KABLOLU, KONSOL MAKASLI UÇAK HANGARININ DEPREM HESABI VE EUROCODE 3 YÖNETMELİĞİNE GÖRE BOYUTLANDIRILMASI. YÜKSEK LİSANS TEZİ İnş. Müh.

Transkript

1 İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİLERİ ENSTİTÜSÜ KABLOLU, KONSOL AKASLI UÇAK HANGARININ DEPRE HESABI VE EUROCODE 3 YÖNETELİĞİNE GÖRE BOYUTLANDIRILASI YÜKSEK LİSANS TEZİ İnş. üh. Tunca AYDOĞUŞ Anabilim Dalı : İNŞAAT ÜHENDİSLİĞİ Programı : YAPI ÜHENDİSLİĞİ ARALIK 005

2 ĠSTANBUL TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠLERĠ ENSTĠTÜSÜ KABLOLU, KONSOL AKASLI UÇAK HANGARININ DEPRE HESABI VE EUROCODE 3 YÖNETELĠĞĠNE GÖRE TASARII YÜKSEK LĠSANS TEZĠ ĠnĢ. üh. Tunca AYDOĞUġ ( ) Tezin Enstitüe Verildiği Tarih : 15 Kasım 005 Tezin Savunulduğu Tarih : Aralık 005 Tez DanıĢmanı : Diğer Jüri Üeleri Pro.Dr. Alpa ÖZGEN Pro.Dr. Güla ALTAY (B.Ü.) Doç.Dr. Güliz BAYRAOĞLU (Ġ.T.Ü.) ARALIK 005

3 ÖNSÖZ Öncelikle gerek lisans gerekse üksek lisans öğrenimim sırasında tüm bilgi, tecrübe ve hoşgörüsünü esirgemeen, çelik apıları sevmemde ve bu konuda çalışmamda en büük etken olan hocam saın Pro. Dr. Alpa ÖZGEN e, Çelik Yapılar Çalışma Grubu nun değerli öğretim üelerinden saın Doç. Dr. Güliz BAYRAOĞLU na ve her zaman anımda olan sevgili eşime teşekkürleri bir borç bilirim. Kasım, 005 Tunca AYDOĞUŞ ii

4 İÇİNDEKİLER KISALTALAR TABLO LİSTESİ ŞEKİL LİSTESİ SEBOL LİSTESİ ÖZET SUARY vi vii viii x xii xiii 1. GİRİŞ Yapının Genel Özellikleri 1.. Statik Sistem Yapı Analiz Ve Tasarımında Kullanılan Parametreler Standartlar alzeme Yapısal Çelik Kablolar Birleşim Elemanları Beton Coğrai Konum Zemin Deprem Kar 6. UÇAK HANGARLARI TAŞIYICI SİSTELERİ 7.1. Genel Bilgiler 7.1. Taşııcı Sistemler 8 3. EUROCODE 3'E GÖRE ÇELİK YAPILARIN TASARII Boutlandırmanın Temel İlkeleri Göçme Olasılığı Güvenlik Endeksi Güvenlik Endeksi ile Güvenlik Katsaısı Arasındaki İlişki Kısmi Güvenlik Katsaıları Yönteminin Ugulanması Kısmi Güvenlik Katsaıları Yapı alzemesinin Hesap Değerleri Kesit Tasarım Etkileri ve Enkesit Tasarım Daanımının Hesap Yöntemleri 4 iii

5 Kesit Tasarım Etkilerinin Hesap Yöntemleri Kesit Daanımı Hesabında Kullanılan Enkesit Değerleri Enkesitlerin Sınılandırılması Geometrik Kesit Değerlerinin Eurocode3 e Göre Tanımı Enkesitlerin Sınılandırılması Sını Enkesitlerde Etkili Enkesit Değerleri Çekme Çubuklarının Boutlandırılması Basınç Çubuklarının Boutlandırılması Kirişlerin Boutlandırılması Eğilme Kesme Kuvveti Eğilme omenti ve Kesme Kuvveti Kullanılabilirlik Sınır Durumlarında Kirişlerin Sehim Sınırları Normal Kuvvet ve Eğilme omenti Etkisindeki Elemanlar Enkesit Kontrolü Eğilme omenti ve Normal Kuvvet Etkisi Eğilme omenti, Kesme Kuvveti ve Normal Kuvvet Etkisi Eğilme omenti ve Eksenel Çekme Etkisi Stabilite Kontrolleri Yanal Burulmalı Burkulma Daanımı Eğilme omenti ve Eksenel Basınç Etkisi YAPININ BOYUTLANDIRILASI Yük Analizi Aşık Hesabı Aşık Kesitinin Tasarımı Aşık Ekinin Tasarımı Tali Kiriş Hesabı Kiriş Kesitinin Belirlenmesi Bindirme Levhalı Kiriş Eki Tasarımı Sürekli Kiriş Birleşimi Tasarımı Kalkan Duvarın Boutlandırılması Kuşakların Tasarımı Dikmelerin Tasarımı Yan Duvarın Boutlandırılması Kapı akasının Boutlandırılması Ana akasın Boutlandırılması Yük Analizi Kombinasonlar 10 iv

6 Kesit Tesirleri Kirişin Boutlandırılması Kesitin Belirlenmesi Kiriş Eklerinin Tasarımı Kolonların Boutlandırılması Kesitin Belirlenmesi Kolon Ekinin Tasarımı Kabloların Boutlandırılması Stabilite Bağlantılarının Boutlandırılması Düşe Stabilite Bağlantıları Çatı Stabilite Bağlantıları Kolon, Kablo Temel Bağlantıları ve Temel Tasarımı Kolon Aağı Tasarımı Kablo Temel Bağlantısı Kolon Temeli Tasarımı SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLESİ odal Periotlar ve Katılım Oranları Taban Kesme Kuvvetleri Yerdeğiştirmeler Sonuç 157 KAYNAKLAR 160 EKLER 161 ÖZGEÇİŞ 163 v

7 KISALTALAR ABYYHY TS498 TS500 EC3 : Aet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik : Yapı Elemanlarının Boutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri : Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları : Eurocode 3: Design o Steel Structures vi

8 TABLO LİSTESİ Tablo 1.1. Tablo 1.. Tablo 1.3. Tablo 3.1. Tablo 3.. Tablo 3.3. Tablo 3.4. Tablo 3.5. Tablo 3.6. Tablo 3.7. Tablo 3.8. Tablo 3.9. Tablo 4.1. Tablo 4.. Tablo 4.3. Tablo 4.4. Tablo A.1. Tablo A.. Saa No Çeliğin akma gerilmesinin ve u çekme daanımının nominal değerleri... 4 Bulonların akma gerilmesinin ve çekme daanımının nominal değerleri... 5 Kanakların çekme daanımı ve düzeltme katsaısı değerleri. 5 Güvenlik endeksi Güvenlik endeksi ile göçme olasılığı arasındaki ilişki Kısmi güvenlik katsaıları değerleri... Çeliğin akma gerilmesinin ve çekme daanımı değerleri... 3 Bulonların akma gerilmesinin ve çekme daanımının nominal değerleri... 3 Kesit daanımı hesabında kullanılan enkesit değerleri... 6 Çekme kuvvetinin boutlandırma değeri Tavsie edilen düşe deplasman değerleri... 4 İki eksenli eğilme halinde karşılıklı etkileşim bağıntıları Z e göre spektrum değerleri Periotlar ve rekanslar Kütle katılım oranları Taban kesme kuvvetleri Open spiral strand tipi kablolar Soket boutları vii

9 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1.1. Şekil 1.. Şekil.1. Şekil.. Şekil.3. Şekil 3.1. Şekil 3.. Şekil 3.3. Şekil 3.4. Şekil 3.5. Şekil 3.6. Şekil 3.7. Şekil 3.8. Şekil 3.9. Şekil Şekil Şekil 3.1. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 3.0. Şekil 3.1. Şekil 3.. Şekil 4.1. Şekil 4.. Şekil 4.3. Şekil 4.4. Şekil 4.5. Şekil 4.6. Saa No : Dispozison planı... : Open spiral strand (OSS) tipi kablo kesit şekilleri... : Uçak boutları... : Uçak hangarları taşııcı sistemleri... : ünih havaalanı uçak bakım hangarı... : erkezi güvenlik katsaısı... : Anma güvenlik katsaısı : S etkisinin, R mukavemetinin ve Z güvenlik bölgesinin dağılım oğunlukları.... : Güvenlik katsaıları ve raktil değerleri... : ekanizma durumu... : Geometrik kesit değerlerinin Eurocode3 önetmeliğine göre gösterimi... : Basınç ve eğilme elemanları için genişlik-kalınlık oranları sınırları... : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları... : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları... : İki taratan mesnetli kısımlar... : Tek taratan mesnetli kısımlar... : Basınca maruz 4. sını enkesit... : Eğilmee maruz 4. sını enkesit... : Kesitler için arklı eksenlerde burkulma çarpanları... : Enkesit daanımının tasarım değeri... : Kesme kuvveti enkesit alanı... : Gözönüne alınacak deplasmanlar... : Normal kuvvet ve kesme kuvveti etkimesi durumunda N,V, bağıntıları... : Etkili bo katsaısı... : C 1 değerleri nin tanımı... : oment katsaısı... : Kapının kapalı ve rüzgarın soldan etkimesi durumu... : Kapının kapalı ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu... : Kapının açık ve rüzgarın soldan etkimesi durumu... : Kapının açık ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu... : Spektrum eğrisi... : +L Kuze-Güne önü viii

10 Şekil 4.7. Şekil 4.8. Şekil 4.9. Şekil Şekil Şekil 4.1. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 4.0. Şekil 4.1. Şekil 4.. Şekil 4.3. Şekil 4.4. Şekil 4.5. Şekil 4.6. Şekil 4.7. Şekil 4.8. Şekil 4.9. Şekil Şekil Şekil 4.3. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 4.4. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil : +T Doğu-Batı önü... : +V Düşe doğrultu... : +T Doğu-Batı önü =0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0,0; sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri... : +V Doğu-Batı önü =0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0,0; sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri... : Aşık eki detaı... : Tali kiriş statik sistemi... : Tali kiriş eki... : Sürekli kiriş birleşimi... : Kalkan duvar... : Kesit tesirleri... : Dikme aağı... : Kapı makası statik sistemi... : Alt ve üst başlık eki... : Özağırlık ükleri... : Kar ükleri... : Kapı rüzgar üklemesi... : Rüzgar ükleri... : odeldeki eleman numaraları... : odeldeki düğüm noktası numaraları... : Komb_9 mesnet tepkileri... : Kiriş eki detaı-1... : Kiriş eki detaı-... : Kolon eki detaı... : 88 kablo oketi... : 64 kablo soketi... : 40 kablo soketi... : Düşe çapraz birleşim detaı... : Çatı çaprazı statik sistemi... : Çatı çaprazı birleşimi... : Kolon aağı detaı... : Kablo temel bağlantısı detaı... : Temel kalıp planı... : Betonarme kazık kesiti... : Temel donatı planı... : L_X önü taban kesme kuvveti... : L_Y önü taban kesme kuvveti... : T_X önü taban kesme kuvveti... : T_Y önü taban kesme kuvveti... : L_X önü X erdeğiştirmesi... : T_X önü X erdeğiştirmesi... : L_Y önü Y erdeğiştirmesi... : T_Y önü Y erdeğiştirmesi... : Basınca maruz enkesit kısımlarında Şekil 1.1. Şekil 1.. Şekil.1. : Dispozison planı... : Open spiral strand (OSS) tipi kablo kesit şekilleri... : Uçak boutları ix

