LYS FELSEFE Soru Çözüm Dersi Kitapçığı 1 (TS) Felsefeyle Tanýþma Bilgi Felsefesi Varlýk Felsefesi Ahlak Felsefesi Bu yayýnýn her hakký saklýdýr. Tüm haklarý bry Birey Eðitim Yayýncýlýk Pazarlama Ltd. Þti. e aittir. Kýsmen de olsa alýntý yapýlamaz. Metin ve sorular, bu yayýný yayýmlayan þirketin önceden izni olmaksýzýn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayýt sistemiyle çoðaltýlamaz yayýmlanamaz.
1. Büyük Ýskender in ölümünden hemen sonra imparatorluðu, birbiriyle savaþan çeþitli hiziplere bölündü. Dolayýsýyla, yarattýðý kültürel birlik sürmekle birlikte, siyasal düzeyde didiþmelerin ve çatýþmalarýn sonu gelmiyordu. Bu dönemde boy atan dört yeni felsefe okulu Kynikler, Septikler, Epikurosçular ve Stoacýlar bu olguyu yansýtýr. Hepsinin de baþlýca kaygýsý, uygar bir insanýn bu güvensiz, istikrarsýz ve tehlikeli dünyada nasýl yaþayabileceðiyle ilgiliydi. Bu parçada felsefe okullarý nýn hangi yönü örneklendirilmektedir? A) Oluþtuklarý dönemin koþullarýnýn bir ürünü olduklarý B) Kendilerini her türlü sosyal gerçeklikten soyutladýklarý C) Filozoflarýn ortak çabasýnýn bir eseri olduklarý D) Sosyal koþullarýn deðil, filozofun yaratýcý düþüncesinin sonucunda oluþtuklarý E) Belirli konulara aðýrlýk verdikleri
2. Tarihsel süreç içerisinde ileri sürülen birçok felsefi kuramýn bugün bir anlamý ve geçerliliði kalmamýþtýr. Filozoflardan önemli bir kýsmýnýn ileri sürdüðü görüþler, bilim ve tekniðin geliþmesiyle çürümüþtür. Ancak bu durum, felsefenin bir dönem yapýlýp bittiði artýk bir iþe yararlýlýðýnýn kalmadýðý anlamýna gelmemelidir. Çünkü geçmiþte olduðundan daha çok felsefe, özellikle günümüzde olgularýn ve bilimlerin sunduklarý karmakarýþýk dünya içinde yönünü bulmak, þeylerin ve yaþanmýþ deneyimlerin çokluðu ortasýndaki durumun ne olduðunu anlamak isteyen insana bir yol veya aralýk bulmaya çalýþmaktadýr. Bu parçada felsefenin halen varlýðýný sürdürmesi neye baðlanmýþtýr? A) Ýnsanýn kendini ve yaþadýðý evreni anlamlandýrma çabasýnýn sürekliliðine B) Filozoflarýn özel çabasýna C) Geleneksel deðerlerin önemini korumasýna D) Bilimlerin insanlýðýn tüm sorunlarýný çözmesine E) Felsefeye olan ilginin azalmasýna
3. Felsefenin ne olduðu ve ne istediði konusunda anlaþmaya varýlmýþ deðildir. Kimi, olaðanüstü geliþmeler bekler felsefeden; kimi, onu neyle uðraþtýðý belli olmayan bir düþünce sayýp bir yana atar. Kimine göre, felsefe herkesi ilgilendirebilir, basit ve kolay anlaþýlýr olabilir; kimine göre öyle zor bir þeydir ki, onunla ilgilenmeye kalkmak dipsiz bir kuyuya taþ atmaktýr. Bilimle uðraþanlar ise felsefenin en kötü yanýnýn, kesin sonuçlar ve olmuþ bitmiþ bir bilgiyi ortaya koyamamasý olarak kabul ederler. Buna göre, aþaðýdakilerden hangisi felsefe için söylenemez? A) Özneldir. B) Tanýmlanmasý güçtür. C) Kiþilere göre deðiþen bir anlamý ve deðeri vardýr. D) Herkes için ortak özellikleri vardýr. E) Kesin olan bir sonuca sahip deðildir.
4. Her þeyi olduðu gibi kabul eden, merak etmeyen bir insan için felsefe söz konusu olamaz. Felsefe, varlýklar ve olaylar karþýsýnda merak duyan insanlarla ortaya çýkar. Dünyadaki varlýklar niçin baþka türlü deðil de olduklarý gibidir? Ýnsan, belli bir olay karþýsýnda, neden baþka türlü deðil de belli bir þekilde davranýr? Felsefe, iþte bu konularý merak eden, kendisine bu türden sorularý soran insanlarla geliþir. Bu parçada felsefenin geliþimi aþaðýdakilerden hangisine baðlanmýþtýr? A) Merak etme ve anlama isteðine B) Felsefi metinlerin okunmasýna C) Belirli bir kültürel birikimin olmasýna D) Sorgulamaya ve düþünmeye yer vermeyen hazcý bir yaþam anlayýþýna E) Ýçinde bulunulan sosyal koþullarýn niteliðine
5. Bugünün düþüncesini ve deðerini anlamak, çaðýmýzda karþýlaþtýðýmýz felsefe problemlerini gerektiði gibi tartýþabilmek, toplumsal düþüncenin tarihini bilmekle mümkündür. Hiçbir felsefe sistemi veya akýmý, oluþtuðu koþullar gözardý edilerek doðru bir þekilde deðerlendirilemez. Örneðin; Platon un ideal devletini anlamak için o dönem Antik Yunan toplumunu bilmek gerekir. Bu parçada felsefenin hangi yönü vurgulanmaktadýr? A) Tarihinden soyutlanarak anlaþýlmayacaðý B) Eleþtiriyi esas aldýðý C) Yerleþik deðerleri sorguladýðý D) Filozofun yaratýcý düþüncesinin eseri olduðu E) Birleþtirici ve bütünleþtirici olduðu
6. Felsefe sözcüðü dilimize Arapça dan, bu dile de eski Yunanca dan geçmiþtir. Sözcüðün Yunanca aslý Philia sophia, anlamý ise bilgiyi sevmektir. Eski Yunanca da sophia sözcüðü sadece kuru ve soyut bilgi anlamýna gelmez. Akýllýca hareket etmek, aþýrýlýklardan kaçýnmak, kendine egemen olmak anlamýna da gelir. Bu nedenle felsefenin amacý sadece bilgi vermek deðildir. Ayný zamanda doðru davranýþlarda bulunmamýzý da saðlamaktýr. Bu parçada felsefenin hangi yönü ön plana çýkarýlmaktadýr? A) Bireyi ahlaklý olmaya yöneltmesi B) Özgür düþünmenin ürünü olmasý C) Belirli varsayýmlarda bulunmasý D) Her þeye eleþtirel yaklaþmasý E) Sosyal olaylarý yönlendirmesi
