TÜRK SANAYİ C İ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ AVRUPA Bİ RLİĞİ TEMSİ LCİ L İĞİ BRÜKSEL KATILIM ORTAKLIĞ I BELGESİ NDE (KOB) KISA VE ORTA VADELİ HEDEFLER VE AB KOMİ SYONU NUN TÜRKİ YE İ LERLEME RAPORU2002 TS/BXL/0240 14 Ekim 2002 KISA VADELİ HEDEFLER Geliştirilmiş Siyasi Diyalog ve Siyasi Kıstaslar Kıbrıs Helsinki zirvesi sonuçları uyarınca, siyasi diyalog çerçevesinde ve 9(a) maddesinin öngördüğü üzere, Kıbrıs sorununu çözme konusunda BM Genel Sekreteri nin başarılı bir sonuç alma çabalarının desteklenmesi Geliştirilmiş siyasi diyalog çerçevesinde ve Nisan 2002 tarihli TürkiyeAB Ortaklık Konsey inde Türkiye, Kıbrıs sorununa kapsamlı bir sonuç bulunması amacıyla iki lider arasında sürdürülen doğrudan görüşmelere desteğini ifade etmeyi sürdürmüştür. TÜSİAD AVRUPA SANAYİ VE İŞVERENLER KONFEDERASYONLARI BİRLİĞİ ( UNICE ) ÜYESİDİR MERKEZ: Meşrutiyet Cad. 74, Tepebaşı İstanbul 80050 Türkiye Tel: (90) 2122491102 Fax: (90) 2122490913 AB TEMSİLCİLİĞİ: Avenue des Gaulois, 13 1040 Bruxelles Belçika Tel: (322) 7364047 Fax: (322) 7363993 ABD TEMSİLCİLİĞİ: 1250 24th Street NW Washington DC 20037 USA Tel: (1)2027767770 Fax: (1)2027767771 www.tusiad.org
KISA VADELİ HEDEFLER İfade özgürlüğü Sivil toplum İşkence Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 10. maddesine uygun olarak hukuki ve anayasal güvencelerin sağlamlaştırılması Şiddet içermeyen görüşlerini dile getirmeleri sonucunda hapiste bulunan kişilerin durumlarının ele alınması Örgütlenme ve toplanma özgürlüğü alanında hukuki ve anayasal güvencelerin sağlamlaştırılması Engellenmesi yolunda önlemlerin alınması, İşkencenin önlenmesi alanında Avrupa Sözleşmesi ne uyumun sağlanması. Anayasal değişikliklerin hayata geçirilmesi amacıyla Ceza Yasasının 159. ve 312. maddelerinde yapılan değişiklikler ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamaları hafifletmiştir. Yasaların etkisi halen sınırlıdır. Yeni hükümlerin tutarlı bir şekilde yorumlanıp uygulandığına dair henüz yeterince işaret yoktur. Terörle Mücadele Kanunu, Basın Kanunu, Medya Kanunu ve Siyasi Partiler Yasalarında yapılan değişiklikler dernekler, basın ve yayın alanlarında kısıtlamaları hafifletmiştir. Yasaların etkisi halen sınırlıdır. Yeni hükümlerin tutarlı bir şekilde yorumlanıp uygulandığına dair henüz yeterince işaret yoktur. RTÜK kanunu ifade özgürlüğüne sıkı kısıtlamalar getirmektedir. Internet ile ilgili sansür kuralları da getirilmiştir. İfade özgürlüğü ile ilgili davalarda ceza yasalarına başvurulması tutarsız bir uygulama yaratmaktadır. Hakimlerin, davalı hakları konusunda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ni dikkate aldıkları hakkında yeterli bilgi yoktur. Şiddet içermeyen görüşlerini dile getirmeleri sonucunda hapiste bulunan kişilerin durumlarına değinilmemiştir. Dernekler Yasasında yapılan değişiklikler ile bazı kısıtlamalar ortadan kaldırılmıştır. Kamu görevlilerinin dernek kurması alanında engeller kaldırılmıştır.bununla birlikte, yasanın genel kısıtlayıcı yapısı yanında dernek etkinliklerinin yasaklanması için yasal zemin halen mevcuttur. Yasanın etkisi halen sınırlıdır. Yeni hükümlerin tutarlı bir şekilde yorumlanıp uygulandığına dair henüz yeterince işaret yoktur. Türkiye deki yabancı dernekler halen bazı kısıtlamalara ve sıkı denetime tabidir. Siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılmıştır. Türk hükümeti gözlem ve rapor sunma mekanizmalarının güçlendirilmesi konusunda girişimde bulunmuştur. Ekonomik ve Sosyal Konsey henüz toplanmamıştır. Sivil toplumla diyalogun arttırılması amacıyla bir dizi girişimde bulunulmuştur. Sendikalara karşı kısıtlamalar sürmektedir. İşkencenin önlenmesi yönünde yasal düzenlemeler güçlendirilmiştir. Alınan önlemlere karşın işkence iddiası çerçevesinde ceza kovuşturmasının etkin bir şekilde yapılamadığı görülmektedir. 2
KISA VADELİ HEDEFLER Gözaltı süresi İnsan hakları ihlalleri İnsan hakları konusunda eğitim Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi standartlarına uyuma devam edilmesi. Yasal yollara başvurma olanaklarının geliştirilmesi Kanunu uygulamakla görevli yetkililerin eğitimini güçlendirilmesi Mahkeme öncesi tutukluluk hali konusunda yasal düzenlemelerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve İşkence ile Mücadele Komitesi önerilerine uyumunda ilerleme sağlanmıştır. Tutukluluk süresi 10 günden 4 güne indirilmiştir (3 gün uzatılabilir). Bununla birlikte Devlet Güvenlik Mahkemeleri nde avukatsız tutukluluk (incommunicado ) uygulaması sürmektedir. Ocak 2002 tarihinde Türk hükümeti, olağanüstü hal bölgesindeki durum nedeniyle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 5. maddesine (temel özgürlükler ve güvenlik) yönelik çekincesini kaldırmıştır. Bununla birlikte, 430 sayılı kararnamenin, Güneydoğu bölgesinde, mahkeme öncesi tutukluluk hali ve avukat hakkı alanlarına ilişkin hükümlerinin ihlal edici uygulaması endişe uyandırmaktadır. Halen yetersiz olmakla birlikte, Devlet Güvenlik Mahkemeleri yasasında tutukluların haklarının iyileştirmesi yönünde değişiklikler getirilmiştir. İlgili hükümlerin güçlendirilmesi yönünde ilerleme sağlanmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) hükümlerine aykırı bulunan mahkumiyet kararlarına karşı yeniden yargılama hakkı sağlanmıştır. Bununla birlikte bu hak yalnızca Ağustos 2003 ten sonra yapılacak başvurulara yönelik AİHM hükümleri için geçerlidir. Yeni düzenleme AİHM kararlarına aykırı olarak tutuklanan kişilerin medeni ve siyasi haklarının tazmini konusuna değinmemektedir. Güneydoğu Anadolu bölgesinde insan haklarının korunması alanında çabalar güçlendirilmelidir. İnsan hakları ihlallerinin izlenmesi amacıyla yeni idari birimler oluşturulmuştur. Hakimler ve kanunları uygulamakla görevli yetkililer için insan hakları alanında eğitim verilmiştir. Polis okullarında eğitim süresi 9 aydan 2 yıla çıkarılmıştır. İnsan hakları alanında bilincin geliştirilmesi amacıyla AİHM kararları Türkçe olarak Polis Akademisi dergilerinde yayınlanmıştır. Polis eğitimine yönelik yeni AB Komisyonu ve Avrupa Konseyi ortak projesi 2002 sonunda başlayacaktır. 3
