1. BÖLÜM SAHİH FİİLLER MAZİ FİİL Fiili Mazi iki kısımdır: a) Mazi Malum b) Mazi Meçhul MAZİ MALUM: Mazi malum üç şekil üzere bulunur: gibi. آ ت ب gelir. kalıbında ف ع ل 1) gibi. ع ل م gelir. kalıbında ف ع ل 2) gibi. آ ب ر gelir. kalıbında ف ع ل 3) Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür. Dikkat: Bir fiili mazi harekeli ise harekesine bakarak hangi kalıptan geldiğini anlarız. Eğer harekesi yoksa nasıl okunacağını sözlükten öğreniriz. şöyledir: mazi fiilin çekimi آ ت ب kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر آ ت ب آ ت ب ا آ ت ب وا Dişil م و ن ث آ ت ب ت آ ت ب ت ا آ ت ب ن Eril م ذ آ ر آ ت ب ت آ ت ب ت م ا آ ت ب ت م Dişil م و ن ث آ ت ب ت آ ت ب ت م ا آ ت ب ت ن آ ت ب ن ا آ ت ب ت م ت ك ل م şöyledir: mazi fiilin çekimi ض ر ب kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ض ر ب ض ر ب ا ض ر ب وا Dişil م و ن ث ض ر ب ت ض ر ب ت ا ض ر ب ن Eril م ذ آ ر ض ر ب ت ض ر ب ت م ا ض ر ب ت م Dişil م و ن ث ض ر ب ت ض ر ب ت م ا ض ر ب ت ن ض ر ب ن ا ض ر ب ت م ت ك ل م şöyledir: mazi fiilin çekimi ف ت ح kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil ف ر د م Eril م ذ آ ر ف ت ح ف ت ح ا ف ت ح وا Dişil م و ن ث ف ت ح ت ف ت ح ت ا ف ت ح ن Eril م ذ آ ر ف ت ح ت ف ت ح ت م ا ف ت ح ت م Dişil م و ن ث ف ت ح ت ف ت ح ت م ا ف ت ح ت ن ف ت ح ن ا ف ت ح ت م ت ك ل م şöyledir: mazi fiilin çekimi ع ل م kalıbında bulunan ع ل ف İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ع ل م ع ل م ا ع ل م وا Dişil م و ن ث ع ل م ت ع ل م ت ا ع ل م ن Eril م ذ آ ر ع ل م ت ع ل م ت م ا ع ل م ت م Dişil م و ن ث ع ل م ت ع ل م ت م ا ع ل م ت ن ع ل م ن ا ع ل م ت م ت ك ل م
şöyledir: mazi fiilin çekimi آ ب ر kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر آ ب ر آ ب ر ا آ ب ر وا Dişil م و ن ث آ ب ر ت ب ر ت اآ آ ب ر ن Eril م ذ آ ر آ ب ر ت آ ب ر ت م ا آ ب ر ت م Dişil م و ن ث آ ب ر ت آ ب ر ت م ا آ ب ر ت ن آ ب ر ن ا آ ب ر ت م ت ك ل م şöyledir: mazi fiilin çekimi ح س ب kalıbında bulunan ف ع ل İkil ث ن ي ة ت Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ح س ب ح س ب ا ح س ب وا Dişil م و ن ث ح س ب ت ح س ب ت ا ح س ب ن Eril م ذ آ ر ح س ب ت ح س ب ت م ا ح س ب ت م Dişil م و ن ث ح س ب ت ح س ب ت م ا ح س ب ت ن ح س ب ن ا ح س ب ت م ت ك ل م MAZİ MEÇHUL: - Mazi meçhul fiili sadece ف ع ل kalıbında bulunur. kalıbında (5. bab) bulunan mazi malumların meçhulü yoktur. Bu kalıp üzerinde ف ع ل - bulunan tüm fiillerin hepsi lazımdır. Lazım fiilin meçhulü olmaz. - Fakat ف ع ل yahut ف ع ل kalıbında bulunup ta müteaddi olan mazi malumların meçhulünü elde etmek için o mazi malumları ف ع ل şeklinde okumalıyız. Örnek: آ ت ب mazi fiilin meçhulü آ ت ب dir. ع ل م mazi fiilin meçhulü ع ل م dir. şöyledir: mazi meçhul fiilin çekimi آ ت ب kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر آ ت ب آ ت ب ا آ ت ب وا Dişil م و ن ث آ ت ب ت آ ت ب ت ا آ ت ب ن Eril م ذ آ ر آ ت ب ت آ ت ب ت م ا آ ت ب ت