TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 13169 Aral k 2005 ICS 67.080.20 BRÜKSEL LAHANASI Brussels sprouts TÜRK STANDARDLARI ENST TÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanl klar/ankara

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayan larak haz rlanm olan bu standard n, zamanla ortaya ç kacak geli me ve de i ikliklere uydurulmas mümkün oldu undan ilgililerin yay nlar izlemelerini ve standard n uygulanmas nda kar la t klar aksakl klar Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standard olu turan Haz rl k Grubu üyesi de erli uzmanlar n emeklerini; tasar lar üzerinde görü lerini bildirmek suretiyle yard mc olan bilim, kamu ve özel sektör kurulu lar ile ki ilerin de erli katk lar n ükranla anar z. Kalite Sistem Belgesi malât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kurulu lar n sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlar na uygun olarak kurmalar durumunda TSE taraf ndan verilen belgedir. Türk Standardlar na Uygunluk Markas (TSE Markas ) TSE Markas, üzerine veya ambalâj na konuldu u mallar n veya hizmetin ilgili Türk Standard na uygun oldu unu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç kt nda Türk Standardlar Enstitüsünün garantisi alt nda oldu unu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas ) TSEK Markas, üzerine veya ambalâj na konuldu u mallar n veya hizmetin henüz Türk Standard olmad ndan ilgili milletleraras veya di er ülkelerin standardlar na veya Enstitü taraf ndan kabul edilen teknik özelliklere uygun oldu unu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç kt nda Türk Standardlar Enstitüsünün garantisi alt nda oldu unu ifade eder. D KKAT! TS i areti ve yan nda yer alan say tek ba na iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standard na uygun üretildi ine dair üreticinin beyan n ifade eder. Türk Standardlar Enstitüsü taraf ndan herhangi bir garanti söz konusu de ildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitümüzden sa lanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

Ön söz Bu standard, Türk Standardlar Enstitüsünün Ziraat htisas Grubunca haz rlanm ve TSE Teknik Kurulunun 22 Aral k 2005 tarihli toplant s nda kabul edilerek yay m na karar verilmi tir. Bu standard n haz rlanmas nda, milli ihtiyaç ve imkanlar m z ön planda olmak üzere, milletleraras standardlar ve ekonomik ili kilerimiz bulunan yabanc ülkelerin standardlar ndaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yak nl k ve benzerliklerin sa lanmas na ve bu esaslar n, ülkemiz artlar ile ba da t r lmas na çal lm t r. Bu standard son eklini almadan önce; bilimsel kurulu lar, üretici/imalatç ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli i birli i yap lm ve al nan görü lere göre olgunla t r lm t r. Bu standardda kullan lan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklar na konu olabilir. Böyle bir patent hakk n n belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

At f yap lan standard Reference TS 1376/Nisan 1973 Ya Meyve ve Sebzeler - Numune Alma Fresh Fruits and Vegetables - Sampling

Brüksel lâhanas 0 Konu, tarif, kapsam 0.1 Konu Bu standard, Brüksel lâhanas n n tarifine, s n fland rma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile piyasaya arz ekline dairdir. 0.2 Tarifler 0.2.1 Brüksel lâhanas Brassica familyas ndan Brassica oleracea L. türünün B. bulata L. alt türüne giren ve taze olarak tüketilen sebze (Resim 1). Resim 1 - Brüksel lâhanas 0.2.2 Yabanc madde Brüksel lâhanas içinde bulunan, kendinden ba ka her türlü maddeler (kum, ta, toprak, kabuk, yaprak, bitkisel parçalar, yabanc tohumlar). 0.3 Kapsam Bu standard, Madde 0.2.1'de tan mlanan ve tüketiciye arz olunan Brüksel lâhanas n kapsar. Brüksel lâhanas ürünlerini kapsamaz. lenmi 1 S n fland rma ve özellikler 1.1 S n fland rma 1.1.1 S n flar Brüksel lâhanas kalite özelliklerine göre; - S n f I, - S n f II olmak üzere iki s n fa ayr l r. 1.2 Özellikler 1.2.1 Genel özellikler Bütün s n flara giren Brüksel lâhanalar izin verilen toleranslar dâhil olmak üzere a a daki özelliklerde olmal d r: - Bütün, tam olmal, - Sa lam olmal (çürüyerek, kötüle erek tüketime uygunsuz hâle gelenler ürünü etkilememeli), - Temiz olmal, gözle görülebilir yabanc madde ihtiva etmemeli, - Taze görünümlü olmal, - Böceklerden arî olmal, 1