KISA VADELİ HEDEFLER Adalet sisteminin etkinliğinin arttırılması amacıyla girişimlerde bulunulmuştur. Yargı sistemi halen ağır işlemektedir. Sistemin saydamlığı ve uygulamada kesinliği konusunda sorunlar sürmektedir. Askeri mahkemelerin siviller DGM ler dahil olmak üzere sistemin uluslararası üzerinde yetkileri endişe vericidir. standartlara uyumu ve işlerliğinin geliştirilmesi Yargı sistemi İstinaf mahkemeleri oluşturulması alanında ilerleme olmamıştır. DGM lerin yetkileri konusunda değişiklikler getirilmiştir. Ancak DGM lerin işleyişi uluslararası standartlara halen uymamaktadır. Hakimlerin ve savcıların AB yasaları hakkında eğitimi İdam cezası Moratoryumun uygulanmasının sürdürülmesi Ölüm cezasının infazına karşı moratoryum korunmuştur Türk vatandaşlarının anadillerinde radyo ve Radyo televizyon yayınlarında Türkçe dışında dillerin kullanımına karşı Dil televizyon yayımı yapabilmesini kısıtlayan yasakların ortadan kaldırılmasıyla, Türk vatandaşlarının anadillerini kullanımı mevzuatın ortadan kaldırılması engelleyen hükmü iptal eden anayasa değişikliğinin uygulanması sağlanmıştır. Ekonomik kıstaslar Bölgesel dengesizlik Enflasyon ve yapısal reformlar Tüm vatandaşların ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının geliştirilmesi amacıyla geniş kapsamlı bir yaklaşım oluşturulması. IMF ve Dünya Bankası programının uygulanmasına devam edilmesi. Bilgi eksikliği, Güneydoğu bölgesine yönelik hareket planının etkisinin değerlendirilmesini güçleştirmektedir. Hükümet tarafından Mart 2001 de hazırlanan yapısal reformları ve kamu maliyesini iyileştirmeyi hedefleyen vergi ve para politikalarını da içeren ekonomik ve mali program IMF nin öngördüğü koşullar çerçevesinde uygulanmaktadır. Finans sektörü Kamu harcamalarına dikkat edilmesi Reformlara devam edilmesi. Saydamlık ve denetim mekanizmalarının sağlamlaştırılması Finans sektörünün yeniden yapılanma süreci IMF reformları ile daha da sağlamlaştırılmıştır. Bazı kamu bankaları özelleştirilmiştir. Merkez Bankası Kanununda yapılan değişikliklerle Merkez Bankası nın bağımsızlığı güçlendirilmiştir. Yeni Bankalar Kanunun uygulanması bankacılık sektörünün güçlenmesine katkıda bulunmuştur. Birçok banka, Devlet Mevduat Güvencesi Fonları (State Deposit Insurance Fund) yönetimi kapsamına alınmıştır. Kamu bankaları üzerindeki siyasi etkiler azaltılmıştır. Bankalarda temkinlilik kuralları iyileştirilmiştir. 4
KISA VADELİ HEDEFLER Tek Pazar Mali denetim Katılım öncesi Ekonomik Program Tarım Kamu işletmeleri Şirketler Hukuku Malların dolaşımı serbest Yıllık vergi pozisyonlarının bildirimini içeren bir katılım öncesi denetim yöntemi belirlenmesi Programın sunulması Reformlara devam edilmesi Toplumsal sonuçları göz önünde bulundurarak özelleştirmeye devam edilmesi Fikri ve sınai mülkiyete ilişkin mevzuatın uyumlaştırılmasına devam edilmesi Korsanlıkla mücadelenin güçlendirilmesi Şirketler Hukuku ve muhasebe kurallarının uyumu Standartlar, sertifikalandırma, uygunluk değerlendirmesi ve markalar; Avrupa standartlarına uyumun hızlandırılması Türkiye katılım öncesi mali denetim işlemlerine katılmaktadır. Tütün alımlarında devlet tekelini sona erdirmeyi ve piyasaları serbestleştirmeyi hedefleyen yeni tütün yasası Ocak 2002 de yürürlüğe girmiştir. Tarım Bakanlığı bünyesinde yapılan yapısal reformlara devam edilmektedir. Yaptırım kapasitesinin yükseltilmesi konusunda bir ilerleme kaydedilmemiştir. Ekonomi ve tarım sektörlerinde özelleştirmelerde ilerlemeler sınırlı kalmıştır. Alkollü içki ve sigara üretimi, ithali, fiyatlaması ve dağıtımı konularında devlet tekelinin devam etmesi önemli bir sorun oluşturmaktadır. 2001 ve 2002 de fikri ve sınai mülkiyet haklarının yasal yönleriyle ilgili gelişmeler olmuştur ancak bu gelişmeler henüz tamamen somutlaşmamıştır. Uygulama ve yaptırım gücü kapasitesinin arttırılması şiddetle gerekmektedir. Türkiye Patent Enstitüsü nün tamamen bağımsızlaştırılması gerekmektedir. İlaç endüstrisinde veri koruması yetersiz kalmaktadır. Korsanlıkla mücadele amaçlı 70 adet ilçe komitesi kurulmuş ve bilgilendirme kampanyası başlatılmıştır. Ancak korsanlık ve taklitçilik büyük bir sorun olmaya devam etmektedir. Şirketler Hukuku konusunda bir ilerleme sağlanmamıştır. Sermaye Piyasası Kurulu konsolide mali rapor ve sınırlı sermaye şirketleri için enflasyon muhasebesi standartlarını belirleyen 2 adet bildiri yayınlamıştır. Ocak ve Nisan 2002 de ürünlerin teknik düzenlemeleriyle ilgili yasa yürürlüğe girmiştir.uyum süreci devam etmelidir. Türk Standartları Enstitüsü CEN, CENELEC standartlarını kabul etmiştir ancak ETSI standartları daha benimsenmemiştir. Onaylama/Uygunluk değerlendirmesi ( accreditation ) ve sertifikalandırma alanlarında bir ilerleme sağlanamamıştır. 5