11 Şekil.. Şekil.3. Şekil 3.1. Şekil 3.. Şekil 3.3. Şekil 3.4. Şekil 3.5. Şekil 3.6. Şekil 3.7. Şekil 3.8. Şekil 3.9. Şekil Şekil Şekil 3.1. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 3.0. Şekil 3.1. Şekil 3.. Şekil 4.1. Şekil 4.. Şekil 4.3. Şekil 4.4. Şekil 4.5. Şekil 4.6. Şekil 4.7. Şekil 4.8. Şekil 4.9. Şekil Şekil Şekil 4.1. Şekil Şekil Şekil : Uçak hangarları taşııcı sistemleri... : ünih havaalanı uçak bakım hangarı... : erkezi güvenlik katsaısı... : Anma güvenlik katsaısı : S etkisinin, R mukavemetinin ve Z güvenlik bölgesinin dağılım oğunlukları.... : Güvenlik katsaıları ve raktil değerleri... : ekanizma durumu... : Geometrik kesit değerlerinin Eurocode3 önetmeliğine göre gösterimi... : Basınç ve eğilme elemanları için genişlik-kalınlık oranları sınırları... : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları... : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları... : İki taratan mesnetli kısımlar... : Tek taratan mesnetli kısımlar... : Basınca maruz 4. sını enkesit... : Eğilmee maruz 4. sını enkesit... : Kesitler için arklı eksenlerde burkulma çarpanları... : Enkesit daanımının tasarım değeri... : Kesme kuvveti enkesit alanı... : Gözönüne alınacak deplasmanlar... : Normal kuvvet ve kesme kuvveti etkimesi durumunda N,V, bağıntıları... : Etkili bo katsaısı... : C 1 değerleri nin tanımı... : oment katsaısı... : Kapının kapalı ve rüzgarın soldan etkimesi durumu... : Kapının kapalı ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu... : Kapının açık ve rüzgarın soldan etkimesi durumu... : Kapının açık ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu... : Spektrum eğrisi... : +L Kuze-Güne önü... : +T Doğu-Batı önü... : +V Düşe doğrultu... : +T Doğu-Batı önü =0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0,0; sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri... : +V Doğu-Batı önü =0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0,0; sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri... : Aşık eki detaı... : Tali kiriş statik sistemi... : Tali kiriş eki... : Sürekli kiriş birleşimi... : Kalkan duvar x

12 Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 4.0. Şekil 4.1. Şekil 4.. Şekil 4.3. Şekil 4.4. Şekil 4.5. Şekil 4.6. Şekil 4.7. Şekil 4.8. Şekil 4.9. Şekil Şekil Şekil 4.3. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 4.4. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil : Kesit tesirleri... : Dikme aağı... : Kapı makası statik sistemi... : Alt ve üst başlık eki... : Özağırlık ükleri... : Kar ükleri... : Kapı rüzgar üklemesi... : Rüzgar ükleri... : odeldeki eleman numaraları... : odeldeki düğüm noktası numaraları... : Komb_9 mesnet tepkileri... : Kiriş eki detaı-1... : Kiriş eki detaı-... : Kolon eki detaı... : 88 kablo oketi... : 64 kablo soketi... : 40 kablo soketi... : Düşe çapraz birleşim detaı... : Çatı çaprazı statik sistemi... : Çatı çaprazı birleşimi... : Kolon aağı detaı... : Kablo temel bağlantısı detaı... : Temel kalıp planı... : Betonarme kazık kesiti... : Temel donatı planı... : L_X önü taban kesme kuvveti... : L_Y önü taban kesme kuvveti... : T_X önü taban kesme kuvveti... : T_Y önü taban kesme kuvveti... : L_X önü X erdeğiştirmesi... : T_X önü X erdeğiştirmesi... : L_Y önü Y erdeğiştirmesi... : T_Y önü Y erdeğiştirmesi... : Basınca maruz enkesit kısımlarında Şekil 1.1. Şekil 1.. Şekil.1. Şekil.. Şekil.3. Şekil 3.1. Şekil 3.. Şekil 3.3. Şekil 3.4. Şekil 3.5. Şekil 3.6. Şekil 3.7. Şekil 3.8. : Dispozison planı... : Open spiral strand (OSS) tipi kablo kesit şekilleri... : Uçak boutları... : Uçak hangarları taşııcı sistemleri... : ünih havaalanı uçak bakım hangarı... : erkezi güvenlik katsaısı... : Anma güvenlik katsaısı : S etkisinin, R mukavemetinin ve Z güvenlik bölgesinin dağılım oğunlukları.... : Güvenlik katsaıları ve raktil değerleri... : ekanizma durumu... : Geometrik kesit değerlerinin Eurocode3 önetmeliğine göre gösterimi... : Basınç ve eğilme elemanları için genişlik-kalınlık oranları sınırları... : Basınca maruz enkesit kısımlarında xi

13 Şekil 3.9. Şekil Şekil Şekil 3.1. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 3.0. Şekil 3.1. Şekil 3.. Şekil 4.1. Şekil 4.. Şekil 4.3. Şekil 4.4. Şekil 4.5. Şekil 4.6. Şekil 4.7. Şekil 4.8. Şekil 4.9. Şekil Şekil Şekil 4.1. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 4.0. Şekil 4.1. Şekil 4.. Şekil 4.3. Şekil 4.4. Şekil 4.5. Şekil 4.6. Şekil 4.7. Şekil 4.8. maksimum b/t oranları... : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları : Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b/t oranları... : İki taratan mesnetli kısımlar... : Tek taratan mesnetli kısımlar... : Basınca maruz 4. sını enkesit... : Eğilmee maruz 4. sını enkesit... : Kesitler için arklı eksenlerde burkulma çarpanları... : Enkesit daanımının tasarım değeri... : Kesme kuvveti enkesit alanı... : Gözönüne alınacak deplasmanlar... : Normal kuvvet ve kesme kuvveti etkimesi durumunda N,V, bağıntıları... : Etkili bo katsaısı... : C 1 değerleri nin tanımı... : oment katsaısı... : Kapının kapalı ve rüzgarın soldan etkimesi durumu... : Kapının kapalı ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu... : Kapının açık ve rüzgarın soldan etkimesi durumu... : Kapının açık ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu... : Spektrum eğrisi... : +L Kuze-Güne önü... : +T Doğu-Batı önü... : +V Düşe doğrultu... : +T Doğu-Batı önü =0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0,0; sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri... : +V Doğu-Batı önü =0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0,0; sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri... : Aşık eki detaı... : Tali kiriş statik sistemi... : Tali kiriş eki... : Sürekli kiriş birleşimi... : Kalkan duvar... : Kesit tesirleri... : Dikme aağı... : Kapı makası statik sistemi... : Alt ve üst başlık eki... : Özağırlık ükleri... : Kar ükleri... : Kapı rüzgar üklemesi... : Rüzgar ükleri... : odeldeki eleman numaraları... : odeldeki düğüm noktası numaraları... : Komb_9 mesnet tepkileri... : Kiriş eki detaı-1... : Kiriş eki detaı xii

14 Şekil 4.9. Şekil Şekil Şekil 4.3. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil 4.4. Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil Şekil : Kolon eki detaı... : 88 kablo oketi... : 64 kablo soketi... : 40 kablo soketi... : Düşe çapraz birleşim detaı... : Çatı çaprazı statik sistemi... : Çatı çaprazı birleşimi... : Kolon aağı detaı... : Kablo temel bağlantısı detaı... : Temel kalıp planı... : Betonarme kazık kesiti... : Temel donatı planı... : L_X önü taban kesme kuvveti... : L_Y önü taban kesme kuvveti... : T_X önü taban kesme kuvveti... : T_Y önü taban kesme kuvveti... : L_X önü X erdeğiştirmesi... : T_X önü X erdeğiştirmesi... : L_Y önü Y erdeğiştirmesi... : T_Y önü Y erdeğiştirmesi xiii

15 SEBOL LİSTESİ A 0 I n Z T A,T B R T S(T) A(T) R(T) h b t w t d I I z A W,el W z,el W,pl W z,pl i i z I t I w N Sd Sd V Sd N pl, N u, N b, A net E G t u 0 P S d : Etkin er ivmesi katsaısı : Bina önem katsaısı : Hareketli ük katılım katsaısı : Yerel zemin sınıı : Spektrum karakteristik periotları : Taşııcı sistem davranış katsaısı : Bina doğal titreşim periodu : Spektrum katsaısı : Spektral ivme katsaısı : Deprem ükü azaltma katsaısı : Proil üksekliği : Proil genişliği : Proil gövde kalınlığı : Proil başlık kalınlığı : Proil gövdesinin düz kısmının uzunluğu : Kuvvetli eksen atalet momenti : Zaı eksen atalet momenti : Enkesit alanı : Kuvvetli eksen elastik mukavemet momenti : Zaı eksen elastik mukavemet momenti : Kuvvetli eksen plastik mukavemet momenti : Zaı eksen plastik mukavemet momenti : Kuvvetli eksen atalet arıçapı : Zaı eksen atalet arıçapı : Enkesit burulma daanımı : Enkesit çarpılma daanımı : Eksenel ük tasarım değeri : Eğilme momenti tasarım değeri : Kesme kuvveti tasarım değeri : Brüt enkesit plastik tasarım daanımı : Net enkesit sınır tasarım daanımı : Enkesit burkulma daanımı : Net enkesit alanı : Elastisite modülü : Poisson saısı : Kama modülü : Lineer ısı katsaısı : Akma gerilmesi : Çekme daanımı : erkezi güvenlik katsaısı : Anma güvenlik katsaısı : Etkilerin tasarım değeri x

16 R d G k,j Q k,1 Q k,i G,j Q,i p k A c, A v A v,e max W com N t,sd LT k,k w l LT L LT cr S c P s H C A g Z : Etkilerin daanım değeri : Sabit etkilerin karakteristik değerleri : Değişken bir etkinin karakteristik değerleri : Diğer değişken etkilerin karakteristik değerleri : G k,j sabit etkisinin kısmi güvenlik katsaıları : Q k,i hareketli etkilerinin kısmi güvenlik katsaıları : İndirgeme aktörü : Plak narinliği : gerilme oranına bağlı buruşma değeri : Kesit indirgeme katsaısı : Narinlik : Kıaslama narinliği : Burkulma modu azaltma çarpanı : Kusur katsaısı : Enkesit eğilme daanımı : Kesme kuvveti enkesit alanı : Kesme kuvveti indirgenmiş enkesit alanı : Yüksüz durumda ters sehim : Sabit üklerin medana getirdiği sehim : Değişken ükler + sabit üklerin zaman bağlı olarak medana getirdiği sehim : esnetleri birleştiren doğrua göre en son durumda sehim : Basınca maruz kenar lie göre elastik mukavemet momenti : Çekme kuvveti tasarım değeri : Yanal burulmalı burkulma indirgeme katsaısı : Etkili bo katsaıları : Eğilme düzlemi dışına burkulmada burkulma bou : Yanal doğrultuda tutulu noktalar arası uzunluk : Kritik eğilme momenti : Eşdeğer üniorm moment katsaısı : Spektrum katsaısı : Kar ükü : Zeminden ükseklik : Rüzgar ükü katsaısı : Yerçekimi ivmesi : Sönüm oranı : Çekme kuvveti daanım değeri xi