م Dişil ن ث م و آ ت ب ت آ ت ب ت م ا آ ت ب ت ن آ ت ب ن ا آ ت ب ت م ت ك ل م şöyledir: mazi meçhul fiilin çekimi ض ر ب kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ض ر ب ض ر ب ا ض ر ب وا Dişil م و ن ث ض ر ب ت ض ر ب ت ا ض ر ب ن Eril م ذ آ ر ض ر ب ت ض ر ب ت م ا ض ر ب ت م Dişil م و ن ث ض ر ب ت ض ر ب ت م ا ض ر ب ت ن ض ر ب ن ا ض ر ب ت م ت ك ل م şöyledir: mazi meçhul fiilin çekimi ف ت ح kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ف ت ح ف ت ح ا ف ت ح وا Dişil م و ن ث ف ت ح ت ف ت ح ت ا ف ت ح ن Eril م ذ آ ر ف ت ح ت ف ت ح ت م ا ف ت ح ت م Dişil م و ن ث ف ت ح ت ف ت ح ت م ا ف ت ح ت ن ف ت ح ن ا ف ت ح ت م ت ك ل م
şöyledir: mazi meçhulün çekimi ع ل م kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ع ل م ع ل م ا ع ل م وا Dişil م و ن ث ع ل م ت ع ل م ت ا ع ل م ن Eril م ذ آ ر ع ل م ت ع ل م ت م ا ع ل م ت ن Dişil م و ن ث ع ل م ت ع ل م ت م ا ع ل م ت ن ع ل م ن ا ع ل م ت م ت ك ل م fiillerdir. mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!... Çünkü lazım آ ب ر kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د yok yok yok م ذ آ ر Eril yok yok yok م و ن ث Dişil اي ب غ yok yok yok م ذ آ ر Eril yok yok yok م و ن ث Dişil yok yok yok م ت ك ل م olmaz!... mazi meçhul fiilin çekimi ح س ب kalıbında bulunan ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ح س ب ح س ب ا ح س وا Dişil م و ن ث ح س ب ت ح س ب ت ا ح س ب ن Eril م ذ آ ر ح س ب ت ح س ب ت م ا ح س ب ت م Dişil م و ن ث ح س ب ت ح س ب ت م ا ح س ب ت ن ح س ب ن ا ح س ب ت م ت ك ل م Dikkat: A- Fiili maziler gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye en çok diligeçmiş zaman ile bazen de mişligeçmiş zaman ile tercüme edilir. Demek oluyor ki, hangisi daha uygun düşerse öyle tercüme edilir. Mesela آ ت ب : yazdı yahut yazmış, آ ت ب : yazıldı : ر ح م االله yahut yazılmış. Fiili maziler bazen de dua kipi anlamında gelir. Mesela Allah rahmet etsin, ق ت ل االله : Allah öldürsün. : yazdı yahut yazmış آ ت ب : yazıldı yahut yazılmış آ ت ب : Allah rahmet etsin ر ح م االله : Allah öldürsün ق ت ل االله B- Fiili mazinin başına olumsuzluk edatı denilen م ا yahut لا gelirse, Türkçeye : م ا آ ت ب Mesela: diligeçmiş veya mişligeçmiş zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. yazmadı yahut yazmamış, م ا آ ت ب : yazılmadı yahut yazılmamış, لا آ ت ب : yazmadı yahut yazmamış, لا آ ت ب : yazılmadı yahut yazılmamış. C- : yazmadı yahut yazmamış م ا آ ت ب : yazılmadı yahut yazılmamış م ا آ ت ب : yazmadı yahut yazmamış لا آ ت ب : yazılmadı yahut yazılmamış لا آ ت ب Not: م ا ile لا harflerinin çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili mazinin her çekiminin başına geçebilir. Ancak mazi menfinin م ا ile kullanılması daha çoktur. Dikkat: غ ش ى ع ل ي ه Örnek: Ancak harfi cer veya zarf vasıtasıyla lazım fiillerden de meçhul yapılabilir. (bayıldı), ذ ه ب م ع ه (onunla gidildi) gibi.