7. Filozofun bilme eylemi ile bilim adamýnýn bilim eylemi arasýnda büyük bir fark vardýr. Bilim adamýnýn amacý, doðayý anlamak sonra da teknoloji yoluyla doðayý kontrol altýna almaktýr. Yani o, pratik bir amaç için bilme eyleminde bulunur. Oysa filozofun, bilgi elde etmenin dýþýnda baþka bir amacý yoktur. O, sadece bilgiye bilgi olduðu için deðer verir ve onu bilmeye çalýþýr. Buna göre filozof, hangi yönüyle bilim adamýndan ayrýlýr? A) Doðayý kontrol altýna almayý amaçlamasý B) Sadece bilmek için bilmeyi istemesi C) Deney - gözlem verilerini esas almasý D) Doða olaylarýný önceden bildirmesi E) Varlýðýn metafizik boyutuna yönelmesi
8. Felsefeye penceresini açamamýþ bir insan, hayata þartlanmýþlýðýn ve dogmatizmin penceresinden bakmaya mahkumdur. Nerede þartlanmýþlýk ve dogmatizm varsa, orada mutlaka çatýþma ve hoþgörüsüzlük vardýr. Dolayýsýyla felsefeye penceresini açamayan bir insan geliþimin gerisinde kalmaya ve karanlýða gömülmeye mahkumdur. Bu parçada felsefenin hangi iþlevi vurgulanmaktadýr? A) Varlýðýn özünü ve kaynaðýný araþtýrmasý B) Ýnsaný açýk fikirli olmaya yönlendirmesi C) Ýdeal bir devlet düzeninin ilkelerini açýklamasý D) Toplumda var olan gelenekleri insanlara benimsetmesi E) Doðru bilginin kaynaðýný irdelemesi
9. Wittgenstein e göre felsefe, dil dünyasýnda oluþan yanlýþ kabullerimizin, gerçeði nasýl saptýrdýðýný çok yönlü araþtýrmaktýr. Geleneksel felsefe problemleri kötü bir biçimde formüle edilmiþ olan kafa karýþtýrýcý anlamsýz önermelerden oluþmaktadýr. Felsefe, özünde bir kuram deðil, bir etkinliktir. Bir öðreti deðil, dilin onarýmýna dayalý bir etkinliktdir. Böyle bir tanýmlama felsefeye, zihnin dil aracýlýðý ile büyülenmesine engel olma görevi vermektedir. Buna göre Wittgenstein e göre felsefenin öncelikli görevi ne olmalýdýr? A) Dildeki anlam kargaþalýðýný gidermek B) Dili zenginleþtirmek C) Dil ile kültür arasýndaki baðý göstermek D) Soyut dil kullanýmýna imkan vermek E) Metafizik önermelere önem vermek
10. Filozofun görevi, dünyadan elini eteðini çekip çalýþma masasýnda kendince soyut fikirler üretmek deðildir. O, düþünceleriyle pazarda ve sokakta, kýsaca toplum içinde olmalýdýr. Filozofun en büyük insanlýk görevi, içinde yaþadýðý toplumun yanlýþ deðer yargýlarýný ortaya çýkarmak ve bunlarýn yerine akla-mantýða dayanan evrensel deðerleri geçirmektir. Bu parçada filozoflardan aþaðýdakilerden hangisi beklenmektedir? A) Metafizik konulara açýklýk getirmesi B) Din adamlarýyla iþbirliði yapmasý C) Kendi düþüncelerini beyan etmesi D) Görüþleriyle toplumu yönlendirmesi E) Kendisini toplumdan soyutlamasý
11. Aristoteles, Platon un dehasýný ve ona olan borcunu tamamen kabul etmekle birlikte, Platon un felsefesinin temelini oluþturan iki dünya fikrini reddetti. Platon a göre duyularýmýzla algýladýðýmýz, sürekli deðiþen bu dünyanýn güvenilir bilgisi olamazdý. Platon, gerçek bilginin nesnelerinin baþka bir dünyada, zamandan ve mekandan baðýmsýz, ancak anlýkla ulaþýlabilecek soyut bir alanda yer aldýðýný söylemiþti. Oysa, Aristoteles e göre hakkýnda felsefe yapabileceðimiz sadece tek bir dünya vardýr; o da içinde yaþadýðýmýz bu dünyadýr. Bu parça filozoflarla ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisini örnekler? A) Birbirlerinden etkilendikleri gibi birbirlerine zýt fikirler de ileri sürdüklerini B) Ayný konulara benzer çözümler ürettiklerini C) Çoðu zaman birbirlerinin fikirlerini onayladýklarýný D) Yaþadýklarý koþullarýn etkisinde kaldýklarýný E) Akla dayalý tutarlý bilgi oluþturduklarýný
12. Felsefe var olanlar üzerine bilinçli, planlý bir düþünceden doðmuþtur. Düþünce tarihinde felsefenin henüz ortaya çýkmadýðý dönemlerde felsefi nitelikteki sorulara insanlýk din ve mistisizmle cevap vermiþtir. Ancak ne zaman ki insanlýk, kaynaðýný kendi akýl ve deneyimlerinden alan bir düþünme eylemine geçmiþse iþte o zaman felsefe ortaya çýkmýþtýr. Felsefenin sorularýnýn baþýnda var olanlarýn kökeni, evrenin meydana geliþi ile insanýn bu dünyadaki yeri ve ödevinin ne olduðu sorularý gelir. Buna göre aþaðýdaki sorulardan hangisi felsefi nitelikte bir soru deðildir? A) Evrenin zaman ve mekan açýsýndan bir sonu var mýdýr? B) Evrende insanlýðýn yeri ve kaderi nedir? C) Ýnsan yaþamýnýn gerçek amacý nedir? D) Doðadaki nedenselliðin bir nedeni ve anlamý var mýdýr? E) Ýnsan, nasýl bir biyolojik yapýya sahiptir?
13. Aþaðýdakilerden hangisini yapabilmek için teknik bilgiye ihtiyaç vardýr? A) Doðal gözlem yoluyla elde edilen verilere dayanarak bir varsayým kurmak B) Hayal ettiðimiz bir daðýn resmini yapmak C) Ýlkokul çocuklarýnýn rahatça kullanabileceði bir masa yapmak D) Tümevarým yöntemiyle var olan bilgilerden daha genel bir bilgiye ulaþmak E) Akýl ilkelerini kullanarak bilgiler arasýndaki çeliþkiyi ortadan kaldýrmak
14. Aþaðýdaki özelliklerden hangisi sadece sanat bilgisine aittir? A) Subjektiftir. B) Doðruluðu ve yanlýþlýðý tartýþýlmaz. C) Obje-suje iliþkisinin bir ürünüdür. D) Kaynaðýnda duygu ve coþku vardýr. E) Olgusaldýr.
