Bölüm Đçi Seminer Çalışması. GPS de Matematik Modeller. Hazırlayan : Araş.Gör. Orhan KURT. Zonguldak, 1998

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bölüm Đçi Seminer Çalışması. GPS de Matematik Modeller. Hazırlayan : Araş.Gör. Orhan KURT. Zonguldak, 1998"

Irmak Uzer
5 yıl önce
İzleme sayısı:

GPS de Mtemt Modeer / Đçndeer Grş... MÜHEDĐSLĐK FKÜLTESĐ JEODEZĐ VE FOTOGMETĐ MÜHEDĐSLĐĞĐ ÖLÜMÜ GPS Gözemer... GPS de ht Kynrı... GPS Öçüer Đe Konum ereme.... Mut Konum ereme.

1 GPS de Mtemt Modeer / Đçndeer Grş... MÜHEDĐSLĐK FKÜLTESĐ JEODEZĐ VE FOTOGMETĐ MÜHEDĐSLĐĞĐ ÖLÜMÜ GPS Gözemer... GPS de ht Kynrı... GPS Öçüer Đe Konum ereme.... Mut Konum ereme.... ğı Konum ereme (etve Postonng)..... r Kez Fr (Snge-Dfference ; ) ınmış Gözemer...5 öüm Đç Semner Çışmsı.. Đ Kez Fr ınmış (Doube Dfferences ; ) Fz Eştğ Üç Kez Fr ınmış (Trpe-Dfference ; TD) Gözemer...7 GPS de Duyrı (DOPDton of preceson) öçütü Sonuç... GPS de Mtemt Modeer 6 Kynr... Hzıryn : rş.gör. Orhn KUT Zongud, 998 rş.gör.orhn KUT

2 GPS de Mtemt Modeer / GPS de Mtemt Modeer / Grş u çışmd GPS öçüer on od, fz ve Dopper öçüer ısc tnıtır, yygın or unın od ve fz öçüernn ön değerendrme şmrınd unın mtemt modeerden ve duyrı öçüternden bhsedecetr. GPS Gözemer r t + c -) Frens değşm öçmeer (Dopper yöntem) D -) Kod psoydo uzunu öçüer c t ) (f g r t + c S f )dt S S ( -) Fz psoydo uzunu öçüer t) GPS de ht Kynrı Ht Kynğı Uydu Snyn Yyımsı ıcı Htnın Tp Yörünge Htrı Uydu St Htsı Troposfer efrsyon Đyonosfer efrsyon nten Fz Merez Değşm St Htsı r nmeyen syısı üç oordnt bnmeyen δx, δy, δz ve ıcı st htsı δ om üzere tnedr. u bnmeyen çözebme çn en z deneme, yn frı uyduy eş zmnı ypımış gözem geredr. X cδ + d on + X X Y d trop Y Y ıstmrıy fonsyone mode şğıd gb ouşturuur. x X X X X Y Y Y Y Z Z Z Z c c c c S δx δy x δz δ S S Z Z Z S GPS Öçüer Đe Konum ereme GPS e onum bereme; - ( X, Y, Z) WGS mut onum bereme 8 - ( X, Y, Z) WGS bğı onum bereme 8. Mut Konum ereme + cδ cδ X X + δx Y Y + δy Z Z + δz Yer otsının Kesn Koordntrı ( t ) t nınd uydusu ve notsı rsınd öçüen ot öçüsü δ,δ sırsıy uydusunun ve ıcısının st htrı X, Y, Z uydunun t nınd oordntrı () eştğ doğrusştırıır ve düzenenrse cδ + d on + d trop X X Y Y δx Z Z δy δz cδ rş.gör.orhn KUT Şe. Mut Konum ereme.. ğı Konum ereme (etve Postonng) nen not, bnmeyen not ve bz vetörü b y gösterme üzere Χ vetörüne göre Χ vetörü, Χ Χ + b bğıntısı e berenr (Şe ). Kbc 5 m cvrınd duyrı bnen or ınn not çn yeterdr. b X Y Z X Y Z X Y Z ( X, Y, Z ) rş.gör.orhn KUT