17 KABLOLU, KONSOL AKASLI UÇAK HANGARININ DEPRE HESABI VE EUROCODE 3 YÖNETELİĞİNE GÖRE BOYUTLANDIRILASI ÖZET Bu çalışmada; çelik apıların kısmi güvenlik katsaılar öntemine göre boutlandırılmasında kullanılan Eurocode3: Design o Steel Structures standardı, apıların deprem hesabında kullanılan Zaman Tanım Alanında Hesap Yöntemi, uçak hangarları taşııcı sistemleri ve üksek çekme daanımlı kablolar incelenmiştir. EC3 standardının öngördüğü çelik apıların boutlandırılmasında kullanılan kısmi güvenlik katsaıları (taşıma gücü) önteminin temel elseesi ve söz konusu önetmelikte belirtilen hesap metotları detalı bir biçimde açıklanmıştır. Uçak hangarları taşııcı sistemleri hakkında bilgiler verilmiştir. Arıca üksek çekme daanımına sahip kablolar ait kesit özellikleri, taşıma kapasiteleri ve bağlantılarında kullanılan elemanlara ait geometrik değerler ekte verilmiştir. Çalışmanın ilk amacı; kısmi güvenlik katsaıları öntemini açıklamak ve bunu bir ugulama üzerinde gerek elemanların boutlandırılmasında gerekse deta hesaplarında saısal olarak göstermektir. Ugulama örneği 60m. açıklıklı, 150m. bounda ve 1619m. iç, 36m. toplam ükseklikte kablolu, konsol makaslı bir uçak hangarıdır. Binanın statik sistemi kısa doğrultuda konsol makas, uzun doğrultuda ise basınca çalışan merkezi çaprazlardır. Konsol makas elemanları ani kolonlar ve kiriş EC3 e göre 4.Sını enkesite sahiptirler. Bu elemanlar kesit tesirlerine bağlı olarak değişken kesitli olarak tasarlanmıştır. Binaa ait ana detalarıda içeren genel konstrüksion resimleri ekte verilmiştir. Çalışmadaki ikinci amaç ise; söz konusu binanın deprem hesabını ABYYHY de belirtilen Zaman Tanım Alanında hesap öntemine göre aparak sonuçları irdelemektir. Zaman Tanım Alanında hesap öntemi kullanılırken 17 Ağustos 1999 da Kocaeli depremi sırasında İzmit eteoroloji istasonunda kadedilen ivme değerleri kullanılmıştır. Sözkonusu önteme göre analiz SAP000 programında apılmıştır. Çalışmanın sonucunda binanın deprem sırasındaki davranışının; gerek erdeğiştirmeler gerekse kesit tesirleri açısından ABYYHY de belirtilen sınırlara ugun olduğu görülmüştür. Zaman Tanım Alanı öntemi diğer öntemlere göre daha hassas bir öntemdir. Dolaısıla binaların Eşdeğer Çerçeve ve od Birleştirme öntemlerine göre daha ekonomik şekilde boutlandırılmasına izin vermektedir. xii

18 SEISIC ANALYSIS OF AN AIRCRAFT HANGAR, CONSISTING OF CABLE AND CANTILEVER GIRDER, AND ITS DESIGN ACCORDING TO EUROCODE 3 SUARY In this stud; Eurocode3 (Code or Design o Steel Structures) being ollowed or the design o steel structures b Limit States Design, Time Histor Analsis being used or seismic analsis o the structures, structural sstems o aircrat hangars and cables with high tensional resistance; have been mentioned. The basic thought o Limit States Design being used or the design o steel structures b the code o EC3 and the analsis methods being brought up in the same code, have been explained in a detailed manner. Likewise, some inormation about the aircrat hangars has been showed in, too. Finall; sectional properties, bearing capacities, o the cables having high tensional resistance and geometrical parameters or their elements in connections; have been presented on the additional papers. The irst aim o this stud is to explain the Limit States Design and to reveal it in a practice with both designation o the elements and their numerical detail calculations. The practice is about an aircrat shed hangar having 60m span lenght, 150m total width (16-19m per width), 36m height dimensions, and consisting o cables and cantilever partition. The statical sstem o the structure is a cantilever girder in short direction, and on the other direction is concentricall braced compressing rame. Cantilever girder elements that are columns and beams possess 4th class section according to EC3. These elements have been designed as having variable sections b depending on their rame orces. On the additional papers bring the general construction drawings including undamental details o the building. The second purpose is in this stud; to do the seismic analsis design in accordance with The Speciication or Structures to be Built in Disaster Areas (ABYYHY) b using the method Time Histor Analsis rom in it, and to evaluate its conclusions. Furthermore, as the Time Histor Analsis run, Kocaeli Earthquake - on August 17, 1999 acceleration records saved b Izmit eteorolog Station, has taken as the seismic model. This process has been done b means to Sap000, structural analsis programme. At the end o the stud; it has been determinated the behaviour o the structure while the earthquake goes over is within an acceptable sae level, compling with ABYYHY, rom the aspects o both displacement restrictions and inner stresses. The Time Histor Analsis is more realistic than the others. In addition, it thereore allows the buildings to be designed much more economicall than either Equivalent Seismic Load ethod or ode Superposition ethod. xiii

19 1. GİRİŞ 1.1 Yapının Genel Özellikleri Yapı 150x91,5m lik bir alana sahip uçak hangarıdır. Yapının kapalı alanı ise 59,5x150m. dir. Yapının maksimum üksekliği 36m dir. Kapalı alandaki maksimum ükseklik 19,6m., minimum ükseklik ise 16,0m dir. Yapının dispozison planı Şekil 1.1 de verilmiştir. Yapının üç cephesi her zaman kapalı, bir cephesi istenildiği zaman açılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Söz konusu açılabilen cephe hangarın ön cephesidir. Bu cephede 5m. lik kapılar mevcuttur. Bu kapılar açıldığında 150m. lik bir girişe imkan vermektedir. Cephelerde ve çatıda kaplama malzemesi olarak izolasonda düşünülerek poliüretanlı izolasonlu panel kullanılmıştır. Hangarın boutlarının belirleen etken uçakların boutları olmuştur. Hangarın uçak kapasitesi uçak tiplerine bağlı olarak değişmektedir. Hangar aklaşık olarak 3 er adet Airbus A300, A310, A30, Boeing , , tipi uçağa hizmet verebilmektedir. Söz konusu uçak tipleri ve bunlara ait boutlar Bölüm de detalı bir biçimde tablo halinde verilmiştir. 1

20 Şekil 1.1: Dispozison Planı

21 1. Statik Sistem Hangarın kısa doğrultudaki statik sistemi kablolu, konsol makastır. Konsol makas olmasının sebebi apının ön kısmının tüm uzunluk bounca uçak girişi nedenile kolonsuz olması isteğidir. Ana taşııcı elemanlar olarak 57m. lik bir konsol makas ve değişik çaptaki kablolar kullanılmıştır. Çatıdan gelen ükler, 4,167m. aralıklı aşıklarla tali kirişlere aktarılmaktadır. Aşıklar çatı eğimi doğrultusunda ve sürekli kiriş olarak teşkil edilmiştir. Aşık proili olarak geniş başlıklı Avrupa proil kullanılmıştır. Aşıklara mesnetlik eden tali kirişlerin aralıkları 11,40m., açıklığı ise 5m. dir. Tali kirişler çatı eğimine dik doğrultuda ve sürekli kiriş olarak teşkil edilmiştir. Tali kiriş proili olarak geniş başlıklı Avrupa proil kullanılmıştır. Taşııcı eleman kesitlerini seçerken mümkün mertebe hadde proil kullanmaa çalışılmıştır. Ancak hadde proillerin eterli olmadığı kısımlarda apma proil kullanılmıştır. Tali kirişlere mesnetlik eden sistem ana taşııcı sistemin parçası olan konsol makaslardır. Konsol makaslarda düşe elemanlarda (kolonlarda) sandık kesitler, ata elemanda (kiriş) ise I kesit kullanılmıştır. Bu kesitler iç kuvvetlerin değişimine göre değişken kesit olarak düzenlenmiştir. Yapının en önemli taşııcı elemanı ise üksek çekme daanımına sahip kablolardır. Bu sistemde kabloların üksek çekme daanımından aralanarak tüm apı mümkün mertebe kolonsuz olarak tasarlanmıştır. Hangarın uzun doğrultudaki statik sistemi ise üç aralıkta teşkil edilen merkezi çapraz sistemidir. Deprem ve rüzgar kuvvetlerini alacak şekilde erleştirilen merkezi çaprazlar basınç kuvvetine göre tasarlanmıştır. 1.3 Yapı Analiz Ve Tasarımında Kullanılan Parametreler Standartlar TS 498 : Yapı Elemanlarının Boutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Kuralları ABYYHY 1997 : Aet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik Eurocode 3: Design o Steel Structures TS 500 : Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları 3

22 1.3. alzeme Yapısal Çelik Yapıda çelik kalitesi olarak aşıklarda Fe360, tali kirişlerde Fe510, apma proillerde Fe510, levhalarda ise Fe360 ve Fe510 kalitede çelik kullanılmıştır. Bu çelik sınılarına ait değerler Tablo 1.1 de verilmiştir. Tablo 1.1: Çeliğin akma gerilmesinin ve u çekme daanımının nominal değerleri Nominal Çelik Kalitesi (N / mm Kalınlık *) t t 40mm 40 t 100mm ) (N / mm u (N / mm ) ) u (N / mm ) Fe360 Fe430 Fe *) t apı elemanının nominal kalınlığıdır. Hadde proillerinde başlık kalınlığı Kanaklı apı elemanlarında münerit elemanların kalınlığı (başlık, gövde) Elastisite odülü: E = Poisson Saısı: = 0,3 Kama odülü: G = Lineer Isı Katsaısı: N / mm N / mm t = Kablolar Sistemde çekme elemanları olarak kullanılan kablolara ait değerler İspanol acallo irmasından elde edilen değerlerdir. Bu değerlerde irmalar arasında küçükte olsa arklılıklar vardır. Ancak söz konusu değerler Eurocode standardına göre hesaplanmış değerlerdir. Yapıda kablo cinsi olarak kesitleri Şekil 1. de gösterilen open spiral strand (OSS) cinsi kablolar kullanılmıştır. Bu kablo sınıına 4

23 ait özellikler ve birleşim elemanlarına ait detalı bilgiler ekte Tablo A.1 ve Tablo A. de verilmiştir. Kablo malzemesine ait değerler aşağıdaki gibidir. Elastisite modülü: E = kn / mm Kopma daanımı: u 1570 ~ 1760 Pa; Rp 0, =1180 ~ 130pa Şekil 1.: Open Spiral Strand (OSS) Tipi Kablo Kesit Şekilleri Birleşim Elemanları Birleşimlerde bulon olarak; moment aktaran birleşimlerde üksek mukavemetli 10.9 kalitede bulon, moment aktarmaan birleşimlerde 5.6 kalitede bulon, ankrajda ise 5.6 kalitede bulon kullanılmıştır. Bulonlara ait değerler Tablo 1. de verilmiştir. Tablo 1.: Bulonların akma gerilmesinin ve çekme daanımının nominal değerleri Bulon Kalitesi (N / mm ) u (N / mm ) Birleşimlerde kullanılan kanak tiplerinden köşe kanağa ait değerler Tablo 1.3 de verilmiştir. Derin nüuzietli küt kanağın tasarım daanımının, birleştirdiği parçalardan zaı olanının tasarım daanımına eşit olduğu kabul edilmiştir. Tablo 1.3: Kanakların çekme daanımı ve düzeltme katsaısı değerleri Çelik (N / mm ) u Fe ,80 Fe ,85 Fe ,90 5

24 Beton Yapıda sadece temelde beton kullanılmıştır. Kullanılan beton sınıı C5 (BS5), donatı ise S40 (BÇIII) sınıına aittir. Betonarme elemanlar TS500 ve ABYYHY e ugun olacak şekilde tasarlanmıştır Coğrai Konum Zemin Üstapıı taşıacak olan zeminin sınıı Z olup zemin emniet gerilmesi ise 0 N / cm dir. Sert zemin kaa ise aklaşık 1m. derinliktedir Deprem Deprem bölgesi olarak 1.Derece deprem bölgesi seçilmiştir. 1.Derece deprem bölgesine göre A 0 etkin er ivmesi katsaısı 0,40 dır. Deprem hesabında kullanılacak olan öntemler ABYYHY de bahsedilen mod birleştirme öntemi ve zaman tanım alanlı hesap öntemleridir. Zaman tanım alanında hesap öntemini ugularken dikkate alınan deprem ivme kaıtları 17 Ağustos Kocaeli depreminde kadedilen, Deprem Araştırma Dairesi nden alınan kaıtlardır Kar Yapının denizden üksekliğinin 00m. den az olduğu kabul edilmiştir. TS 498 e göre apı I.Bölge de er almaktadır. 6