KISA VADELİ HEDEFLER Rekabet Pazar denetim ve uygunluk değerlendirme yapılarının güçlendirilmesi Gıda, ilaç, kozmetik ve tekstil gibi sektörlerle ilgili çalışmaların ve Yeni Küresel Yaklaşım ilkelerini benimseyen yasal çerçeve ile ilgili çalışmalarının hızlandırması ve uygun idari altyapının oluşturulması Ticarette teknik engellerin kaldırılması Devlet yardımları alanında saydamlık ve düzenli izleme için, denetim yasalarının çıkartılması Özellikle pazar gözetimi, uygunluk değerlendirme, sertifikalandırma, standardizasyon alanlarından sorumlu olacak idari kurumların oluşturulması ve varolanların çalışmalarının etkinleştirilmesi gerekmektedir. Bu alanlarda öncelik kurum çalışanlarının eğitimine ve kurumların standart araçlarını iyileştirmeye verilmelidir. Teknik düzenlemelerle ilgili yasa çıkmış olmasına rağmen pazar içi gözetim/izleme ( inmarket surveillance ) sistemi yerine halen ön pazar gözetimi/izleme (premarket surveillance) uygulanmaktadır. Gıda sektörü ve gıda güvenliği yasaları, Aralık 2001 den itibaren ilgili AB müktesebatına uydurulmaya başlamıştır. Özellikle paketleme malzemeleri ve özel beslenme amaçlı gıdalar alanında ilerleme sağlanmıştır. Ancak halen AB müktesebatının büyük bir bölümünün benimsenmesi gerekmektedir. Gıda kontrolünü güçlendirme projesi başlamıştır. Mayıs 2002 de ilaç sektöründe AB müktesebatına uyum yolunda bir yönerge benimsendi. Ancak ilaç sektörüne ilişkin ticaret politikası problem yaratmaya devam etmektedir ve yerli mamuller lehine ayrımcı yaklaşım sürdürülmektedir. Kozmetik, deterjan, sivil kullanım amaçlı patlayıcılar, inşaat malzemeleri ve kimyasal maddeler alanındaki yasal düzenlemelerde bir ilerleme kaydedilmemiştir. Teknik engeller halen yürürlüktedir. Malların serbest dolaşımı konusunda AB müktesebatına kısmen uyum sağlanmıştır. Devlet yardımları konusunda AB müktesebatına uyum yönünde bir yasa çıkarılmamıştır. Devlet yardımları kurulu oluşturulmamıştır. Bu eksiklik rekabet alanında Ortaklık Konseyi kararlarının uygulanmasını geciktirmektedir. Türkiye tekelciliğe karşı (antitröst) yaptırımları düzenleyen yasaları çıkarmakta önemli ilerlemeler kaydetmiştir. TEKEL in alkollü içecek ve tütün sektöründeki hakim durumu devam etmektedir. Piyasanın ve yargı sisteminin rekabet konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir. 6
KISA VADELİ HEDEFLER Kamu alımları Vergilendirme KDV ve tüketim vergisi Tarım Yapısal reformlar Saydamlık ve hesap verebilirliğin arttırılması yoluyla AB müktesebatı ile uyum sağlanmasına başlanması Özellikle oranlar, muaf alanlar, vergi kapsamı ve yapısı konularında uyuma başlaması Yeni vergilerin iş alanında vergi etiğine ve kurallarına uygun olması, ayrımcı önlemlerin ortadan kaldırılması Arazi kayıt, hayvan kimlik, bitki pasaport sistemlerinin oluşturulması Kamu alımları konusunda Ocak 2002 de yeni bir yasa çıkartılmıştır ve bu yasa Haziran ayında değiştirilmiştir. 2003 Ocak ayında yürürlüğe girecek yeni yasa Türkiye nin kamu alımları konusunda AB müktesebatına uyum yolunda önemli bir adımdır. Bununla birlikte, AB müktesebatı ve yeni yasa arasındaki önemli farklılıkların uyumlulaştırılması gerekmektedir. Kamu alımları kurulu kurulmuştur. Nisan 2002 de kurumun 10 üyesi ve başkanı atanmıştır. 2003 te yürürlüğe girecek yasanın etkili bir şekilde uygulanması için bu kurumun idari kapasitesinin arttırılmalıdır. Kamu ihalelerinde teklif veren yabancı şirketlere halen bazı ayrımcı kurallar uygulamaktadır. Bu alanda AB müktesebatına tam uyum için, yasa ve yönetmeliklerin değiştirilmesi yolunda çaba harcamak gerekmektedir. Bu alanda uyum çalışmaları başlamıştır ve özellikle oranlar, vergi kapsamı ve yapısı konularında ilerleme kaydedilmiştir. Yeni çıkan KDV yasası ile ithal edilen mallara sağlanan hizmet değerlerinin vergi matrahına katılması sonucunda oluşan çifte vergilendirilmenin önüne geçilmiştir. Ancak yasanın uygulamasıyla ilgili düzenlemelerin yapılması gereklidir. Türkiye de ikamet etmeyen yabancıların alışverişlerinde ödedikleri KDV miktarının iadesini sağlayan düzenlemeler yapılmıştır. KDV de % 26 ve %40 oranları AB müktesebatına uyumlu olarak kaldırılmıştır. Kalite politikaları/düzenlemeleri ve Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (FADN) kurulması alanında bir ilerleme kaydedilmemiştir. Tarım ürünleri ve hayvansal ürünler ile ilgili ortak pazar uygulamalarında bir ilerleme olmamıştır Türkiye, ulusal arazi ve hayvan kayıt sistemleriyle ilgili mekanizmaları kuramamıştır. Bitki pasaport sistemi ( plant passport system ) kurulmamıştır, ilgili hazırlık çalışmaları başlamamıştır. Bitki ve hayvan sağlığı alanında AB düzenlemeleri benimsenmeli ve uygulanmalıdır. 7
KISA VADELİ HEDEFLER Stratejik adımlar Balıkçılık Yapısal reformlar Ulaştırma Müktesebat Deniz ulaşımı Tarım pazarlarının izlenmesi ve çevresel, yapısal ve kırsal kalkınma tedbirlerinin uygulanması amacıyla idari yapının iyileştirilmesi Öncelikle hayvan ve bitki hastalıklarıyla mücadele alanında olmak üzere bitki ve hayvan sağlığı ilgili AB yasalarına uyum için uygun strateji belirlenmesi ve laboratuar testleri, denetim uygulamaları ve kurumları başta olmak üzere yaptırım kapasitesinin geliştirilmesi Oluşturulacak kaynak yönetimi politikası, teftiş ve denetim önlemleri aracılığıyla, kaynakların kullanımı, pazar ve yapısal gelişimi izleyen idari yapıların oluşturulması Balıkçı teknelerinin ve filolarının kayıtlarının iyileştirilmesi Bu alanda müktesebatın benimsenmesi konusunda program kabul edilmesi Güvenlik standartları mevzuatına uyumun başlaması, standartların uygulanması ve yaptırımı