Leyla Karaoğlu, Büşra Nur Değirmen, Asuman Okur, Cansu Tırampaoğlu Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Rize
Konunun önemi Su vücudun yapıtaşı, her yaş için ideal içecek. Hidrasyon sağlıyor, kalorisi 0, ucuz. Hızlı büyüme gelişme dönemi olan adolesan dönemde yeterli su tüketimi önemlidir. Yeterli su tüketiminin başta obezite olmak üzere, diş çürükleri, kanser, bronkopulmoner hastalıklar, kalp damar hastalıkları ve b öbrek hastalıkları gibi kronik hastalıkların oluşmasında koruyucu etkisi var. Okullarda sadece su içmenin artırılması veya şekerli içeceklerin azaltılmasıyla obezite sıklığı azalabiliyor Amerika Tıp Enstitüsü tarafından kronik hastalıkların önlenmesi için adölesanlarda günlük yeterli sıvı alımı (su veya diğer sıvı içecek olarak) on dört-on sekiz yaş grubu için kızlarda 1.8 ve erkeklerde 2.6 litre/gün olarak önerilmektedir. 1
Sorunlar Yapılan çalşmalar adölesanlarda su tüketiminin düşük olduğunu göstermektedir. Okul çağı çocuklarda obezite ve hatta kalp damar hastalığı gibi sorunlar mevcut Fırsatlar Adölesanların okul çağı döneminde, kolay ulaşılabilir Bu grubun su tüketim sıklığını, riskleri ve ihtiyaçlarını belirlemek nispeten kolay ve mümkün Bu grubun ihtiyaçlarına yönelik sağlığı koruyucu ve geliştirici danışmanlık ve sağlık hizmeti sunumu planlamak nispeten kolay ve önemli 3
Bu araştırmanın amacı Rize ili Merkez ilçede öğrenim görmekte olan 9. ve 11. sınıf lise öğrencilerinin günlük yeterli su tüketim düzeyini ve ilişkili faktörleri saptamaktır. 2
Araştırma tipi: Kesitsel Araştırma evreni: Rize il merkezindeki liselerde 2014-2015 eğitim öğretim yılında öğrenim görmekte olan 9. sınıf (3110) ve 11. sınıf öğrencisi (2299) olmak üzere 5409 öğrenci Örneklem: Nüfusa orantılı sistematik küme örnekleme yöntemi 30 küme (Küme birimi sınıftır) Her sınıftan 20 öğrenci olmak üzere toplam 600 öğrenci (planlanan)-30x20 düzeni Yanıtlayan 652 öğrenci, 17 anket analize uygun bulunmadı. 635 öğrenci anketi üzerinde çalışıldı. Planlanan örneklem büyüklüğü aşıldı. 3
Veri Toplama: Veri toplama aracı ankettir. Sınıflarda öğrencilere dağıtılarak gözetim altında Nisan-Mayıs 2015 tarihleri arasında, Ankette; Kişisel özellikler, Adölesan Sağlığı Geliştirme Ölçeği: içme suyu tüketimi, fizik aktivite davranışı, vücut ağırlığını koruma gibi sorular içeriyor Beşli likert, 40 soru KTÜ Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu ve Rize İl Milli Eğitim Müdürlüğü nden gerekli izinler alınmıştır İstatistik analiz: SPSS 18.0 programı Yüzde ki-kare testi 4
Bağımlı değişken Bağımsız değişkenler Günde en az 1.5 litre su içip içip içmeme (Her gün ez 1.5 litre su içiyorum) 1.her zaman, 2.çoğunlukla, 3.bazen, 4.nadiren, 5.hiç bir zaman 1. Cinsiyet 2. Sınıf 3. Annenin eğitim düzeyi 4. Annenin çalışma durumu 5. Ailenin algılanan gelir düzeyi 6. Yaşanılan yer 7. Kronik hastalık varlığı 8. Fizik aktivite yapma 9. İdeal vücut ağırlığını koruma 5
Ortalama yaş= 15.5±0.04 yıl erkek kız 11. sınıf 9. sınıf %44.3 %55.7 %40.5 %59.5 Cinsiyet dağılımı Sınıf dağılımı 6
