2. Üretim Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi. 3. Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması. 4. Geleneksel Üretim Sistemleri. 5. Çağdaş Üretim Sistemleri



Benzer belgeler
GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM

En genel bakış açısı ile üretim ekonomik değeri olan mal veya hizmetlerin oluşturulmasını sağlayan faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir.

Üretim Sistemleri Analizi

PAU ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ. IENG Üretim Planlama ve Kontrolü 2

Üretim/İşlemler Yönetimi 2. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Temel üretim sistemleri sınıflandırması:

Üretim Yönetimi. Yrd. Doç. Dr. Selçuk ÇEBİ

TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JUST IN TIME MANUFACTURING)

IENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

Dr. Hacer Güner Gören ve Dr. Elif Özgörmüş ENM 424 HİZMET SİSTEMLERİ YÖNETİMİ

YALIN SİSTEM VE KAZANIMLARI

imalat: Ham maddenin işlenerek mala dönüştürülmesi.

GENEL İŞLETME. Dr. Öğr.Üyesi Lokman KANTAR

Bölüm 9 Üretim Fonksiyonu

ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

ÜRETİM SİSTEMLERİ ve ÖZELLİKLERİ

1.ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

IENG Üretim Planlama ve Kontrolü 1 Dr. Hacer Güner Gören

ÜRETİM SİSTEMLERİ GELENEKSEL

İŞ AKIŞI ve YERLEŞTİRME TİPLERİ

ÜRETİM -YÖNETİM. Ürün nedir? Üretim ve Hizmet nedir? Sizin üretmeyi düşündüğünüz ürün/hizmet nedir?

Üretim Yönetimi Nedir?

DEPO YÖNETİMİ VE DEPO YÖNETİM SİSTEMLERİ ÖNEMİ

ENDÜSTRİ 4.0 YOLUNDA: Geleceği Tasarlamak DENİZ SPORER SEKKİN

Bir iş modeli olarak kitlesel üretimde, standartlaştırılmış ürünlerin çok yüksek adetlerde üretilmesi üretim maliyetlerini düşürmektedir ve bu da

ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

Üretim Nedir? Üretim Planı

Eskişehir Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Nil ARAS ENM411 Tesis Planlaması Güz Dönemi

Neden Endüstri Mühendisliği Bölümünde Yapmalısınız?

ÜRETİM YÖNETİMİ VE SİSTEMİ

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA SİSTEMLERİ YÖNETİMİ

Çizelgeleme Nedir? Bir ürünün üretilmesi/hizmetin sunumu için

ISK116 - Bölüm 1. Grup Teknolojisi

ATÖLYE TİPİ ÜRETİMDEN HÜCRESEL ÜRETİME GEÇİŞ: OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE UYGULAMA

TÜRK HAVA KURUMU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

Üretim Yönetimi Ürün Tasarımı Ürün Tasarımını Etkileyen Faktörler. Bölüm 3. Üretim Sistemlerinin Tasarımı ve Kuruluşu

Sağlık Kurumlarında Kaynak Planlaması DERS-2

2. Hafta DEPOLAR VE DEPOLAMA 1. DEPO VE DEPOLAMA KAVRAMLARI. 2. Hafta

3SİSTEMLERİN YÖNETİMİ (1-14)

Her işletmenin amacı, müşterilerin satın almaya istekli olduğu mal ve hizmet üretmektir. Ancak, müşteri ihtiyaçlarının ve tercihlerinin sürekli


İŞLETME VE ORGANİZASYON STAJI UYGULAMA ESASLARI

Üçüncü Bölüm : Otomasyon Kavramı, Çeşitleri ve Faydaları Hazırlayan

STOK VE STOK YÖNETİMİ.

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

ÜRETİM/İMALAT SİSTEMLERİ

Hücresel Üretim Sisteminde Makine-Parça Ailelerinin Oluşturulmasında. Dengeli Talep-Kapasite ve Dengesiz Talep-Kapasite Durumunun Analizi

YRD.DOÇ.DR. MURAT KIYAK 1

Tesisler ve Donanımlar. Kapasite Planlaması. Tahmin

Şekil-1. Dr. Özgür AKIN

Endüstri Mühendisliğine Giriş

Tedarik Zinciri Yönetimi

KALİTE KAVRAMI ve UNSURLARI

Sağlık Kurumlarında Kaynak Planlaması DERS-1

KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ

ÜRÜN, SÜREÇ ve ÇİZELGE TASARIMI

Gürcan Banger 21 Mayıs 17 Haziran 2012

İmalat işlemi; -İnsan veya hayvan gücü kullanarak ilkel yöntemlerle yada -Mekanik enerji kullanılarak makinelerle yapılır.

