ĠSTEK ÖZEL ACIBADEM ANAOKULU VELĠ BÜLTENĠ Ocak 2015 PORTAGE ERKEN EĞĠTĠM REHBERĠ ETKĠNLĠK ÖNERĠLERĠ Değerli Velilerimiz; Psikolojik Danışma ve Rehberlik bölümü olarak; öğrencilerimizin anadili, sosyal, bilişsel, fiziksel ve özbakım gelişimi becerilerinin takibini sağlamak üzere Portage Erken Eğitim Rehberi nden yararlanmaktayız. Bu metoda göre desteklenmesi gereken alanları belirlemekte ve buna uygun çalışmalar yapmaktayız. Sizin de öğrencilerimizin gelişimsel becerilerini evde gözlemleyebilmeniz ve desteklemeniz için aşağıda verilen çalışmaları yarıyıl tatilinde uygulamanızı öneriyoruz. İyi tatiller dileriz. Özbakım Becerileri 3-4 Yaş Etkinlik Önerileri Hatırlatıldığında burnumu siliyorum. Etkinlik Önerileri: Kağıt mendilleri çocuğun kolayca erişebileceği yerlere koyun. Ne zaman mendilleri kullanması gerektiğini hatırlatın. Burnunu silip çöp sepetine atınca onu övün. Nasıl burun silineceğini çocuğa gösterin ve sizi taklit etmesini sağlayın. Ona hatırlatıldığında burnunu silince çocuğu övün. Yalnız onun kullanacağı ayrı bir mendil bulundurun. Çocuğun özellikle soğuk algınlığı varsa yanında küçük bir paket kağıt mendil verin. Haftanın iki sabahı kuru olarak uyanıyorum.etkinlik Önerileri: Yatağa yatırmadan önce çocuğa tuvalete gidip gitmediğini sorun. Eğer gitmemişse, siz götürün veya kendi başına gitmesini hatırlatın. Gece yatarken çocuğa bez bağlamayın. Altı muşamba kaplı yatak koruyucusu kullanın.
Akşam yemekten sonra çocuğun aldığı sıvı miktarını kısıtlayın. Bütün gece boyu kuru kalkınca çocuğu övün veya özel bir etkinlikle ödüllendirin. Eğer çocuk bir kaza yaparsa onu eleştirmeyin ama çarşafları değiştirmenize yardım etmesini sağlayın. Çocuk gece kuru kalamıyorsa daha hazır olmayabilir. Birkaç hafta bekleyip tekrar deneyebilirsiniz. Özbakım Becerileri 4-5 Yaş Etkinlik Önerileri Kendi giysilerimin düğmelerini çözebiliyorum. Etkinlik Önerileri: Önden düğmeli giysiler kullanın. Çocuğu düğmeleri açma çabaları için övün. Çocuğun büyük düğmeli giysiler giymesini ve düğmelerini açmasını sağlayın. Yavaş yavaş düğmelerin boyuyunu küçültün. Gerektiğinde sözel ve fiziksel yardım sağlayın. Başlangıçta, biri hariç bütün düğmeleri açın ve çocuğun kalan düğmeyi açmasını sağlayın. Yavaş yavaş, her denemede çocuğun açması gereken düğme sayısını arttırın. Her düğmeyi yarıya kadar açın ve çocuğa tamamlattırın. Gerektiğinde sözel yönlendirme de bulunun. Çocuk kendi başına bunu başarana kadar yavaş yavaş yardımlarınızı azaltın. Çocuk kendi giysilerinin düğmelerini açmayı başardıktan sonra bu beceriyi soyunurken çalışabilir. Çocuğun bunu yaparken gösterdiği bağımsızlığını övün. Kendi giysilerimin düğmelerini ilikleyebiliyorum. Etkinlik Önerileri: Bu beceriyi çalışmak için giyinme ve sokağa çıkma fırsatını değerlendirin. Düğme iliklemeyi çalışması için çocuğa büyük düğmeli gömlek ve hırka giydirin. Yavaş yavaş düğme boylarını küçültün. Gerektiğinde çocuğa sözel ve fiziksel yardım sağlayın. Eğer çocuğun paltosunda düğme varsa dışarı gidebilmesi için düğmelerini iliklemesini teşvik edin. Gerekirse düğmeleri kısmen ilikten geçirin. Düğmeleri iliklemeyi çocukla sıra ile yapın. Düğmeleri bir o, bir siz o ilikleyin.