Kronik Hastalık Var Yok n % 157 478 24.7 75.3 Toplam 635 100.0 Kronik hastalıklar Sayı % Kırma kusuru 60 38.2 Kronik solunum sistemi hastalığı 35 22.3 Ruhsal sorunlar 18 11.5 Hematolojik sistem hastalıkları 18 115 İskelet sistemi 14 8.7 KBB hastalıkları 11 7.0 Sinir sistemi hastalıkları 8 5.1 Üriner sistem hastalıkları 6 3.8 GIS hastalıkları 6 3.2 Kalp hastalığı 5 3.2 Kalp, astım, şeker, üriner sistem Endokrin hastalıklar 5 3.2 N=157 10
3,6 7,9 8,2 11,3 11,7 14,4 18,1 19,5 18,9 26 23,2 24,4 31,6 37,2 44,1 erkek kadın toplam Her zaman erkeklerde Hiçbir zaman kızlarda daha yüksek (p=0.001) hiçbir zaman nadiren bazen çoğunlukla her zaman 10
kronik hastalık yok kronik hastalık var toplam 37,7 37,2 22 18,6 18,9 26 24,3 24,4 30 7,7 10 7,9 11,6 12 11,7 hiçbir zaman nadiren bazen çoğunlukla her zaman 1.5 litre su tüketim sıklığı Kalp, astım, şeker, üriner sistem p=0.844 11
hiçbir zaman şiddetli egzersiz yapmayanlar herzaman şiddetli egzersiz yapanlar 53,8 13,4 17,9 20,9 22,6 20,4 12,9 27,4 5,4 5,4 hiçbir zaman nadiren bazen çoğunlukla herzaman 1.5 litre su tüketim sıklığı p<0.05 12
hiçbir zaman ideal vücut ağırlığını korumaya çalışmayanlar herzaman ideal vücut ağırlığını korumaya çalışanlar 49 31,5 19,1 16,8 14,6 14,6 20,2 23 4,6 6,6 hiçbir zaman nadiren bazen çoğunlukla herzaman 1.5 litre su tüketim sıklığı p<0.05 13
içme suyu kirliliği sorunu olduğunu düşünmeyenler 38,1 35,4 içme sularının kirli olduğunu düşünenler 20,3 18,2 25,5 23,9 8 7,5 11,8 11,3 hiçbir zaman nadiren bazen çoğunlukla herzaman 1.5 litre su tüketim sıklığı P>0.05 14
aile ve akrabalar ile yurtta 38,2 24 29,3 24,4 17,1 18,8 19,5 7,8 9,8 11,3 hiçbir zaman nadiren bazen çoğunlukla herzaman 1.5 litre su tüketim sıklığı P>0.05 15
Sonuç ve Öneriler Rize il merkezindeki 9. ve 11. sınıf öğrencilerinin yaklaşık üçte ikisi gün içinde yeterli düzeyde su tüketmemekte, yedi buçuk bardaktan az su içmektedir. Günde en az 1,5 litre su tüketme (yeterli); erkeklerde (%44), yüksek şiddette egzersiz yapanlarda, (%54) ideal vücut ağırlığını korumaya çalışanlarda (%49) daha yaygın farkındalıklarının daha yüksek olması açısından olumlu ve beklenen bir bulgu Yurtta kalanlarda en az (%24), kronik hastalığı olanlarda düşük düzeyde Rize nin içme suyu kirliliği düşüncesi ile su tüketimi ilişkili değil Okul sularının kirliliğine ilişkin görüş araştırılmadı Öğrencilerdeki yetersiz su tüketimi bilgi eksikliği ya da içme suyunun göz önünde olmaması/içme suyuna kolay ulaşamama ile ilgili olabilir Meyve-sebze de olduğu gibi Kısıtlılıkları olsa da araştırma yeni sorulara cevap aranması gerektiğini ortaya koydu; Öğrencilerin içme suyu ve diğer sıvı tüketimleri ile ilgili ileri araştırmaların yapılması İçme suyu tercihleri/nedenleri araştırılmalı-musluklar hakkındaki düşünceleri Okulda içme suyu dışında kullanım amaçlı su tüketimleri de sorgulanmalıdır 16
Öğrencilerin yeterli düzeyde su tüketmelerini teşvik için okullarda; Uzun vadede şebeke, depo sisteminin iyileştirilmesi İçme suyu musluklarının iyileştirilmesi Okulda tuvaletler haricinde temiz içme suyu akan muslukların sağlanması Kısa vadeli çözüm olarak su sebilleri, şişe dolum istasyonları Okulda beslenme programı kapsamında su dağıtılması ABD örneği-okullarda 2010 dan beri öğlen bedava su veriliyor Okul ve ulusal toplumsal beslenme eğitimlerinde suya özellikle yer verilmesi Portekiz örneği-besin tekerleği-su Şekerli ve kafeinli içecekler yerine suyu tercih ediniz 17
Teşekkür ederim 18