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

(Computer Integrated Manufacturing)

Kıt malların veya hizmetlerin miktarını veya faydasını arttırmak amacıyla yapılan çabaların bütünüdür.

Şirketler artan maliyetlerini son tüketiciye yansıtmamayı da tercih edebilir. Bu durumda şirket fiyat baskısı altında ezilir.

Metesan A.Ş. Yalın Üretim Uygulaması. İsmail GÖKCE

İÇİNDEKİLER KALİTE YE KUŞBAKIŞI

NRM Makina Teknolojisiyle Endüstriye Değer Katıyor. Kalitemizin Temelinde Ar-Ge Var

Tüm hakları Yalın Enstitüye ait olup kopyalanması yasaktır. Yalın Enstitü. Adana Sanayi Odası. Yalın Yönetim Semineri. Eren Artar.

Üretim/İşlemler Yönetimi 4. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

MODÜLER ÜRETİM ve TEDARİKÇİ PARKLARI

Endüstri Mühendisliğine Giriş

Örnek: bir montaj hattı için Dizayn Kapasitesi=100 adet/gün; Etkin Kapasite=80 adet/gün; Gerçek Kapasite=72 adet/gün olarak verildiğinde; Verimlilik=

Anadolu Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Hazırlayan: Doç. Dr. Nil ARAS, 2018

Rekabetçi Üretim Yönetimi

Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri Genel Tanıtım

Eme Sistem simülasyonu. Giriş. Simulasyonun Kullanım Alanları (Devam) Simulasyonun Kullanım Alanları. Sistem Simülasyonuna Giriş

9/14/2016 EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Giriş. (Devam) Simulasyonun Kullanım Alanları. Sistem Simülasyonuna Giriş. Hafta 1. Yrd.Doç.Dr.

ANKARA PROFESYONEL MAKİNA KALIP PLASTİK YAPI EĞİTİM SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ

WÜRTH ÜN MODERN STOK YÖNETİM SİSTEMİ ORSY

EME 3105 Giriş SISTEM SIMÜLASYONU Sistem Simülasyonuna Giriş Simülasyon Ders 1 Simülasyon, Yrd.Doç.Dr.Beyazıt Ocaktan

DEĞER MÜHENDİSLİĞİ. Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi. Maltepe Üniversitesi

EK 9 : MAK 300 STAJI ÖRNEK RAPORU BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK <300> STAJ RAPORU

YÖNETİMİN SAĞLIK SEKTÖRÜNDE UYGULANABİLİRLİĞİ. Neslihan ŞİMŞEK İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ

Autodesk Inventor Publisher 2012 Teknik Tasarımlarınızı Kolayca Anlatın ve Açıklayın AB CAD CAM SİSTEMLERİ

Profesyonel, verimli, yenilikçi sistemler...

BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2. Dersin Yürütülmesi Hakkında

Üretim, insan gereksinimlerinin doğa tarafından tam olarak karşılanamaması sonucu ortaya çıkmıştır. Çünkü doğada bulunan mevcut kaynakların çoğu bir

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM AUTOCAD DERSİ. 1. HAFTA Öğr. Gör. Serkan ÖREN

Eğitim Programları Tanıtımı TALEP PLANLAMA & SATIŞ TAHMİN TEKNİKLERİ DETAY ÇİZELGELEME ÜRETİMDE GENEL PLANLAMA & ÇİZELGELEME

FABRİKA YERLEŞTİRME DÜZENİ

PREFABRİKE AHŞAP YAPILAR ve UYGULAMA OLANAKLARI

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

HÜCRESEL ÜRETİM SİSTEMİNDE MAKİNE-PARÇA AİLELERİNİN OLUŞTURULMASINDA DENGELİ TALEP-KAPASİTE VE DENGESİZ TALEP-KAPASİTE DURUMUNUN ANALİZİ

CIM - Computer Integrated Manufacturing. Ders 1:Open Cim-Giriş

Eskişehir Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Doç. Dr. Nil ARAS ENM411 Tesis Planlaması Güz Dönemi

ALBA KALIP ve OTOMASYON MAKİNALARI İMALAT SANAYİ ve TİC. LTD. ŞTİ.

Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

BÖLÜM 1 TEDARİK ZİNCİRİ

Endüstri 4.0 için Metroloji 4.0 Kalite Kontrol Vizyonu. Orkun Yalçın

ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ

Transkript:

İçerik Üretim Sistemleri Üretim sistemlerine giriş Prof. Dr. Turan PAKSOY 1 1. Üretim Sistemleri 2. Üretim Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi 3. Üretim Sistemlerinin Sınıflandırılması 4. Geleneksel Üretim Sistemleri 5. Çağdaş Üretim Sistemleri 6. Hücresel Üretim / Grup Teknolojisi 7. Bilgisayar Bütünleşik Üretim Sistemleri 8. Yalın Üretim Sistemleri 9. Optimum Üretim Teknolojisi 10. Üretim Yönetimi Kavramı Kaynak: Üretim Planlama ve Kontrol, Mehmet TANYAŞ ve Murat BASKAK, 3. Baskı, İrfan Yayımcılık, Yönetim Bilimleri Dizisi, No: 7, İstanbul. 2 1. Bölüm Üretim Üretim Sistemlerine Giriş En genel bakış açısı ile üretim ekonomik değeri olan mal veya hizmetlerin oluşturulmasını sağlayan faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir. Üretim sözcüğü yalnızca bir ürünün ortaya çıkması ya da oluşturulması amacı ile yapılan faaliyetler için değil, aynı zamanda bir ürüne değer katmak, değerini artırmak amacıyla yapılan faaliyetler içinde kullanılır. 3 4 1

Mal ve Hizmet Üretim başlıca 4 yolla gerçekleşir Mamul Üretimi; Mamuller, üretim sürecinin çıktılarıdır. Müşteri, üretim sürecinin dışındadır ve üretim sürecinin çıktısı olan mamulü satın alır. Hammadde Op. 1 Op. 2 Op. 3 Op. 4 Mamul Biçim değişikliği yoluyla (ağaçtan sandalyeye, kumdan sıvıya vb.) Yer değişikliği yoluyla (nakliye vb.) Zaman değişikliği yoluyla (soğuk hava depoculuğu vb.) El değiştirme yoluyla (ticaret vb.) Hizmet Üretimi; Hizmetler, üretim sürecinin kendisidir. Müşteri, üretim sürecinin içindedir ve üretim sürecinin kendisini satın alır. Hizmet Op. 1 Op. 2 Op. 3 Op. 4 5 6 Üretim Sistemi-Süreci Üretim Sistemleri Tarihi Üretim sistemi, üretimin gerçekleştiği yerdir. Üretim sistemi açık bir sistem olup, girdiler dönüştürme süreçlerinden geçirilerek çıktılar haline getirilir. İnsanoğlu yüzyıllardır küçük atölyelerde üretim yapmaktadır. Zanaatkarlar 7 8 2

Sanayi Devrimi Seri Üretim 18. ve 19. yüzyılda Avrupa da yeni buluşların üretime uygulanması ve buhar gücüyle çalışan makinelerin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, fabrika ve sanayi kavramı ortaya çıktı (1760 - Buhar Makinesi). 1913 yılında Henry Ford un Model T arabalarının üretiminde işbölümü ve uzmanlaşmayı kullanması sonucu seri üretim dönemi başlamıştır. Bu sayede Model T arabalarının birim maliyeti 575$ dan 290$ a düşürülmüştür. 9 10 Toyota Üretim Sistemi Bilişim Teknolojileri ve Otomasyon Dönemi II. Dünya Savaşı sonrası, Toyota Motor Şirketinin yöneticileri Kiichiro Toyoda ve Taiichi Ohno, batılı otomobil üreticileri ile rekabet edebilmenin yollarını araştırmaya başlamışlardır. Bu arayışlar, Ford un seri üretim sisteminin dezavantajlarını tespit etmeye ve ortadan kaldırmaya odaklanmaktadır. Bu arayışların sonucunda Toyota Üretim Sistemi 1955 yılından itibaren şekillenmeye başlamıştır. Fikir babası Taiichi Ohno dur. 11 12 3