a) Harfi cer vasıtasıyla lazım fiilin çekimi: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر غ ش ى ع ل ي ه غ ش ى ع ل ي ه م ا غ ش ى ع ل ي ه م Dişil ث م و ن غ ش ى ع ل ي ه ا غ ش ى ع ل ي ه م ا غ ش ى ع ل ي ه ن Eril م ذ آ ر غ ش ى ع ل ي ك غ ش ى ع ل ي ك م ا غ ش ى ع ل ي ك م Dişil م و ن ث غ ش ى ع ل ي ك غ ش ى ع ل ي ك م ا غ ش ى ع ل ي ك ن غ ش ى ع ل ي ن ا غ ش ى ع ل ى م ت ك ل م b) Zarf vasıtasıyla lazım fiilin çekimi de şöyledir: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ذ ه ب م ع ه ذ ه ب م ع ه م ا ذ ه ب م ع ه م Dişil م و ن ث ذ ه ب م ع ه ا ذ ه ب م ع ه م ا ذ ه ب م ع ه ن Eril م ذ آ ر ذ ه ب م ع ك ذ ه ب م ع ك م ا ذ ه ب م ع ك م Dişil م و ن ث ذ ه ب م ع ك ذ ه ب م ع ك م ا ذ ه ب م ع ك ن ط ب م خ ا ذ ه ب م ع ن ا ذ ه ب م ع ى م ت ك ل م Dikkat: Üstte her iki çizelgede de görüldüğü üzere lazım fiillerin meçhülleri harfi cer veya zarf vasıtasıyla tasrif edildiğinde müfred müzekker gaib çekimi değişmeyip ancak harfi cer veya zarfın bitiştiği zamirler değişir. Fiili Muzari iki kısımdır: 1) Muzari Malum 2) Muzari Meçhul MUZARİ FİİL Muzari malum üç şekil üzere bulunur: gibi. ی ك ت ب gelir. kalıbında ی ف ع ل 1) gibi. ی غ س ل gelir. kalıbında ی ف ع ل 2) gibi. ی ع ل م gelir. kalıbında ی ف ع ل 3) Üç kalıbın birbirinden farkı yalnız üçüncü harfin harekesinden doğuyor. Yoksa birinci harf hepsinde üstün, ikinci harf hepsinde sakin, dördüncü harf hepsinde ötredir. Dikkat: Bir fiili muzari harekeli ise harekesine bakarak falan şekildedir, deriz. Fakat harekesi yoksa hangi şekilde okunacağını sözlüğe bakarız.
MÜZARİ MALUM şöyledir: muzari filin çekimi ی ك ت ب kalıbında bulunan ی ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ی ك ت ب ی ك ت ب ان ی ك ت ب ون Dişil م و ن ث ت ك ت ب ت ك ت ب ان ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ت ك ت ب ت ك ت ب ان ت ك ت ب ون Dişil م و ن ث ت ك ت ب ين ت ك ت ب ان ت ك ت ب ن ن ك ت ب ا آ ت ب م ت ك ل م şöyledir: muzari filin çekimi ی غ س ل kalıbında bulunan ی ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ی غ س ل ی غ س لا ن ی غ س ل ون Dişil م و ن ث ت غ س ل ت غ س لا ن ی غ س ل ن Eril ذ آ ر م ت غ س ل ت غ س لا ن ت غ س ل ون Dişil م و ن ث ت غ س ل ين ت غ س لا ن ت غ س ل ن ن غ س ل ا غ س ل م ت ك ل م şöyledir: muzari filin çekimi ی ع ل م kalıbında bulunan ی ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ی ع ل م ی ع ل م ان ی ع ل م ون Dişil م و ن ث ت ع ل م ت ع ل م ان ی ع ل م ن Eril م ذ آ ر ت ع ل م ت ع ل م ان ت ع ل م ون Dişil م و ن ث ت ع ل م ين ت ع ل م ان ت ع ل م ن ن ع ل م ا ع ل م م ت ك ل م MÜZARİ MEÇHUL: Müzari meçhul yalnız bir şekilde bulunur ki, o da ی ف ع ل kalıbındadır. Şu halde;, ی ك ت ب muzari fiilin meçhulü ی ك ت ب, ی غ س ل muzari fiilin meçhulü ی غ س ل gelir., kalıbından ی ع ل م muzari fiilin meçhulü ی ع ل م şöyledir: muzari fiili meçhulün çekimi ی ك ت ب kalıbında bulunan ی ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ی ك ت ب ی ك ت ب ان ی ك ت ب ون Dişil م و ن ث ت ك ت ب ت ك ت ب ان ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ت ك ت ب ت ك ت ب ان ت ك ت ب ون Dişil م و ن ث ت ك ت ب ين ك ت ب ان ت ت ك ت ب ن ن ك ت ب ا آ ت ب م ت ك ل م şöyledir: muzari fiili meçhulün çekimi ی غ س ل kalıbında bulunan ی ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ی غ س ل ی غ س لا ن ی غ س ل ون Dişil م و ن ث ت غ س ل ت غ س لا ن غ س ل ن ی Eril م ذ آ ر ت غ س ل ت غ س لا ن ت غ س ل ون Dişil م و ن ث ت غ س ل ين ت غ س لا ن ت غ س ل ن ن غ س ل ا غ س ل م ت ك ل م