15. Özgül aðýrlýklarý suyun özgül aðýrlýðýndan daha küçük olan cisimler suda yüzer. Bu bilgiyi insanlarýn günlük hayatlarýnda kullanabilmeleri için aþaðýdaki bilgi türlerinin hangisinden yararlanmalarý gerekir? A) Sanat bilgisinden B) Bilimsel bilgiden C) Teknik bilgiden D) Gündelik bilgiden E) Felsefi bilgiden
16. Aþaðýdakilerden hangisi tüm bilgi çeþitlerine ait ortak bir özelliktir? A) Dogmatiktir. B) Kaynaðýnda duygu ve coþku vardýr. C) Yaratýcýdýr. D) Subjektiftir. E) Obje - suje iliþkisinin ürünüdür.
17. I. Dogmatiktir. II. Ýnsana verilmiþ bilgidir. III. Kaynaðý ilahidir. IV. Neden-sonuç iliþkisi olgulara dayalýdýr. V. Doðaüstü bir varlýða inanma anlamýna gelir. Yukarýdaki özelliklerden hangisi dinsel bilgiye ait deðildir? A) V B) IV C) I D) III E) II
18. Her ikisi de olgulardan hareket etmesine raðmen, birisi sistemli ve düzenli diðeri düzensiz bilgidir. Birisinde bilginin nedeni bilinmezken, diðerinde bilginin nedeni olgusal olarak kanýtlanmýþtýr. Birisi günlük hayatta herkes tarafýndan kullanýlýr, diðeri ise belli bir eðitim ve uzmanlýk gerektirir. Birisi subjektif, diðeri objektiftir. Burada karþýlaþtýrýlan bilgi çifti aþaðýdakilerden hangisidir? A) Sanat - Teknik B) Gündelik - Felsefe C) Gündelik - Sanat D) Dinsel - Teknik E) Gündelik - Bilimsel
19. Tecrübe sonucu kazanýlmýþ bir bilgi deðildir. Bu bilgiler insana verilmiþtir. Bu tür bilgilerin doðruluðu ya da yanlýþlýðý tartýþýlmaz; dogmatiktir. Bu açýklama aþaðýdaki bilgi türlerinden hangisine aittir? A) Gündelik bilgiye B) Dinsel bilgiye C) Bilimsel bilgiye D) Sanat bilgisine E) Teknik bilgiye
20. Bir kiþi kendi ilgi alaný içinde bulunan unsurlarý birbirleriyle uyumlu bir þekilde düzenleyerek, bizde adýna estetik haz veya sevinç denilen bir duygu meydana getirir. Bu açýklama aþaðýdaki bilgi çeþitlerinden hangisiyle ilgilidir? A) Sanat bilgisi B) Gündelik bilgi C) Bilimsel bilgi D) Teknik bilgi E) Felsefi bilgi
21. Aþaðýdakilerden hangisi gündelik bilgiye örnektir? A) Yaðmurun hep bulutlu havalarda yaðacaðýnýn bilinmesi B) Cisimlerin yere düþme nedeninin çekim yasasý olduðunun bilinmesi C) Üçgenin iç açýlarýnýn toplamýnýn 180 olduðunun bilinmesi D) Dünya nýn, üzerinde yaþam olan tek gezegen olduðunun bilinmesi E) Cisimlerin suda yüzebilmeleri için özgül aðýrlýklarýnýn suyun özgül aðýrlýðýndan büyük olmasý gerektiðinin bilinmesi
22. Aþaðýdakilerden hangisi formel bilimdir? A) Fizik B) Matematik C) Psikoloji D) Tarih E) Biyoloji
23. Hepimizin az çok sahip olduðu ve insanlar arasýnda en sýk rastlanan bilgi türüdür. Bu bilginin kaynaðýnda, hepimizin aþaðý yukarý ayný biyolojik, fizyolojik yapýya ve benzeri toplumsal þartlara sahip olmamýz yatar. Hepimiz yaðmurun ýslattýðýný, güneþin ýsýttýðýný, yemenin açlýðý giderdiðini biliriz. Bu açýklama aþaðýdaki bilgi çeþitlerinden hangisine aittir? A) Gündelik bilgiye B) Sanat bilgisine C) Bilimsel bilgiye D) Teknik bilgiye E) Felsefi bilgiye
24. Aþaðýdaki bilgilerden hangisini kanýtlamak için deneye gerek yoktur? A) Taþýn özgül aðýrlýðý sudan daha büyüktür. B) Metaller ýsýtýlýnca genleþirler. C) Üçgenin iç açýlarýnýn toplamý iki dik açýnýn toplamýna eþittir. D) Deniz suyu sýcaklýðý yaz aylarýnda daha yüksektir. E) Dünyanýn yýllýk ortalama sýcaklýðý hýzla yükseliyor.
25. Bir heykel karþýsýnda kiþilerin gösterdiði aþaðýdaki tepkilerden hangisi estetik deðer taþýr? A) Acaba kaç liradýr? B) Ne iþe yarar? C) Ne anlatmak istemiþ? D) Çok güzel. E) Evin bir köþesine konursa insanlarýn dikkatini çeker.
26. Suya batýrýlan bir çubuðu kýrýkmýþ gibi gördüðümüzü hepimiz biliriz. Bu çubuðu sudan çýkardýðýmýzda kýrýk olmadýðýný görür ve böylece gözümüzün bizi yanýltmýþ olduðunu kabul ederiz. Yine geçmiþte doðru olduðunu kabul ettiðimiz birçok düþüncenin zamanla bize eskisi gibi doðru görünmediðine sýkça rastlarýz. Farklý toplumlarýn din, ahlak ve zevkler konusunda bizden farklý düþündüklerini görürüz. Bu örnekler aþaðýdaki düþüncelerden hangisinin doðmasýna neden olarak gösterilebilir? A) Rasyonalizm B) Kritisizm C) Empirizm D) Septisizm E) Pragmatizm
27. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi þüpheci yaklaþýmla ilgilidir? A) Doðru bilginin kaynaðý akýldýr. B) Doðru bilginin kaynaðý deneylerimizdir. C) Doðru bilgi kiþiden kiþiye deðiþir. D) En doðru bilgi sezgi yoluyla elde edilen bilgidir. E) Olgulara dayanan bilgi doðrudur.
28. Ýnsanýn bilgi yetileri yani duyularý, deneyimleri ve aklý bilgiyi elde etmede kesin olarak yetersiz olduðundan sadece saný larýmýz olabilir. Saný bilgiden veya doðrudan farklý olarak doðru olduðunu sandýðýmýz veya bize doðru gibi görünen þeydir. Bundan dolayý bir saný, baþka bir saný ile ayný deðerdedir. Protagors ýn ünlü sözü ile Ýnsan her þeyin ölçüsüdür. Bu açýklama aþaðýdaki yargýlardan hangisini destekler? A) Duyulardan gelen bilgi doðrudur. B) Deney ve gözleme dayanan bilgi doðrudur. C) Akla dayanan bilgi doðrudur. D) Doðru bilgi yoktur. E) Doðru bilgi hem aklýn hem de deneyin ürünüdür.