Üretim Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi Üretim Sistemleri Sınıflandırması 1. Geleneksel Üretim Sistemleri Üretim Yöntemine Göre Birincil Üretim Analitik Üretim Sentetik Üretim Fabrikasyon Üretim Montaj Üretim Üretim Miktarına Göre; Proses Tipi Üretim Kitle Tipi Üretim Parti Tipi Üretim Proje Tipi Üretim 2. Çağdaş Üretim Sistemleri Hücresel Üretim Sistemi Bilgisayarla Bütünleşik Üretim Sistemleri Tam Zamanında Üretim Sistemi (Yalın Üretim) Esnek Üretim Sistemleri Optimum Üretim Teknolojisi 13 14 Üretim Yöntemine Göre Üretim Yöntemine Göre Birincil (Primer) Üretim; Doğada bulunan hammaddelerin işlenmek veya kullanılmak üzere çıkarılmasıdır. Üretilen maddeler, yeryüzünde üretilen tüm mamullerin esasını oluşturduğundan bunlara temel hammaddeler adı verilir. Demir, bakır, petrol, ormancılık, balıkçılık, vs. Analitik Üretim; Temel hammaddelerin bazılarının daha sonra ayırıcı işlemlerle parçalanıp işlenerek çeşitli mamullere dönüştürülmesidir. Ham petrolden benzin, şeker pancarından şeker, melas (yan mamul), sütten yağ üretimi, vs. Damıtma, elektrokimyasal reaksiyon vb teknikler kullanılır. 15 16 4

Üretim Yöntemine Göre Üretim Yöntemine Göre Sentetik Üretim; Temel hammaddelerin bazılarının daha sonra birleştirici işlemlerle yeni mamullere dönüştürülmesidir. Sentetik kauçuk, alaşımlı çelik, plastik, cam, vb. üretimi Fabrikasyon Üretim; Temel veya diğer hammaddelerden şekil verme yolu ile yeni mamuller elde edilmesidir. Döküm, tornalama, kesme, kaynak, pres, vs. İmalat (Manufacturing) kavramı ile anlatılmak istenen fabrikasyon üretimdir. 17 18 Üretim Yöntemine Göre Montaj Üretimi; Çeşitli hammadde, yarı mamul ve parçalar sistematik biçimde bir araya getirilerek karmaşık bir mamul üretilir. Otomobil, televizyon, traktör, buzdolabı montaj yolu ile üretilen mamullerdir. Üretim Miktarına Göre Proje Üretimi; Belirli bir ürünün bir defaya mahsus üretimi söz konusudur. Tersanede gemi yapımı, beton santrali yapımı, bina inşaatı, elektrik santrali yapımı, vs. Malzeme akışı yoktur, durağan yerleşim söz konusudur, gerekli araç gereç ve işgücü, işlenecek malzemenin yanına getirilir. 19 20 5

Üretim Miktarına Göre Üretim Miktarına Göre Siparişe Göre Üretim; Müşterinin belirlediği zaman, miktar ve kaliteye bağlı olarak, az sayıda mamulün talep geldikçe, belirsiz aralıklarla üretilmesi söz konusudur. Ürün ve model çeşitliliği fazladır. Talep olmadığı dönemlerde üretim sistemi boş bekler. Talebin yoğun olduğu dönemlerde, aşırı yüklenme ve kuyrukta bekleme söz konusu olur. Dolayısıyla verimlilik düşük, maliyetler yüksektir. Talep tahmini ve üretim planlama faaliyetleri zordur. Sürece (İşleve) göre yerleşim düzeni kullanılır. Her ürün kendi rotasına bağlı olarak atölyede hareket ettirilir. Çeşitli işlemleri yapabilme kabiliyetine sahip çok amaçlı (üniversal) tezgahlar kullanılır. Siparişe Göre Üretim 21 22 Üretim Miktarına Göre Üretim Miktarına Göre Seri Üretim; Eldeki makine ve tesislerin yalnız belirli bir mamule tahsis edilmesi ile yapılan üretimdir. Söz konusu mamulün talep düzeyi ve üretim miktarları yüksektir. Üretim hızı, talep miktarından yüksek tutularak, bir miktar stok tutulabilir. Ürüne göre yerleşim kullanılır. Talep tahmini ve üretim planlama faaliyetleri kolaydır. Verimliliğin en yüksek olduğu üretim sistemleridir. Üretim maliyetleri düşüktür. Seri Üretim 1. Sürekli Seri Üretim (Gecikmesiz) 2. Kesikli Seri Üretim (Gecikmeli) 23 24 6

