Yediklerimizde Neler Dişleriniz Çürüyebilir? Diş hekimi Seyhan Ergin dişlerin çürümesine yol açan beslenme şekilleri ve diyetlerle ilgili soruları yanıtladı: 1 / 10
* Neler dişlerimizi çürütüyor? Besinlerden ağzımızda asite dönüşen her şey, çürüğe neden olabilir. Karbonhidratlı yiyecekler, şeker, çikolata, hatta pilav ve makarna da dahil. Ama bu hiçbir şey yemeyeceğimiz anlamına gelmesin. Yediğimiz şeylerin asite dönüşmesini engellememiz gerekir. Bunun tek yolu da mekanik temizliktir. Dünya Sağlık Örgütü diş çürüğünü davranış ve beslenme hastalığı olarak tanımlıyor. Asite dönüşen gıdaların sık sık tüketilmesi çürük riskini artırıyor. Bu nedenle de ana öğünlerde alınması öneriliyor. Yani makarnayı ana öğünde yiyeceksiniz. Sağlıklı bir vücut için beslenme alışkanlığı önerileri neyse, çürüğe karşı da aynı şeyler öneriliyor. Bol sebze ve meyve yenilmesi, bol su içimi, pilav ve makarnanın ana öğünde alınması gibi... 2 / 10
BOL SU İÇİN! * Tatlı, çürüğü artırır mı? Bakteriler en kolay şekeri asite dönüştürdüğü için tatlılar diş çürüklerini artırır. Kişinin canı çekiyorsa, ana öğünde tatlı yemesini tavsiye ederim. Hemen ardından, dişlerin fırçalanması gerekir. Şekerli ve nişastalı gıdaları tükettikten sonra ağzı temizlemek için yapılabilecek en kolay şey; üstüne su içmektir. * Bazı meyveler çürükleri artırır mı? Limon gibi asit içeriği yüksek, ekşi meyveler dişe doğrudan zarar verir. Bazen insanlar limonu tuzlayıp yer. Bu; dişler için çok zararlıdır. Diş yüzeyinde ciddi madde kaybına neden olur. Sert dokuyu yumuşatır. Limonu geleneksel şekilde salata sosu ya da çorba sosu şeklinde tüketmek gerekir. Direkt yemek doğru değildir. Ekşi şeyler asitlidir. Bunlar yendiğinde, dişler öğütme 3 / 10
hareketi yapar gibi birbirine değer ve gıcır gıcır eder. Yani dişlerde aşınma olur. Asitli meyveler yendikten sonra dişler hemen fırçalanmamalıdır. Çünkü asit dişlerin üzerindeki sert dokuyu yumuşattığı için fırçalamanın mekanik etkisi ile dişler aşınabilir. Meyvelerden elmanın kabuğu ile ısırılarak yenilmesi ise, diş sağlığı için çok yararlıdır. Dişlerin üzerinde temizleme etkisi yaratır. Karbonhidrat içeriği yüksek muz, incir ve aşırı şekerli meyveler ise; dişler üzerinde herhangi bir tatlının yaptığı etkiyi yapar. Bunları yedikten sonra dişler fırçalanmalı, en azından ağız su ile çalkalanmalıdır. AHŞAP KÜRDAN YASAK! * Peynir yiyenlerin dişleri sağlam olur mu? Çok süt içenlerin dişleri daha mı beyazdır? Bunlar doğru değil. Çünkü dişlerin yapısı, daha diş ağız ortamına çıkmadan son şeklini almıştır. Dolayısıyla peynirin ancak ağızdaki asit ortamını tamponlama özelliği fayda sağlar. Dişlerin 4 / 10
yapısına ise, herhangi bir etkisi olmaz. Dişlerin beyazlamasında süt veya herhangi başka bir yiyeceğin etkisi yoktur. * Yemeklerden sonra kürdan kullanımını diş sağlığı açısından öneriyor musunuz? Kürdan plastikse öneriyorum. Ama sofralarımızda çoğunlukla ahşap kürdan kullanılıyor. Bunlar dişler üzerinde kırılma riski yarattığı için bu tür kürdanları önermiyoruz. Süt, peynir ve yumurta ağız kokusuna yol açar * Ağız kokusunu artıran ve azaltan gıdalar nelerdir? Proteinli gıdalar ağız kokusunu artırır. Her türlü et, süt, peynir yenildiğinde ağızda kalırsa, kötü 5 / 10