şöyledir: muzari fiili meçhulün çekimi ی ع ل م kalıbında bulunan ی ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ی ع ل م ی ع ل م ان ی ع ل م ون Dişil م و ن ث ت ع ل م ت ع ل م ان ی ع ل م ن Eril م ذ آ ر ت ع ل م ت ع ل م ان ت ع ل م ون Dişil م و ن ث ل م ين ت ع ت ع ل م ان ت ع ل م ن ن ع ل م ا ع ل م م ت ك ل م Dikkat: 1- Fiili muzariler gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye şimdiki zaman veya geniş zaman ile tercüme edilirler. Eğer bir işe başlamışız da henüz bitmemiş ve devam ediyorsa şimdiki zaman ile, eğer görünürde başlanmış bir iş yoksa geniş zaman ile tercüme edilir. Örnek: ی ك ت ب kelimesi yazıyor yahut yazar ; ی ك ت ب kelimesi de yazılıyor yahut yazılır şeklinde tercüme edilirler. 2- Fiili muzarinin başına istikbal: gelecek edatı denilen س, yahut س و ف geçerse, س ي ك ت ب (yazacak), س ي ك ت ب Örnek: Türkçeye gelecek zaman ile tercüme edilir. س و ف ve س (yazılacak), gibi. Bu س و ف ی ك ت ب (yazacak), س و ف ی ك ت ب (yazılacak); çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir. 3- Fiili muzarinin başına لا م م ف ت وع ة (lamı meftuha üstün lam) gelirse, Türkçeye şimdiki zaman ile tercüme edilir. Örnek: ل ي ك ت ب (yazıyor), ل ي ك ت ب (yazılıyor), gibi. Bu ل harfi çekimde hiçbir değişiklik getirmeden fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir. NEFY-İ HAL (MUZARİİ MENFİ) Fiili muzarinin başına م ا geçerse (Nefyi hal) olup Türkçeye şimdiki zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Örnek: م ا ی ك ت ب (yazmıyor), م ا ی ك ت ب (yazılmıyor), gibi. Bu م ا çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili muzarinin her sigasının başına geçebilir. NEFYİ İSTİKBAL NEFYİ MUZARİ Fiili muzarinin başına لا geçerse Sibeveyh e göre (Nefyi İstikbal) olup Türkçeye geniş zamanın olumsuzu iler tercüme edilir. (yazılmaz) gibi. Fakat İbni Malik e göre (Nefyi Muzari) olup لا ی ك ت ب (yazmaz), لا ی ك ت ب Türkçeye geniş zamanın olumsuzu veya şimdiki zamanın olumsuzu ile tercüme edilebilir. çekimde hiçbir لا (yazılmaz veya yazılmıyor) gibi. Bu ك ت ب لا ی yazmıyor); (yazmaz veya لا ی ك ت ب değişiklik yapmadan fiili muzarinin her çekiminin başına geçebilir. MUZARİ MURFU MUZARİ MANSUB VE MUZARİ MECZUM Gerek muzari malum ve gerekse muzari meçhulün üç hali vardır: م ر ف وع 1) Merfu (ötre) olmak م ن ص وب 2) Mansub (üstün) olmak م ج ز وم 3) Meczum (cezimli) olmak MUZARİ MERFU Bir fiili muzarinin başında Nasib denilen ا ن ل ن آ ى ا ذ ن harflerinden hiç birisi, keza Cazim denilen م ت ى ا ن ى ا ی ن ا ى م ن م ه م ا م ا ا ن لا ل ل م ا ل م ا ذ ام ا ا ذ م ا ح ي ث م ا kelimelerden de hiç birisi yoksa o muzariye Muzari Merfu denilir.