29. Bir iddiayý, bir sonucu, bir önermeyi yeterli nedenler, tatmin edici dayanaklar göstererek haklý çýkarmaktýr. Mantýkta ise, daha özel olarak, bir akýl yürütmenin öncüllerinin sonucu haklý çýkardýðýný gösterme iþlemidir. Bu açýklama aþaðýdaki kavramlardan hangisine aittir? A) Suje B) Temellendirme C) Gerçeklik D) Obje E) Varlýk
30. Duyularýmýzýn bizi yanýlttýðýný söyleyerek, duyusal bilgilerin doðruluðu yoktur diyenler, sabah kaltýklarýnda hava bulutluysa, dýþarý çýkarken yanlarýna þemsiye almayý ihmal etmezler. Bu eleþtiriyi yapan bir kiþi bilginin kaynaðý konusunda aþaðýdakilerden hangisini kabul etmektedir? A) Bilginin kaynaðý akýldýr. B) Bilginin kaynaðý sezgidir. C) Bilginin kaynaðý fenomendir. D) Bilginin kaynaðý hem akýl hem deneydir. E) Bilginin kaynaðý duyulardýr.
31. Aþaðýdakilerden hangisi bilgi felsefesinin temel kavramlarýndan birisidir? A) Vicdan B) Gerçeklik C) Sorumluluk D) Kötülük E) Özgürlük
32. Gerçekten üçgenin iç açýlarýnýn toplamýnýn 180 olduðu bilgisi deneysel deðildir. Bunun yanýnda ateþin sýcak, buzun soðuk, bakýrýn iletken olduðu bilgisi de akýlsal deðil deneyseldir. Örneðin, hiç kimse bakýrýn iletken olduðu bilgisini doðuþtan getirmez. O halde bilginin akýlsal mý yoksa deneysel mi olduðu problemi nasýl çözülecek? Bu problemi çözen düþünce aþaðýdakilerden hangisidir? A) Rasyonalizm B) Pragmatizm C) Fenomenoloji D) Entüisyonizm E) Kritisizm
33. Aþaðýdakilerden hangisi bilgi felsefenin temel kavramlarýndan birisi deðildir? A) Adalet B) Suje C) Doðruluk D) Obje E) Gerçeklik
34. Acaba Tanrý nýn varlýðýný kabul etmeyen maddeci kuram mý doðrudur, yoksa Tanrý nýn varlýðýný kabul eden ruhçu kuram mý? sorusunu ruhçular þu þekilde cevaplandýrýr: Dünyaya daha olumlu ve hayata daha mutlu bakmamý saðladýðý için ruhçu görüþ doðrudur. Ruhçularýn vermiþ olduðu bu cevapta doðruluðun ölçüsü aþaðýdakilerden hangisidir? A) Fayda B) Akýl C) Obje D) Sezgi E) Olgu
35. Aþaðýdaki sorulardan hangisi subjeyi konu almaktadýr? A) Bilginin oluþmasýnda aklýn rolü nedir? B) Varlýk nedir? C) Evrenin ana maddesi nedir? D) Evren sonsuz mudur? E) Evrendeki bu kadar çeþitli varlýklar tek bir kaynaktan mý çýkmýþlardýr?
36. Kritisizme göre bilginin kaynaðý nedir sorusuna aþaðýdaki cevaplardan hangisi verilirse doðru olur? A) Deneyimlerimizdir. B) Hem akýl hem deneydir. C) Sezgilerimizdir. D) Olgulardýr. E) Faydadýr.
37. Aþaðýdaki kavramlardan hangisi bilginin kaynaðýnýn sezgi olduðunu iddia eden düþüncenin adýdýr? A) Empirizm B) Rasyonalizm C) Entüisyonizm D) Pragmatizm E) Pozitivizm
38. Biyoloji bilimi organizmayý incelerken aþaðýdaki sorulardan hangisinin cevabýyla ilgilenmez? A) Organizma nedir? B) Kaç türlü organizma vardýr? C) Organizmanýn en küçük yapý taþý nedir? D) Organizma var mýdýr, yok mudur? E) Organizmanýn hangi fonksiyonlarý vardýr?
39. Arzular, umutlar, dürtüler, imgeler gibi psikolojik olaylar ve gelenek, uygarlýk, ulusçuluk, barbarlýk gibi toplumsal olaylarda içinde olmak üzere bütün olaylar yalnýzca temel bir fiziksel gerçekliðin ve onun nedensel olarak deðiþen iliþkilerinin kýlýk deðiþtirmiþ biçimleridir. Bu deðerlendirme aþaðýdaki felsefi yaklaþýmlardan hangisine aittir? A) Ýdealizme B) Pragmatizme C) Materyalizme D) Rasyonalizme E) Düalizme
40. Felsefe, varlýk var mýdýr, yok mudur? sorusunun cevabýný araþtýrýrken, bilim varlýðýn yapýsý nasýldýr? sorusunun cevabýný araþtýrýr. Buna göre, aþaðýdaki özelliklerden hangisi sadece felsefeye aittir? A) Varlýðýn kaynaðýyla ilgilenmez. B) Duyularla algýlanabilen varlýklarý konu alýr. C) Varlýðý var olarak kabul eder. D) Varlýðýn varlýðýndan kuþku duyar. E) Varlýðýn özelliklerini anlamaya çalýþýr.
41. Fiziksel koþullar deðiþtiðinde, bütün zihinsel olaylarýn deðiþebileceðini biliriz. Bedensel etkinlik olmaksýzýn düþünce, duygu ve kavramlarýn olmasý olanaksýzdýr. Bir bedende gerçekleþmeksizin hiçbir zihinsel olay meydana gelmemiþtir. Düþüncesiz canlý bir beyin olabilir, ama beyinsiz düþünce olamaz. Bu düþünce aþaðýdaki varlýk tanýmlarýndan hangisini destekler? A) Varlýk düþüncedir. B) Varlýk maddedir. C) Varlýk yoktur. D) Varlýk algýlarýmýzdan ibarettir. E) Varlýk hem düþünce hem ruhtur.
42. Varlýk var olduðu içindir ki algý vardýr. O halde algýlarým, algýlarýmýn konusu olan ve ondan önce gelen baðýmsýz, nesnel ve gerçek bir dýþ dünyaya iþaret ederler. Aþaðýdakilerden hangisi bu açýklamaya uygun bir varlýk deðildir? A) Dünya B) Hava C) Ýnsan D) Organizma E) Sayý
43. Varlýkla ilgili aþaðýdaki yaklaþýmlardan hangisi idealizmle ilgilidir? A) Varlýk yoktur. B) Düþünce olmadan varlýk da olmaz. C) Varlýk düþünceden baðýmsýz olarak var olan ve uzayda yer kaplayan nesnelerdir. D) Varlýðýn varlýðýný ya da yokluðunu bilemeyiz. E) Varlýk hem nesne hem düþüncedir.