25 . UÇAK HANGARLARI TAŞIYICI SİSTELERİ.1 Genel Bilgiler Büük açıklıklı uçak hangarları, geniş alanları örtebilen, gelecekte büüebilme özelliklerine sahip, hızlı apılan, ağır çalışma şartlarına daanımlı, mimarlık ve mühendislik açısından, apım sistemlerini zorlaan apılardır. Bu apılarda eni apı ürünlerinin gelişimine öncülük eden apı teknolojilerinin gelişimi gözlenebilir. Bir zamanlar uçak hangarlarına sır mühendislik apıları gözüle bakılmış ve bu apılarda estetik ve mimari kullanılışlılık ve ekonomiklik koşulları azla önemsenmemiştir. Havaollarının daha azla tercih sebebi olması ile beraber olcu traiğinin artması, hava alanlarındaki apıların topluma gittikçe açılması nedenile ve bu apıların birer reklam aracı olmalarından dolaı, mimari ve estetik bu apılarda daha önemli hale gelmiştir. Söz konusu nedenler daha çok olcuların kullandığı apılar için geçerli olsa da, uçak hangarları da bu apıların vea anaolların akınında bulunduğu için uçak hangarları içinde geçerlidir. Bu eğilim uçak hangarlarının statik sistemindede bazı değişiklikler getirmiştir. İdeal bir uçak hangarı 70~15m genişliğinde, 40~90 m derinliğinde dikdörtgen bir alanı mümkün mertebe kolonsuz örtebilmelidir. 9~0 m üksekliğinde kapılar hangarın bütün bir uzun cephesini örtmekte, başka bir deişle bu cephe tamamen açılabilmektedir. Kapılar açıldığında, bunları saklamak için bazen iki ana kapı depoları apılır. Arka ve an duvarlar kapalı ve kısmen pencerelidir. Hangarın etraında bir vea iki katlı alçak binalar bulunur. Bu apılar atöle, büro vb. işler için kullanılır. Çelik konstrüksion genellikle çıplak bırakılır, ancak içinde ateş bulunan atee bölümlerinde bir kaplama apılır. Çok nadir durumlarda asma tavan apılır. 7

26 . Taşııcı Sistemler Bu apıların boutlarını belirleen temel unsurlar hangara girecek olan uçak tipi ve uçak adedidir. Çeşitli irmalara ait uçak boutları Şekil.1 de verilmiştir. Bu uçak boutlarına ve adedine göre tasarlanan uçak hangarlarına ait statik sistemler Şekil. de görülmektedir. Şekil.3 de ise Almana nın ünich şehrinde bulunan havaalanına ait II numaralı uçak bakım hangarı resimleri verilmiştir. Uçak Tipi L (m) W (m) H (m) A300 54,08 44,84 16,5 A310 46,66 43,90 15,80 Airbus A30 37,57 34,10 11,76 A330 63,69 60,30 16,83 A380 79,8 73 4, ,61 44,4 1, ,8 8,4 9,0 Boeing ,68 3,9 10, ,7 64,4 19, ,73 64,80 18, , ,33 Iljuschin ,50 57,60 17, ,94 60,10 15, ,54 48,06 15,80 Şekil.1: Uçak boutları ,1 43,30 1,35 8

27 9

28 Şekil.: Uçak hangarları taşııcı sistemleri 10

29 Şekil.3: ünih havaalanı uçak bakım hangarı 11

30 3. EUROCODE 3 E GÖRE ÇELİK YAPILARIN TASARII 3.1 Boutlandırmanın Temel İlkeleri Günümüzde apıların boutlandırılmasında kullanılan iki temel ilke vardır. Bunlardan birincisi emniet gerilmeleri öntemi, diğeri ise taşıma gücü öntemidir. Bunlardan ilki ani emniet gerilmesi öntemi son üzıl süresince kullanılan boutlandırma öntemidir. Son irmi ıl içerisinde ise boutlandırmada daha gerçekçi ve olasılık teorisine daanan taşıma gücü öntemi kullanılmaa başlanmıştır. Yapıların ve onların ük taşııcı elemanlarının hizmet süresi içinde, kendilerinden beklenen onksionları gösterebilmeleri için eterli mukavemet ve rijitliğe sahip olmaları gerekir. Boutlandırma sırasında apılara üklerini taşıabilmeleri için gerekenin üstünde bir miktar rezerv mukavemet sağlanmalıdır. Yani, apı ve elemanları aşırı üklemelere karşı eterli daanıma sahip olmalıdır. Aşırı ükleme hali, bir apının boutlandırıldığı amaç dışında kullanımından, örneğin konut olarak boutlandırılmış bir apının ois olarak olarak kullanılmasından, apının dış ükler altındaki analizinde apılan aşırı basitleştirmelerden vea inşa öntemlerinde boutlandırma sırasında gözönüne alınanlardan arklı sapmalardan oluşabilir. Bütün bunlara ilave olarak, inşa edilen apının boutlandırmada öngörülen sevieden daha küçük seviede mukavemete sahip olması olasılığı da mevcuttur. Örneğin, kabul edilen toleranslar içinde kalsa bile apı elemanlarının boutlandırmada gözönünde tutulan boutlarından sapmalar, boutlandırmada varsaılan eleman mukavemetlerinin gerçekte altında kalmasına neden olurlar. Boutlandırma hesaplarında gözönünde tutulan çelik malzeme, bulon ve kanak mukavemetlerinde gerçek sapmalar olabilir. Çelik proiller, ara sıra minimum saptanmış olan sevienin altında, ancak istatistik olarak kabul edilebilir limitler içinde akma sınırına sahip olabilirler. 1

31 3.1.1 Göçme Olasılığı S ile eterli istatiksel esasa daalı olarak elde edilmiş bir etkinin (gerilme) dağılımı, R ile bir apının mukavemetinin (daanım) dağılımı iade edilirse; aşağıda Şekil 3.1 de görülen ilişkiler ortaa çıkar. Şekil 3.1: erkezi güvenlik katsaısı R S ise göçme medana gelir. Şekil 3.1 deki taralı bölge göçme olasılığını iade eder. Arıca şekil üzerinde merkezi mukavemetin ve etkilerin ortalama değerlerinin oranı m. 0 R ms belirtilmiştir. Bu iade global güvenlik katsaısına karşı gelir. Şekil 3.1 e göre; anı 0 aralığındaki ortalama değerlerde göçme olasılığı, dağılımın büüklüğünden (standart sapma) oldukça etkilenir. Örneğin, rölati olarak daha büük dağılımlı R, daha küçük dağılımlı R1 e göre daha büük keşişim bölgesi oluşturur. Dolaısıla, anı göçme olasılığının sağlanabilmesi için büüen dağılımda ortalama değerlerin aralığı 0 büütülmelidir. m, m ortalama değerler erine belirli S R s P ve r P raktil değerler kabul edilirse (etkilerde %95 raktil, mukavemetlerde %5 raktil), Şekil 3. de görülen ilişkiler elde edilir. Bu durumda da anı P aralığındaki raktil değerlerde göçme olasılığı, dağılıma (standart sapma), dolaısıla güvenlik katsaılarına bağlıdır. Buradaki arklı dağılımda raktil değerleri anı olan R1 ve R eğrilerinin keşişim bölgeleri oluşturduğu görülmektedir. 13

32 Fraktil değerlerin oranı olan anma güvenlik katsaısı bağlıdır. P r P / s P de dağılıma Şekil 3.: Anma güvenlik katsaısı Şekil 3. e göre çıkarılacak sonuçlar aşağıda belirtilmiştir. Dağılım onksionlarının uç bölgelerinin doğru olarak tain edilmesi (daha küçük göçme olasılığına ulaşabilmek için) mutlaka gereklidir. Özellikle bu bölgede veriler oldukça eksiktir. Karışık ilişkilerde büük nümerik zorlular medana gelir. Güvenliğin alnız göçme olasılığı ile ölçülmesi halinde deneimlerin dahil edilmesi mümkün değildir. Dolaısıla güvenlik kontrolünde göçme olasılığı mümkün olmamaktadır Güvenlik Endeksi Bir apı elemanında verilen bir sınır durumunda (örneğin taşıma ükü sınır durumunda) S etkisi R daanımı ile deterministik olarak karşılaştırılırsa, R, S den büük seçildiği sürece apı elemanı güvenlidir. Z R S (3.1) arkı güvenlik bölgesi olarak isimlendirilir. 14

33 R S, ani Z 0 (3.) tanımlı sınır durumdur. R S halinde sınır durum aşılır. S etkisi ve R mukavemeti, dağılım oğunlukları S (s), R (r) ortalama değerleri m S, m R ve standart sapmaları S, R olan, birbirinden bağımsız rasgele dağılımı olan büükler ise, Z güvenlik bölgesi de Z (z) dağılım oğunluğunda değişir. m Z ortalama değeri ve Z standart sapması için m Z m m (3.3) R S Z R S (3.4) azılır. Sınır durum denklemi (3.) etki ve mukavemetin bütün rastgele s ve r değerleri için geçerlidir: r s, ani z 0 (3.5) olur. Şekil 3.3: S etkisinin, R mukavemetinin ve Z güvenlik bölgesinin dağılım oğunlukları 15

34 z 0 hallerinin medana gelme olasılığı P, Z (z) güvenlik bölgesi dağılım oğunluğu onksionunun z 0 bölgesinde, altında kalan alan olarak iade edilebilir: 0 P (z) dz (3.6) z m Z, ortalama değeri, Z standart sapmanın katı olarak tanımlanırsa (Şekil 3.3) m (3.7) Z. Z azılır. Bu halde göçme hali Z (z) onksionunun raktil değeri olarak düşünülebilir. Başka deişle, anı değerleri anı güvenlikleri verir, büüdükçe güvenlik artar. Bu nedenle a güvenlik endeksi denir. (3.3) ve (3.4) bağıntılarından azılır. m m m Z R S (3.8) Z R S Bu şekilde dağılım onksionunun uç bölgelerine ilişkin bilgi eksikliği giderilmiş olmakla beraber, mevcut apılardan kazanılmış deneimlerin içerilmesinde,arklı hasar durumlarının göz önüne alınmasında,kullanılabilirlik ve taşıma ükü sınır durumlarının aırt edilmesinde güvenlik endeksi kullanılabilir. Deneimler sonucu Tablo 3.1 deki saısal değerler bulunmuştur. Tablo 3.1: Güvenlik endeksi Güvenlik endeksi Sınır durumları Hasar durumu Küçük Orta Büük Kullanılabilirlik Taşıma ükü

35 Lineer problemlerde (1.mertebe teorisi) ve normal dağılımlarda güvenlik endeksi ile P göçme olasılığı arasında Tablo 3. deki ilişki mevcuttur. Tablo 3.: Güvenlik endeksi ile göçme olasılığı arasındaki ilişki P Güvenlik Endeksi İle Güvenlik Katsaısı Arasındaki İlişki Boutlandırmanın amacı, S etkisi ile R mukavemeti arasında eterli aralığın sağlanmasıdır. Burada etki için üksek raktil değer ile (örneğin; ortalama değer artı kere standart sapma, ani %95 raktil), mukavemet için düşük raktil değer (örneğin; ortalama eksi kere standart sapma, ani %5 raktil) ile hesap apılır. Şekil 3.4: Güvenlik katsaıları ve raktil değerleri S q ms ks. (3.9) S R p mr k R. (3.10) R 17

36 0 merkezi güvenlik katsaısı, m / (3.11) 0 R ms (3.8) ve V x x (V x : varason katsaısı) denklemleri ile m x R S R S VR VS ms mr ms azılır. Son iade 0 a göre çözülürse; R S VR R S 1 V V V V 0 (3.1) 1 elde edilir. Bu iade R S (3.13) R R S S lineerleştirilmesi apılırsa basitleşir. (3.8) denklemi m m m m R S R S (3.14) RR SS R S şekline gelir. (3.11) denklemi ile merkezi güvenlik katsaısı m 1 V R S S 0 (3.15) ms 1 RVR olur. S q ve R p raktil değerler ile hesaplanan anma güvenlik katsaısı (3.9) ve (3.10) denklemleri göz önüne alınarak 18

37 19 ) V k (1 m ) V k (1 m k m k m S R S S S R R R S S S R R R q p (3.16) olarak azılır. (3.15) denklemi (3.16) denkleminde erine konursa, R S R R R R S S S S V 1 V k 1. V k 1 V 1 (3.17) olur. Burada kısmi güvenlik katsaıları; S S S S S V k 1 V 1 (3.18) etkiler için (örneğin ükler) R R R R R V 1 V k 1 (3.19) mukavemet için (örneğin malzeme) olur. Bölece taşıma güvenliği kontrolü aşağıdaki şekilde azılabilir. R p q S R S (3.0) global anma güvenlik katsaısı etkinin karakteristik değerinin (raktil) çarpıldığı, malzemeden bağımsız S kısmi güvenlik katsaısı ile mukavemetin karakteristik değerinin (raktil) bölündüğü, etkiden bağımsız R kısmi güvenlik katsaısına arılmış olmaktadır.