MUZARİ MANSUB (TEKİDİ NEFYİ İSTİKBAL VE NEFYİ İSTİKBAL) Eğer bir fiili müzarinin başında nasb denilen ا ن ل ن آ ى ا ذ ن harflerinden birisi bulunursa o müzariye Muzari Mansub denilir. Şu dört harften her birinin fiili muzariye olan tesirleri eşit ise de burada yalnız ل ن harfinden bahsedilecektir. harfi fiili muzarinin ondört çekiminin hepsinde de gelebilir. Fakat iki cemi ل ن müennese (birisi cemi müennes gaibe, diğeri cemi müennes muhataba) tesir edemez. Geriye kalan oniki çekimin sonunda ن bulunanların nunu düşürür. Nunsuzların ise son harfini üstün okutturur. Mesela: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ل ن ی ك ت ب ل ن ت ك ت ب ا ل ن ی ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل ن ت ك ت ب ل ن ت ك ت ب ا ل ن ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ل ن ت ك ت ب ل ن ت ك ت ب ا ل ن ت ك ت ب وا Dişil ث م و ن ل ن ت ك ت ب ى ل ن ت ك ت ب ا ل ن ت ك ت ب ن ل ن ن ك ت ب ل ن ا آ ت ب م ت ك ل م Meçhulü de böyledir: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ل ن ی ك ت ب ل ن ی ك ت ب ا ل ن ی ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل ن ت ك ت ب ل ن ت ك ت ب ا ل ن ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ل ن ت ك ت ب ل ن ت ك ت ب ا ل ن ت ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل ن ت ك ت ب ى ل ن ت ك ت ب ا ل ن ت ك ت ب ن ل ن ن ك ت ب ل ن ا آ ت ب م ت ك ل م Dikkat: Başına ل ن geçen muzari mensub meşhur görüşe göre Tekidi Nefyi İstikbal oluptürkçeye gelecek zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Örnek: (yazılmayacak)gibi. ل ن ی ك ت ب (yazmayacak), ل ن ی ك ت ب Fakat İbni Hişam a göre Nefyi İstikbal olup Türkçeye geniş zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Örnek: gibi. (yazılmaz) ل ن ی ك ت ب (yazmaz), ل ن ی ك ت ب MUZARİ MECZUM لا ل ل م ا ل م ا ذ ام ا ا ذ م ا ح ي ث م ا م ت ى ا ن ى ا ی ن ا ى م ن Eğer bir fiili muzarinin başına Cazim denilen denilir. kelimelerden birisi bulunursa o fiili muzariye Muzari Meczum م ه م ا م ا ا ن Zikrolunan onbeş kelimeden her birinin fiili muzarinin lafzına olan tesiri aynı ise de burada ل م ا ile ل م dan bahsedilecektir ki, bunlardan ل ما ل م لا ل bunların yalnız dört tanesinden tani Muzari Meczum bahsinde, ل Emir bahsinde, لا da Nehy bahsinde anlatılacaktır.