44. Varlýk ezeli, ebedi, hareketsiz ve deðiþmez þeylerdir. Varlýðýn en önemli özelliði tümel ve madde dýþý olmasýdýr. Bir örnek vermek gerekirse bu dünyada doðan, büyüyen, ölen birbirinden farklý bireysel - duyusal milyarlarca insan olmasýna karþýlýk; idealar dünyasýnda doðmamýþ, ölmeyecek olan, asla deðiþme içinde olmayan tek bir insan ideasý vardýr. Bu açýklamaya göre aþaðýdaki yargýlardan hangisi doðrudur? A) Varlýk duyularla kavradýðýmýz kadardýr. B) Var olmak algýlanmýþ olmaktýr. C) Duyularda olmayan varlýk, düþüncede de yoktur. D) Düþünceden baðýmsýz nesnel ve somut bir dýþ dünya vardýr. E) Varlýk duyusal deðil akýlsaldýr.
45. Varlýk, genel anlamda düþünülebilen her þeydir. Bundan dolayý varlýðý konu almayan bir alan yoktur. Örneðin, psikoloji biliminin varlýðý birey, sosyoloji biliminin varlýðý toplum, biyoloji biliminin varlýðý organizma, felsefenin konusu ise varlýk týr. Bu verilere göre, felsefe hangi yönüyle diðer alanlardan ayrýlmaktadýr? A) Varlýðý genel olarak incelemesi B) Varlýðýn belli bir yönünü ele almasý C) Varlýðý deneysel olarak incelemesi D) Varlýðý olduðu gibi kabul etmesi E) Varlýðý madde olarak ele almasý
46. Varlýk, düþünceden baðýmsýz olarak dýþ dünyada vardýr. Varlýk yoktur; olsaydý da bilemezdik, bilseydik de baþkasýna iletemezdik. Bu iki tanýmdaki varlýk anlayýþý aþaðýdaki kavram çiftlerinden hangisiyle ifade edilir? A) Realizm - Nihilizm B) Rasyonalizm - Kritisizm C) Materyalizm - Ýdealizm D) Düalizm - Diyalektik E) Ýdealizm - Materyalizm
47. Zihnimde bulunan þeylerin, yani algýlarým veya tasarýmlarýmýn, zihnimin dýþýnda bir þeye karþýlýk olduklarýný, onlarýn etkileri veya yansýmalarý olduklarýný nereden biliyorum? Zihnimin dýþýnda birtakým þeyler, baþka zihinler, varlýklar, bir dýþ dünya ve gerçeklik olduðunu nereden biliyorum? Ben bir tek þeyden eminim: Algýlarýmýn olduðundan. Ancak onlarýn benim dýþýmda bir kaynaklarý olup olmadýðýný bilemem. Berkeley in bu düþüncesine göre aþaðýdakilerden hangisinin varlýðýndan emin olabiliriz? A) Algýlarýmýzýn B) Baþka insanlarýn C) Dünyanýn D) Bitkilerin E) Canlýlarýn
48. Asýl var olan deðiþmenin kendisidir. Bundan dolayý da sürekli deðiþme içinde olan ateþ ana maddedir. Herþey ateþ gibi devamlý deðiþme içindedir. Bu varlýk anlayýþý aþaðýdaki yargýlardan hangisiyle ifade edilebilir? A) Varlýk ideadýr. B) Varlýk oluþtur. C) Varlýk hem madde hem düþüncedir. D) Varlýk yoktur. E) Varlýk düþüncedir.
49. Varlýðýn maddeden ibaret olduðunu iddia eden düþünce aþaðýdaki yargýlardan hangisiyle çeliþir? A) Dýþ dünya olmadan algýlarýmýz da olmaz. B) Varlýk olmadan düþünce de olmaz. C) Düþünce olduðu için varlýk vardýr. D) Varlýklar uzayda yer kaplarlar. E) Duyu verilerine indirgenemeyen varlýk yok demektir.
50. Varlýðý birbirleriyle iliþkileri içinde inceler. Varlýðýn olup olmadýðý tartýþýlmaz. Varlýðýn sadece açýklanabilir ve anlaþýlabilir yönünü konu alýr. Varýlðý farklý alanlara ayýrarak onu olgusal yönüyle ele alýr. Bu açýklama aþaðýdakilerden hangisine aittir? A) Bilimin varlýðý ele alýþýna B) Metafiziðin varlýðý ele alýþýna C) Felsefenin varlýðý el alýþýna D) Dinin varlýðý ele alýþýna E) Sanatýn varlýðý ele alýþýna
51. Her bilim belli bir varlýk ya da olay grubunu kendisine konu olarak alýr; sadece bu konu üzerinde çalýþýr ve bu konuya iliþkin yasalara varmaya çalýþýr. Felsefe ise ayrý ayrý bilimlerin konusuna giren varlýðý bir bütün olarak ele alýr; varlýkla ilgili en geniþ açýklamaya ulaþmayý hedefler. Bu açýklamaya göre felsefenin bilimlerden ayrýlan yaný aþaðýdakilerden hangisidir? A) Bilimlere yol gösterip onlara yardýmcý olmak B) Bilimsel bilgileri eleþtirerek onlarýn yanlýþlarýný bulmak C) Varlýðýn bilinemeyeceðini, bu nedenle bilimsel çabalarýn gereksiz olduðunu kanýtlamak D) Varlýkla ilgili gözlem ve deneye dayalý bilgiler ortaya koymak E) Varlýðý bir yönüyle deðil bütün olarak anlamaya çalýþmak
52. Bilindiði gibi bilgilerimizi baþkalarýna aktarmak için kullandýðýmýz araç dildir. Dil ise sembollerden oluþur. Semboller varlýðý ne kadar yansýtabilir? Örneðin, Ýstanbul güzeldir. önermesinden herkesin anladýðý ayný mý? Ayný olsa bile Ýstanbul güzeldir önermesi ile anlatýlmak istenen þey ne kadar ifade edilebiliyor. Ýnsanlar arasýnda bir iletiþim var, ama bu iletiþim eksiktir. Yani tam deðil görcelidir. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi bu düþünceyle çeliþmez? A) Gerçek bilinemez. B) Düþüncemiz gerçeði olduðu gibi yansýtýr. C) Dille ifade edilen düþünce herkeste ortaktýr. D) Dilin taþýdýðý anlam gerçeðin de anlamýdýr. E) Düþünce, gerçeðe uygun olandýr.
