GENEL MUHASEBE Muhasebede Kayıt Yöntemleri Hesap Kavramı Muhasebe Süreci Yrd. Doç. Dr. Serap DURUKAN KÖSE Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
HESABIN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI Aynı nitelikteki işlemlerin aynı taraflara işlenmek suretiyle; varlık ve kaynaklarda meydana gelen artış ve azalışların izlendiği, toplamlarının farklarından hareketle bilançonun elde edildiği, bir tarafının borç, diğer tarafının da alacak olarak adlandırıldığı çift yanlı çizelgelere hesap adı verilir.
HESABIN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI Bir hesapta iki taraf bulunmaktadır. Sol tarafa zimmet veya borç tarafı (debit side) Sağ tarafa da matlup veya alacak tarafı (credit side) denir.
HESABIN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI Her hesabın iki tarafında da işlemin yapıldığı tarihi gösteren tarih sütunu ile açıklama ve tutar sütunları yer almaktadır. Her hesabın bir yanı artışları ve diğer yanı da azalışları gösterir. Artış ve azalışların hesapların hangi yanlarına kaydedileceğini, hesapların nitelikleri belirler. Borç (Zimmet) HESAP Alacak (Matlup) Tarih Açıklama Tutar Tarih Açıklama Tutar
HESABIN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI Bir hesabın açılması: Tutarın, ilgili hesabın borç veya alacak tarafına ilk kez yazılmasını, Bir hesabın borçlandırılması: Tutarın, ilgili hesabın borç tarafına (sol tarafına) yazılmasını, Bir hesabın alacalandırılması: Tutarın, ilgili hesabın alacak tarafına (sağ tarafına) yazılmasını, Bir hesabın borç kalanı vermesi: Hesabın borç toplamının alacak toplamından fazla olmasını, Bir hesabın alacak kalanı vermesi: Hesabın alacak tarafının borç tarafından fazla olmasını, Bir hesabın kapalı olması (hesabın kalan vermemesi) ise, Borç toplamı ile alacak toplamının birbirine eşit olmasını ifade eder.
HESAPLARIN TÜRLERİ Finansal Tablolarda Yer Almalarına Göre Hesaplar Bilanço Hesapları (100-599) Gelir Tablosu Hesapları (600-699) Maliyet Hesapları (700-799) Serbest (800-899) Nazım Hesaplar (900-999) Kayıt Edildikleri Defterlere Göre Hesaplar Ana Hesaplar (Defteri Kebir Hesapları) Yardımcı Hesaplar (Yardımcı Defter Hesapları) Fonksiyonlarına Göre Hesaplar Asli Hesaplar Geçici ve Aracı Hesaplar Düzenleyici Hesaplar Nazım Hesaplar
HESAPLARIN İŞLEYİŞİ
MUHASEBEDE KAYIT YÖNTEMLERİ Genel muhasebe uygulamaları içerisinde, verilerin kayıt ve sınıflandırılmasında 2 ayrı yöntem kullanılmaktadır: 1. Tek Taraflı Kayıt Yöntemi 2. İki Taraflı Kayıt Yöntemi
TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ İşletmenin muhasebe kayıtlarında kullanılan her bir hesabın diğerinden bağımsız olarak kayda tabi tutulduğu kayıt sistemidir. Bu yöntemde dönem içinde gerçekleşen finansal işlemler, birbirinden bağımsız hesaplar üzerinde kayda tabi tutulurlar. Hesaplar arası ilişkiler ancak dönem sonlarında ve genellikle özetleme fonksiyonu esnasında ele alınırlar.
TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİNİN ÖZELLİKLERİ 1. Basit bir kayıt yöntemidir. 2. Yasal olarak az sayıda defter ve az sayıda hesap tutmaya dayanır. İstenildiğinde isteğe bağlı olarak yasal defterler dışında da defter tutulabilir. 3. Dönem içi işlemler bakımından hesapların birbirleri ile bağlantısına dikkat edilmez (KDV Hesapları hariç). Hesaplar birbirini kontrol edemez. 4. Muhasebe işlemlerinin sonucu genellikle yıl sonundaki envanter çalışmaları esnasında ortaya çıkarılabilir. 5. İşletmelerin istenilen bir andaki finansal durumuna, bu kayıt yönteminde genellikle ulaşılamaz.
TÜRKİYE DE TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ UYGULAMALARI İŞLETME HESABI USULÜişletme hesabı defteri.jpg
SAĞLIK İŞLETMELERİNDE İŞLETME HESABI USULÜNÜN KULLANIM ALANLARI 1. Küçük Sağlık İşletmeleri (Diş Protez Laboratuvarları vb.)
TÜRKİYE DE TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ UYGULAMALARI SERBEST MESLEK HESABI USULÜ
SAĞLIK İŞLETMELERİNDE SERBEST MESLEK HESABI USULÜNÜN KULLANIM ALANLARI 1. Hekim muayenehaneleri 2. Dişhekimi muayenehaneleri
İKİ TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ İki taraflı kayıt yöntemi, temel bilanço eşitliğinden hareket ederek, birbiri ile bağlantılı çok sayıda hesap ve çok sayıda defter tutmaya dayanan bir kayıt yöntemidir. Yöntemde muhasebeyi ilgilendiren her türlü finansal işlem, birbirini sürekli olarak dengede tutan hesaplar üzerinde işlemin iki boyutu ile ele alınarak kayda tabi tutulur.