CAHDİ MUTLAK geçer. harfi fiili muzarinin gerek malum gerek meçhul olsun- ondört çekiminin hepsine de ل م Lafızdaki tesirine gelince iki cemi müennes nun u olduğu gibi durur; diğer nun ları düşürür; nun suz çekimlerde ise son harfin harekesini yani ötresini düşürür. Örnek: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ل م ی ك ت ب ل م ی ك ت ب ا ل م ی ك ت ب وا Dişil ث م و ن ل م ت ك ت ب ل م ت ك ت ب ا ل م ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ل م ت ك ت ب ل م ت ك ت ب ا ل م ت ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل م ت ك ت ب ى ل م ت ك ت ب ا ل م ت ك ت ب ن ل م ن ك ت ب ل م ا آ ت ب م ت ك ل م Meçhulü de böyledir: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ل م ی ك ت ب ل م ی ك ت ب ا ل م ی ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل م ت ك ت ب ل م ت ك ت ب ا ل م ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ل م ت ك ت ب ل م ت ك ت ب ا ل م ت ك ت ب وا Dişil ن ث م و ل م ت ك ت ب ى ل م ت ك ت ب ا ل م ت ك ت ب ن ل م ن ك ت ب ل م ا آ ت ب م ت ك ل م Dikkat: Başına ل م geçen fiili muzariye Cahdi Mutlak adı verilip Türkçeye dili geçmiş veya mişli geçmiş zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Örnek: gibi. (yazılmadı yahut yazılmamış) ی ك ت ب ل م yazmamış); (yazmadı yahut ل م ی ك ت ب CAHDİ MUSTAĞRAK gibi fiili muzarinin gerek malum ve gerek meçhul olsun her sigasına ل م kelimesi de ل م ا (çekimine) geçer ve lafızca aynı tesiri gösterir. Örnek: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ل م ا ی ك ت ب ل م ا ی ك ت ب ا ل م ا ی ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل م ا ت ك ت ب ل م ا ت ك ت ب ا ل م ا ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ل م ا ت ك ت ب ل م ا ت ك ت ب ا ل م ا ت ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل م ا ت ك ت ب ي ال م ا ت ك ت ب ل م ا ت ك ت ب ن ل م ا ن ك ت ب ل م ا ا آ ت ب م ت ك ل م Meçhulü de böyledir: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د Eril م ذ آ ر ل م ا ی ك ت ب ل م ا ی ك ت ب ا ل م ا ی ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل م ا ت ك ت ب ك ت ب ال م ا ت ل م ا ی ك ت ب ن Eril م ذ آ ر ل م ا ت ك ت ب ل م ا ت ك ت ب ا ل م ا ت ك ت ب وا Dişil م و ن ث ل م ا ت ك ت ب ى ل م ا ت ك ت ب ا ل م ا ت ك ت ب ن ل م ا ن ك ت ب ل م ا ا آ ت ب م ت ك ل م
Not: Başına م ال geçen fiili muzariye Cahdi Mustağrak adı verilip Türkçeye dili geçmiş veya mişli geçmiş zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Ancak bu tercüme üzerine Daha, hala, şimdiye kadar kelimelerinden birisi ilave edilir. Örnek: yazmadı, (daha yazmadı, daha yazmamış, hala yazmadı, hala yazmamış, şimdiye kadar ل م ا ی ك ت ب şimdiye kadar yazmamış) gibi. (daha yazılmadı, daha yazılmamış, hala yazılmadı, hala yazılmamış, şimdiye kadar ل م ا ی ك ت ب yazılmadı, şimdiye kadar yazılmamış) gibi. EMİR Emir üç kısma ayrılır: ا م ر a) Emri Gaib ا م ر ح اض ر b) Emri Hazır ا م ر م ت ك ل م c) Emri Mütekellim Emri gaib de mazi ve muzari gibi iki kısım vardır: 1) Malum 2) Meçhul EMRİ GAİB MALUM Emri gaib malum, fiili muzarinin malum olan altı gaib çekiminin başına, cazim kelimelerden olan ل harfini getirmekle meydana gelir. Emri gaib malumun çekimi: Tekil م ف ر د İkil ت ث ن ي ة م ذ آ ر ل ي ك ت ب ل ي ك ت ب ا ل ي ك ت ب وا م و ن ث ل ت ك ت ب ل ت ك ت ب ا ل ي ك ت ب ن EMRİ GAİB MEÇHUL Emri gaib meçhul, fiili muzarinin meçhul olan altı gabi çekiminin başına, cazim kelimelerinden ل harfini getirmekle meydana gelir. Emri gaib meçhulun çekimi: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د ل ي ك ت ب وا ل ي ك ت ب ا ل ي ك ت ب م ذ آ ر ل ي ك ت ب ن ل ت ك ت ب ا ل ت ك ت ب ا م و ن ث خ اط ب م EMRİ HAZIR Emri hazır da mazi ve muzari gibi iki kısma ayrılır: 1) Malum 2) Meçhul EMRİ HAZIR MALUM Emri hazırın malumu üç şekil üzere bulunur: bab) 5.. 1 )ا ف ع ل (1)- bab) 6.. 2 )ا ف ع ل (2)- bab) 4.. 3 )ا ف ع ل (3)- Birinci ve beşinci babdan olan fiillerin emri hazır malumu birinci şekilde gelir.