Kırsal ve ormanlık alanların kalkınmasında bir ilerleme olmamıştır. Avrupa Tarım Destek ve Güvence Fonu (EAGGF) ve Birleştirilmiş Yönetim ve Denetim Sistemleri (IACS) oluşturulması alanında bir ilerleme kaydedilmemiştir. Veterinerlik ve bitki sağlığı konularında uyum stratejileri geliştirilmiştir. Sınırlarda gıda denetimi yetkililerine yönelik eğitim programları başlatılmıştır. Gıda güvenliği ve kalitesinin etkin denetimini sağlamak amacıyla bir bildiri yayınlanmıştır. Veterinerlik, bitki sağlığı ve gıda güvenliği alanlarında AB yasalarının benimsenmesi, uygulanması ve yaptırımı konularında sınırlı ilerleme gösterilmiştir. Ortak Balıkçılık Politikası yla uyumda ilerleme kaydedilmemiştir 2001 de başlayan balıkçı tekneleri pilot kayıt sistemi uygulanmaya devam etmektedir. Ancak bu sistem halen AB müktesebatı ile tam uyum içinde değildir. Balıkçı filolarının yenileştirilmesi gerekmektedir. Stratejik bir mevzuat uyum programı oluşturulmamıştır. Ancak çok sayıda yasa taslağı hazırlanma aşamasındadır. Uygulama ile ilgili ayrıntılar ise yönetmeliklerin içeriğinde belirlenecektir. Kara ve hava ulaşımı alanlarında müktesebata uyuma yönelik hiçbir ilerleme olmamıştır. TransAvrupa Ulaştırma Ağları (TENS) alanında bir gelişme kaydedilmemiştir. Deniz ulaşımı mevzuatı uyumu ile ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Deniz Ulaşımı güvenliği konusunda acilen adım atılması gerekmektedir. Paris MoU (memorandum of understanding) kayıtlarına göre Türk gemi filosu güvenliği çok yüksek risk kategorisindedir ve acilen iyileştirilmesi gereklidir. Ancak henüz bu konuda bir eylem planı hazırlanmamıştır. Bazı uluslararası anlaşmaların özellikle IMO anlaşmasının benimsenmesi yolunda adım atılmıştır. 8
İstatistikler İstihdam ve Sosyal Politika Enerji İstatistikler ve kayıt KISA VADELİ HEDEFLER Türk bandrollü gemilerin kayıt sisteminin performansının arttırılması ve sınıflandırma kuruluşlarının izlenmesi amaçlı hareket planı hazırlanması Yönetim yapısının güçlendirilmesi Özellikle sosyal ve bölgesel istatistiklerin, nüfus, iş dünyası, dış ticaret ve tarım istatistiklerinin gelişmesi için strateji belirlenmesi İş dünyası kayıt sisteminin Avrupa standartlarına çıkarılması Müktesebat Uyum için strateji ve program geliştirilmesi İlerleme kaydedilmemiştir. Çocuk istihdamı Sosyal diyalog Sorunun çözümü yönünde çabaların güçlendirilmesi Sendikal haklara saygı ve kısıtlayıcı hükümlerin ortadan kaldırılmasını sağlamak da dahil olmak üzere, etkin ve özerk bir sistem için gereken koşulların oluşturulması Sosyal partnerlerin müktesebata uyum alanında kapasite oluşturma çabalarının desteklenmesi Deniz ulaşımı idari kapasitesini attırmaya yönelik girişimde bulunulmamıştır. Yeni bir Devlet Limanları Kontrol Kurulu oluşturulmamıştır ve müfettiş kadrosu arttırılmamıştır. Türk yetkililer ve Eurostat arasında işbirliği başlamıştır. 2001 de birinci yıllık çalışma planı hazırlanmıştır. İş dünyası kayıt sisteminin kurulmasında bir ilerleme kaydedilmemiştir. Devlet İstatistik Enstitüsünün eleman kadrosu ve teknik olanakları çok kalitelidir. Çocuk işçi istihdamı sayısı azalmakla beraber halen yaygın bir şekilde sürmektedir. Kurulan Çocuk Bürosu nun kurumsal ve idari kapasitesi arttırılmalıdır. Kamu görevlileri sendikaları yasası, ne toplu sözleşme ne de grev hakkı vermektedir. Sadece toplu istişare hakkı tanınmıştır. Yeni Ekonomik ve Sosyal Konsey yasası devlet temsilcilerinin çoğunlukta olması nedeniyle üç taraflı bir sosyal diyalog oluşturmakta başarısız olmuştur. Sendikaların toplu sözleşme yapabilmeleri için % 10 eşik gerekliliği sürmektedir ve böylece sendikal haklar kısıtlanmaktadır. Sosyal partnerlerin kapasite oluşturma çabalarının desteklendiğine dair hiçbir bilgi yoktur. Müktesebat Uyum için program belirlenmesi Bu konuda sistematik bir program hazırlanmamıştır. Gaz ve elektrik Bağımsız bir düzenleyici kurum kurulması Enerji iç pazarının kurulması ve pazarın serbestleştirilmesine hazırlanması Elektrik Piyasası yasasıyla, gaz sektöründen de sorumlu olacak bağımsız Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu nun kurulması alanında ilerleme kaydedilmiştir.. Ancak personel ihtiyacı karşılanamamıştır. Enerji iç pazarı ve enerji hizmetlerinin ana etkinlik alanında çalışmasını hazırlayan iki çerçeve yasa kabul edilmiştir. Elektrik ve doğal gaz pazarı yasalarının uygulamasına yönelik yönetmelikler hazırlanmıştır. Elektrik Piyasası Yasası nın 2003 yılında yürürlüğe girmesi hedeflenmektedir. Belirlenen takvim içerisinde uygulamaya geçişin sağlanması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. 9
KISA VADELİ HEDEFLER Telekomünikasyon Bölgesel politika ve yapısal araçlar Kültürel ve Audiovisuel politikalar Çevre Adalet ve içişleri Müktesebat Denetim Sınır düzenlemesi Yasal çerçeve Kalkınma planı kıstasları Mevzuat uyumu Müktesebat Finansman Bilgilendirme Lisans, enterkoneksiyon ve evrensel hizmet alanlarında uyum, serbestleştirme yönünde çalışmalar Bağımsız düzenleyici kurumun yönetmelikleri uygulama kapasitesinin arttırılması AB kurallarına göre NUTS sınıflandırılmasının hazırlanması Etkin bir bölgesel politika geliştirilmesi Planlama süreci içinde proje seçiminde bölgesel politika kıstaslarına başvurulması Özellikle Sınırsız Televizyon yönergesine uygun olarak gereken çalışmaların yapılması Yönerge temelinde uyum programı belirlenmesi Çevresel Etki Değerlendirmesi yönergesinin kabulü Gerekli yatırımların finansmanı için uyum giderleri kamu ve