38 3.1.4 Kısmi Güvenlik Katsaıları Yönteminin Ugulanması Bölüm 3.1 de apılan açıklamalar doğrultusunda pratik, arı olasılık teorisine daanan öntemler geliştirilmiştir. Bu öntemlerde s, r (ükler, mukavemetler, k k vs.) büüklüklerinin karakteristik değerleri ile çarpılmaktadır. Kontrol:, sabit kısmi güvenlik katsaıları m r k sk (3.1) m kısmi güvenlik katsaısı ile karakteristik değerlerde medana gelen sapmalar, (örneğin özağırlığın hareketli üke göre arklı olması) etkiler bakımından statik modelde etersizlikler çok saıda bağımsız etkinin, anı zamanda ve bir arada, karakteristik değerlerinde medana gelme olasılığının düşük olması, etkilerdeki değişimlere karşı sistemin hassasieti (örneğin basınç+eğilme vea çekme+eğilme) göz önünde alınır. m malzeme kısmi güvenlik katsaısı ile karakteristik değerlerde medana gelen sapmalar, dene numunelerinin mukavemetlerinden apı elemanları mukavemetlerine geçişte kullanılan katsaılarda medana gelen sapmalar, apı malzemesinde kusurlu bölgeler (üretim kusurları) mukavemetler bakımından statik modelde etersizlikler, imalat kusurları (geometride sapmalar) göz önüne alınır. 0

39 Farklı orijinli değişken etkilerin anı zamanda, karakteristik değerlerinde medana gelme olasılığının düşük olması, kombinason aktörleri ile gözönüne alınır Kısmi Güvenlik Katsaıları EC3 e göre apı elemanları ve birleşimler sınır durum öntemlerine göre boutlandırılır. Etkilerin (zorlamalar, ükler) boutlandırma değerleri, mukavemetin boutlandırma değerleri ile karşılaştırılır. Sd R d (3.) Bu iadede: S d : Etkilerin tasarım değerleri (örneğin; normal kuvvetler, kesme kuvvetleri, eğilme momentleri, gerilmeler, sehimler, rijitlikler, vs.) R d : ukavemetin tasarım değerleri (örneğin; taşıma gücü, statik denge, akma sınırı; çekme mukavemeti, sehim ve deormasonların sınır değerleri, titreşimler) Yüksek apılarda etkilerin boutlandırma değerleri S d, alnız en elverişsiz hareketli etkinin gözönüne alınması halinde; S d G Q (3.3) j G,j k,j Q,1 k,1 tüm elverişsiz hareketli etkilerin gözönüne alınması halinde; S G 0,9 Q (3.4) d j G,j k,j İ1 Q,i k,i olarak verilmiştir. Bu iadelerde: G k, j : sabit etkilerin karakteristik değerleri Q k,1 : değişken bir etkinin karakteristik değerleri 1

40 Q k,i : diğer değişken etkilerin karakteristik değerleri G,j : k, j G sabit etkisinin kısmi güvenlik katsaıları Q,i : k, i Q hareketli etkilerinin kısmi güvenlik katsaıları Tablo 3.3: Kısmi güvenlik katsaıları değerleri Etkiler (ükler) Taşıma ükü sınır durumu Kullanılabilirlik sınır durumu Yalnız en elverişsiz etki eden hareketli ük Q S 1,35G 1,5 Q d j k,j k,1 Yalnız en elverişsiz etki eden hareketli ük Q S G Q d j k,j k,1 S d Tüm hareketli ükler 1,35 j G k,j 1,35 j Q k,i S Tüm hareketli ükler d G 0,9 j k,j j Q k,i En elverişsiz ük kombinasonu esas alınır. ukavemet (daanım) R Taşıma ükü sınır durumu d R k / R k ( ) ise 1. 1 Kullanılabilirlik sınır durumu R d R k / 1.0 R k ( u ) ise 1. 5 Yukarıdaki iadeleri özetlersek; boutlama ük kombinasonları, apının kesit hesaplarında kullanılacak ükleme durumlarının çeşitli çarpanlarla arttırılmış birleştirme şekillerini tanımlar. Boutlama ük kombinasonları, ugun kısmi güvenlik katsaıları ile karakteristik üklerin çarpımıla elde edilir. Eğer bir apıda alnızca ölü ük (DL) ve hareketli ük (LL) mevcut ise, boutlama alnızca bir ük kombinasonu ile ani (1.35DL LL) ile apılır.

41 Ancak ölü ük ve hareketli üke ek olarak eğer apı rüzgar (WL) ve deprem kuvvetlerine (EL) maruz ise, ve rüzgar ve deprem kuvvetlerinin ön değiştirebilir kuvvetler olduğunda göz önünde tutularak, aşağıdaki ük kombinasonları tanımlanabilir. 1.35DL 1.35DL LL 1.35DL 1.50WL 1.00DL 1.50WL 1.35DL LL 1.35WL 1.00DL 1.00EL 1.00DL LL 1.00EL 3. Yapı alzemesinin Hesap Değerleri Tablo 3.4: Çeliğin akma gerilmesi ve çekme daanımı değerleri Nominal Çelik Kalitesi (N / mm Kalınlık *) t t 40mm 40 t 100mm ) (N / mm u (N / mm ) ) u (N / mm ) Fe360 Fe430 Fe *) t apı elemanının nominal kalınlığıdır. Hadde proillerinde başlık kalınlığı Kanaklı apı elemanlarında münerit elemanların kalınlığı (başlık, gövde) Tablo 3.5: Bulonların akma gerilmesinin ve çekme daanımının nominal değerleri Bulon Kalitesi b (N / mm ) ub (N / mm )

42 Aşağıdaki malzeme karakteristik değerleri tüm çelik cinsleri için geçerlidir. Elastisite odülü: E = (N / mm ) Poisson Saısı: = 0,3 Kama odülü: G = (N / mm ) Lineer Isı Katsaısı: t = Kesit Tasarım Etkileri Ve Enkesit Tasarım Daanımının Hesap Yöntemleri Kesit Tasarım Etkilerinin Hesap Yöntemleri Kesitlerin tasarım etkilerini hesap etmek için daha önceki bölümlerde açıklanan kısmi güvenlik katsaıları ile çarpılan ük değerleri taşııcı sisteme etki ettirilerek statik hesap apılır, kesit tasarım etkileri bulunur. Statik hesap; elastik global analiz ve plastik global analiz öntemlerine göre apılır. Hesap, kesit etkilerinin deormasonlar üzerine etkisinin gözönüne alınıp alınmama durumuna göre I.mertebe vea II.mertebe teorisine göre hesap apılır. I.mertebe global analiz öntemi; anal deplasmanı önlenmiş çerçevelerde, anal deplasman apmadığı kabul edilebilen çerçevelerin hesabında, II.mertebe etkilerin dolalı olarak gözönüne alındığı öntemlerde,ii. mertebe global analiz öntemi bütün hallerde kullanılır. Elastik global analizde kesit etkileri malzemenin gerilme-deormason davranışının lineer olduğu kabul edilerek hesaplanırken kesit daanımları plastik esasa göre hesaplanır. Plastik global analiz; Rijit-plastik öntemler Elastik-plastik öntemler 4

43 olarak arılır. Elastik-Plastik öntemler Elastik-mükemmel plastik Elasto-plastik öntemler olarak ugulanır. Rijit-Plastik Yöntem: Bir, iki katlı apılara; kolonlarında alnız temele ankastre noktalarda plastik masal oluşan, mekanizma durumu tam oluşmamış çerçevelere ugulanabilir (Şekil 3.5). Bu öntemde elemanların ve temelin elastik deormasonu ihmal edilir, plastik deormasonların plastik masallarda konsantre olduğu kabul edilir. Şekil 3.5 ekanizma Durumu Elastik-ükemmel Plastik Yöntem: Enkesitin, plastik momente ulaşana kadar tam elastik kaldığı, plastik momente ulaştığında tam olarak plastikleştiği kabul edilir, plastik deormasonların plastik masallarda konsantre olduğu kabul edilir. Elasto-plastik Yöntem: Bu öntemde iki lineer gerilme deormason eğrisi vea kesin gerilme-deormason eğrisi kullanılabilir. Enkesit, en dış li akana kadar elastik kalır. oment büüdükçe enkesit plastikleşmee ve plastikleşme eleman bounca aılmaa başlar. 5

44 Yüksek apılarda elasto-plastik analiz, ükler adım adım artırılarak apılabilir. Hesaba tasarım üküne ulaşınca son verilir; iç kuvvetler enkesit tasarım daanımı (enkesit boutlandırma mukavemeti) ile karşılaştırılır, elemanların stabilite kontrolleri apılır Kesit Daanımı Hesabında Kullanılan Enkesit Değerleri Kesit daanımı hesabında kullanılan enkesit değerleri Tablo 3.6 da özet şeklinde verilmiştir. Tablo 3.6: Kesit daanımı hesabında kullanılan enkesit değerleri Kesit etkisi Normal kuvvet: N Eğilme momenti: B Gerilme şekli Basınç Çekme Basınç Çekme Kesit daanımı hesabında kullanılan enkesit değerleri N, V B, T A A net W W el, W pl *) el, W pl Normal kuvvet N ve Basınç A W el, Wpl Eğilme momenti B Çekme A net W *) el, W pl Kesme kuvveti: V Burulma momenti A : Brüt (zaılamamış) enkesit alanı S : Statik moment I : Atalet momenti W pl : Plastik mukavemet momenti Kama A v, S, I, *) t A net : Net enkesit alanı t : kama gerilmelerini aktaran enkesit kısımlarının kalınlığı *) : delik zaılaması gözönüne alınmalıdır. W el : Elastik mukavemet momenti 6

45 3.4 Enkesitlerin Sınılandırılması Geometrik Kesit Değerlerinin Eurocode3 e Göre Tanımı Eurocode3 standardına göre çeşitli tipteki proillerin geometrik değerlerinin tanımı Şekil 3.6 da gösterilmiştir. Şekil 3.6: Geometrik kesit değerlerinin EC3 e göre gösterimi 3.4. Enkesitlerin Sınılandırılması Eurocode3 e göre enkesitler dört sınıa arılır: 1.Sını Enkesitler (Plastik Enkesitler): Yeterli dönme kapasiteli plastik masallar oluştururlar. 7