53. Madde, sýçramalar ve niteliksel dönüþümler biçiminde deðiþtiði için, baþlangýca geri götürülemez. Varolan her þey maddenin deðiþmiþ bir görünümüdür. Madde deðiþerek fiziksel ve kimyasal deðiþimi meydana getirmiþ ve doðayý oluþturmuþtur. Doðadaki tüm canlýlar bu deðiþimin sonucudur. Bu açýklamaya göre aþaðýdaki sonuçlardan hangisine ulaþabiliriz? A) Varlýk, maddenin açýlýmýna baðlý olarak ortaya çýkmýþtýr. B) Düþünce tüm varlýklarýn temel kaynaðýdýr. C) Evrendeki her þeyi insan deðiþtirmiþtir. D) Evrendeki varlýklar birbirinden tamamen farklýdýr. E) Ýnsanýn doðasý ruh ve maddeden oluþmuþtur.
54. Platon: Ýdealar, içinde yaþadýðýmýz dünyadaki bütün varlýklarýn kaynaðýdýr. Marx: Her þey maddeden oluþmuþtur; madde dýþýnda bir gerçeklik yoktur. Herakleitos: Gerçek olan deðiþmedir. Biz sadece sürekli oluþan ve yok olaný bilebiliriz. Her þey karþýtýna dönüþerek varolur. Aþaðýdakilerden hangisi bu üç düþünür için de doðru bir yargýdýr? A) Varlýðýn bilinemeyeceðini savunmalarý B) Bir varlýðýn olduðunu kabul etmeleri C) Varlýðýn sürekli bir oluþ olduðunu savunmalarý D) Ruhsal ve düþünsel varlýklarý reddetmeleri E) Varlýðýn, olanaksýz olduðunu söylemeleri
55. Dýþ dünyadaki tüm varlýklarý var eden insan bilinci deðildir. Çünkü bu varlýklar, insandan çok daha önce vardý. Buna dayanarak aþaðýdaki felsefi akýmlardan hangisi eleþtirilebilir? A) Materyalizm B) Realizm C) Pragmatizm D) Ýdealizm E) Fenomonoloji
56. Bir bilim adamý, herþeyden önce varlýðý var olarak kabul ederek iþe baþlar. Örneðin, herhangi bir madde üzerine araþtýrma yapan bir kimyacý, o varlýðý nesnel olarak var olduðunu kabul ederek iþe baþlar. Burada bilimin hangi özelliði vurgulanmaktadýr? A) Varlýðý incelerken seçici davranýr. B) Varlýðýn var olup olmadýðýný sorgulamaz. C) Varlýða akýl yoluyla ulaþmaya çalýþýr. D) Varlýðýn bilgisine deney yoluyla ulaþýr. E) Varlýðýn bilgisine nesnel yöntemlerle ulaþýr.
57. Descartes e göre ruh ve madde birbirini tamamlayan iki önemli cevherdir. Madde düþünmez, ruh da yer kaplamaz. Böylece Descartes varlýðý, birbirinden farklý olan iki unsurla açýklamýþtýr. Bu parçada vurgulanan düþünce aþaðýdakilerden hangisidir? A) Ruh, maddenin bir yansýmasýdýr. B) Gerçek öz ruhtur, madde onu tamamlar C) Varlýk sadece maddeye dayanýr. D) Varlýk sürekli bir oluþum halindedir. E) Varlýk hem madde hem de düþüncedir.
58. Platon a göre doðada bir çok güzel vardýr: güzel aðaç, güzel ev, güzel çiçek... vb. Fakat asýl olan tek güzel vardýr. Asýl varlýk tek tek güzeller deðil, güzel kavramý (ideasý) dýr. Parçada vurgulanan düþünce aþaðýdakilerden hangisidir? A) Duyular alemi büyük bir çeþitliliðe sahiptir. B) Somut varlýklar idealarýn ilk biçimleridir. C) Gerçek varlýklar maddi bir biçime sahiptir. D) Gerçek varlýklar idealardýr. E) Ýdealar, nesneler dünyasýnýn yansýmasýdýr.
59. Felsefede varlýk konusuyla ontoloji (varlýk felsefesi) ilgilenir. Varlýðýn ölçütleri, kapsamý ve var olup olmadýðýna dair sorgulamalar yapar. Ayrýca Tanrý ve ruh gibi metafizik konularla da ilgilenir. Buna göre ontoloji için aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþýlamaz? A) Varlýðýn kaynaðýný araþtýrýr. B) Sadece nesneler dünyasýna ait varlýklarla ilgilenmez. C) Varlýðýn ölçütü sadece ilahi unsurlar olabilir. D) Varlýðý bir çok açýdan ele alýr. E) Metafizik konular da, ilgi alanýndadýr.
60. Bilim, incelediði nesneyi var olarak kabul eder ve var olan bu nesneyi inceledikleri konulara göre farklý dallara ayýrýr. Örneðin; Kimya, maddenin iç yapýsýnýn oluþumunu, fizik kütleyi ve enerjiyi, biyoloji insaný, bitki ve hayvanlarýn iç yapýsýný ve geliþimini, psikoloji ise insan ve hayvan davranýþlarýný inceler. Buna göre bilim, varlýðý nasýl ele alýr? A) Bir bütün olarak inceler. B) Somut nesneler olarak kabul eder. C) Parçalara ayýrarak ele alýr. D) Mutlak deðiþmez unsurlar olarak kabul eder. E) Belirli bir yöntemsel yapý içinde inceler.
61. Aþaðýdaki kavramlardan hangisi ahlak felsefesine ait deðildir? A) Erdem B) Mutluluk C) Özgürlük D) Meþruiyet E) Sorumluluk
62. Ölüm gelecek diye acý çekmek en büyük aptallýktýr. Ölüm varken biz yokuz. Biz varken ölüm yoktur. Onunla hiçbir zaman karþýlaþmayacaðýz ki... Epikuros bu yaklaþýmýyla insaný aþaðýdaki duygularýn hangisinden kurtarmaya çalýþmýþtýr? A) Mutluluktan B) Özgürlükten C) Korkudan D) Erdemden E) Hazdan
63. I. Her türlü etkiden baðýmsýz olarak kendi düþüncene dayanarak karar ver. II. Toplum ya da birey karþýsýnda yapýp ettiklerini ya da kendi yetki alanýna giren bir olayýn sonuçlarýný üstlen. III. Daima iyiden yana ol. IV. Tutum ve eylemlerinin ahlakça deðerli olup olmadýðýný yargýlayarak bir karar ver. V. Bütün acýlardan uzak dur. Bu yargýlardan hangisi özgürlük kavramýyla ilgilidir? A) IV B) II C) III D) I E) V
64. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi ahlak felsefesinden çok ahlakla ilgilidir? A) Ýnsanýn yapýp etmelerini özel bir problem alaný olarak ele alýr. B) Kendimizin ve baþkalarýnýn eylemleri hakkýnda verilen yargýlardan oluþur. C) Ýyi, erdem, mutluluk ve özgürlük gibi kavramlarý inceler. D) Ahlaðýn ne olduðu üzerinde durur. E) Ahlaki eylem ile ahlaka karþý olan eylem arasýndaki ayrýmý yapmaya çalýþýr.
65. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi vicdanla ilgilidir? A) Bütün acýlardan uzak dur. B) Toplum ya da birey karþýsýnda yapýp ettiklerini ya da kendi yetki alanýna giren bir olayýn sonuçlarýný üstlen. C) Daima iyiden yana ol. D) Her türlü etkiden baðýmsýz olarak, kendi düþüncene dayanarak karar ver. E) Tutum ve eylemlerinin ahlakça deðerli olup olmadýðýný yargýlayarak bir karar ver.
66. Ahlak, bir kimsenin yapýp ettiklerini nitelendirmede kullanýlýr. Genel olarak ahlak deyince, hem belli bir davranýþ biçimi hem de kendimizin ve baþkalarýnýn eylemleri hakkýnda verilen yargýlarý anlarýz. Ahlak felsefesi ise insanýn yapýp etmelerini özel bir problem alaný olarak ele alýr. Bu alaný yöneten deðerleri inceler. Ahlaklýlýðýn ne olduðu üzerinde durur, özünü ve temellerini araþtýrýr; insanýn yapýp etmelerinde özgür olup olmadýðýný sorgular. Ýyi, mutluluk, erdem, özgürlük gibi kavramlarý inceler. Bu karþýlaþtýrmaya göre aþaðýdaki sorulardan hangisini ahlak felsefesi araþtýrmaz? A) Ahlaki eylemin amacý nedir? B) Misafirlikte nasýl davranmalýdýr? C) Ýyi nedir? D) Ýnsanýn doðasý ahlaklý olmaya elveriþli midir? E) Tüm insanlarýn ortaklaþa benimseyebilecekleri evrensel ahlak yasalarýnýn ilkeleri nelerdir?
67. Aþaðýdaki yaklaþýmlardan hangisinde insanýn ahlaki eylemde bulunurken özgür olduðu savunulmaktadýr? A) Ýnsanýn kararlarý, içinde bulunduðu koþullara baðlýdýr. B) Ýnsanýn istenç ve eylemleri içten ve dýþtan gelen nedenlerle belirlenmiþtir. C) Ýnsanýn eylemlerini içinde bulunduðu nesnel koþullar belirler. D) Ýnsanýn bütün davranýþlarý Tanrý tarafýndan belirlenmiþtir. E) Ýnsan eylemleriyle kendisini yeniden yaratýr.
68. Ahlak felsefesi aþaðýdaki konulardan hangisiyle ilgilenmez? A) Ýnsanlarýn kendilerine göre yaþadýklarý ilkeler ve kurallar topluluðuyla B) Ahlakýn felsefi açýdan incelenmesiyle C) Ahlaki davranýþlarýn kural ve ilkelerinin anlaþýlmasýyla D) Davranýþý iyi ya da kötü yapanýn ne olduðuyla E) Özgürlük, erdem ve mutluluk kavramlarýnýn ne anlama geldiðiyle
69. Aþaðýdaki yaklaþýmlardan hangisiyle evrensel bir ahlak yasasýnýn varlýðý savunulabilir? A) Ýnsanýn iþtah ve isteðinin konusu her ne ise onun kendisi adýna iyi diye adlandýrdýðý þey odur. B) Öyle davran ki insanlýðý, kendinde ve baþkalarýnda hiçbir zaman araç olarak deðil, hep bir amaç olarak gör. C) Kendi üstümüzde bir doðru, kendisine yönelmemiz gereken bir yasa yoktur. D) Hazzý aramak ve acýdan kaçmak yaþamýn en güçlü yasasýdýr. E) Karar verirken tek baþýnadýr insan. Tüm sorumluluklar onun omuzlarýndadýr.
70. Ahlak felsefesi aþaðýdaki alanlardan hangisiyle ilgilidir? A) Deðerler alanýyla B) Varlýk alanýyla C) Olgular alanýyla D) Metafiziðin alanýyla E) Bilimin alanýyla
71. Aþaðýdaki yaklaþýmlardan hangisinde evrensel ahlak yasasý subjektif bir özellik üzerine temellendirilmektedir? A) Ahlaki eylemin amacý mutluluk, kaynaðý ise bilgidir. Bilgi insanlarý doðru eyleme, bilgisizlik ise yanlýþ eyleme götürür. B) Her insan idealar dünyasýna yönelmeli ve eylemlerini iyi ideasýna uydurmalýdýr. C) Kendi sezgimize uyalým ki hem kendimiz hem de baþkasý için iyi olaný yapmýþ olalým. D) Akýl, bir eylemin iyi ya da kötü olduðuna karar verebilir. Ýyi, akla dayanan eylemlerden oluþur. E) Ýnsaný olumsuz ve yýkýcý tutkulardan kurtaran ve aklýn uygun gördüðü yaþam biçimine kavuþturan bilgidir. Bilgi ile donanmýþ kiþi güçsüzlükten ve kölelikten kurtulup güçlü, özgür ve erdemli olur.
72. Engellenmemiþ olma, zorlanmamýþ olma, her türlü iç ve dýþ etkiden baðýmsýz olma anlamýna gelen bir kavramdýr. Bu taným aþaðýdakilerden hangisine aittir? A) Erdem B) Mutluluk C) Özgürlük D) Ýyilik E) Ýrade
73. Ýnsan bir eylemde bulunduðunda, bunu özgür olarak yaptýðýný, hiçbir etki altýnda olmadýðýný hisseder. Toplumsal kurallar ve deðerler insan kararlarýný ve davranýþlarýný etkiler. Eðitim ve ahlak ile ilgili kurallar insan kararlarýný etkiler. Bu açýklamalar aþaðýdaki sorulardan hangisinin yanýtý olabilir? A) Evrensel bir ahlak yasasý var mýdýr? B) Ýnsan eylemlerinde özgür müdür? C) Ahlaksal eylemin amacý nedir? D) Ahlak yasalarýnýn kaynaðý nedir? E) Ahlaksal eylemlerin yöneldiði ortak bir amaç var mýdýr?
74. Ahlak felsefesi içinde iki önemli konu, kiþinin kendi özgür iradesi ile iyi ve kötü davranýþlardan birini seçme gücü ve iyi olana yönelme dir. Burada vurgulanan iki önemli kavram aþaðýdakilerden hangisidir? A) Ýyi - kötü B) Vicdan - sorumluluk C) Özgürlük - vicdan D) Sorumluluk - erdem E) Özgürlük - erdem
75. Kant ýn ahlak yasasýna göre; bir kiþi bana yardým sever desinler diye yardým ediyorsa bu ahlaki bir davranýþ deðildir. Oysa içinden geldiði ve doðru olduðuna inandýðý için yapýyorsa bu ahlaki bir davranýþtýr. Buna göre ahlaki davranýþýn ölçütü nedir? A) Çýkara dayanmasý B) Kiþinin davranýþýna karþý beklenti içinde olmasý C) Davranýþýn hangi niyetle yapýldýðý D) Davranýþýn içeriði E) Davranýþýn, karþýsýndaki kiþiye saðladýðý yarar.