Örneğin: birinci babdan olan آ ت ب mazi malum fiilinin emri hazırı ا آ ت ب dür. Beşinci babdan olan ح س ن mazi malum fiilinin emri hazırı ا ح س ن dür. İkinci ve altıncı babdan olan fiillerin emri hazır malumu ikinci şekilde gelir: غ س ل mazi malum fiilin emri hazırı ا غ س ل dir. Altıncı babdan olan ح س ب mazi malum fiilinin emri hazırı ا ح س ب dir. Üçüncü ve dördüncü babdan olan fiillerin emri hazır malumu üçüncü şekilde gelir: üçüncü babdan olan ف ت ح mazi malum fiilinin emri hazırı ا ف ت ح dir. dördüncü babdan olan ع ل م mazi malum fiilinin emri hazır malumu ا ع ل م dir. çekimi: kalıbındaki emri hazır malumun ا ف ع ل Çoğul ع ج م İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د ا آ ت ب وا ا آ ت ب ا ا آ ت ب م ذ آ ر ا آ ت ب ن ا آ ت ب ا ا آ ت ب ى م و ن ث çekimi: kalıbındaki emri hazır malumun ا ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د ا غ س ل وا ا غ س لا غ س ل ا م ذ آ ر ا غ س ل ن ا غ س لا ا غ س ل ى م و ن ث çekimi: kalıbındaki emri hazır malumun ا ف ع ل İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د ا ف ت ح وا ا ف ت ح ا ا ف ت ح م ذ آ ر ا ف ت ح ن ا ف ت ح ا ا ف ت ح ى ث م و ن EMRİ HAZIR MEÇHUL Emri hazırdan meçhul gelmez. Ancak Türkçede yazıl, yazılınız gibi meçhul (edilgen) çekiminde kullanılan emri hazırlar (emir kipinin ikinci şahısların)ın Arapçaya tercümesi için muzarinin meçhul olan altı muhatab çekiminin başına cazim kelimelerden olan ل harfini getirmekle olur. Tekil م ف ر د İkil ت ث ن ي ة م ذ آ ر ل ت ك ت ب ل ت ك ت ب ا ل ت ك ت ب وا م و ن ث ل ت ك ت ب ى ل ت ك ت ب ا ل ت ك ت ب ن Emri Mütekellim iki kısıma ayrılır: 1- Malum 2- Meçhul c- EMRİ MÜTEKELLİM EMRİ MÜTEKELİM MALUM Emri mütekellim malumu, fiili muzarinin malum iki mütekellim çekiminin başına, cazim kelimelerinden olan ل harfini getirmekle meydana gelir. ل ا آ ت ب م ت ك ل م و ح د ه ل ن ك ت ب م ت ك ل م م ع الغ ي ر
EMRİ MÜTEKELLİM MEÇHUL Emri mütekellim meçhul, fiili muzarinin meçhul iki mütekellim çekiminin başına cazim kelimelerden olan ل harfini getirmekle meydana gelir. ل ا آ ت ب م ت ك ل م و ح د ه ل ن ك ت ب م ت ك ل م م ع الغ ي ر Dikkat: 1- Emri gaibler gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin üçüncü şahsın olumlusu ile tercüme edilir. 