46 .Sını Enkesitler (Kompakt Enkesitler): aksimum plastik daanıma sahip olup, sınırlı dönme kapasitesindedirler. 3. Sını Enkesitler (Yarı Kompakt Enkesitler): En elverişsiz enkesit liinde akma gerilmesine ulaşılır, akat erel buruşmalar (burkulmalar) nedenile, plastik rezervler kullanılmaz. 4. Sını Enkesitler (Narin Enkesitler): Basınca maruz enkesit kısımlarında medana gelen erel buruşmalar (burkulmalar) nedenile, tam elastik daanıma ulaşamaz; enkesitte göçme elastik bölgede medana gelir. Bu nedenle bu kesitlerde moment ve basınç daanımları erel buruşma (burkulma) dikkate alınarak hesaplanmalıdır. oment vea eksenel ükten dolaı basınca maruz bir kesitin boutlandırma daanımı, Sını 1 (plastik), Sını (kompakt), Sını 3 (arı-kompakt) vea Sını 4 (narin) gibi kesitin sınılandırmasına bağlıdır. Eurocode3 önetmeliğine göre kesitlerin sınılandırması başlık ve gövde elemanlarının sınılandırmasına bağlıdır. Sınılandırma basınç elemanlarının sadece basınç, sadece eğilme vea eksenel kuvvet ve eğilmenin birleşik etkisi altında olup olmamasına da bağlıdır. Bir enkesitte basınca maruz kısımlar (başlık vea gövde) arklı sınılara arılabilir. Böle bir durumda kesit en elverişşiz sınıa göre sınılandırılır. Enkesitlerin, basınca maruz kısımlarının 1.,., ve 3. sınılara arılmasında kullanılan sınır oranlar Şekil-3.7 de verilen tablolardan alınır. Sınırlaıcı genişlik-kalınlık oranının hesabında belirleici çarpanlardan biri 'dur. Bu parametre kesit sınılandırmasında akma gerilmesinin etkisini gözönüne almak için kullanılır. 35 (3.5) 8

47 (a) Gövde levhası kısımları (eğilme eksenine dik iki taratan mesnetli kısımlar) Sını Eğilmee maruz gövde levhası Basınca maruz gövde levhası Eğilmee ve basınca maruz gövde levhası Enkesit kısmında gerilme dağılışı (basınç poziti) 1 d/t w < 7 d/t w < 33 d/t w < 83 d/t w < 38 0,5 ise; d/t w 396 /(13 1) 0,5 ise; d/t w 36 / 0,5 ise; d/t w 456 /(13 1) 0,5 ise; d/t w 41,5 / Enkesit kısmında gerilme dağılışı (basınç poziti) 3 d/t w < 14 d/t w < 4-1 ise; d/t w 4 /(0,67 0,33) -1 ise; d/t w 6(1 ) ( ) Şekil 3.7: Basınç ve eğilme elemanları için genişlik-kalınlık oranları sınırları 9

48 (b) Başlık kısımları (eğilme eksenine paralel iki taraından mesnetli kısımlar) Sını Enkesit şekli Eğilmee maruz enkesit Basınca maruz enkesit Enkesitte ve enkesit kısmında gerilme dağılışı (basınç poziti) 1 Hadde boru proiller Diğerleri b 3t 33 t b 33 t b 3t t 4 b t 4 Hadde boru proiller Diğerleri b 3t 38 t b 38 t b 3t t 4 b t 4 Enkesitte ve enkesit kısmında gerilme dağılışı (basınç poziti) 3 Hadde boru proiller Diğerleri b 3t 4 t b 4 t b 3t t 4 b t 4 Şekil 3.8: Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b / t oranları 30

49 (c) Başlık kısımları (eğilme eksenine paralel iki taraından mesnetli kısımlar) Sını Enkesit şekli Basınca maruz başlık Basınca ve eğilmee maruz başlık Başlık ucu basınç Başlık ucu çekme bölgesinde bölgesinde Enkesitte ve enkesit kısmında gerilme dağılışı (basınç poziti) 1 Hadde Kanaklı c/ t / t c 10 9 c / t c / t 10 9 c / t c / t 10 9 Hadde Kanaklı c/ t c/ t c / t c / t c / t c / t Enkesitte ve enkesit kısmında gerilme dağılışı (basınç poziti) 3 Hadde boru proiller Diğerleri c/ t c/ t c/ t c / t 3 k 1 k Şekil 3.9: Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b / t oranları 31

50 (d) Kornier Tek taralı mesnetli başlık için (c) e de bakınız. Sını Basınca maruz enkesit Enkesitte gerilme dağılışı (basınç poziti) 3 (e) Boru kesitler b h h / t 15 : 11,5 t Sını Eğilme ve/vea basınca maruz enkesit d / t 50 1 d / t 70 d / t 90 1 Şekil 3.10: Basınca maruz enkesit kısımlarında maksimum b / t oranları Sını Enkesitlerde Etkili Enkesit Değerleri 4. Sını enkesitlerde etkili enkesit değerleri basınca maruz enkesit kısımlarının etkili genişlikleri ile tain edilir. İki taratan ve tek taratan mesnetli enkesit kısımlarının etkili genişlikleri Şekil 3.11 ve 3.1 deki tablolarda verilmiştir. Yaklaşık olarak indirgeme aktörü 0,673 için 1 ve p 0,673 için p ( p 0,) / olarak hesaplanır. p plak narinliği; p 3

51 p cr 0,5 b 8,4.t. k ile belirlenir. Burada; t plak kalınlığı, cr levhanın kritik buruşma gerilmesi, k gerilme oranına bağlı buruşma değeri b genişlikleri ( Şekil 3.1 deki tablo): gövdeler için, b d iki taratan mesnetli başlıklar için, b b (boru proiller hariç) boru proillerin başlıkları için, b b 3t tek taratan mesnetli başlıklar için, b eşit kollu kornierler için, b (b h) / c arklı kollu kornierler için, b h vea ( b h) / dir. Başlıkların etkili genişlikleri gerilme oranına bağlı olarak, brüt enkesit değerleri ile Şekil 3.1 ve 3.13 deki tablolara göre belirlenir. Gövdenin etkili genişliği na bağlı olarak basınç başlığının etkili alanı ve gövdenin brüt alanı ile Şekil 3.1 deki tabloa göre belirlenir. Genel olarak etkili enkesitin asal ekseni brüt enkesitin asal ekseninden e kadar ötelenir (Şekil 3.14 ve 3.15). Bu öteleme enkesit değerlerinin hesabında gözönüne alınmalıdır. Eksenel kuvvete maruz enkesitte N.e N ilave momenti doğar. Burada; e N gerilmenin homojen dağıldığı kabul edilmesi halinde asal eksenin ötelenme miktarıdır. Alttaki iade dışında, daha azla ekonomi sağlamak amacıla, basınca maruz bir kısmın narinliği, en dış litteki akma gerilmesi erine gerçek genişliklerle hesaplanmış gerilme dağılımına göre tain edilir. Bu durumda ve hesaplanır. adım adım 33

52 Basınca maruz eleman kısımlarının burkulma güvenliği A e, e N, W e enkesit değerleri ve akma sınırı esas alınarak hesaplanan belirlenir. p levha narinliği kullanılarak Gerilme dağılışı (basınç poziti) Etkili genişlik: b e 1 : b e b b e1 0,5.b e b e 0,5.b e 1 0 b e b : b e1 be 5 b e b e b e1 0 : b e b c b/(1 ) b e1 0,4b e b e 0,6b e / k 4,0 8, 7,81 7,81 6,9 9,78 3,9 5,98(1 ) 1, k 5 0, (1 ) 0,11(1 ) (1 ) Şekil 3.11: İki taratan mesnetli kısımlar 34

53 Gerilme dağılışı (basınç poziti) Etkili genişlik: b e 1 0 : b e c 0 : b e b c c /(1 ) / k 0,43 0,57 0,85 0,57 0,1 0, : b e c 0 : b e b c c /(1 ) / k 0,43 0,578/ 0, 34 1,70 1,7 5 17,1 3,8 Şekil 3.1: Tek taratan mesnetli kısımlar Şekil 3.13: Basınca maruz 4. sını enkesit 35

54 Şekil 3.14: Eğilmee maruz 4. sını enkesit 3.5 Çekme Çubuklarının Boutlandırılması Dış etkilerden medana gelen çekme kuvvetinin boutlandırma değeri Tablo 3.7 deki kontrolleri sağlamalıdır. Tablo 3.7: Çekme kuvvetinin boutlandırma değeri Enkesit daanımın kontrolü N Çekme kontrolü: NSd N t, Deliklerden geçen kritik kesite göre net enkesit alanının sınır daanımının kontrolü Sd Npl, A / 0 NSd Nu, 0,9A net u / N dış etkilerden medana gelen çekme kuvveti tasarım değeri Sd N brüt enkesit plastik tasarım daanımı pl, N net enkesitin sınır tasarım daanımı u, A net enkesit alanı net Güvenlik katsaıları:,10, 1,

55 3.6 Basınç Çubuklarının Boutlandırılması Taşıma güvenliği kontrolünde; işletme üklerinden medana gelen kesit etkileri ük kısmi güvenlik katsaısı F ile çarpılır, enkesit daanımları malzeme kısmi güvenlik katsaısı e bölünür. Doğrusal çubukların eksenel basınç kuvveti altında burkulma güvenliğinin kontrolü aşağıdaki şekildedir. FNS N b, AA (3.6) N b, enkesitin burkulma daanımı, 1, 10 A kesit indirgeme katsaısı A 1,0 (1.,. ve 3.Sını kesitlerde) A A e / A (4. Sını kesitlerde) Tek parçalı doğrusal çubukların eksenel basınç altında burkulma güvenliğinin kontrolü aşağıdaki adımlara göre apılır. Çubuğun asal eksenlerine dik doğrultularda burkulma bou belirlenir. Enkesit özellikleri seçilir. Enkesit değerlerinden hareketle, Şekil 3.15 den hangi burkulma gerilmesi eğrisinin kullanılacağı belirlenir. Şekilde bulunmaan enkesitlerin burkulma gerilmesi eğrisi benzer proillere ugun seçilir. Asal eksenlere dik doğrultularda, Narinlik: l i Kıaslama narinliği: 1 E / 37

56 N elde edilir. pl A 1 Ncr ugun burkulma modu için azaltma çarpanı 1 1, 0.51 ( 0.) iadeleri ile hesaplanır.üstteki ormülündeki kusur katsaısıdır ve burkulma eğrisine bağlı olarak Şekil 3.15 de değerlerde verilmiştir. 38

57 Burkulma gerilmesi eğrisi a b c d 0,1 0,34 0,49 0,76 Kesitin tanımı Sınırlar (Kuvvetli eksen) (Zaı eksen) I-Kesitler (hadde) t 40 mm h/b > 1. t 40 mm h/b 1. t 100 mm t 100 mm I-Kesitler (kanaklı) t 40 mm t 40 mm Kutu kesitler Hadde Kanaklı U-Kesitler Herhangi Borular Herhangi Kanaklı sandık kesit Genel olarak (aşağıdakiler hariç) b / t 30 h / t w 30 Genel Herhangi Şekil 3.15: Kesitler için arklı eksenlerde burkulma çarpanları Kontrol: NSd N b, 39

58 3.7 Kirişlerin Boutlandırılması Eğilme Dış üklerden medana gelen eğilme momentinin tasarım değeri, enkesit eğilme daanımından küçük olmalıdır Sd c, c, enkesit eğilme daanımı; 1. ve. sını enkesitlerde; c, Wpl / 0 3. sını enkesitlerde; c, Wel / 0 4. sını enkesitlerde; c, We / 1 bağıntılarıla hesaplanır. Burada kısmi güvenlik katsaıları olur. 0 1 Plastik eğilme daanımı Çekme Elastik eğilme daanımı Enkesit zaılamasının gözönüne alınması c, Wpl / 0 c, Wel / 0 Şekil 3.16: Enkesit daanımının tasarım değeri A 0.9 A,net ise çekme bölgesinde enkesit zaılaması gözönüne u 0 alınmaabilir. Burada: Dış üklerden medana gelen eğilme momentinin tasarım değeri, Sd, Enkesitin eğilme daanımı, c 40

