Meme kanseri risk değerlendirme ve korunma Dr. Hakan BOZCUK Dr. Sema SEZGİN GÖKSU
PLAN Meme CA risk hesaplanması Tıbbi risk azaltımı Tarama Çevresel faktörlerin düzenlenmesi
Meme CA risk hesaplanması
Kimler meme kanseri açısından daha yüksek risk taşır? Meme kanserinde artmış risk Kadın cinsiyeti Artan yaş Aile öyküsü Erken menarş Geç menapoz Geç çocuk doğurma Hrt Göğüs duvarına rt öyküsü Benign proliferatif meme hst Genetik geçiş; brca 1 ve 2 mutasyonları
Meme kanseri riski hesaplanabilir mi? Meme kanserini tanımak için risk modelleri bize ışık tutabilir. Bu modeller artmış risk gösteren durumları dikkate alırlar Gail modeli Claus, BRCAPRO ve diğer modeller
Gail modeli - meme kanser riski Gail modeli risk tahmini için birden çok durumu göz önüne alır : 1-Bireyde meme CA, DCIS veya LCIS öyküsü var mı? Evet Hayır
Gail modeli - meme kanser riski 2- Yaş kaç? 35 den 85 e kadar yaşlar girilebilir. Bu sınırlar dışında bilgi vermez.
Gail modeli - meme kanser riski 3-İlk mens kaç yaşında? 7-11 12-13 14 ve yukarısı
Gail modeli - meme kanser riski İlk canlı doğumda yaş kaçdı? doğum yok <20 20-24 25-29 >= 30
Gail modeli - meme kanser riski Meme biopsisi yapıldı? Hayır Evet Kaç biopsi yapıldı? 1 >1 Hiç atipik duktal hiperplazi tanısı geldi mi? Hayır Evet
Gail modeli - meme kanser riski Irk nedir? Beyaz Afro Amerikan Hispanik Asya Amerikan Alt ırk nedir? Çin, Japon Diğerleri Diğerleri
Gail modeli - meme kanser riski Sonuç: 5 yıllık % meme CA riski 10 yıllık % meme CA riski O yaş için 5 yıllık % meme CA riski O yaş için 10 yıllık % meme CA riski
Risk değerlendirmesinde genetik testler?
BRCA 1-2 mutasyonu BRCA 1-2 mutasyonu olanlarda Yaşam boyu meme kanseri riski% 50-85 Over kanseri riski % 15-40
BRCA mutasyonu kimlerde bakılmalı? 2 veya daha fazla 1. derece akrabasında ( anne, kız, kardeş) meme kanseri öyküsü varsa ve bunlardan biri < 50 yaşında ortaya çıkmışsa 3 veya daha fazla 1. veya 2. derece ( anneanne- teyze) akrabasında meme kanseri öyküsü varsa Ailede hem meme kanseri hem de over kanseri öyküsü varsa 1. derece akrabalarından birinde bilateral meme kanseri öyküsü varsa 2 veya daha fazla akrabasında over kanseri öyküsü varsa Akrabalarından birinde meme ve over kanseri birlikteliği varsa Ailede erkek meme kanseri öyküsü varsa
Diğer genetik testler?
Artmış risk varlığında ne yapalım? Gail indeksinde 5 yıllık meme CA riski %1.67 üstünde ise ARTMIŞ RİSK! Bu durumda meme kanseri risk azaltım startejileri düşünülmeli. Uygun tarama yöntemleri gündeme gelmeli
Risk azaltımında neler kullanılıyor? Çok yüksek risk varsa (BRCA 1 ve 2 mutasyonları gibi) Profilaktik mastektomi Profilaktik Bilateral salfingo ooferektomi
Risk azaltımında neler kullanılıyor? Daha düşük risk Premenapozal Tamoksifen Postmenapozal Tamoksifen Raloxifen Examestane
Risk azaltımında neler kullanılıyor?tamoksifen vs. Raloxifene Tamoksifenle Katarakt DVT Endometrium CA ve hiperplazi daha sık Ancak, raloxifen e göre biraz daha etkin (STAR çalışması, 2010) Tamoksifen meme CA riskini ½ azaltıyor (NSABP-1 çalışması, 1998)
Tarama
Hasta risk azaltımı istemezse? Özellikle yüksek riskli grupta (ve daha düşük riskli grupta) TARAMA ÇOK ÖNEMLİ!
UYGUN MEME TARAMASI NASIL Asemptomatik birey Normal risk OLMALI? Yaş: 20-39: 1-3 yılda bir meme muayenesi ve kendi kendine rutin meme muayenesi Yaş: 40 ve üstü: yılda bir meme muayenesi ve kendi kendine rutin meme muayenesi + yıllık mamogram
UYGUN MEME TARAMASI NASIL OLMALI? Artmış risk: (Gail modelinde yüksek risk, LCIS, aile hikayesi, radyoterapi öyküsü, aile öyküsü) 6-12 ayda bir klinik meme muayenesi ve aylık kendi kendine rutin meme muayenesi 30 lu yaşlarda yıllık mamogram + meme NMR RT almışşa 25 yaşında meme görüntülemesine başla Kuvvetli aile öyküsü varlığında en erken yaşta tanı alan bireyden 10 yıl önce taramaya başla
Artmış risk varlığında : Risk azaltıcı stratejilerin düşünülmesi Ve özel genetik geçişin (varsa BRCA 1 ve 2 mutasyonları gibi) tanınması Genetik testler
Çevresel faktörlerin düzenlenmesi
Meme kanserinden korunmada başka ne yapabiliriz? Çevresel faktörler ile mücadele çok önemli: Obesitenin engellenmesi Premenopozal K!! Uygun diet Uygun egzersiz Alkolden uzak durmak
Uygun diyet Diyette hayvansal yağ artışı %50 risk arttırıyor (Linos ve ark. 2008) Meyve ve sebze alımı ile HR+ meme CA da azalma? Çocuklukta Soya ürünleri ile azalma (Wu ve ark) Kırmızı et ürünlerini azaltmak D vitamini eksikliğini düzeltmek
Egzersiz Haftada her 1 saatlik egzersiz artımı meme ca riskinde %6 azalma ile beraber (Monninkof ve ark, 2007) Ev işlerindeki üst düzey meşguliyet ile %30 risk azaltımı BMI da 5 artış, postmeapozal meme ca riskinde %18 artış getiriyor
Meme CA ile savaşda: SONUÇ Meme CA için risk hesaplama Tıbbi risk azaltımı Tarama Çevresel faktörlerin düzenlenmesi çok önemli
Teşekkür Ederim