İKİ TARAFLI KAYIT YÖNTEMİNİN ÖZELLİKLERİ 1. Düzenli bir kayıt yöntemidir. 2. Çok sayıda defter kullanmaya dayanır. tutmaya ve hesap 3. Sistemde tutulacak kayıtların matematiksel bir kayıt mantığı vardır. 4. Yöntemde tutulan kayıtlar, hesaplar ve defterler arasında sürekli bir denge (eşitlik) sistemine dayanır. 5. Kullanılan hesaplara yapılan kayıtların birbirini kontrol etme özelliği vardır. 6. İşletmelerin finansal yapısı hakkında istenilen anda sağlıklı bilgiler verir. 7. Hesap dönemi sonlarında düzenlenen finansal tablolara bu yöntem ile kolaylıkla ulaşmak mümkündür.
TÜRKİYE DE İKİ TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ UYGULAMALARI BİLANÇO USULÜ
SAĞLIK İŞLETMELERİNDE BİLANÇO USULÜNÜN KULLANIM ALANLARI 1. Hastane Genel ve Özel Bütçe Sistemleri 2. Hastane Döner Sermaye İşletmeleri 3. Özel Hastane İşletmeleri
DEFTERLER VE BELGELER DEFTERLER İşletme hukuku hükümlerine göre kâr elde etmek amacıyla faaliyette bulunan kişilerin, yani tüccarların belli defterleri tutma zorunluluğu vardır. Bunlara kanuni defterler veya zorunlu defterler denilmektedir. VUK, tüccarları; 1. sınıf tüccarlar-bilanço esasına göre kayıt 2. sınıf tüccarlar-işletme hesabı esasına göre kayıt Esnaflar-Defter tutma zorunluluğu yok
2015 YILI BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTMA HADLERİ I. sınıf Tüccarlar (Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Sıra No: 442 md.177) MADDE 177- Bilanço hesabı esasına göre defter tutma hadleri 1- Yıllık;- Alış tutarı-satış tutarı -160.000-TL- 220.000 -TL 2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı -88.000-TL 3- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı -160.000-TL
DEFTERLER VE BELGELER TEK TARAFLI KAYIT ÇİFT TARAFLI KAYIT KAYIT DÜZENİ Mali olaylar için tek bir kayıt yapılır Mali olaylar için en az iki kayıt yapılır KİMLER TUTAR II. sınıf tacirler I. sınıf tacirler TUTULAN DEFTERLER - İşletme Defteri, - Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defteri... - Yevmiye defteri, - Büyük defter, - Envanter defteri...
DEFTERLER VE BELGELER Bilanço Esasına Göre Tutulması Gereken Defterler: 1. Tutulması zorunlu defterler Envanter defteri, Yevmiye defteri (Günlük defter), Defter-i kebir (Büyük defter) 2. Tutulması isteğe bağlı defterler Yardımcı defterler
DEFTERLER VE BELGELER Envanter Defteri: Envanter defterine ilk kayıt işe başlama tarihinde yapılır. Bu tarihte açılış envanterleri ile açılış bilançosu bu deftere kaydedilir. Ciltli ve müteselsil sıra numaralıdır. Her muhasebe dönemi sonunda düzenlenen envanter tabloları ve bilanço bu deftere geçirilir (her dönemde bir kez kayıt).
DEFTERLER VE BELGELER Yevmiye Defteri: Diğer adıyla günlük defter, bir işletmede kayıtlara geçirilmesi gerekli ticari işlemlerin ilgili belgelerden çıkarılarak tarih sırasıyla ve madde halinde düzenli olarak kaydedildikleri defterdir. Ciltli ve müteselsil sıra numaralıdır. (1) Madde No: (2) Açıklama (3) Büyük Defter No: Aktarılan Toplam Tarih madde Tarih TUTARLAR (4) Borç (5) Alacak
DEFTERLER VE BELGELER Defter-i Kebir: Diğer bir ifadeyle büyük defter, günlük deftere kaydedilen işlemleri, sistemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve belli bir tasnif altında hesaplarda toplayan defterdir. Ciltli veya müteharrik sayfalar şeklinde olmaktadır. Tarih Günlük defter madde no: Açıklama Borç Tutar Tarih Günlük defter madde no: Açıklama Alacak Tutar
DEFTERLER VE BELGELER Yardımcı Defterler: İsteğe bağlı veya muavin defterler de denir. Örn: Kasa defteri vb. yardımcı hesapları içeren; alacaklar defteri, borçlar defteri vb. ana hesapları içeren şeklinde olabilir.