59 W Plastik mukavemet momenti, pl W Elastik mukavemet momenti, el A Çekme bölgesinin brüt enkesit alanı; A Çekme bölgesinin net enkesit alanı ve.10, 1. 5 dir.,net Kesme Kuvveti Dış üklerden medana gelen kesme kuvvetinin tasarım değeri, enkesit kesme daanımından küçük olmalıdır V sd V pl, A v 3 0 A v 1.04h. t w Av bt (t w r) t w v d / t w A A v A t w Şekil 3.17: Kesme kuvveti enkesit alanı Birleşim bölgesinde makaslama kopmasından (çekme çubuklarında net enkesitte medana gelen kopmaa benzer şekilde) kaçınılmalıdır. Bunun için V sd A v,e Ve, (3.7) 3 0 koşulu sağlanmalıdır. 41

60 3.7.3 Eğilme omenti ve Kesme Kuvveti Bir kesitte kesme kuvveti kesitin plastik moment daanımını indirger. Kesme kuvvetinin küçük olması halinde indirgenen miktar küçüktür ve ihmal edilebilir. Kesme kuvveti daanımı %50 i aştığı takdirde plastik moment daanımı indirgenir. Kuvvetli eksen etraında eğilen simetrik kirişlerde: A V (3.8) v Sd v, (Wpl ) c, ( 1) 0 4t w Vpl, Diğer durumlarda enkesitin plastik moment daanımı etkili kama alanında (1 ) indirgenmiş akma sınır gerilmesi ile hesaplanır Kullanılabilirlik Sınır Durumlarında Kirişlerin Sehim Sınırları Eurocode3 standardına göre tavsie edilen düşe deplasman sınırları Tablo 3.8 de özet şekilde verilmiştir. Tablo 3.8: Tavsie edilen düşe deplasman sınırları Koşullar Genel olarak çatılar Bakım dışında, sıkça insanların bulunduğu çatılar Genel olarak döşemeler Kolonların mesnetlendiği döşemeler Sınırlar (Şekil 3.18) max L / 00 L / 50 L / 50 L / 400 L / 50 L / 300 L / 300 L / 500 ın apı görüntüsünü bozduğu erlerde L / 50 max Şekil 3.18: Gözönüne alınacak deplasmanlar 4

61 max 1 0 max mesnetler birleştiren doğrua göre en son durumda sehim 0 üksüz durumda ters sehim 1 sabit üklerin medana getirdiği sehim değişken ükler + sabit üklerin zamana bağlı olarak medana getirdiği sehim 3.8 Normal Kuvvet ve Eğilme omenti Etkisindeki Elemanlar Enkesit Kontrolü Eğilme omenti ve Normal Kuvvet Etkisi Kesme kuvveti olmaksızın eğilme momenti ve normal kuvvet etkisi altında 1. ve. sını enkesitlerde dış üklerden medana gelen eğilme momenti değeri kesitin indirgenmiş plastik moment daanımından küçük olmalıdır. Sd N, (3.9) Delik bulunmaan levhalarda; Sd pl, N Sd 1 (3.30) N pl, olmalıdır. Başlıklı enkesitlerde ekseni etraında eğilmede, normal kuvvetin küçük olması halinde plastik moment daanımında indirgenen miktar küçüktür ve ihmal edilebilir. Buna karşılık normal kuvvetin gövde levhasının plastik çekme kuvvetinin %50 sini vea enkesit plastik çekme kuvvetinin %5 ini aşması durumunda plastik moment daanımı indirgenir. z z etraında da benzer şekilde normal kuvvet gövde levhasının plastik çekme daanımını aştığı takdirde indirgeme apılır. 43

62 I ve H hadde proillerinde delik olmaan enkesitlerde;,n, 1,11 (1 n) (3.31),pl,,pl, n 0, ise z,n,,pl, (3.3) n 0, ise 1,56 (1 n)(n 0,6) (3.33) z,n,,pl, bağıntıları kullanılabilir. Burada Sd n (3.34) N N pl, Delik bulunmaan sabit cidar kalınlıklı dikdörtgen kesitli kutu proiller için;,n, 1 n,pl,,pl, 1 0,5a (3.35) w z,n, 1 n z,pl, z,pl, 1 0,5a (3.36) bağıntıları kullanılabilir. Burada a w A bt 0,5 (3.37) A a A ht 0,5 (3.38) A 3.35 ve 3.36 bağıntıları kanaklı simetrik sandık kesitler içinde geçerlidir: a w A bt 0,5 (3.39) A 44

63 a A ht w 0,5 (3.40) A 3.35 ve 3.36 bağıntıları sabit cidar kalınlıklı standart dikdörtgen kutu proiller içinde geçerlidir. Kare enkesitler: N, 1,6 (1 n) (3.41) pl, pl, Dikdörtgen enkesitler:,n, 1,33 (1 n) (3.4),pl,,pl, z,n, 1 n z,pl, z,pl, (3.43) 0,5 ht / A Delik bulunmaan sabit cidar kalınlıklı borular için; N, 1.7 1,04. pl,(1 n ) pl, (3.44) bağıntısı geçerlidir. İki eksen etraında eğilmede;,sd,n,sd z,sd z,n,sd 1 (3.45) bağıntısı geçerlidir. ve için güvenli tarata kalan 1 değeri ada I ve H hadde proillerinde: ; 5n 1 Borularda: ; 45

64 1,66 Dikdörtgen kutu proillerde: 6 11,13n Dolu gövdeli dikdörtgen enkesitlerde ve levhalarda: 1,73 1,8n 3 değerleri kabul edilir. Kesme kuvveti olmaan 3. Sını enkesitlerde kuvvetten medana gelen normal gerilme; max x, Ed eğilme momenti ve normal (3.46) x,ed d koşulunu sağlamalıdır. Delik bulunmaan enkesitler için 3.46 bağıntısından N A. Sd d,sd z,sd 1 (3.47) W W e d ez d karşılıklı etki bağıntısı elde edilir. Kesme kuvveti etkimeen 4. Sını enkesitlerde, basınca maruz enkesit kısımlarının indirgenmiş etkili genişlikleri gözönüne alınarak hesaplanan gerilmesi 3.46 bağıntısını sağlamalıdır. Delik bulunmaan enkesitler için 3.46 bağıntısından max x, Ed normal A N e Sd d,sd NSde,N z,sd NSdez,N 1 (3.48) W W,e d z,e d karşılıklı etki bağıntısı elde edilir Eğilme omenti, Kesme Kuvveti Ve Normal Kuvvet Etkisi Kesme kuvveti, enkesitin plastik kesme değerinin %50 sini aştığı takdirde, plastik moment daanımı kesme kuvveti ve normal kuvvet etkileri nedenile indirgenir. 46

65 VSd 0,50V pl, ise, herhangi bir indirgeme apmaksızın Bölüm de verilen eğilme momenti ve normal kuvvet karşılıklı etkileşim bağıntıları kullanılır. VSd 0,50V pl, ise, etkili kama alanı için indirgenmiş akma gerilmesi ( 1 ) esas alınarak eğilme momenti ile normal kuvvet arasında Bölüm de verilen karşılıklı etkileşim bağıntıları kullanılır. Burada V V pl, 1 Sd (3.48) dir. Sını enkesitlerinde Tablo 3.9 da verilen karşılıklı etkileşim bağıntıları kullanılabilir. Enkesitlerin burkulma vea eğilmeli burulmalı burkulma kontrolleri apılmalıdır. Tablo 3.9: İki eksenli eğilme halinde karşılıklı etkileşim bağıntıları,sd,n,sd z,sd z,n,sd 1 I ve H hadde proiller 1 Borular Dikdörtgen kutu proiller 1,66 1,66 Dolu gövdeli dikdörtgen enkesitler ve levhalar 1,73 1,73 47

66 Hadde vea kanaklı proiller Eksenel ükün şiddeti VSd 0,50V VSd 0,50V İçi Boş Proiller N,V, N,V, Düşük 1, 0 1, N,V, N,V, Yüksek 1,11(1 n) 1,11(1 n ),, N,V, N,V, Düşük 1, 0 1 z, N,V, N,V, n Yüksek 1,56(1 n)(n 0,6) 1,56(1 n )(0,6 ) z, 1 z,, z, VSd 0,50V VSd 0,50V N,V, N,V, NSd 0,5N 1, 0 1 NSd 0,5N 1,04(1 n ) N,V, 1, 7 N,V, 1,7 n 1,04(1 (1 ) N,V, N,V, Düşük 1, 0 1 N,V, N,V, Yüksek 1,6(1 n) 1,6(1 n ) N,V, N,V, Düşük 1, 0 1 N,V, N,V, Yüksek 1,33(1 n) 1,33(1 n ) N,V, N,V, Düşük 1, 0 1 Yüksek Eksenel ükün şiddeti düşük NSd 0,5N ve N Sd N n N d.t. Sd 0 N,V, NSd A. / 0 1 n N,V, 1 n ht ht 0,5 0,5 A A Eksenel ükün şiddeti üksek d.t. NSd 0,5N ve NSd VSd ( 1) V Şekil 3.19: Normal kuvvet ve kesme kuvveti etkimesi durumunda 0 N,V, bağıntıları 0,7 ) 48

67 Eğilme omenti ve Eksenel Çekme Etkisi Eğilme momenti ve eksenel çekme etkisindeki elemanlarda eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü apılmalıdır. Eğilme momenti ve çekme kuvvetinin birbirinden bağımsız değişmesi halinde, çekme kuvvetinin tasarım değeri 0, 8 kombinason katsaısı ile indirgenir. Basınca maruz kenar lite hesaplanan com, Ed (akma daanımını aşabilir) N Sd t, Sd com,ed (3.50) W A com bağıntısıla hesaplanır. Burada; W basınca maruz kenar lie göre elastik mukavemet momenti com N t,sd çekme kuvveti tasarım değeridir. Kontrol etkili momentile apılır: e, Sd e,sd W (3.51) com com,ed b, 3.8. Stabilite Kontrolleri Yanal Burulmalı Burkulma Daanımı b, anal burulmalı burkulma daanımı; b, (3.5) LT c, bağıntısıla hesaplanır. Burada LT anal burulmalı burkulma indirgeme katsaısı olup basınç çubukları bölümünde anlatıldığı gibi hadde proiller için a kanaklı kesitler için ise c burkulma eğrileri kullanılarak hesaplanır. Bağıntılarda kullanılan LT anal burulmalı burkulma geometrik narinliği bütün enkesit sınıları için 49

68 EW,pl LT (3.53) cr bağıntısıla hesaplanır. cr kritik momenti çit simetri eksenli kesitlerin anal doğrultuda tutulu noktalarında uç momentlerile üklenmesi halinde; cr EI z (k / k w ) I w 0,039l LT I t C1 (3.54) l I LT z bağıntısıla hesaplanır. Burada; I enkesitin burulma daanımı t I enkesitin çarpılma daanımı w k,k w Şekil 3.0 den alınan etkili bo katsaıları l k.l LT eğilme düzlemi dışına burkulmada burkulma bou LT L anal doğrultuda tutulu noktalar arası uzunluk LT C Şekil 3.1 den alınan katsaıdır 1 LT 0,4 olması halinde LT 1, 0 alınır; anal burulmalı burkulma kontrolüne gerek kalmaz. Düzlem dışına eğilmede uç koşulları Çarpılmada uç koşulları k 1,0 k w 1, 0 k 0,5 k w 0, 5 Şekil 3.0: Etkili bo katsaıları 50

