden geçirilmesi gibi adımlar bulunduğunu söyledi. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, NATO'nun tercihinin, gerginliğin yumuşatılması ve krize diplomatik bir çıkış bulunması olduğunu söyledi. NATO Genel Sekreteri Rasmussen Ukrayna'ya NATO tatbikatlarına daha fazla katılım fırsatı verileceğini söyledi. İttifak daha önce de Ukrayna birliklerinin eğitimi ve modernleşmesi çabalarına yardımcı olma kararı almıştı. Polonya Başbakanı Donald Tusk, NATO'nun Polonya topraklarında bulunan askeri varlığını artırma hızının tatmin edici olmadığını söyledi. Polonya Dışişleri Bakanı Radoslaw Sikorski de NATO toplantısında yaptığı konuşmada, ülkesinde konuşlandırılacak her türlü NATO askeri birliğini memnuniyetle karşılayacaklarını bildirdi. Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Sakhipzadovna Nabiullina, 2014'te tahmin edilenden daha fazla sermaye çıkışı olacağını açıkladı. Nabiullina, durum istikrar kazanınca esnek kur politikası dönüşümünün süreceğini belirtti. Brezilya: Brezilya Merkez Bankası son toplantısında, politika faizi olan SELIC i 25 baz puan arttırarak %11 e çıkardı. Banka böylece bir yıldan kısa bir süre içinde borçlanma maliyetlerini 375 baz puan arttırmış oldu. Yapılan açıklamada önceki toplantıda olduğu gibi önümüzdeki dönemde parasal sıkılaştırmanın sonlandırılabileceğinin sinyali verildi. Ukrayna: Ukrayna ile 14-18 milyar dolarlık kurtarma paketinde anlaşan Uluslararası Para Fonu IMF, ilk kredi dilimini bu ay verebilir. IMF Avrupa Direktörü 8
02.01.2006 03.03.2006 28.04.2006 26.06.2006 21.08.2006 17.10.2006 15.12.2006 14.02.2007 11.04.2007 08.06.2007 03.08.2007 01.10.2007 28.11.2007 28.01.2008 24.03.2008 21.05.2008 16.07.2008 10.09.2008 11.11.2008 13.01.2009 10.03.2009 07.05.2009 03.07.2009 28.08.2009 27.10.2009 25.12.2009 19.02.2010 14.04.2010 11.06.2010 05.08.2010 05.10.2010 07.12.2010 01.02.2011 28.03.2011 23.05.2011 18.07.2011 15.09.2011 15.11.2011 10.01.2012 06.03.2012 03.05.2012 28.06.2012 27.08.2012 23.10.2012 21.12.2012 18.02.2013 15.04.2013 13.06.2013 13.08.2013 09.10.2013 11.12.2013 06.02.2014 02.04.2014 Reza Moghadam, Ukrayna'ya yapılacak yardımın ilk diliminin Nisan'da verilebileceğini söyledi. IMF yetkilisi, "Ülkenin önümüzdeki birkaç ay çok fazla mali gereksiniminin olacağı göz önüne alınırsa ilk kredi dilimi yüksek miktarda olabilir" ifadesini kullandı. IMF heyeti geçtiğimiz günlerde Ukrayna ile iki yıl süreyle 14-18 milyar dolarlık kurtarma paketinde anlaşmıştı. BU HAFTA PİYASALAR Seçimlerin ardından kur ve faiz geriledi... % 25 22 19 16 13 10 7 4 Tahvil/bono piyasası gösterge faiz oranları (24.02.16 tahvili, % bileşik) AKP'nin 30 Mart taki yerel seçimlerde Türkiye genelinde yüzde 45'in üzerinde oy alması piyasa tarafından tek parti iktidarının devam edeceği şeklinde algılandı ve dolar/tl hafta başında 2 Ocak'tan bu yana en düşük olan 2.15 seviyesinin altını gördü, 2 ve 10 yıllık gösterge tahvil faizleri geriledi. Sepet bazında TL 2.55 e indi. 27 Eylül 2023 itfalı 10 yıllık %10.26 ya geriledi. 