Geleneksel Üretim Sistemlerinin Karşılaştırılması Geleneksel Üretim Sistemlerinin Karşılaştırılması Proses Tipi Üretim: İmalat sürecini oluşturan malzemelerin akışkan olduğu üretim şeklidir. Kitle Tipi Üretim: Aynı tip ürünler üretim hatlarında kitleler halinde çok büyük miktarlarda üretilir. Parti Tipi Üretim: Aynı malın farklı seçenekleri partiler halinde üretilir. Proje Tipi Üretim: Üretilecek ürün, üretim sisteminin merkezindedir ve genelde yer değiştirmez. 25 26 Birim Maliyetin Değişimi Üretim Tipi ve Üretim Miktarına Göre Bazı Üretim Örnekleri 27 28 7

Çağdaş Üretim Sistemleri Grup Teknolojisi ve Hücresel Üretim Sistemi (HÜS) Grup Teknolojisi ve Hücresel Üretim Sistemi Bilgisayarla Bütünleşik Üretim Sistemleri Tam Zamanında Üretim Sistemi (Yalın Üretim) Esnek Üretim Sistemleri Optimum Üretim Teknolojisi Grup Teknolojisi Ve Hücresel Üretim Kavramları Grup teknolojisi oldukça geniş bir kavramdır. Üretim ve endüstri mühendisliği alanlarında pek çok problemin benzer özellikler taşıdığı ve dolayısıyla beraberce çözüldüklerinde büyük bir verimlilik artışının ve ekonomikliğin elde edilebileceği prensibine dayanır. Üretimden satınalmaya, pazarlamadan üretim yönetimi ve planlamanın her aşamasında uygulanabilme esnekliğine sahiptir. Grup teknolojisi kavramı ilk önce 1950 li yıllarda Rus mühendis Mitrafanov tarafından ortaya atıldı(kalpakjian,1989). Oradan Batı ve Doğu Avrupa ya, Japonya ya ve ABD ye yayıldı. 1960 lı yılların sonlarında ve 1970 lerde üretim hücrelerinin uygulamaları belirgin bir şekilde ilgi odağı olmuş ve bu konuda yoğun akademik çalışmalar başlamıştır. Günümüzde ise grup teknolojisi özellikle gelişmiş ülkelerde yaygın bir uygulama alanı bulmuştur. 29 30 Grup Teknolojisi ve Hücresel Üretim Grup Teknolojisi ve Hücresel Üretim Grup Teknolojisi(GT) Grup Teknolojisi Nedir? Grup Teknolojisi, ürün tasarımı ve üretiminde ürünler arasındaki benzerliklerden faydalanarak, ürünleri benzerliklerine göre gruplandırmaya dayanan yeni bir üretim felsefesidir. Hücresel Üretim ise Grup Teknolojisinin atölye düzeyine uygulanmasıdır. Grup Teknolojisinin Amacı Benzer özelliklere sahip parçaları ayırt ederek parça aileleri oluşturmak ve tasarımda ve üretimde bu benzerliklerden yararlanmaktır. GT, benzer parçaların üretim ve tasarımında benzerliklerinin avantajlarından yararlanmak amacıyla birlikte tanımlanıp gruplandığı bir üretim felsefesidir. Benzer parçalar, parça aileleri biçiminde düzenlenmektedir. Buradaki anlayış, çok sayıda yapım yerine az sayıda oluşturulan ailelerle çalışmak suretiyle verimliliği arttırmaktır. Bu amaçla üretim teçhizatı, makine grupları ya da hücrelere ayrılıp iş akışı, bu yeni duruma göre düzenlenmektedir. Grup Teknolojisinin Başlıca Kavramları Tüm grup teknolojisi uygulamaları için başlıca 4 önemli kavram vardır: sınıflandırma, ailelerin oluşturulması, basitleştirme, standardizasyon. 1.Sınıflandırma: Bu teknik, belirli verilerin benzerlikler ve temel farklılıklar baz alınarak düzenlenerek organize edilmesini içerir. 2.Ailelerin Oluşturulması: Aile, belirli bir amaç açısından ortak karakteristik özellikleri taşıyan parça yada nesnelerin bir araya getirilmesinden meydana gelir. 3. Basitleştirme: Basitleştirme bilgiler ve verilerin üzerindeki kontrolün arttırılması amacıyla gereksiz çeşitliliğin azaltılmasını ifade eder. 4. Standardizasyon: Standardizasyon üretim prosedürleri, parça özellikleri, terminoloji, talimatlar gibi araç yada nitelikler arasından en iyi yada tercih edilen niteliklerin seçilmesini ifade eder. 31 32 8