3 GPS de Mtemt Modeer 5/ GPS de Mtemt Modeer 6/ Z WGS8 b Y X Z Đ değş oresyon vrdır, () fzse ve () mtemtse oresyon. Genee fzse oresyon göz rdı edr ve sdece fr m e ouşn mtemtse oresyon ouşturuur. ν ; Fz öçü htsı, ν ~ (, σ ) Kbuü ypıırs, fz öçüer neer bğımsız ve oresyonsuz ourr. σ I X WGS8 Y WGS8 u bğıntıd, I : brm mtrs ve : Đ bğımsız fz öçüernn topndığı vetördür. gözemernn vryns-ovryns mtrs, fz öçüern br ez fr ımış gözemer mtrs vetör formundn yrrnr ht yyım urı e ede edrer. Şe. ğı Konum ereme. ve notrınd ve gb uyduy ypın eş zmnı gözemere, - br ez fr ınmış (snge-dfference), - ez fr ınmış (doube-dfferences), - üç ez fr ınmış rpe-dfferences), TD gözemer şende öçüern neer ombnsyonrı or düşünüebr. r ço öçü sonrsı değerendrme şemernde (postprocessng) bu öçü ombnsyonrını unır... r Kez Fr (Snge-Dfference ; ) ınmış Gözemer ϕ + S ϕ + ϕ + Şe. r ez fr ınmış gözemer. S ϕ + f δ + f δ f δ + f δ n n t : Uydu Syısı : Epo Syısı T σ I T T σ σ σ I urd; : Opertörü, : Vryns-Kovryns mtrsdr. ın oresyonsyuz oduğu görümetedr. rm mtrsn boyutu ynı nd ve ynı uydur ypın öçüere ouşturun syısın eşten, ede eden tsyısı uydu syısın bğı değdr. Epo syısın rtırımsı d sonucu değştrmeyece vryns-ovryns mtrs ede eden syısın eşt boyutu brm mtrs octır. öçü eştğn ouşturmuş our. u eşt te br not çn ede eden eşte rşıştırıdığınd son eştte uydu st htrının gdermş oduğu görümetedr... Đ Kez Fr ınmış (Doube Dfferences ; ) Fz Eştğ ve stsyon notrındn, uydurın ypın eş zmnı gözemere ede eden n frı şende ede edr. Sırsıy ve uydurının referns frensrı f ve f brbrne eşt bu edere br epo çn eştğ, ϕ + S ϕ + ϕ + S + δ + f δ f [ ] f [ ] + δ δ δ δ δ + f δ nn teme eştğ n n + n + n t t ϕ + ϕ + ϕ + Şe. Đ ez fr ınmış gözemer. S rş.gör.orhn KUT rş.gör.orhn KUT

4 GPS de Mtemt Modeer 7/ GPS de Mtemt Modeer 8/ [ ] + + f f δ δ nn teme eştğ ouşturuur. ( n )n + n t ( t ) ( t ) TD nn teme eştğ ( t n )(n ) ) ) ) + ) ve notrınd ıcı stern brbr e senronze ommsındn ynnn δ st htsının yo oduğu y d etsnn zdığı görümetedr. uydusu referns ınr, ve notrı çn ynı epot ypın frıy ouşturuur. T T σ σ P σ ) ) ) + ) TD nn önem özeğ vrdır. rncs tmsyı berszğn ortdn dırmsıdır. Dğer se dğer fz ombnsyonrı değerendrme mode or seçdğnde öçme şem sırsınd tmsyı berszğnde br değşm vrs, yn her hng br sny esmesnden doyı fz tmsı (cyce sp) ouşmuşs TD yöntem bu durum rşı ço duyrı oduğundn fz tmsının berenp gdermesnde unımsıdır. TD eşternn oresyonun ede edmes dğerernden brz dh rmşıtır. Te br TD ın vryn ovrynsı, ) ) ) ) ) ) ) + ) + ) ) P σ n n L n L + L L L L L n P( t ) L P( t ) L P P( t ) L L L L L L L P( t nt ) n ; t nınd syısı t, t, t... t nt eporınd ypın or düşünüürse oresyonu bo dgon mtrs our. urd P( t ) t mtrsernn boyutrını eşt omsı gere değdr. Frı epord frı syıd eşter ede edebr denemne gene ht yyım urı uygunr hespnır. ynı epot,, uydurındn br sbt bu edere ypın TD e rrınd oresyon şs, TD TD ) ) T T σ σ ) ) ) ) ).. Üç Kez Fr ınmış (Trpe-Dfference ; TD) Gözemer Şu n dr ynızc br epo düşünüere fr eşter ouşturumuştur. u yöntem epot ypın, rın frı ınr ouşturuur. t, t rd rd geen yrı epoğu gösterme üzere,, ) ) (5) de TD eştğ ede edr. Yurıd ıstm mntığını unır TD eştğ (6) de gb dh bst form ndrgenebr. [ ] ( t ) ( t ) TD çn TD ede edr. Epo t t Ypımış Uydur TD ) - - TD ) - - GPS de Duyrı (DOPDton of preceson) öçütü DOP öçütü bnmeyenern ters ğırı mtrsnden yrrnr ouşturuur. rş.gör.orhn KUT rş.gör.orhn KUT