ağız kokusuna neden olur. Ayrıca sarımsak ve soğan da kötü koku yapar. Karanfil ya da sakız çiğnenmesi ağız kokusunu baskılayabilir ama gidermez. Ağız kokusundan kurtulmak için diş fırçalamak şarttır. Çoğu kez kötü ağız kokusu, kişinin kendisi tarafından fark edilmez. Ağız kokusunun asıl nedeni, ağız ortamındadır. Yediklerimiz içtiklerimiz, diş çürükleri, diş taşları, problemli dişetleri ve eski protezler; kötü ağız kokusunun başlıca nedenleridir. Tedavi ve ağız bakımı ile bunlar giderilebilir. Diş fırçalama ve diş ipi kullanımı çok önemlidir. Dil de, kökü koku yapabilir. O yüzden dilin iyi temizlenmesi gerekir. Tükürük azlığı da kötü ağız kokusuna sebep olabilir. Bol su içip sık ve kısa aralıklarla şekersiz sakız çiğnenmelidir. Ağız nemlendirici gargaralar da kullanılabilir. * Daha beyaz dişlere sahip olmak için tüketilmesini önerdiğiniz yiyecekler var mı? Dişlerin daha beyaz olması ancak bir diş hekiminin yardımı ile sağlanabilir. Diş beyazlatma işlemi 6 / 10
yapılmalıdır. Özel mavi ışıklarla, plazma ışığıyla ya da lazerle beyazlatma yapılabiliyor. Klinik ortamında kullanılan beyazlatmanın yanı sıra, evde uygulanan dişliklerle de dişler beyazlatılabiliyor. Bu ürünleri kullanırken ve kullandıktan sonra en az ilk üç gün renkli gıdaları tüketmekten kaçınmak gerekiyor. Daha sonra da beslenme alışkanlıklarımızda renkli yiyeceklerden ve içeceklerden uzak durmamız şart. Aksi takdirde, beyazlamada geri dönüşler yaşanabiliyor. Yılda bir kere, en azından tek seans beyazlatma işleminin yenilenmesinde fayda var. Diş beyazlatma işlemi yaptırmış olanların diş beyazlatıcı macun kullanmaları da, açık rengin kalıcılığına katkı yapıyor. * Dişi çekmek son çaredir! Biz diş hekimleri için dişin kaybı, hasta kaybı gibidir. Diş, prensip olarak kökünden sallanmadığı sürece 7 / 10
çekilmez. İstisnai durumlar hariçtir. Eğer kökte kırık varsa ya da problemli ve yenilenemeyecek durumda eski kanal tedavileri varsa, diş çekilmek zorunda kalınabilir. Çoğunlukla çekim kararı verirken diş röntgeninden yararlanırız. Bazen hiç belirti vermeyen dişin bile, çekimi söz konusu olabilir. Çoğu zaman hastalar bize, 'Ağrıyan dişimi çek' diye gelir ama biz çekmeden tedavi ederiz. * Diş ağrısına karşı buz! iş hekiminden yararlanmak gerekir. Ama gecenin bir vakti dişlerinizde ağrı başlarsa ve siz doktorunuza ulaşamazsanız, sıcak ya da soğuk uyaranlarla ağrıyı rahatlatabilirsiniz. Size hangisinin daha iyi geldiğine bakarak, ağzına buz alabilir ya da ılık su ile çalkalayabilirsiniz. Ağrı nedeni çürük bir diş ise, çürüğün içindeki yemek artıkları temizlenip yerine yuvarlatılmış pamuk konabilir. Ağrıya neden olan dişetlerine 8 / 10
ılık tuzlu su gargarası iyi gelir. Kimsayal tahriş özelliği olan kolonya, rakı, aspirin gibi şeyler ağrıyan dişin üzerine konulmaz. Uygulanırsa da, dişetinde büyük tahribata neden olur. * Kanayan dişeti düşük nedeni! Hamileliğin ilk aylarında yaşanan bulantı ve kusmalar nedeniyle, mide asidinin dişler üzerinde aşındırıcı etkisi olur. Hamilelikte değişen hormonlar nedeniyle, dişetleri kanar. Hamileler dişleri kanıyor diye dişlerini fırçalamazlarsa, çürük riski artar. Hamilelik sırasında bebeğin kalsiyum ihtiyacını dişlerden aldığı düşünülür. Bu, yanlış bir düşüncedir. Dişler o yüzden dökülmez. Dişeti enfeksiyonu olan kadınlarda düşük görülme oranı daha fazladır. * Çürüklere karşı ara öğünler 9 / 10
Ara öğünlerde salatalık, havuç, elma, tuzlu fıstık, ceviz, fındık, patlamış mısır yenmesini öneriyoruz. Bunlar, çürük riski taşımaz. Sert kabuklu kuruyemişlerin (fındık kabuğu gibi) dişlerle kırılması çok yanlıştır. Pek çok diş ve protez, bu nedenle kırılıyor. 10 / 10