Hammadde ve parçaların geometrik özelliklerine göre sınıflandırılması Malzemelerin geometrik ve ölçüsel özelliklerine göre kodlama 33 34 Görünüş ve üretim açısından benzer parçaların oluşturduğu bir grup Görünüş açısından farklı üretim açısından benzer parçaların oluşturduğu grup 35 36 9

Grup Teknolojisinin Yararları Grup Teknolojisinin Avantajları GT' nin yararları aşağıdaki gibidir(ghosh,1990,s.6): Toplam üretim sürecinde belirgin bir azalma Daha kısa süreç zamanlarına bağlı olarak, grup içinde süreç içi işlem azaltılması Kaliteye ilişkin sorumluluk küçük bir gruba yüklenebilir İsin zamanında bitirilme sorumluluğu da bu gruba yüklenebilir. Düzenli sipariş dizilim aralarıyla kapasitede bir artış sağlamak ve hazırlık zamanında belirgin bir azalma sağlamak için makinelerde boş yükleme işlemleri planlamaktadırlar. GRUP TEKNOLOJİSİNİN AVANTAJLARI İş akışını basitleştirir. Taşıma miktarları azdır. Üretim içi stoklar azdır. Toplam üretim zamanı kısadır. Makine hazırlık zamanı düşüktür. Üretimin kalitesi yüksektir. ÜPK faaliyetleri basittir. Fabrika kullanım alanını azaltır. GT bir veri bankası oluşturur. Maliyet tahminlerini kolaylaştırır. 37 38 Grup Teknolojisinin Dezavantajları Hücresel Üretim Sistemi (HÜS) GRUP TEKNOLOJİSİNİN DEZAVANTAJLARI Bazı üretim araçlarından birden fazla sayıda bulundurulması gerekebilir bu da atölye tipi üretime kıyasla daha fazla sabit yatırımı gerektirir. Tezgah kapasite kullanım oranının düşmesine ve tezgah kullanım sürelerinin azalmasına neden olur. Tezgahların makine hücreleri veya gruplar halinde yeniden düzenlenmesinde büyük masraflara girilebilir. GT kavramları, insanların çalışma şekillerinin değişmesini gerektirir, bu nedenle çalışanların direnciyle karşılaşılabilir. Kavram En basit anlamıyla HÜS, GT'nin atölye sistemine uygulanmasıdır. HÜS' de, ekonomik yararlarını başarmak amacıyla parçalar, parça-aileleri oluşturmak için birlikte tanımlanıp gruplandırılmaktadır. Diğer yandan HÜS aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır: Hücresel Üretim Sistemi, parçaların, parça aileleri biçiminde ve makinelerin, makine hücreleri biçiminde gruplandığı bir üretim sistemidir. Parça tasarımı ve üretim özelliği benzerliği kümelemeyi başarabilmek için kullanılmaktadır. Hücresel imalat, çeşitlilik gösteren ürünleri mümkün olan en az israfla üretmeye çalışan bir yaklaşımdır. 39 40 10

Hücresel Üretim Sistemi (HÜS) HÜS Matrisi HÜS, sistem içinde benzer imalat karakteristiklerine sahip belirli parça gruplarının (parça ailelerinin) ayrı yerlerde imalatı için işlem, insan ve makine gruplarının oluşturduğu sistemlerdir. 41 42 Matris Sonucu Türkiye de Hücre Tasarımı Türkiye de hücresel imalat yapan firmalar üzerine bir araştırma yapılmıştır. Firmalara anket doldurtulmuştur. İncelenen firmalarda, hücre oluşturma ile ilgili iki temel yaklaşım mevcuttur: 1.İlk önce ürün/parça aileleri belirlenir. Daha sonra bunların üretimi için gerekli olan donanım/makineler ve iş görenler atanır. 2.İlk önce kilit donanım/makine seçilir. İlgili donanım/makineler, kilit makinenin yakınına yerleştirilir. Firmaların %94 ü öncelikle ürün/parça ailelerini belirleyip, ardından gereken donanım/makina ve iş görenleri atamıştır. Diğerleri ise, ikinci yaklaşımı uygulamıştır. Anketi yanıtlayanlara ürün/parça ailelerini belirlemede kullandıkları yöntemler sorulmuştur. Kodlama sistemlerinin kullanımı aşırı zaman harcamayı ve ciddi çalışmayı gerektirdiğinden, firmaların çoğu ürün/parça ailesi belirlerken görsel yöntemi ve parçaların izlediği rota bilgilerini kullanmışlardır. Hem görsel yöntem hem de parçaların izlediği rotaları kullanan firmaların oranı %75 tir. 43 44 11