özel finans kaynakları tahminlerine dayanan bir plan geliştirilmesi AB yasa ve uygulamaları hakkında bilgilendirme ve bilinçlendirme programlarının geliştirilmesi Lisans, enterkoneksiyon ve evrensel hizmet alanlarında yeni yasa onaylanmıştır. Ancak bu yasanın müktesebata tam uyumu için daha fazla çalışma yapmak gerekmektedir. Telekom Kurulu nun idari kapasitesi arttırılmalıdır ve özellikle eğitim ve insan kaynakları konuları üzerine gidilmelidir. Telekom Kurulu halen bütçesi Hazine tarafından karşılandığı için tamamen bağımsız değildir ve bağımsızlığını sağlamak için çalışmalar arttırılmalıdır. Türk Telekom un özelleştirilmesinde ilerleme sağlanamamıştır. Devlet Planlama Teşkilatı NUTS II (Nomenclature of territorial units for statistics istatistiklere yönelik yerel birimler nomenklaturası) sınıflandırma çalışmaları tamamlanmıştır ve EUROSTAT dan onay alınmıştır. Ancak NUTSII çerçevesinde çıkarılan harita, henüz bölgesel istatistiklerin belirlenmesi, ilçeler arası koordinasyon, birleştirilmiş bölge kalkınma planları oluşturulması ve kalkınmada öncelikli bölgelerin tanımı konularında AB rekabet müktesebatına uygun kullanılmamaktadır. Geri kalmış bölgelerin önemli konularına ilişkin etkin bir bölgesel politika stratejisi geliştirilmemiştir. Bu kıstasların kullanımına henüz başlanmamıştır. Müktesebata uyum yönünde adım atılmıştır. RTÜK yasası değiştirilmiştir ve Türkçe dışındaki dillerde yayın yasağı kalkmıştır. Müktesebata tam uyum sağlanmamıştır ve önemli farklılıkların giderilmesi gerekmektedir. Çevre konusunda müktesebata uyum strateji geliştirilmiştir ve yönerge temelinde çerçeve yasası kabul edilmiştir. Çevresel Etki Değerlendirmesi yönergesi onaylanmıştır. Türkiye bu konudaki çalışmalarını sürdürmektedir. AB yasa ve uygulamaları hakkında bilgilendirme ve bilinçlendirme programları geliştirmeye yönelik çalışmalara devam edilmiştir. Özellikle yasadışı göç ve yasal sığınma konuları ele alınmıştır. 10
KISA VADELİ HEDEFLER Gümrük İdari ve adli kapasitenin güçlendirilmesi Suçla mücadele Mevzuat uyumu Müktesebat Sınırların korunması İdari alan Örgütlü suçlar, uyuşturucu kaçakçılığı, yolsuzlukla mücadelenin geliştirilmesi, kara para aklamanın önlenmesi kapasitesinin arttırılması Serbest bölgelerle ilgili yasalar, yeni Gümrükler Yasası ve uygulama yönetmeliğinin icrasının sağlanması Onay ve uygulama için gerekli idari kapasitenin eğitim ve bakanlıklar arası koordinasyon vasıtasıyla güçlendirilmesi İnsan ve uyuşturucu trafiğine karşı etkili sınır koruma kapasitesinin arttırılması Kamu yönetiminin modernleştirilmesinin hızlandırılması Mali denetimin etkinliğinin güçlendirilmesi Gümrüklerin işlerliğinin geliştirilmesi Vergi idaresinin modernleştirilmesi, usulsüzlükle mücadele kapasitesinin arttırılması Sınırlarda hayvan ve bitki sağlığı denetiminin geliştirilmesi Gıda denetim idaresinin yeniden yapılandırılması ve iyileştirilmesi Örgütlü suçlar, uyuşturucu kaçakçılığı, yolsuzlukla mücadelenin geliştirilmesi, kara para aklamanın önlenmesi kapasitesinin arttırılması konulu çalışmalar sürdürülmektedir. İnsan kaçakçılığı ile mücadele konusunda yasal temeller oluşturulmuştur. Serbest bölgelerle ilgili mevzuatın uyumunda ilerleme sağlanmamıştır. Yeni gümrük kodları konusunda yaptırım ve uygulamayı güçlendirecek adımlar atılmıştır. İdari kapasitenin arttırılması konusunda daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir. Yeni yasa hazırlanmıştır fakat henüz TBMM de kabul edilememiştir. İç denetimi (internal audit) uyumunu sağlayacak bir kurum oluşturulmamıştır. Ödeme birimlerinde içinde denetim birimleri oluşturulmamıştır. Denetimcilerin bağımsızlığı konusunda bir ilerleme sağlanmamıştır. İç denetim standartları konulu rehber kitap hazırlanmamıştır. Mali yönetim ve denetim işlevleri ile iç denetim ve bağımsız dış denetim kavramları idari makamlarda tamamen anlaşılmamıştır. Kamu mali yönetimi ve iç denetim yasaları kabul edilmiştir ancak bağımsız dış denetim kurallarının değişimine yönelik adım atılmamıştır. Bağımsız bir yolsuzlukla mücadele koordinasyon servisi oluşturulmalıdır. 11
KISA VADELİ HEDEFLER Adli Program yönetimi Sistemin işlerliğinin geliştirilmesi ve adliye personelinin AB hukuku hakkında eğitilmesinin desteklenmesi Yasal, idari ve bütçe çerçevesinin benimsenmesi 12
ORTA VADELİ HEDEFLER İLERLEME Geliştirilmiş Siyasi Diyalog ve Siyasi Kıstaslar Komşu ülkelerle ilişkiler Helsinki zirvesi sonuçları siyasi diyalog çerçevesinde ve BM Şartının anlaşmazlıkların barışçı çözümü ilkesi uyarınca, Helsinki zirvesi sonuçlarının 4. maddesinin öngördüğü şekilde, sınır anlaşmazlıkları ve benzer sorunların çözümü konusunda çaba sarfedilmesi. Türkiye ile Yunanistan arasında ilişkiler iyileşmeye devam etmektedir. Güven arttırıcı önlemlerin hayata geçirilmesi konusunda çabalar sürmektedir. Ege sorunu konusunda iki tarafın dışişleri bakanları arasında ön görüşmeler başlamıştır. İnsan hakları ve temel özgürlükler Düşünce, inanç ve din özgürlükleri Bütün bireylere, dil, ırk, cinsiyet, siyasi görüş, felsefi görüş ve din ayrımı yapılmadan hak ve özgürlüklerden yararlanma olanağı tanınması Gerekli koşulların sağlanması Temel hak ve özgürlüklerin ayrımcılık yapılmaksızın olarak tüm vatandaşlar tarafından kullanılmasına sağlamaya yönelik yasal düzenlemeler yapılmıştır. Nisan 2002 tarihinde 1969 tarihli Birleşmiş Milletler Her Türlü Ayrımcılığa Karşı Mücadele Sözleşmesi onaylanmıştır. Ağustos 2002 tarihinde Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi Protokolü imzalanmıştır. Medeni Kanun da ayrımcılığın önlenmesi ve kadın erkek eşitliği ilkeleri yeralmaktadır. Bununla birlikte kadınların istihdamı ile ilgili bazı sorunlar sürmektedir. Namus davalarının yargıda hafifletici sebep olmasına olanak veren düzenlemeler ise hala yürürlüktedir. Medeni Kanunda çocuk haklarına ilişkin düzenlemeler yer almıştır (boşanma halinde haklar, evlilik dışı çocuk ). Türkiye Çocuk Hakları Sözleşmesi Protokolü nü onaylamıştır. Bununla birlikte Türkiye Avrupa Sosyal Şartındaki çocuk ve anne haklarıyla ilgili maddelere (7,17) uymamaktadır. Çocuk istihdamı sürmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı genelgesi uyarınca, çingenelerle ilgili tüm hakaret içeren deyimler sözlüklerden çıkarılmıştır. Çingenelere karşı önyargılar sürmekte, buna karşı yeterince yasal güvence bulunmamaktadır. Vakıflar Kanunu nda yapılan değişiklikle din özgürlüğüne saygı ilkesi geliştirilmiştir. Bazı müslüman olmayan azınlıklar Bakanlar Kurulu kararıyla mal edinme hakkına sahip olmuşlardır.bununla birlikte dini azınlıklar, tüzel kişilik, mal edinme hakkı, din adamlarının eğitimi konularında kısıtlamalarla karşı karşıyadır. 13
ORTA VADELİ HEDEFLER Yasal reform İdam cezası Uluslararası Sözleşmeler Tutukluluk hali koşulları Milli Güvenlik Kurulu OHAL Kültürel haklar Anayasanın ve diğer yasaların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine uygun olarak tüm Türk vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini garanti altına almak üzere yeniden incelenmesi. Bu reformların uygulanmasının ve AB ülkelerindeki uygulamalara uygunluğunun sağlanması Kaldırılması ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 6. Protokolünün onaylanması Ek protokolleriyle beraber Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi nin onaylanması Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi nin onaylanması BM nin tutuklulara karşı öngördüğü standart asgari kurallar ve diğer uluslararası kurallarının belirlediği düzeye çıkarılması AB ülkelerindeki uygulamalara uygun olarak Anayasal rolünün hükümetin danışma birimi olması Tamamen kaldırılması Kökenine bakılmaksızın tüm vatandaşların kültürel çeşitliliğinin güvenceye alınması ve kültürel haklarının garantiye alınması Eğitim alanı da dahil olmak üzere bu hakların kullanılmasını engelleyen tüm yasal düzenlemelerin kaldırılması İLERLEME Temel hak ve özgürlükler yönünde Anayasa da kısmen değişiklikler ve bir dizi yasal değişiklik yapılmıştır. Bununla birlikte anayasal ve yasal reformlar temel hak ve özgürlüklerin kullanımı açısından bir dizi önemli kısıtlama içermektedir. Özellikle ifade özgürlüğü, toplanma ve dernekleşme özgürlüğü, din özgürlüğü ve yasal tazmin konularında önemli kısıtlamalar sürmektedir. Medya Kanununa rağmen yazar, gazeteci, ve yayıncılar hakkında yasal soruşturma uygulamaları sürmektedir. Savaş halleri dışında ölüm cezası kaldırılmıştır. 6. Protokol halen imzalanmamıştır. Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi onaylanmamıştır. Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi onaylanmamıştır. Tutukluluk hali koşulları BM nin tutuklulara karşı öngördüğü standart asgari kuralları ve diğer uluslararası kurallara yakınlaştırılmıştır. Bununla birlikte bu kurallara halen tam uygun değildir. Olağanüstü hal çerçevesinde kapsanan alanlarda sorunlar sürmektedir. Gerçekleştirilen iyileştirmelere rağmen F Tipi cezaevlerindeki koşullarla ilgili sorunlar sürmektedir. Anayasal rolünde yapılan değişikliklerle Milli Güvenlik Kurulu, ilkesel olarak, bir danışma kurumu olmuştur. Sivillerin katılımının arttırılması da olmak üzere yapısında gerçekleştirilen değişikliklere rağmen, uygulamada bir farklılık görülmemektedir. Anayasa Mahkemesi tarafından askıya alınan Medya Yasasında RTÜK içinde. MGK nın rolünü arttırmayı öngören hükümler yer almaktadır. Diyarbakır ve Şırnak dışındaki illerde OHAL kaldırılmıştır. Bu illerde de 2002 yılı sonuna kadar uygulamanın kaldırılması öngörülmektedir. Eğitim de dahil olmak üzere kültürel haklar alanında ilerleme sağlanmıştır. Türkçe dışında yayın ve eğitim alanındaki engeller kaldırılmıştır. Bununla birlikte uygulamada, etnik grupların dillerini ve kültürel kimliklerini ifade etmelerine yönünde ilerlemeler kısıtlı kalmıştır. 14
ORTA VADELİ HEDEFLER Ekonomik kıstaslar Tek Pazar Vergilendirme Tarım Balıkçılık Özelleştirme Tarım ve finans Emeklilik ve sosyal güvenlik Tamamlanması Reformların tamamlanması İLERLEME 2001 de bazı adımlar atılmıştır ancak 2002 de bu süreç yavaşlamıştır ve genelde sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Finans alanında yapılan reformlar devam etmektedir ve önemli ilerlemeler başarılmıştır. Tarım alanında reform süreci tamamlanmamıştır. Tarım arazileri ve hayvanlarının kayıt işlemleri alanında sınırlı bir ilerleme sağlanmıştır. Gıda işleme kurumlarının iyileştirilmesinde konusuna el atılmıştır.. Sürdürülebilirliğinin sağlanması Bu alanda ilerleme sağlanmıştır ancak öncelikli hedeflere ulaşılmamıştır. Eğitim ve sağlık Geri kalmış bölgeler ve genç nüfus başta olmak üzere, genel seviyenin yükseltilmesi Bu alanda sınırlı ilerleme sağlanmıştır. Müktesebata, Avrupa standartlarına tam Malların serbest uyum;sertifikasyon, pazarın denetimi ve uygunluk dolaşımı değerlendirme yapılarının güçlendirilmesi Önemli ilerleme kaydedilmesi gereklidir. Şirketler hukuku Müktesebata tam uyumun sağlanması Henüz müktesebata tam uyum sağlanamamıştır. Özel verilerin korunması Mevzuata