Özbakım Becerileri 5-6 Yaş Etkinlik Önerileri Sofrada kendime yemek aldıktan sonra servis tabağını başkasına geçirebiliyorum. Etkinlik Önerileri: Servis tabaklarının çok ağır veya sıcak olmamasına dikkat edin. Çocuğun öğrenmesi için ona zaman tanıyın. Servis tabağını size geçirince ona teşekkür edin. Çocuk bağımsız olarak etkinliği yapana kadar onun sizinle beraber tabağı tutmasına izin verin. Haftalık ev işlerinden birini üstlenip, istenildiğinde yapıyorum. Etkinlik Önerileri: Çocuğa kolayca yapabileceği bir iş seçin.(örneğin: toz almak, kitapları düzenlemek, oyun odasını toplamak) Hangi hafta hangi işi yapacağını çocuğa seçtirin. Yükümlülüğünü yerine getirince çocuğu övün. Sosyal Gelişim Becerileri 3-4 Yaş Etkinlik Önerileri Hatırlatılmadan da tanıdığım yetişkinleri selamlıyorum. Etkinlik Önerileri: Çocuğunuz ile karşılıklı roller alarak dramatizasyon yapın. Örneğin; evinize tanıdık bir yetişkinin gelmesi durumunu canlandırın. Önce çocuğa eve gelen kişi rolünü verin. Kendiniz ev sahibi olarak gelen kişiyi nasıl selamlayacağınızı çocuğa gösterin. Daha sonra rolleri değişin ve çocuğun selamlaşma becerileri üzerinde çalışın. Kuklalar, kesme bebekler ve oyuncak bebekler kullanarak çocuğun tanıdık kişileri selamlayacağı durumlar yaratın. Arkadaşınızın evine, bakkala veya çocuğunuzun tanıdığı yetişkinlerin bulunduğu başka yerlere gittiğinizde oradakileri selamlayarak çocuğunuza model olun ve onun da sizi taklit etmesini sağlayın. Tanıdık biri geleceği zaman çocuğunuza haber verin. Eğer kapıyı çalan tanıdık bir yetişkinse çocuğa onun kim olduğunu söyleyin. Kapıyı açmaya giderken çocuğunuzun geleni selamlamasına bir fırsat tanıyın.
Arkadaşımdan oynadığı oyuncağı almak için izin isteyebiliyorum.etkinlik Önerileri: Çocuk oynarken onun oyuncağını kullanmak istediğinizi geri vereceğinize dair söz verin. Kısa bir süre oynayıp geri verin. Oyuncağını paylaştığı için ona övgü dolu sözler söyleyin. Kendi çocuğunuzun sevdiği bir oyuncağı başka bir çocuğa verin. Eğer sizin çocuğunuz oyuncağıyla oynamak isterse, onu diğer çocuktan istemesini söyleyin. Lütfen ve Teşekkür ederim demesi için ve oyunu bittikten sonra oyuncağı geri vermesi için onu destekleyin. Oyuncağı almadan önce sizden veya diğer çocuktan rica ettiği zaman çocuğunuzu övün. Sosyal Gelişim Becerileri 4-5 Yaş Etkinlik Önerileri Bir sorunum olduğunda yardım istiyorum. (tuvalette iken veya içecek bir şey alırken) Etkinlik Önerileri: Çocuktan yardım isteyerek ona model olun. Bunu kendi başıma yapamıyorum, bana lütfen yardım eder misin? deyin. Çocuk bir şey yaparken zorluk çekiyorsa ve giderek huzursuzlaşıyorsa ona nasıl yardım isteyebileceğini söyleyin. Çocuk çok sinirlenmeden müdahale edin. Lütfen arabamı bulmama yardım et gibi kullanması gereken cümle konusunda ona model olun. Bir daha çocuğun yardıma ihtiyacı olunca ona Yardıma ihtiyacın olunca ne yapmalısın? diye sorun. Çocuk yardım istediğinde de ona Yardım istediğini bana söylediğin için teşekkür ederim gibi sözel ödüllerle destekleyin. 20-30 dakika süre ile tek başıma bir etkinliği sürdürebiliyorum.etkinlik Önerileri: Çocuğa ev işlerinde seçme hakkı tanıyın. Seçtiği işte yapması gerekenleri çocuğa anlatın. Bir mutfak saatini 15 dakika kurun ve çocuğa saat çalana kadar çalışırsa kendisine bir ödül vereceğinizi söyleyin. Çocuk işi yaparken onun vardığı aşamaları kontrol edin ve onu cesaretlendirin. Verilen işi yaptığı için onu övün. Gelecek sefer saati 20 dakikaya kurun. Çocuğun ilgisini çekecek ve daha uzun süre çalışmasını sağlayacak bazı işler bir yetişkin çimleri kesmeden önce dalları toplamak veya tırmıklamak, toz almak,