24 Şubat 2016 itfalı gösterge tahvilde ortalama bileşik faiz, %10.70 e indi. Kur ve faizdeki gerileme hafta içinde de sürdü. Dolar/TL 2.14 e düşerken, 2 ve 10 yıllık gösterge tahvil faizleri sert geriledi. Gösterge tahvilin bileşik faizi %10.57 ye geriledi. Dolar/TL paritesi 2 Nisan da 2.12'nin altına gerileyerek yılın en düşük seviyesini gördü. Seçimlerin ardından siyasi istikrarın bozulmayacak olması, TL ve TL cinsi varlıklara girişleri hafta içinde hızlandırdı. Sepet bazında TL de 2.53 e kadar indi. Siyasi endişelerin azalmasıyla birlikte Türkiye de eskisine göre önemli oranda yükselmiş olan faizler yabancı yatırımcılar için cazip hale gelmiş durumda. Merkez Bankası Başçı nın yaptığı son açıklamalar ve yüksek çıkan Mart ayı enflasyonu Perşembe günü piyasalarda çok etki yaratmadı. Cuma sabahı Fitch in açıklamaları da sürpriz değildi. Ancak Cuma günü dolar/tl, Başbakan Tayyip Erdoğan'ın Merkez Bankası'nın faiz düşürmesi gerektiği yönündeki açıklaması ardından 2.14'ü aştı. Açıklama öncesi 2.1350 civarında seyreden dolar/tl bir ara 2.15 e yaklaştı. Dolar/TL bir süre sonra tekrar 2.14 ün altına geriledi. Gösterge tahvilin faizi ise %10.70 in altındaydı. Öğleden sonra gelen ABD tarım dışı istihdam artışı verisinin beklentilerden daha düşük gelmesiyle dolar/tl paritesi 2.12 nin altına indi. Sepet bazında TL de 2.50 civarına düştü. Gösterge faiz de hafif geriledi. Bu arada Nisan ayı borçlanma takvimini yılın ilk günlerinde neredeyse tamamlayan Hazine'nin iki ve 10 yıllık gösterge tahvillerdeki borçlanma maliyeti bir ay önceye göre sırasıyla 50 ve 64 baz puan geriledi. Hazine'nin gerçekleştirdiği 24 Şubat 2016 itfalı iki yıllık gösterge tahvilin yeniden ihracında ortalama bileşik faiz % 10.69 9
olurken, 20 Mart 2024 itfalı yeni 10 yıllık gösterge tahvilin ilk ihracında ise ortalama bileşik faiz %10.34 seviyesinde gerçekleşti. Hazine'nin 5 yıllık TÜFE'ye endeksli tahvilin yeniden ihracında ise ortalama reel faiz %3.36 ile beklentilerin altında, 5 yıllık sabit kuponlu tahvilin ilk ihracında ortalama bileşik faiz ise %10.48 ile beklentilerin üzerinde oluştu. Bu hafta gerçekleştirilen beş ihalede piyasadan borçlanma 8.48 milyar TL, toplam borçlanma 12 milyar TL oldu. Bu verilere göre Hazine'nin Nisan ayı borçlanma programını hedeflere paralel tamamlaması için önümüzdeki hafta Salı günü gerçekleştireceği 15 ay vadeli kuponuz tahvil ihalesi için piyasadan borçlanması gereken tutar yaklaşık 1.5 milyar TL olacak. Hazine Nisan ayında toplam 16.4 milyar TL'lik iç borç servisine karşılık, 10 milyar TL'si piyasadan toplam 13.7 milyar TL'lik iç borçlanma gerçekleştirmeyi planlıyordu. Sonuçta 28 Mart ta Merkez Bankası kurlarıyla 2.1938 olan dolar/tl paritesi, 4 Nisan da 2.1393 TL ye indi; 3.0126 TL düzeyinde olan euro/tl paritesi ise 2.9317 TL ye geriledi. 28 Mart ta %11 olan gösterge tahvilin ortalama bileşik faizi ise bu haftanın son günü %10.59 oldu. Döviz, petrol ve altın fiyatları... Döviz: Yen dolar karşısında hafta başında değer kaybederken, euro/dolar paritesi fazla değişim kaydetmedi. Dolar/yen paritesi haftaya 102.90 düzeyinde; euro/dolar paritesi 1.3750 düzeyinde başladı. Dolar daha sonraki günlerde, Yellen'in bankanın uyguladığı gevşek para politikalarını savunan açıklamalarda bulunmasının ardından hafif düştü. Euro/dolar paritesi 1.3770 in üzerine çıktı. Hafta içinde Japon yenindeki değer kaybı sürdü, euro/dolar paritesi ise Avrupa Merkez Bankası (ECB) toplantısı