tam uyum ve uygulamanın sağlanması Henüz müktesebata tam uyum sağlanamamıştır. Sermayenin serbest dolaşımı Özellikle yabancı yatırımcılara karşı kısıtlamaların ortadan kaldırılarak tam uyum sağlanması Bazı sektörlerde yabancı yatırımcılara yönelik kısıtlamalar uygulanmaya devam etmektedir. Bölgesel yardım programları da dahil olmak üzere Devlet yardımları alanında müktesebata uyum çalışmaları başlama devlet yardımları alanında müktesebata uyum aşamasındadır. Rekabet Tekel ve özel haklardan yararlanan şirketler Uyum çalışmaları başlama aşamasındadır.. konularında mevzuata uyulması Kamu alımları Müktesebata tam uyum ve uygulama ve yaptırım Yeni mevzuat müktesebat ile henüz tam uyum içinde değildir. Müktesebat Tam uyumun sağlanması Vergi alanında çok önemli ilerlemeler sağlanmıştır ancak önemli farklılıklar varolmaya devam etmektedir Müktesebat Sağlık standartları Yapısal reformlar Tarım ve kırsal kalkınma politikaları alanlarında uyuma tam hazırlık Gıda işleme kurumlarının AB standartlarında modernleştirilmesi Tetkik ve teşhis olanaklarının geliştirilmesi Ortak balıkçılık politikasını uygulama kapasitesinin geliştirilmesi Bu konudaki öncelikli hedeflere ulaşılmamıştır. Müktesebata uyum tamamlanmamıştır. 15
ORTA VADELİ HEDEFLER Ulaştırma Ekonomik ve parasal birlik İstatistikler İstihdam ve sosyal politika Mevzuat uyumu Uygulama İç Pazar Merkez Bankası Uyum İdari Ayrımcılık Mevzuat uyumu İdari Ulusal istihdam stratejisi İLERLEME Ürünlerin kalite standartlarının ve güvenliğinin iyileştirilmesine devam Ürünlerin kalite standartlarının ve güvenliğinin iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Kara, deniz, hava ve demiryollarında uyumun tamamlanması Özellikle denizyolları güvenliği alanında Müktesebatın uygulanması ve yaptırımına yönelik çalışmalar başlangıç mevzuatının etkin olarak uygulanması ve yaptırımı aşamasındadır. Henüz somut bir sonuç elde edilmemiştir. Özellikle deniz ve kara ulaşımında Türk filosunun, Deniz ve kara ulaşımında Türk filosu kısmen hazırdır ancak geçen son birkaç bütünleşmeye yönelik teknik kurallara hazırlanması yılda uluslararası kuralların benimsenmesi dışında pek bir şey yapılmamıştır. Avrupa Merkez Bankaları Sistemine dahil olmak için gerekli yasal değişikliklerin tamamlanması Türkiye Avrupa Merkez Bankaları Sistemine dahil değildir. Hükümetten bağımsızlığın tamamlanması TC Merkez Bankası nın bağımsızlığı takriben tamamlanmıştır. Özellikle GSİH, uyumlaştırılmış tüketici fiyatları endeksi, kısa vade göstergeleri, sosyal istatistikler, AB ye uygun yöntem ve uygulamaların geliştirilmesi konusunda çalışmalar ticaret sicilleri, ödemeler dengesi alanlarında AB ye sürdürülmektedir. uygun yöntem ve uygulamaların benimsenmesi Makroekonomik istatistiklerin müktesebata Makroekonomik istatistiklerin müktesebata uyumunun tamamlanması için uyumunun tamamlanması önemli çalışmalar yapılması gerekmektedir. Personel eğitimi ve idari kapasitenin iyileştirilmesi Devlet İstatistik Enstitüsü personeli ve teknik alt yapısı çok kalitelidir. Profesyonel hayatta cinsiyet ayrımcılığına karşı mücadelede fazla bir ilerleme Kadınlara karşı ve cinsiyet, ırk, etnik köken, din, sağlanmamıştır. Ancak, Ağustos 2002 de çıkan İş Güvenliği Yasasına inanç, özürlülük, yaş ve cinsi eğilim dahil olmak cinsiyet ayrımı yapılmadığını kanıtlama yükümlülüğü ile ilgili madde üzere bütün ayrımcılık çeşitlerinin kaldırılması eklenmiştir. Sosyal politika ve istihdam alanında müktesebatın etkin uygulanması ve yaptırımının sağlanması İş hukuku, kadın erkek eşitliği, iş ortamında sağlık ve güvenlik ve kamu sağlığı alanlarında AB mevzuatının benimsenmesi İlgili konularda ve sosyal sigorta alanında koordinasyon sağlanması yönünde idari yapının güçlendirilmesi Ortak bir istihdam değerlendirme başlatarak ileride Avrupa İstihdam Stratejisine katılımın sağlanması İstihdam piyasası ve sosyal gelişmelerin izlenmesi kapasitesinin arttırılması. Sosyal politika ve istihdam alanında müktesebatın etkin uygulanması ve yaptırımının sağlanması konularında çalışılmalıdır. İş hukuku, kadın erkek eşitliği, iş ortamında sağlık ve güvenlik ve kamu sağlığı alanlarında AB mevzuatının benimsenmesi konularında daha fazla ilerleme yapılması gerekmektedir. Türkiye bu konudaki çalışmalarını hızlandırmalıdır. 16
ORTA VADELİ HEDEFLER Enerji İLERLEME Sosyal güvenlik Sistemin mali olarak sürdürülebilir olması yönünde Sosyal sigorta sistemlerinin mali istikrarını güvenceye alacak önlemler reformların konsolide edilmesi, üzerinde çalışılmalıdır Müktesebat Uyumun tamamlanması Enerji hizmetlerinin yeniden yapılanması ve sektörlerin serbestleştirilmesine yönelik oluşturulan takvim ve program uygulanmaktadır Enerji pazarının açılışı Eylül 2002 de gerçekleşmiştir. Doğalgaz pazarının Yeniden yapılanma ve değişik sektörlerin serbestleşmesi ise Kasım 2002 de olacaktır. serbestleştirilmesi Türk Elektrik Üretim ve Dağıtımı Kurumu yeniden yapılanmaya başlamıştır. Yapılanma BOTAŞ ın pazardaki tekelci faaliyetleri yasaklanmış ve dağıtım ağının özelleştirmesiyle sonuçlanacak yeniden yapılanma süreci başlamıştır. Yasama, yönetim ve idari kapasite uyumuna yönelik ilerlemeler enerji Yönetim ve denetimin kuvvetlendirilmesi sektöründe geri kalan alanlarda özellikle yönetmelikler çıkarılması yoluyla devam etmelidir. Telekomünikasyon Bölgesel politik ve yapısal araçlar Kültür ve Audiovisuel politikası Çevre Mevzuat uyumu AB kurallarının tamamen kabulü AB müktesebatına uyum tamamlanmamıştır. Ulusal