banyo küvetini yıkamak, kurabiye hamurunu şekillendirmektir. Eğer çocuğun yakınında çalışırsanız, ilgisini devam ettirmek onun için kolaylaşacaktır. İşi devam ettirdiği için onu överek gülümseyerek veya hoşlandığı başka bir yolla çocuğu cesaretlendirin. Sosyal Gelişim Becerileri 5-6 Yaş Etkinlik Önerileri Kendim ile ilgili kızgınlık, mutluluk, sevgi gibi duyguları ifade edebiliyorum. Etkinlik Önerileri: Çocuğa en sevdiği oyuncağın adını, sevdiği ve sevmediği yemekleri, gitmekten hoşlandığı yerleri ve yapmaktan hoşlandığı şeyleri sorarak onun düşünce ve duygularını anlatmasını destekleyin. Çocuğa duygularınızı ifade eden kelimeler kullanın. Üzüntü veya coşku gibi değişik duyguları yaşarken bunu uygulayın. Bir şeye karar verilirken çocuğun da fikrini sorun. ( Bunun hakkında ne hissediyorsun Ayşe? ) Kitap okurken, çocuktan kitaptaki karakterin hissettiklerine benzer duygular yaşadığı durumları anlatmasını isteyin. Örneğin, kitaptaki karakter bir şeyini kaybederse, ebeveynlerine kızarsa veya hayvanını kucaklarsa, çocuğa onun da başına böyle şeyler geldi mi diye sorun. Sözel muhakeme gerektiren oyunun kurallarına uyabiliyorum.etkinlik Önerileri: Bir kişinin bir nesneyi tanımladığı ve diğerinin de anlatılanın ne olduğunu tahmin etmeye çalıştığı anlatılanı bulma oyunu oynayın. Örneğin Ben yumuşak ve mavi bir şey düşünüyorum (yastık) diyebilirsiniz. Çocuk oyunda ilerledikçe oyunu zorlaştırın. Yirmi soru oyunu oynayın. Bu oyunda, biri aklından bir nesne geçirir ve diğerleri de nesnenin ne olduğunu bulmak için sorular sorarlar. Model oluşturmak için soru sormaya önce büyük kardeşler başlayabilir. Çocuğa sıra gelince gerekirse ona yardım edebilmek için kulağına ipuçları fısıldanabilir. Fiziksel Gelişim Becerileri 3-4 Yaş Etkinlik Önerileri
Düz çizgiyi kesebiliyorum. Etkinlik Önerileri: A4 kâğıda enlemesine kalın çizgiler çizin. Siz kartonu tutarken çocuğunuzun şeritleri kesmesini sağlayın. Zamanla yardımlarınızı azaltın. Bu etkinliği daha eğlenceli bir hale getirmek için renkli kâğıtlar kullanabilir ve çocuğunuzun kestiği parçaları iç içe geçen halkalar şeklinde yapıştırıp zincir yapabilirsiniz. Çocuğunuz ile çapraz çizgi üzerinden kesme çalışması da yapın. Başlangıçta 10 cm.lik çizgiler çizin ve çocuğunuzdan bunları kesmesini isteyin. Çocuğunuz bu uzunluktaki bir çizgiyi zorlanmadan kesmeye başladığında çizginin uzunluğunu arttırın. Sonra 1 cm. arayla iki çizgi çizin ve çocuğunuzdan bu iki çizginin arasından kesmesini isteyin. Çocuğunuzun kâğıdın sonuna kadar kesmesini sağlamak için ona çizgiden kes, çizgilerin arasından kes, makasını aç, şimdi makasını kapa gibi sözel yardımlarda bulunun. Çocuğunuz kesme işlemini gerçekleştirdiğinde onu övün. Fiziksel Gelişim Becerileri 4-5 Yaş Etkinlik Önerileri Büyük boy topu zıplatıp yakalayabiliyorum. Etkinlik Önerileri: Topun nasıl zıplatıldığını çocuğunuza göstererek model olun. Çocuğunuzdan 1-1,5 metre uzakta durun. Topu ona doğru zıplatın ve onun da zıplatmasını sağlayın. Çocuğunuz zorlanıyorsa onun arkasında durun ve ellerinden tutarak topu zıplatmasına yardımcı olun. Çocuğunuzun önce topu yere atmasını isteyin top zıplayınca iki eli ile tutmasını söyleyin. Çocuğunuza zamanlamayı ayarlaması için zıplat-yakala gibi komutlar verebilirsiniz. Zamanla çocuğunuza verdiğiniz fiziksel ve sözel yardımları azaltın ve topu zıplatmayı başardığında onu övün.