öncesinde 1.38 in üzerine çıktı. Euro ECB toplantısının ardından yapılan açıklamalarda ekonominin desteklenmesi yönündeki söylemlerin yer almasının ardından dolar karşısında bir ayın en düşük seviyesi olan 1.3698 e kadar geriledi, sonra bir miktar toparlandı. Dolar/yen paritesi ise 103.90 yen civarında seyretti. Haftanın son gününde euro/dolar 1.37 civarındaki hareketini sürdürdü. Buna karşılık, ABD tarım dışı istihdam artış verisinin beklentilerden daha düşük gelmesi doları biraz olumsuz etkiledi; ancak bunun etkisi kısa süreli oldu. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi 1.37; Dolar/yen paritesi 103.80 düzeyindedir. Petrol: Brent ham petrolünün varil fiyatı, Rusya ile Batılı ülkeler arasındaki gerginliğin Irak'ın petrol arzındaki artışı bastırmasıyla hafta başında 107 doların üzerinde kaldı. ABD hafif petrolünün varil fiyatı da 101.35 dolar seviyesinde haftaya başladı. İlerleyen günlerde Brent ham petrolünün varil fiyatı, Çin'de beklentiler seviyesinde gelen PMI verisinin ardından 108 dolar seviyesinin altında seyreteye devam etti. Ancak hafta içinde, Brent ham petrolünün varil fiyatı 105 dolara kadar indi. Petrol fiyatları Libya'daki isyancıların bazı önemli limanları birkaç gün içinde açmak üzere anlaştıklarını açıklamalarının ardından değer kaybetti. Çin ve Avrupa'da açıklanan bazı veriler ise talep görünümü üzerinde baskı oluşturdu. ABD petrolünün varil fiyatı da 100 dolara indi. Haftanın son gününde düşük gelen ABD tarım dışı istihdam verisinden sonra fiyatlar hafif geriledi ancak fazla değişmedi. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili 106.65 dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili 101.2 dolar civarında seyretmektedir. 10
Altın: Altın hafta başında hafif yükseldi ve ons fiyatı 1296 dolara çıktı. Ancak daha sonra fiyatlar hafta içinde 1282 dolara kadar geriledi. Daha sonra altın yatırımcıların ABD'de açıklanacak tarım dışı istihdam verisi öncesinde pozisyon almalarıyla yükseldi ve 1290 dolara kadar çıktı. Çin ve Hindistan'dan gelen fiziki talep ise oldukça zayıf kaldı. Haftanın son gününde ise altın fiyatları yatay bir seyir izledi. ABD de tarım dışı istihdam artışı verisinin beklentilerden daha düşük gelmesinden sonra altın fiyatları bir miktar yükseldi. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1300 dolar civarındadır. (1) 31.12.13 DÖVİZ KURLARINDAKİ GELİŞMELER (2) (3) 31.03.14 04.03.14 (2)/(1) % değişim (2)/(1) reel % değişim (3)/(2) % değişim ABD doları/tl* 2,1343 2,1596 2,1393 1,2-2,3-0,9 Euro/TL* 2,9397 2,9753 2,9317 1,2-2,3-1,5 Döviz Sepeti ** 2,5370 2,5675 2,5355 1,2-2,3-1,2 Euro-dolar paritesi 1,3774 1,3777 1,3704 0,0 - -0,5 * TCMB döviz satış kuru. ** 0,5 dolar + 0.5 euro. *** Reel % değişim için tüketici fiyat endeksi kullanılmıştır. PARA PİYASALARINDA GELECEK HAFTA Seçim sonrası rahatlamadan sonra ekonomi gerçeklerine dönüş... Bu hafta küresel piyasalarda ABD Merkez Bankası Yellen in demeçleri ve Avrupa Merkez Bankası nın (ECB) faiz toplantısı etkili oldu. Ukrayna konusundaki gerginlik ise gündemin alt sıralarına düştü. Fed Başkanı Janet Yellen in ABD ekonomisinin hala desteğe ihtiyaç olduğunu söylemesi ve düşük faiz ve tahvil alım programını savunması piyasalarda olumlu