DEFTERLER VE BELGELER BELGELER: Faturalar, Fatura yerine geçen belgeler- VUK: Perakende satış fişi, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzları, ücretlere ilişkin kayıt ve belgeler ve giriş ve yolcu taşıma biletleri Diğer belgeler-ticari mektuplar, kefaletname, mahkeme ilamları, ihbarnameler, karar örnekleri, vergi makbuzları Muhasebe fişleri Para ile ilgili olanlar-kasa işlemleri (kasa tahsil fişleri, kasa ödeme fişleri) Para ile ilgili olmayanlar-mahsup işlemleri (Mahsup fişi)
MUHASEBE SÜRECİ 1. Açılış kaydı, 2. Dönem içi işlemlerin kayıtları, 3. Genel geçici mizanın düzenlenmesi, 4. Envanter ve envanter kayıtları, 5. Kesin mizanın düzenlenmesi, 6. Bilanço ve gelir tablosunun düzenlenmesi, 7. Kapanış kaydı.
MUHASEBE SÜRECİ
MUHASEBE SÜRECİ X polikliniğinin dönembaşı bilançosunda yer alan kalemler aşağıdaki gibidir: Kasa 134.300 Birikmiş Amortismanlar 550.000 Sermaye 1.400.000 Alıcılar 250.000 Borç Senetleri 430.000 Ödenecek Vergi ve Fonlar 100.000 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 80.000 Demirbaşlar 350.000 İlk Madde ve Malzeme 625.000 Ortaklardan Alacaklar 75.000 Ortaklara Borçlar 210.000 Banka Kredileri 340.000 Binalar 2.050.000 Alacak Senetleri 200.000 Satıcılar 520.000 Dönem Net Kârı 200.000 Bankalar 145.700 İSTENİLENLER Polikliniğin dönembaşı bilançosunu düzenleyiniz? Açılış ile ilgili günlük defter (yevmiye defteri) kayıtlarını yapınız?
A X POLİKLİNİĞİ 01.01.2015 TARİHLİ DÖNEMBAŞI BİLANÇOSU P I. DÖNEN VARLIKLAR 10. HAZIR DEĞERLER 100 Kasa 102 Bankalar 103 Verilen Çekler ve Öd. Emirleri (-) 12. TİCARİ ALACAKLAR 120 Alıcılar 121 Alacak Senetleri 13. DİĞER ALACAKLAR 131 Ortaklardan Alacaklar 15. STOKLAR 150 İlk Madde ve Malzemeler II. DURAN VARLIKLAR 25. MADDİ DURAN VARLIKLAR 252 Binalar 255 Taşıtlar 257 Birikmiş Amortismanlar (-) 1.350.000 III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 1.600.000 200.000 30. MALİ BORÇLAR 340.000 134.300 300 Banka Kredileri 340.000 145.700 80.000 32. TİCARİ BORÇLAR 320 Satıcılar 950.000 520.000 450.000 321 Borç Senetleri 430.000 250.000 200.000 33. DİĞER BORÇLAR 331 Ortaklara Borçlar 210.000 210.000 75.000 75.000 36. ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜM. 360 Öde. Vergi ve Fonlar 100.000 100.000 625.000 625.000 IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 0 1.850.000 V. ÖZKAYNAKLAR 1.600.000 1.850.000 50. ÖDENMİŞ SERMAYE 1.400.000 2.050.000 500 Sermaye 1.400.000 350.000 59. DÖNEM NET KÂRI 200.000 550.000 590 Dönem Net Kârı 200.000 AKTİF TOPLAMI 3.200.000 PASİF TOPLAMI 3.200.000
AÇILIŞ YEVMİYE DEFTERİ KAYITLARI 1 1.1.2015 B A 100 KASA HESABI 134.300 102 BANKALAR HESABI 145.700 120 ALICILAR HESABI 250.000 121 ALACAK SENETLERİ HESABI 200.000 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI 75.000 150 İLK MADDE VE MALZEMELER 625.000 252 BİNALAR HESABI 2.050.000 255 DEMİRBAŞLAR HESABI 350.000 103 VERİLEN ÇEK. VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI 80.000 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI 550.000 300 BANKA KREDİLERİ HESABI 340.000 320 SATICILAR HESABI 520.000 321 BORÇ SENETLERİ HESABI 430.000 331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI 210.000 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI 100.000 500 SERMAYE HESABI 1.400.000 590 DÖNEM NET KÂRI HESABI 200.000 ( AÇILIŞ BİLANÇOSU KAYDI) 2 1.1.2015 590 DÖNEM NET KÂRI HESABI 200.000 (DÖNEM NET KÂRININ DEVREDİLMESİ) / 570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI 200.000
2 Nolu Kayıt DÖNEM NET KÂRI HESABINDAKİ TUTARLARIN GEÇMİŞ YILLAR NET KÂRI HESABINA AKTARILMASI NO HESAP KODU HESABIN ADI BORÇ ALACAK 590 DÖNEM NET KÂRI XXX 570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI XXX DÖNEM NET ZARARI HESABINDAKİ TUTARLARIN GEÇMİŞ YILLAR ZARARI HESABINA AKTARILMASI NO HESAP KODU HESABIN ADI BORÇ ALACAK 580 DÖNEM NET ZARARI HESABI XXX 591 GEÇMİŞ YILLAR ZARARI HESABI XXX