Ev, adam, ağaç gibi basit, tanıdık resimler yapabiliyorum. Etkinlik Önerileri: Çocuğunuzla resim yaparken onu ev çizmeye teşvik edin. Çocuğunuza evi nasıl çizeceği konusunda fikirler vermek için evin çeşitli kısımlarının şekilleri hakkında konuşun. Örneğin, evin duvarları kare veya dikdörtgen, çatısı üçgen, kapı tokmağı daire olabilir gibi ifadelerde bulunulabilir. Çocuğun bu tür basit resimler yapmaya karşı istekli olmasını sağlamak için renkli ve farklı kalem ve kâğıtlar kullanmaya çalışın. Çocuğunuz resim çizerken onu cesaretlendirin, unuttuğu kısımlar olduğunda ona sorular sorarak yönlendirmeye çalışın. Yaptığı resimler için çocuğunuzu övün. Onun çizimlerinin sizinkileri benzemesi yönünde bir beklenti içine girmeyin. Çocuğunuzun yaptığı resimleri sergileyebileceği yerler (buzdolabının kapısı, odasının kapısı, dolabı vs.) Fiziksel Gelişim Becerileri 5-6 Yaş Etkinlik Önerileri Modele bakarak küçük harfleri kopya edebiliyorum. Etkinlik Önerileri: Çocuğun harfleri kopya edebilmesi için model sağlayın. Çocuğun üzerinden geçmesi için noktalarla oluşturulmuş harfler hazırlayın. Çocuk kesilmiş harflerin etrafından veya harf cetvelinin (kalıp) içinden kalemle geçerek harfler çizebilir. Her harfin başlangıç yerine ipucu olarak, renkli işaret veya büyük nokta koyun. Çocuğa, değişik kartların üzerinde büyük kurşun kalem, pastel boya, markör, tebeşir veya boya kullanarak çalışma fırsatı tanıyın. Ayrıca çocuk bir sopa kullanarak kum havuzunun içindeki ıslak kuma veya toprağa harfler yazabilir. Dil Gelişimi Becerileri 3-4 Yaş Etkinlik Önerileri
Ġstenildiğinde adımı ve soyadımı söyleyebiliyorum. Etkinlik Önerileri: Sırayla aile bireylerinin ad ve soyadlarını söyleyin. Örneğin; Benim adım Mehmet Caner ve Benim adım Deniz Caner. Bu örnekten sonra çocuğa Senin adın ne? diye sorun. Bakalım, kendi adını tam olarak söyleyebilecek mi? Eğer söyleyemezse tam adını söyleyerek siz cevaplayın. Çocuk bir önceki maddede anlatıldığı gibi adını ve soyadını başka insanların yanında kullanmayı yeterince öğrendikten sonra, aile bireylerinin fotoğraflarını kullanmayı deneyin. Birlikte albüme bakarken Bu kim? diye sorun. Tam adını kullanarak cevap verirse, ne kadar akıllı olduğundan duyduğunuz memnuniyeti gösterin. Cevaplayamazsa tam adı söyleyerek model olun. Çocukla konuşurken ona tam adıyla hitap edin ve diğer aile bireyleri veya çocuğa bakan kişilerin de aynı şeyi yapmasını isteyin. İçinde tam isimler olan şarkıları söyleyin. Örneğin, Kutu Kutu Pense oyununda çocuğun tam adını kullanın veya kendiniz bir şarkı yaratın. Soru cümlesinde -mı eki kullanıyorum. Etkinlik Önerileri: Eğer çocuk soru sormak için soru takısı kullanmak yerine ses tonunu yükseltiyorsa, soruyu ona söyleyerek model olun. Örneğin, eğer çocuk Canan evde? derse, siz Canan evde mi? Evet, Canan evde. deyin. Sorunun sonundaki -mi takısını vurgulayın. Diğer aile fertleri ve çocukla nesne tanımlama oyunu oynayın. Odanın içinde bir şey seçin (buzdolabı gibi) ve Bu odanın içinde beyaz bir şey düşünüyorum deyin. -mı? takısını kullanarak çocuk dahil herkesin soru sormasını sağlayın. Örneğin Büyük mü?, Yuvarlak mı?, Kare mi?, Duvarın önünde mi?, Buzdolabı mı? diye sorarlar. Çocuğun odadaki bir nesneyi seçmesine izin verin ve diğerleri soru sorsun. (Bunu yapabilmesi için ona biri yardım etsin.) Dil Gelişimi Becerileri 4-5 Yaş Etkinlik Önerileri