- Hastal k ve böcek zararlar bulunmamal, - lâç kal nt lar olmamal, - Yapraklar gev ememi, aç lmam ve çiçeklenme belirtisi göstermemi olmal, - Dondurulmu olmamal, - Anormal d rutubet ihtiva etmemeli, - Yabanc tat ve koku olmamal d r. Budanm (sap kesilmi, bozulmu d yapraklardan ay klanm ) Brüksel lâhanalar kendine has bir renkte olmal d r. Budanmam (sap kesilmemi, d yapraklardan ay klanmam ) Brüksel lâhanalar nda esas yapraklarda çok hafif renk de i imine izin verilebilir. Brüksel lâhanalar n n d yapraklar, hasat, s n fland rma ve ambalâjlama s ras nda ürünün genel görünümünü etkilememek ve ürünün genel kalitesini, muhafaza kalitesini ve ambalâj içindeki sunumunu etkilemeyecek ekilde hafif zarar görmü olabilir. Budanm Brüksel lâhanalar nda sap d yapraklar n tam alt ndan kesilmi olmal d r. Sap kesilmemi (budanmam ) Brüksel lâhanalar nda, ba n bitkiye yap t k s mdan k r ld yer temiz olmal d r. Brüksel lâhanas n n geli mesi ve durumu a a daki özelli e imkân verecek durumda olmal d r: - Elle dokunmaya ve ta nmaya dayan kl olmal, - Gidece i yere ula t nda genel özelliklere uygun durum göstermeli dir. 1.2.2 S n f özellikleri 1.2.2.1 S n f I Bu s n fa iyi kalitedeki Brüksel lâhanalar girer. Bu s n fa giren Brüksel lâhanalar ; - Sert, s k, - yi kapanm, - yi görünümlü, - Dondan olu an noktac klar, lekeler gibi kusurlardan arî olmal d r. Bu s n ftaki Brüksel lâhanalar nda ürünün iyi durumunu bozmamak art yla d yapraklardaki hafif çatlaklara müsaade edilir. 1.2.2.2 S n f II Bu s n fa kalitesinden dolay S n f Ie giremeyen Brüksel lâhanalar girer. Bunlar genel özellikleri kar lamal d r. Bu s n fa giren Brüksel lâhanalar S n f Ie göre; - Hafif gev ek, - Az kapanm, ancak aç k olmayan bir yap ya sahiptir. Ayr ca, hafif don zarar na u ram olabilirler. 1.2.3 Boylama Boylama, Brüksel lâhanas n n en geni oldu u (ekvatoryal) bölgenin çap n n ölçülmesi ile tayin edilir. En küçük çap; - Budanm Brüksel lâhanas nda 10 mm, - Budanmam Brüksel lâhanas nda 15 mm olmal d r. S n f I Brüksel lâhanas nda, herhangi bir ambalâj içerisindeki en küçük ve en büyük ürünün boy fark 20 mmden fazla olmamal d r. S n f I ve S n f II Brüksel lâhanalar nda en büyük ba 30 mmden daha fazla olmamal d r. 1.2.4 Toleranslar Belirlenen s n flar n artlar n kar lamayan ürünlerin her bir ambalâj için toleranslar a a da belirtilmi tir. 2

1.2.4.1 S n f I Bu s n fa, S n f IIden kütlece % 10a kadar kar ma kabul edilmektedir. 1.2.4.2 S n f II Bu s n fa, genel özelliklere ve bu s n f n özelliklerine uymayan Brüksel lâhanas ndan kütlece % 10a kadar kar ma kabul edilmektedir. Çürüme ve kötüle me ile tüketime uygunsuz hale gelen ürünlere hiçbir ekilde tolerans tan nmaz. 1.3 Özellik, muayene ve madde numaralar Bu standardda verilen özellikler ile bunlar n özellik, muayene ve madde numaralar Çizelge 1'de verilmi tir. Çizelge 1 Özellik, muayene ve madde numaralar Özellikler Madde No Muayene Madde No Genel özellikler 1.2.1 2.2.2 S n f özellikleri 1.2.2 2.2.2 Boy özellikleri 1.2.3 2.2.2 Toleranslar 1.2.4 2.2.2 Piyasaya arz 3 2.2.1 2 Numune alma ve muayeneler 2.1 Numune alma Numune partiden al n r. S n f ve ambalâjlar ayn olan ve bir seferde muayeneye sunulan Brüksel lâhanalar bir parti say l r. Numune alma i lemi TS 1376 1) ya göre yap lmal d r. 2.2 Muayeneler Muayenede ünite ambalâjd r, üniteler üzerinde var lacak sonuç bütün partiye uyguylan r. 2.2.1 Ambalâj n muayenesi Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi gözle ve elle incelenerek, boyutlar ölçülerek ve tart larak yap l r. Sonucun Madde 3'e uygun olup olmad na bak l r. 2.2.2 Ürünün muayenesi Brüksel lâhanas n n muayenesi gözle ve elle incelenerek, koklanarak, tad larak, tart larak, ölçülerek yap l r. Sonucun Madde 1.2ye uygun olup olmad na bak l r. 2.3 De erlendirme Muayene sonuçlar n n her biri standarda uygunsa parti standarda uygun say l r. 2.4 Muayene raporu Muayene raporunda en az a a daki bilgiler bulunmal d r: - Firman n ad ve adresi, - Muayenenin yap ld yerin ve lâboratuvar n ad, - Muayeneyi ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adlar, görev ve meslekleri, - Numunenin al nd tarih ile muayene tarihi, - Numunenin tan t lmas, - Muayenelerde uygulanan standardlar n numaralar, - Sonuçlar n de erlendirilmesi, - Muayene sonuçlar n de i tirebilecek faktörlerin mahsurlar n gidermek üzere al nan tedbirler, - Uygulanan muayene metotlar nda belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen fakat muayene ve deneyde yer alm olan i lemler, - Standarda uygun olup olmad, - Rapora ait seri numaras ve tarihi her sayfan n numaras ve toplam sayfa say s. 1) Bu standard metninde at f yap lan standard n numaras, yay m tarihi, Türkçe ve ngilizce isimleri metnin ba nda verilmi tir. 3