karşılandı. ABD de tarım dışı istihdamın beklentilerden daha az artması ve işsizliğin ise daha yüksek çıkması Yellen ın açıklamalarını teyit eder nitelikteydi. Yine de son veriler ABD de istihdamın iyileşme yolunda olduğunu göstermekte. Bu arada aylık toplantıdan sonra ECB Başkanı Draghi nin gerekirse parasal genişleme önlemlerine başvurabileceklerini açıklaması ise euroyu dolar karşısında hafif geriletti. Öte yandan, Çin ekonomisinin yavaşladığına ilişkin göstergeler devam ederken; Japonya da ek satış vergisi bu hafta yürürlüğe girmekte. Japon yeni dolar karşısında değer kaybetti. Bu arada Brezilya Merkez Bankası faiz artırımlarına devam etti. Bu hafta petrol fiyatları düşerken; altın fiyatları fazla değişmedi. Euro/dolar paritesi 1.37 civarında seyrederken; dolar/yen paritesi 103.80 dolaylarında. Altının onsu 1300 dolar düzeyinde. Brent ham petrolünün varili 106.65 dolar; ABD hafif ham petrolünün varili ise 101.2 dolar civarında. Türkiye ekonomisinde bu hafta dış ticaret, büyüme ve enflasyon verileri açıklandı. Dış ticaret açığında daralma devam etti. 2013 büyüme verisi ise beklentiler dahilindeydi. Ancak 2014 e ilişkin beklentiler büyümenin bu yıl oldukça düşük düzeyde gerçekleşeceği yolunda. Enflasyonda ise beklendiği gibi önemli bir çıkış var 11
ve bu çıkışın en azından yaz aylarına kadar sürmesi söz konusu. Piyasalar ise seçim sonuçlarını çok olumlu karşıladı. Kur ve faiz geriledi. Özellikle dolar/tl paritesinde yabancı girişleri sayesinde önemli bir düşüş oldu ve Türk Lirası diğer gelişmekte olan para brimlerine karşı pozitif ayrıştı. Son gelen ABD verisi de Türk Lirasını olumlu etkiledi. Ancak ekonomide genel sorunların aynen devam etmekte olduğu ve önümüzdeki cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar siyasi çalkantıların devam edeceği düşünüldüğünde piyasalardaki bu aşırı olumlu havanın orta ve uzun vadede sürmesi zor. Son olarak Fitch den gelen açıklamalarda da Türkiye nin siyasi ve ekonomik sorunlarına dikkat çekilmekte. Merkez Bankası Başkanı nın Londra da yaptığı sunum ve demeçler ise sürpriz yaratmadı. Bankanın zorunlu karşılıklara yakın bir zaman içinde faiz vermesi söz konusu olabilir. Son enflasyon verileri karşısında ise bankanın para politikası konusunda zorlu bir döneme girdiği açık. Önümüzdeki hafta Şubat ayı sanayi üretimi ve cari açık verileri açıklanacak. Önümüzdeki hafta daha çok küresel piyasalardaki gelişmeler izlenecek. Türkiye de ise sanayi üretimi ve cari açık verileri ekonominin son durumu hakkında daha net bir bilgi verecek. Seçimlerden sonra piyasalarda olan rahatlamanın da yerini daha temkinli bir seyire bırakacağını düşünmekteyiz. Türkiye piyasalarına yabancı girişlerinin devam etmesi halinde kurlarda aşağı yönlü seyir devam edebilir, ancak faizlerde daha fazla düşüş olmasını son enflasyon verileri çerçevesinde zor görmekteyiz. Bu bağlamda dolar/tl paritesinin 2.11-2.16 aralığında hareket edeceğini tahmin ediyoruz. Gösterge tahvilin bileşik faizinin ise %10.55-%10.80 aralığında seyretmesini beklemekteyiz. Daha fazla bilgi için: Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist e-posta: veyis.fertekligil@tbank.com.tr Tel: 0212 368 35 20 UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. 12