Birbirini takip eden 3 işi yapabiliyorum. Etkinlik Önerileri: Emir vermek için günlük fırsatları kullanın. Net ve yavaş söyleyin ve çocuğun yapabilmesi için yeterli süre tanıyın. Eğer çocuk 3 bölümlü bir emri yerine getirmekte zırlanırsa, 2 bölümlü emir verin. Uygulamaya başlamadan önce çocuktan emri tekrarlamasını isteyin, böylece yapacağı işler aklında netlik kazansın. Tek bir nesne içeren emirler kullanmaya başlayın. Örneğin; Dışarı çıkmaya hazır olduğunda ayakkabılarını al, otur ve giy. Zamanla zorluk derecesini artırmak için birbirinden bağımsız emirler kullanın. Her denemesi için teşekkür edin ve övün, zorlanırsa yardım edin. Kız-erkek kardeş, anneanne, babaanne, dede kelimelerini kullanıyorum. Etkinlik Önerileri: Yukarıda belirtilen insanlarla konuşurken isimleri yerine üstteki tanımlamaları kullanın. Bu kelimeleri çocukla konuşurken veya bir şey yapmasını istediğiniz zaman kullanın. Örneğin; Bu oyuncağı ablana götür veya Ağabeyin nerede? çocuk cevap vermezse, doğru kişiye dokunun ve Bak işte ağabeyin Can burada deyin. Çocukla olan günlük konuşmanızda bu kelimeleri Ağabeyine bak, yemek yiyor veya Bak bakalım kız kardeşin uyanık mı? diyerek kullanın. Beraber aile albümüne bakarken bu kelimeleri kullanarak resimlerdeki insanlar hakkında konuşun. Dil Gelişimi Becerileri 5-6 Yaş Etkinlik Önerileri Günlük deneyimlerimi anlatabiliyorum. Etkinlik Önerileri: Çocukla beraber bir etkinlik (alışverişe, yüzmeye vs. gitmek) yaptıktan sonra, size veya başkalarına yaptıklarını anlattırın. Gerekirse sözel ipuçları verin.
Çocuğa hemen olan deneyimleri anlattırarak başlayın. Giderek günün daha erken saatlerinde neler yaptığını anlattırın. Çocuğun size o günkü deneyimlerini anlatabileceği özel bir zaman (akşam yemeğinden önce, yatmadan önce vs.) yaratın. Çocuk evde olmayan ebeveyinle bunları paylaşmaktan zevk alabilir. O gün olan tüm iyi şeyleri anlatarak bir sonraki gün için plan yapmasını sağlayın. Başlangıçta, önemli olayları kısaca anlatmasını kabul edin. İpuçları vererek daha kapsamlı anlatmasına yardım edin. Zamanla çocuk kendiliğinden detaylı anlatmaya başlayınca ipuçlarını azaltın. Dün ve yarın ı anlamlı olarak kullanabiliyorum. Etkinlik Önerileri: Peşpeşe birkaç gün için özel etkinlikler planlayın. Onları yapmadan önce çocuğa Yarın yapacağız. Ertesi gün bir gün önce (dün) ne yaptığınız hakkında konuşun ve bir sonraki gün (yarın) için planlar yapın. Gece yatmadan önce çocuğa bir gün önce (dün) yaptıklarını ve ertesi gün (yarın) ne yapacağını anlattırın. En sevdiği etkinlikler hakkında konuşun ve çocuğu etkinliklerin ne gün (dün/yarın) olduğu/olacağı hakkında konuşmaya teşvik edin. Psikolojik Danışma ve Rehberlik