Mal n standarda uygun ç kmas hâlinde ihracatç ya verilecek Kontrol (Denetleme) Belgesinin geçerlilik süresi 8 gündür. 3 Piyasaya arz Brüksel lâhanas piyasaya ambalâjl olarak arz edilir. 3.1 Bir örneklik Her ambalâjdaki Brüksel lâhanas kalite, orijin ve boy (e er varsa) bak m ndan bir örnek olmal d r. Ambalâj n gözle görülebilir k sm ndaki her Brüksel lâhanas, ambalâjdaki her ürünü tam olarak temsil etmelidir. 3.2 Ambalâjlama Brüksel lâhanas ambalajlar ürünü tam olarak koruyup, muhafaza edecek ekilde ambalâjlanmal d r. K r lm buz parçalar kullan ld durumlarda, ba lar n erimi suyu almamas mutlaka sa lanmal d r. Ambalâj n iç k sm nda kullan lan malzeme mutlaka yeni olmal, temiz ve ürünün harici ve dahili zarar görmesini önleyecek kalitede olmal d r. Ambalâjlar n yap m nda kullan lan her çe it malzeme insan sa l na zarars z, yeni, temiz ve kuru olmal d r. Kullan lan ka t, pul gibi malzemelerin bask s, etiketlenmesi toksik olmayan mürekkeple yaz lmal ve tutkalla yap t r lmal d r. Ambalâjlar her türlü yabanc maddeden ar nm olmal d r. Brüksel lâhanas 500 g, 750 g, 1000 gl k plâstik ambalâjlarda veya köpüklerde ambalâjlanabilece i gibi büyük ambalajlarda ambalâjlanmas durumunda, ürünün nakliye esnas ndaki artlardan daha az etkilenmesi için en fazla 10 kgl k ambalâjlarda olmal d r. 3.3 aretleme Brüksel lâhanas üzerine a a daki bilgiler okunakl olarak, silinmeyecek ve bozulmayacak ekilde yaz lmal ve bas lmal d r: - Firman n ticarî unvan ve adresi veya k sa ad ve adresi veya tescilli markas, - Bu standard n i aret ve numaras (TS 13169) - Mal n ad (Brüksel lâhanas ), - Parti, seri veya kod numaralar ndan en az biri, - S n f, - Boyu (varsa) (en küçük, en büyük çap ), - Üretim bölgesi veya yöre ismi, - Kütlesi en az (g, kg), Gerekti inde bu bilgiler Türkçenin yan s ra yabanc dilde de yaz labilir. Bu bilgilerin d nda reklam olarak ambalâj n içindekilere ayk r, yan lt c olmamak kayd yla ba ka yaz, resim ve etiketler sa l a zarars z maddelerle yaz lmal veya yap lmal, yap t r lmal d r. 3.4 Muhafaza ve ta ma Brüksel lâhanas 0 ºC ilâ 10 ºC s cakl k aral nda, %90 ± %5 nispî neme sahip depolama artlar nda 15 güne kadar muhafaza edilebilir. Brüksel lâhanas ve içinde Brüksel lâhanas bulunan ambalâjlar i leme yerlerinde, depolarda ve ta tlarda fena koku yayan ve bunlar kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamal d r. çinde Brüksel lâhanas bulunan ambalâjlar gölgede tutulmal çi, ya mur ve güne alt nda veya dondurucu so uklarda b rak lmamal ve bu artlarda yüklenip bo alt lmamal d r. çinde Brüksel lâhanas bulunan ambalâjlar n gemilere vinçle yükleme bo altma i lerinde paletler kullan labilir. 4

4 Çe itli hükümler Üretici bu standarda uygun olarak üretti ini beyan etti i Brüksel lâhanas için istenildi inde standarda uygunluk belgesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede sat konusu olan Brüksel lâhanas n n; - Madde 1'deki özelliklere uygun oldu unu, - Madde 2'deki muayenelerin yap lm ve uygun sonuç al nm bulundu unun belirtilmesi gerekir. Yararlan lan kaynaklar - KASIM, M. U. ; SÜRMEL, N., Brüksel lâhanas yeti tiricili i,tar m ve Köyi leri Bakanl Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Ara t rma Enstitüsü Yay nlar, Yay n No: 87, Yalova, 2002. - VURAL, H., E YOK, D., DUMAN,., Kültür Sebzeleri (Sebze Yeti tirme). Ege Üniversitesi Bas mevi, Bornova- zmir, 2000. - UN/ECE Standard FFV 08, 1988. 5