Politika Tüm iletişim sektörünü kapsayan kapsamlı bir politika geliştirilmesi Henüz geliştirilmemiştir. Ulusal Politika Mevzuat uyumu Merci Müktesebat Bölgesel farklılıkları gidermek amacıyla ekonomik ve sosyal bütünleşme politikası oluşturulması Gerekli bütçe, izleme ve değerlendirme yöntem ve yapılarının oluşturulması Uyumun tamamlanması Bağımsız televizyon ve radyo düzenleme kurumunun gücünün arttırılması Çerçeve ve sektör mevzuatının geliştirilmesi ile uygulama ve yaptırımın sağlanması Henüz oluşturulmamıştır. Henüz oluşturulmamıştır Yeni RTÜK yasasında yabancı televizyon kanallarının programlarına uygulanan yayın standartları yasal belirsizlik ve yayın özgürlüğünü kısıtlayıcıdır. Programlama standartları tanımı, AB Sınırsız Televizyon Yönergesi ve Avrupa Konseyi, Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi nde belirlenen hükümlerden farklıdır. Bu durum yayın özgürlüğünü kısıtlayıcı yasal bir boşluk doğurmaktadır. Televizyon ve radyo düzenleme kurumunun idari kapasitesi çerçevesinde, RTÜK ün oluşumunun belirleyen yeni düzenleme, TBMM rolünü kısıtlı tutarak, Milli Güvenlik Kurulu na daha fazla ağırlık vermiştir. Bu yaklaşım kurumun bağımsızlığını ve güvenirliğini tehlikeye sokmaktadır. İlerleme gösterilmemiştir. 17
ORTA VADELİ HEDEFLER Gümrükler Adalet ve içişleri İdari yapı Mevzuat uyumu Eğitim programları Kurumlar Mevzuat uyumu ve müktesebat Çerçeve mevzuatı, yatay mevzuat, doğanın korunması, su kalitesi, atık idaresi ve bu alanda strateji belirlenmesi Sürdürülebilir kalkınma ilkesinin tüm sektörel politikaların tanımı ve uygulamasına entegre edilmesi Çevresel etki değerlendirmesi yönergesinin uygulanması Kurumsal, idari ve izlemeye yönelik yapının kapasitesinin geliştirilmesi İzleme ağının oluşturulması, veri toplanması da olmak üzere çevresel tetkik ve diğer işlemlere olanak tanınması Özellikle serbest bölgeler, çift kullanımlı ürün ve teknolojiler sahte ve korsan mallar olmak üzere mevzuata uyum Topluluk hukuku ve Adalet ve İçişleri Alanında İşbirliği (AİAİ) alanında müktesebat üstüne eğitim programları geliştirilmesi Başta polisin sorumluluğunun sağlanması amacıyla, kurumların güçlendirilmesi Schengen Bilgi Sistemi ve Europol e tam katılım için verilerin korunması hakkındaki mevzuatın kabulü Vize mevzuatının ve uygulamalarının kabulü Yasadışı göçün önlenmesi amacıyla göç alanında AB müktesebatı ve uygulamalarına uyum Hiçbir ilerleme sağlanamamıştır. İLERLEME İlgili eğitim programları geliştirilmiştir. Polisin Görevleri ve Yetkileri hakkında Kanun değiştirilmiştir. Kurumların güçlendirilmesi alanında bazı gelişmeler gerçekleştirilmiştir. Yasal ve idari açıdan herhangi bir ilerleme kaydedilmemiştir. AB vize mevzuatına uyum çalışmaları başlamıştır. İdari kapasite mevcuttur. Sınır ve havaalanlarındaki bazı vize uygulamalarının AB müktesebatına uyumu için çaba gösterilmelidir. AB standartlarına uygun bir şekilde yeni vize etiketleme sistemi hazırlıkları sürdürülmelidir. AB müktesebatı ve uygulamalarına uyum konusunda adım atılmıştır. Sınır güvenliği, kontrol noktaları, yasadışı göç ve diğer organize suçlarla mücadele konularında Birleşmiş Milletler belgeleri hazırlanmış ancak henüz onaylanmamıştır. 18
ORTA VADELİ HEDEFLER İdari ve adli kapasitenin güçlendirilmesi Mülteciler AB politikalarının uygulanması Schengen Sözleşmesi nin tam uygulanması için gerekli hazırlıklara başlanması ve sınır idaresinin güçlendirilmesi Uyuşturucu trafiği, organize suçlar, kara para aklama, yolsuzluk, ceza hukuku ve medeni hukuk alanlarında adli işbirliği hakkındaki müktesebatın kabulü ve bu alanlardaki uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesi Sığınma hakkı konusunda 1951 Cenevre Sözleşmesi ne getirilen coğrafi çekincenin kaldırılması ve mülteciler için barınma olanaklarının ve sosyal desteğin geliştirilmesi Kamu idaresinin modernleştirilmesi, sınır idaresinin güçlendirilmesi, Schengen Sözleşmesi nin uygulanmasına hazırlık İç ve dış denetim alanında yasal çerçevenin tamamlanması İç denetim sisteminin uyumlaştırılması için, hükümet içinde merkezi bir örgüt kurulması İLERLEME Sınır idaresinin güçlendirilmesi alanında bazı çalışmalar başlamıştır ancak Schengen Anlaşmasının tamamen uygulanması yönünde hazırlıklar başlamamıştır. Schengen e uyum amacıyla bazı eğitim faaliyetleri sürdürülmektedir. Bu alanlarda uygulama ve yaptırım amaçlı çalışmalar yapılmıştır Mültecilere verilen barınma olanaklarının ve sosyal desteğin geliştirilmesine yönelik olumlu adımlar atılmıştır. Cenevre Sözleşmesinde ki coğrafi çekince henüz kaldırılmamıştır. Mülteci statüsünün belirlenmesi için gerekli idari ve teknik kapasiteyi yönetecek bir kurum kurulmalıdır. Mali iç denetim alanından yeni bir yasa hazırlanmıştır fakat henüz TBMM den karar çıkmamıştır. Merkezi örgüt henüz kurulmamıştır Mali denetim Ödeme birimlerinde iç denetim birimlerinin tesisi Henüz bir ilerleme sağlanmamıştır. İlgili kurumların bağımsızlığını sağlanması Dış mali denetim AB fonlarının denetimi için talimatname ve yargı birimi Kurumların bağımsızlığı sağlanamamıştır. Bu konularda gerekli düzenlemeler, taslak halinde olan kamu mali yönetimi ve iç denetimi yasasının kabul edilmesi ile yapılacaktır. 19
ORTA VADELİ HEDEFLER Yerel yönetim Bölgesel kalkınma Sınır reformların tamamlanması ve bölgesel ve belediye seviyesinde yönetim) kavramlarının geliştirilmesi Bölgesel düzeyde idari yapıların oluşturulması Bölgesel kalkınma ile ilgilenen idari yapıların güçlendirilmesi. İLERLEME 20