Türkiye de Hücre Tasarımı Hücresel Üretimin Avantaj ve Dezavantajları Anketi yanıtlayanlara hücre tasarımı sırasında planlanan hücrelerin performansını değerlendirip değerlendirmedikleri sorulmuş; tüm firmaların % 94 ünün tasarlanan hücrelerin performansını değerlendirdikleri belirlenmiştir. Değerlendirme sırasında kullanılan yöntemler sorulduğunda; yanıtlayanların tamamı analitik yöntemleri kullandıklarını ifade etmişlerdir. Bunun yanında firmaların % 73 ü bilgisayar simülasyonunu bir araç olarak kullanmıştır. Firmalardan hiçbiri hücre tasarımı sürecinde fiziksel simülasyon, yapay zeka, bulanık mantık gibi yöntemleri dikkate almamışlardır. Avantaj ve Dezavantajları HÜS'ler atölye tarzı üretim sistemi ile karsılaştırıldıklarında pek çok avantajlarının olduğu görülmektedir. Bu yararlar/avantajlar aşağıdaki biçimde sıralanabilmektedir: Hazırlık zamanlarının azalması süreç içi envanterlerin azalması Malzeme taşımada kolaylık malzeme aktarma maliyetlerinin azalması geçiş zamanlarının azalması insan ilişkilerinin iyileşmesi kaliteden direkt isçinin sorumlu olması nedeniyle kusurlu üretim miktarının azalması kapasite planlama, malzeme planlama ve kontrollerin basitleştirilmesi. 45 46 Hücresel Üretimin Avantaj ve Dezavantajları Hücresel Üretim Avantajlarının yanı sıra HÜS'lerin dezavantajları da mevcuttur ve aşağıdaki biçimde sıralanabilir: atölye tarzı üretim sisteminin sağladığı esneklik düzeyinin her zaman sağlanamaması hücrelerin yaşam sürelerinin, yapım talebine ve yapım karışımındaki değişimlere bağlı olması makine sayılarındaki artış ve hücre dışı elemanların elenmesi ile, makine kullanımının azalması düzenli bakım eylemlerinin istenilen boyutta düzenli olmaması; aksine, çok daha düzenli yapılması gerekmektedir. Yöneticiler HÜS uygulamalarının avantajlarının farkındadırlar. HÜS kullanıcılarının elde ettikleri başarılar aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: Teknoloji yenilemesi ile zenginleştirilmiş yetenek; İnsan faktörü ile ilgili yükselmiş sorumluluk ve motivasyon; Planlama, koordinasyon ve kontrolde basitlik. 47 48 12