2- Emri hazırlar gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin ikinci şahsın olumlusu ile tercüme edilir. Örnek: ا آ ت ب (yaz), ك ت ب ل ت (yazıl) gibi. 3- Emri mütekellimler gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye dilek-istek ل ن ك ت ب (yazayım), ل ا آ ت ب Örnek: kipinin birinci şahsın olumlusu ile tercüme edilirler. (yazalım), ل ا آ ت ب (yazılayım), ل ن ك ت ب (yazılalım) gibi. NEHİY Nehiy üç kısma ayrılır: ن ه ى a. Nehyi Gaib ن ه ى ح اض ر b. Nehyi Hazır ن ه ى م ت ك ل م c. Nehyi Mütekellim harfi (lai nehiy) fiili muzarinin gerek malum gerekse meçhulü olsun bütün çekimlerinin لا başına geçebilir. Ancak gaib çekimlerinin başına geçmesiyle meydana gelen kelimeye NEHYİ GAİB, muhatab çekimlerinin başına geçmesiyle meydana gelen kelimeye NEHYİ HAZIR diğer adıyla NEHYİ MUHATAB, mütekellim çekimlerinin başına geçmesiyle meydana gelen kelimeye de NEHYİ MÜTEKELLİM denir. NEHYİ GAİB Nehyi gaib malumun çekimi: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د لا ی ك ت ب وا لا ی ك ت ب ا لا ی ك ت ب م ذ آ ر لا ی ك ت ب ن لا ت ك ت ب ا لا ت ك ت ب م و ن ث Nehyi gaib meçhulün çekimi: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د لا ت ك ت ب وا لا ی ك ت ب ا لا ی ك ت ب م ذ آ ر لا ی ك ت ب ن لا ت ك ت ب ا لا ت ك ت ب م و ن ث NEHYİ HAZIR Nehyi hazır malumun çekimi: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د لا ت ك ت ب وا لا ت ك ت ب ا ت ك ت ب لا م ذ آ ر لا ت ك ت ب ن لا ت ك ت ب ا لا ت ك ت ب ى م و ن ث
Nehyi hazır meçhulün çekimi: İkil ت ث ن ي ة Tekil م ف ر د لا ت ك ت ب وا لا ت ك ت ب ا لا ت ك ت ب م ذ آ ر لا ت ك ت ب ن ب الا ت ك ت لا ت ك ت ب ى م و ن ث NEHYİ MÜTEKELLİM Nehyi mütekellim malumun çekimi: لا ا آ ت ب لا ن ك ت ب Nehyi mütekellim meçhulün çekimi: لا ا آ ت ب لا ن ك ت ب م ت ك ل م و ح د ه م ت ك ل م م ع الغ ي ر م ت ك ل م و ح د ه م ت ك ل م م ع ال غ ي ر Dikkat: 1- Nehyi gaibler gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin لا ی ك ت ب (yazmasın), لا ی ك ت ب Örnek: üçüncü şahsın olumsuzu ile tercüme edilirler. (yazılmasın) gibi. 2- Nehyi hazırlar gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye emir kipinin ikinci şahsın olumsuzu ile tercüme edilirler. Örnek: لا ت ك ت ب (yazma), لا ت ك ت ب (yazılma) gibi. 3- Nehyi mütekellimler gerek malum gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye dilek-istek لا (yazmayayım), لا ا آ ت ب Örnek: kipinin birinci şahsın olumsuzu ile tercüme edilirler. gibi. (yazılmayalım) لا ن ك ت ب (yazılmayayım), لا ا آ ت ب yazmayalım), ( ن ك ت ب Dikkat: Yukarıda (buraya kadar) ne zaman müzari meczum denirse, bundan maksat malum ve meçhul olan CAHDİ MUTLAK, CAHDİ MUSTAĞRAK, EMRİ GAİB, NEHYİ GAİB, EMRİ MÜTEKELLİM, NEHYİ MÜTEKELLİM, NEHYİ HAZIR ve EMRİ HAZIRIN MEÇHULÜ dür. İletişim: info@onlinearabic.net