5 GPS de Mtemt Modeer 9/ GPS de Mtemt Modeer / Q Χ q XX qxy q XZ q Xt ( T ) q XY qyy q YZ q Yt q XZ q YZ q ZZ q Zt qxt q Yt q Zt q tt DOP eemnrını ouşturm çn öşegen termer unıır. GDOP q XX YY ZZ tt Gometr Duyrı Öçütü PDOP q XX YY ZZ Konum Duyrı Öçütü TDOP Zmnın Duyrı Öçütü q tt Geometr csmn hcmye ters orntıı or ntın DOP değer GDOP rşıı ger. Şu n dr ntın duyrı öçüter or ntın DOP değerer üç boyutu rtezyen oordntrınd ede eden DOP değererdr. Lo uzey, doğu ve düşey yönünde DOP değerer stenrse, Q X mtrs ht yyım urın göre o ters ğırı mtrs Q x e dönüştürümedr. Q x q q q T Q q q q Χ q q q [ ] T xx xy xz xy yy yz xz yx zz snϕ cos snϕ sn cosϕ sn cos cosϕ cos cosϕ sn snϕ : Çeü Doğrutusund rm Vetör : Lo Doğu Yönünde rm Vetör : Lo Kuzey Yönünde rm Vetör Öçme şem sonucu ede eden duyrığı m gösterere, onum duyrığı m Χ y d bğı onum duyrığı m Χ, öçme duyrığı e DOP değerernn çrpımın eşttr. m Deneyse rm Öçünün Krese Ortm Htsı m ±DOP Uşın Konum Duyrığı X m X m Uşın ğı Konum Duyrığı m ±DOP Đstenenen mc uygun or frı DOP değerer ynı düşünceye türetebr. 5 Sonuç u çışmd GPS öçüernden bşyr not onum bgernn ede edme şmrındn bhsedmştr. u şmr ğ dengeemsnden önce şm on mut ve bğı onum beremedr. GPS öçüer değerendrren yşı oordntr mut onum bereme e buunur. ğ notrı rsınd onum bger bğı onum bereme e gerçeeştrr. ğ dengeemes şmsınd bğı onum oordntrı rsınd tutrsızır gderr. u çışmd ğ dengeemes şmsın değnmemştr. 6 Kynr Hofmnn-Weenhof,., Lchtenegger, H. ve ons, J. (997), GPS Theory nd Prctce, Fourth evsed Edton, Sprnger, ew Yor. Kurt, O., (996), GPS Öçüernn Değerendrdğ Yermerez Üç oyutu Jeodez ğrd Duyrı ve Güven Optmzsyonu, K.T.Ü. Fen mer Ensttüsü, Yüse Lsns Tez, 996. Seeber, G., (99), Stete Geodesy: Foundton, Methods, nd ppctons, Wter de Gruyter, ern ew Yor. snϕcos snϕsn ϕ cosϕ sn cos cosϕ cosϕcos cosϕsn snϕ PDOP q Lo PDOP xx yy zz HDOP q xx yy Yty Konum Duyrı Öçütü VDOP Düşey Konum Duyrı Öçütü q hh z vetörün hespm çn urun dengeeme modende dzyn mtrsnden bşyr ynı mut onummd ede eden DOP değerer şem sırsı tp edere bğı onum oordntrı ( X, Y, Z) WGS8 sstemnn bğı DOP X değerer ede edr. rş.gör.orhn KUT rş.gör.orhn KUT

Benzer belgeler

Çoklu Frekanslı GNSS Ölçüleri Đle Anlık Bağıl Konum Belirlemede Stokastik Model Oluşturma

Çoklu Frekanslı GNSS Ölçüleri Đle Anlık Bağıl Konum Belirlemede Stokastik Model Oluşturma Çou Freansı GNSS Öçüer Đe Anı Bağı Konum Beremede Stoast Mode Ouşturma Orhan KUR Özet BFB Başangıç Faz Berszğ) çözüm aşaması, GNSS gözemernn değerendrmesnn en önem aşamasını ouşturur. BFB çözüm yöntemernn