Hücresel Üretim Bilgisayarla Bütünleşik Üretim (BBÜ) Sistemleri GT uygulamalarına karşı olan isteksizlik halihazırda devam etmektedir. Firmaların HÜS uygulamalarına başlamaları için cesaretlerini azaltan birçok şey vardır. En çok yaygın olanlar aşağıda sıralanmıştır: Yeni bir tesise yatırım, Vardiya (relayout) Normal işlemlerde kargaşa ve huzursuzluk, Hücreler arasında kapasite dengelemesi, Organizasyonu sınırlama isteği, Yeni iş uygulamaları ile birleşme, Esnekliği kaybetme riski, Pazar belirsizliğinden dolayı yaşanan risk, Fikrin insanlara anlatılma zorluğu, İşçilerin gösterdikleri direnç, İşçilerin yeniden eğitilmeleri gerekliliği, Tüm seviyelerde faydaları sezinleyebilme yeteneğinin olmayışı. BBÜ, tüm imalat işlevlerinin bilgisayar aracılığı ile bütünleştirilmesidir. CNC (bilgisayar sayısal kontrol), CAD (bilgisayar destekli tasarım), CAM (bilgisayar destekli imalat), Robot, CAE (bilgisayar destekli mühendislik), CAQ (bilgisayar destekli kalite) gibi birçok gelişmiş teknolojiyi içermektedir. 49 50 Tam Zamanında Üretim (TZÜ) Sistemi: YALIN ÜRETİM Tam Zamanında Üretim (TZÜ) Sistemi: YALIN ÜRETİM Japon şirketleri, 1973 petrol krizi sonrasında girdikleri darboğazdan kurtulmak ve düşen karlılık düzeyini yükseltmek amacıyla, yeni yöntem arayışlarına girmişlerdir. Bu çabalar sonucunda TOYOTA firmasının geliştirdiği Tam Zamanında Üretim ( Just In Time) sistemi doğmuştur. Bu sistem, çeşitli tüketici istekleri ve sürekli artan uluslararası rekabet koşullarında olgunlaşmış ve günümüzde Yalın Üretim Sistemi, Toyota Üretim Sistemi veya Tam Zamanında Üretim (TZÜ) sistemi adı altında tüm sanayi şirketlerinin uygulamayı hedeflediği bir model haline gelmiştir. TZÜ veya Yalın Üretime farklı tanımlamalar yapılabilir. Bu tanımların bazıları, sistemi yalnızca stokların azaltılmasıyla sınırlar. Oysa, Yalın Üretim bundan çok daha geniş kapsamlıdır. Yalnızca imalatla ilgili etkinliklerde değil, malzeme temininden depolamaya, bakım onarımdan mühendislik tasarımına, satıştan üst yönetime kadar üretim sisteminin diğer alanlarında da etkisini hissettirir. Çünkü Yalın Üretim, tüm kuruluştaki zaman ve kaynak kayıplarının önlenmesi ve yok edilmesi yoluyla iş verimliliğinde önemli ölçüde ve sürekli iyileştirmeyi amaçlayan bir stratejidir. Daha genel bir ifade ile, Yalın Üretim felsefesi, tüm birimlerin katılımıyla en az maliyet ve en yüksek müşteri memnuniyetini sağlayacak sürekli iyileştirmeyi amaçlayan bir stratejidir. 51 52 13

53 54 55 56 14

7 BÜYÜK İSRAF (MUDA) Yalın Üretim Teknikleri Tek parça akış Değer akışı haritalama Fazla Üretim Beklemeler Taşıma Gereksiz İşlemler Bir dakikada kalıp değiştirme (SMED) Düzgün fabrika yükü Kanban Görsel Yönetim ve 5S Poke-Yoke ve Andon. Gereksiz Stok Gereksiz Hareketler Kusurlu Üretim 57 58 59 60 15

KESTART SPAGEHTTI DIAGRAMI (YALIN ÖNCESİ) 61 62 YALIN DÖNÜŞÜM SONRASI KESTART YENİ DURUMU 6 3 64 16

65 66 67 68 17

69 70 Esnek Üretim Sistemleri (EÜS) Esnek Üretim Sistemi EÜS, bir merkezi kontrol sistemi ile birbirlerine bağlanmış gir grup sayısal kontrollü tezgah ve otomatik taşıma ve depolama donanımı ile yapılan üretim sistemidir. Değişik bir parça işlendiğinde her seferinde hazırlık süresini en aza indirmek, EÜS lerin ana karakteristiğidir. 2 temel amacı vardır: Rastlantısal sipariş üretimini sağlamak, kısaca belirli bir zaman içinde parçaların istenen bir karışımını sorunsuz üretmek. Tezgah önlerindeki beklemeyi azaltarak küçük parti üretiminde tezgahtan elde edilen yararı artırmak. 71 72 18

Optimum Üretim Teknolojisi (OÜT) 1. Sunumun Sonu OÜT, bir işletmedeki tüm iş merkezleri için öncelik ve kapasite kısıtlarını göz önüne alarak optimuma yakın iş çizelgelerini hazırlar. Bu sistemde amaç, kritik (darboğaz) tezgahların kullanımını en büyükleyerek üretim miktarını artırmak, buna karşılık süreç içi stok düzeyleri ile tezgah hazırlık sürelerini en azlamaktır. Sonraki Sunumun Konusu: Yalın Dönüşüm 73 74 19