76. Farabiye göre, mantýðýn bilgi yasalarýný ortaya koymasý gibi, ahlâk da insanýn izlemesi gereken yolun ana kurallarýný ortaya koyabilir. Bunu gerçekleþtiren organ akýldýr. Akýl bir eylemin iyi veya kötü olduðuna karar verebilir. Ýnsan, ancak etkin olan akýlla iyinin bilgisine ulaþýlabilir. Farabi ye göre bilgi erdemlerin baþýdýr. Buna göre aþaðýdakilerden hangisi Farabi nin ahlak anlayýþý ile çeliþir? A) Ahlaki eylemlerin kaynaðý bilgidir B) Bütün ahlaki eylemler akla dayanýr. C) Bilgi yoluyla evrensel ahlak yasalarýna ulaþýlabilir. D) Ahlak kurallarý bilgiye, bilgi de akla dayanýr. E) Bilgi ancak kiþiye baðlý olan öznel kurallarý ortaya koyabilir.
77. Kant a göre, ahlaksal eylemin amacý mutluluk deðil, ahlak yasasýna uygun davranmak olmalýdýr. Çünkü mutluluk subjektif, yani özneldir. Ödev ahlaký ise herkes için aynýdýr. Ancak bu ödev ahlakýna uyarak mutluluða ulaþýlabilir. Buna göre aþaðýdaki yargýlardan hangisi Kant ýn Ödev ahlaký ile çeliþir? A) Ödev ahlaký kiþisel deðerlere baðlýdýr. B) Ödev ahlaký, genel - geçer kurallar içerir. C) Mutluluk, herkes için ayný olan ahlak yasasýna uymakla mümkündür. D) Ahlak yasasý evrenseldir. E) Ancak evrensel ahlak yasalarýyla mutluluða ulaþýlabilir.
78. Aristippos a göre haz veren þey iyi, vermeyen kötüdür. Haz, kendi baþýna bir amaçtýr ve insan sadece kendi yaþadýðý heyecaný, mutluluðu bilebilir. Baþkalarýnýn hazzýný, geçmiþ ve gelecekteki hazlarý bilemez. Dolayýsýyla herkes için geçerli olan hazlar yoktur. Buna göre aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþýlabilir? A) Ýnsan ahlaksal eylemlerinde özgürdür. B) Ahlaksal eylemin amacý mutluluktur. C) Evrensel bir ahlak yasasýna ulaþýlamaz. D) Ahlak kurallarý faydaya dayanýr. E) Ahlak yasasý, genel - geçer kurallara dayanýr.
79. Kant der ki: Öyle hareket et ki, hareketlerinin kuralý, ayný zamanda diðer insanlarýn hareketleri için bir kural olabilsin. Bu yasaya uygun hareket etmek bir ödevdir. Eylemlerimiz ahlak yasasýna uygun olmalýdýr. Ýyi, mutlak yasaya uygun olandýr. Buna göre Kant ýn ahlak felsefesi ile ilgili yargýlardan hangisine ulaþýlabilir? A) Bütün insanlar için geçerliliði olan bir ahlak yasasý vardýr. B) Ahlak yasasý öznel kurallara dayanýr. C) Ahlak kurallarý toplumdan topluma deðiþir. D) Ahlak kurallarý kiþinin vicdanýna dayanýr. E) Ahlak kurallarýný belirleyen, bazý mutluluk, fayda gibi kiþisel unsurlardýr.
80. Her toplumda onur, adalet, sorumluluk, namus gibi genel olarak kabul edilen ortak deðerlerin yaný sýra, toplumsal yaþamý düzenleyen töre ve gelenekler vardýr. Bunlar toplumda, kamu vicdaný olarak düþündüðümüz ortak anlayýþý oluþturur. Bu parçada ahlak anlayýþýnýn hangi özelliði vurgulanmaktadýr? A) Ahlak kurallarý toplumdan topluma deðiþir. B) Ahlak kurallarý, toplumsal deðerlere dayanýr. C) Her toplum için ayný olan ortak ahlak kurallarý vardýr. D) Ahlak kurallarý subjektif (öznel) özelliklere dayanýr. E) Her toplum için geçerli ahlak kurallarý yoktur.
81. Ahlak felsefesi, insanýn yapýp etmelerini özel bir problem alaný olarak ele alýr. Bu alaný yöneten ilkeleri inceler. Ahlaksallýðýn ne olduðunu ve neye dayandýðýný inceler. Ýnsanýn davranýþlarýnýn temel kaynaðýný ve davranýþlarýnda ne kadar özgür olduðunu sorgular. Buna göre aþaðýdakilerden hangisi ahlak felsefesinin temel sorunlarýndan biri deðildir? A) Ýnsan niçin sorumludur? B) Ýnsan davranýþlarýnda özgür müdür? C) Varlýðý yöneten bir güç var mýdýr? D) Ýyi ve kötünün kaynaðý nedir? E) Ahlaksal eylemin amacý nedir?
82. Bu görüþe göre evrensel bir ahlak yasasý söz konusu deðildir. Ýnsaný yönlendiren, koruyan ve sevme güdülerine uygun eylemler iyidir. Bu da kiþiden kiþiye deðiþir. Ýnsanýn tüm eylemleri ben sevgisiyle belirlendiði için mutlak iyi, mutlak erdem diye bir þey olamaz. Bu parçada açýklanan felsefi görüþ aþaðýdakilerden hangisidir? A) Hedonizm (Haz ahlaký) B) Utilitarizm (Fayda ahlaký) C) Ödev ahlaký D) Egoizm (Bencillik) E) Anarþizm
83. Engellenmiþ olmama ya da her türlü iç ve dýþ etkenlerden baðýmsýz olarak eylemlerde bulunma gücüne ya da bireyin iyiyi kötüden ayýrt edebilme gücüne sahip olmasýdýr. Bu parçada ahlak felsefesinin temel kavramlarýndan hangisi vurgulanmaktadýr? A) Ahlaki eylem B) Vicdan C) Sorumluluk D) Erdem E) Ahlaki davranýþ
84. Kiþilik kazanmýþ bir bireyin toplum, sosyal grup ya da öteki bireyler karþýsýndaki davranýþlarýný ya da yetki alanýndaki sonuçlarýný üstlenmesidir. Ýradenin ahlaksal açýdan iyiye yönelmesidir. Yukarýda açýklamasý yapýlan kavramlar sýrasýyla aþaðýdakilerden hangisidir? A) Sorumluluk - Erdem B) Özgürlük - Vicdan C) Erdem - Ahlak yasasý D) Sorumluluk - Ahlak yasasý E) Ahlaki eylem - Ahlaki karar