69 Şekil 3.1: C1 değerleri ve nin tanımı Eğilme omenti Ve Eksenel Basınç Etkisi Eğilme momenti ve eksenel basınç etkisindeki Sını 1 ve Sını enkesitli apı elemanlarında eğilmeli burkulma min N A Sd / 1 k W,pl,Sd / 1 k z W z,pl z,sd / 1 1 (3.55) denklemi ile kontrol edilir. Bu denklemde; 51

70 k NSd 1 1,5 (3.56) A ( W 4),pl W W,el,el 0,9 (3.57) k z znsd 1 1,5 (3.58) A z z z ( z W 4) z,pl W W z,el z,el 0,9 (3.59) min, ve z değerlerinden küçüğüne eşittir. Burada z z eksenlerine göre indirgeme katsaılarıdır. ve z sırasıla ve Sını 1 ve Sını enkesitli apı elemanlarında eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü N A z Sd / 1 LT k LT W,pl,Sd / 1 k z W z,pl z,sd / 1 1 (3.60) iadesi ile apılır. Bu iadede; k LT LT NSd 1 1 (3.61) A z LT 0,15 z LT 0,15 0,9 (3.6) şeklindedir. Eğilme momenti ve eksenel basınç etkisindeki Sını 3 enkesitli apı elemanlarında eğilmeli burkulma; 5

71 min N A Sd / 1 k W,el,Sd / 1 k z W z,el z,sd / 1 1 (3.63) denklemi ile kontrol edilir. Bu denklemdeki enkesitlerinde olduğu gibi kontrol edilir. Bu iadede; min, ve z Sını 1 ve Sını ( 4) 0,9 (3.64) z z ( z 4) 0,9 (3.65) şeklindedir. Sını 3 enkesitli apı elemanlarında eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü N A z Sd / 1 LT k LT W,el,Sd / 1 k z W z,el z,sd / 1 1 (3.66) iadesi ile apılır. Eğilme momenti ve eksenel basınç etkisindeki Sını 4 enkesitli apı elemanlarında eğilmeli burkulma min A N e Sd / 1 k W,Sd,e N Sd / e 1,N k z W z,sd z,e N Sd / e 1 z,n 1 (3.67) denklemi ile kontrol edilir. Bu denklemdeki min, ve z Sını 1 ve Sını enkesitlerinde olduğu gibi, A erine A e alınarak kontrol edilir. ve z Sını 3 enkesitlerinde olduğu gibi,, LT belirlenirken Sd erine N e alınarak Sd N belirlenir. 53

72 Sını 4 enkesitli apı elemanlarında eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü z A N e Sd / 1 k LT W LT,Sd,e N Sd / e 1,N k z W z,sd z,e N Sd / e 1 z,n 1 (3.68) iadesi ile apılır. Normal kuvvetli eğilme burulmasız medana geliorsa iade k,sd, k z z,sd 1 n max (3.69) z, şeklinde olur. Eğer kesin bir kontrol gerekmiorsa tarata kalınarak 1,50 değeri alınır. k ve k z katsaıları için güvenli 1,5,Sd, 1,5 z,sd 1 n max (3.70) z,,, ve, z eşdeğer üniorm moment katsaıları anal doğrultuda tutulu,lt noktalar arasında momentin değişimine bağlı olarak Şekil 3. den alınır. 54

73 omentin Değişimi oment Katsaısı: 1 1 Düşe üklerden medana gelen momentin değişimi 1,8 0, 7,,Q,Q 1,3 1,4 Düşe üklerden medana gelen momentin değişimi, Q (,Q, ) Q max max max min Şekil 3.: oment katsaısı 55

74 4. YAPININ BOYUTLANDIRILASI 4.1 Yük Analizi Özağırlıklar: Kaplama...0,15 kn/m Aşık...0,15 kn/m Çatı stabilite bağlantıları...0,05 kn/m Kuşaklar...0,10 kn/m Ana makas...10 kn/m Tali makas...0,0 kn/m Kapı makası...0,60 kn/m = 0,10 kn/m Kar: P s = m.p so = 3,61 o m = 1,0 P s = P so P so = 0,75 kn/m ( H 00m, I.Bölge ) Rüzgar: H = 0 ~ 8m q = 0,50 kn/m H = 9 0m q = 0,80 kn/m 56

75 Kapının kapalı vea açık, rüzgarın soldan vea sağdan etkimesi durumlarına göre rüzgar ükü katsaıları Şekil 4.1, Şekil 4., Şekil 4.3 ve Şekil 4.4 de verilmiştir. C A = 0,4 C B = 0,4 C C = 0,8 Şekil 4.1: Kapının kapalı ve rüzgarın soldan etkimesi durumu C A = 0,8 C B =1,.Sin 0,4 C B = 0,3 C C = 0,4 Şekil 4.: Kapının kapalı ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu C A = 0,8 C A = 0,4 C B = 0,8 C B = 0,4 Şekil 4.3: Kapının açık ve rüzgarın soldan etkimesi durumu C A = 0,4 C A = 0,8 C B = 0,4 C B = 1,.Sin C B = 0,3 Şekil 4.4: Kapının açık ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu 57

76 Deprem: Yapının deprem hesabı ABYYHY de belirtilen mod birleştirme ve zaman tanım alanlı hesap öntemine göre apılacaktır. Söz konusu öntemlerde kullanılacak olan apıa ait karakteristik değerler aşağıdaki gibidir. Yapının deprem bölgesi: I.Derece Etkin er ivmesi katsaısı: A 0 = 0,40 Yerel zemin sınıı: Z Spektrum karakteristik periotları: T A =0,15 sn. T B =0,40 sn. Bina önem katsaısı, I = 1,5 Hareketli ük azaltma katsaısı: n = 0,30 Taşııcı sistem davranış katsaısı: R kısa doğrultuda R = 5 (süneklilik düzei normal çerçeve) uzun doğrultuda R = 3 ( merkezi çapraz) od birleştirme önteminde kullanılacak olan spektrum eğrisinin değerleri zemin grubuna bağlı olarak önetmelikte verilen ormüllere göre hesaplanmıştır. Söz konusu spektrum eğrisine ait saısal değerler Tablo 4.1 deki gibidir. Bu saısal değerlere ait graik ise Şekil 4.5 de gösterilmiştir. S(T) değeri, bu eğrie göre T 1 periodu için belirlenmektedir. S(T) değerleri belirlendikten sonra S c katsaısı ile çarpıldığında deprem katsaısının g erçekim ivmesi ile çarpımı elde edilmektedir. Oluşan kesit tesirleri bu katsaı ile çarpıldığında istenilen kesit tesirleri elde edilmektedir. Bütün bu işlemler Sap000 taraından apılmaktadır. SAP000 programında analiz aparken gerekli olan ve kısa doğrultular için aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. S c spektrum katsaısı uzun A0 I 0,401,5 0,40x1,5 S c,kısa g 9,81 1, 177 ; S c,uzun x9,81 1, 96 R(T )

77 Tablo 4.1: Z e göre spektrum değerleri T (sn) S (T) T (sn) S (T) Şekil 4.5: Spektrum eğrisi Yapının dinamik hesabında kullanılacak olan kütleler program taraından dış üklere göre hareketli ük azaltma katsaısıda dikkate alınarak belirlenmektedir. Taşııcı 59

78 sistem kütlesi ise program taraından otomatik olarak hesaplanmaktadır. Bu nedenle kütleler arıca hesaplanmamıştır. Zaman tanım alanlı hesap öntemine göre hesap apılırken; 17 Ağustos 1999 tarihinde İzmit eteoroloji İstasonunda bulunan ivme ölçer taraından kadedilen deprem ivme kaıtları kullanılacaktır. Bu ivme ölçerde kadedilen kaıtlarda L (Kuze-Güne), T (Doğu-Batı) ve V (Düşe) doğrultulardaki bileşenlere ait ivme değerleri er almaktadır. Aşağıda hesaplarda kullanılacak deprem ivme kaıtlarına ait graikler verilmiştir. Şekil 4.6: +L Kuze-Güne Yönü Şekil 4.7: +T Doğu-Batı Yönü Şekil 4.8: +V Düşe Doğrultu 60

79 Şekil 4.9: +T Doğu-Batı Yönü 0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0, 0 sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri 61

80 Şekil 4.10: V Düşe bileşenin 0,00; 0,0; 0,05; 0,10; 0, 0 sönüm oranları için ivme, hız ve erdeğiştirme spektrum eğrileri 6

81 4. Aşık Hesabı 4..1 Aşık Kesitinin Tasarımı Yük analizi: 57,0 Aşık açıklığı: 11, 4m Aşık aralığı: t 4, 167 m 5 Pg g g. t (0,15 + 0,15).4,167 = 1,5 kn/m k a Pk P. t 0,75.4,167 = 3,15 kn/m s W 1,5(1,.Sin.q). t 1,5(1,. Sin 3, 61.0,8).4,167 = 0,315 kn/m Tasarım ükleri: Pg P k 1,35.P 1,5.P. Cos qz (1,35.1,5 + 1,50.3,15).0,998 = 6,36 kn/m,sd g 1,35.P 1,5.P. Sin k q x (1,35.1,5 + 1,50.3,15).0,063 = 0,40 kn/m,sd g k P g P k W P P ] Cos qz 1,35.[W 1,35[0,315 + (1,5 + 3,15).0,998] = 6,3 kn/m,sd k P. Sin g q x 1,35 P 1,35(1,5 + 3,15).0,063 = 0,38 kn/m,sd g k Hesaplara göre P g +P k üklemesindeki değerler daha büüktür; bu nedenle boutlandırma sözkonusu üklemee göre apılacaktır. 63

82 Statik sistem ve kesit tesirleri: Aşıklar beş açıklıklı sürekli kiriş olarak tasarlanmıştır.,sd q z.sd.( / Cos) 16 6,36.(11,4/ 0,998) 16 51,87 kn.m V,Sd q z.sd.( / Cos) 6,36.(11,4/ 0,998) 36,3 kn N Sd q x.sd.( / Cos) 0,38.(11,4/ 0,998),19 kn Kesit: HE 0A h = 10 mm b = 0 mm d = 15 mm t w = 7 mm t = 11 mm r = 7 mm W,pl = 568,5 cm 3 W z,pl = 70,6 cm 3 A = 64,34 cm I = 5410 cm 4 I z = 1955 cm 4 I t = 8,46 cm 4 I w = 193, cm 6 Sınılandırma: Fe / 1,0 Başlık : c t , ,0 Sını 1 Gövde : d t w 15 1, ,0 Sını 1 tüm kesit Sını-1 e aittir. 7 Kesit daanımı: W,pl. 568,5.3,5,pl, 1145kN.cm 1,10 0 A v. (1,04.h.t w ). (1, ).35 1 V,pl,. 189 kn , A (64,34.100).35 1 N pl, kn 1,

83 Gövdede buruşma kontrolü: d t w 15 1, ,0 gövdede buruşma kontrolüne gerek oktur. 7 Enkesit daanım kontrolü: 36,3kN,5.V 0, , 5 kn moment indirgenmez, 0 V, Sd 0,pl, N Sd,19 kn,5.n 0, , 7 kn ükün şiddeti küçük, 0 0 pl, d.t w. < ,7 kn ükün şiddeti küçük, 0.1,10 N,V,,pl, 1145 kn.cm,sd N,V, 51,87 11,45 0,43 1,0 Eğilmeli burkulma kontrolü: h b 10 0,95 1, eksenine dik burkulmada b eğrisi kullanılacak. 0 t 11 < 100mm z z eksenine dik burkulmada c eğrisi kullanılacak.. E ,5 1 93,91 eksenine dik burkulma: k 1140 cm k I F ,34 14,3 14,3 1, 3 0, 34 93,

84 1 1 ( 0,) ( ) 1 1 0,34(1,3 0,) (1,3) 1,57 1 ( ) 1,57 1 1,57 1,3 0,4156 1,0 z z eksenine dik burkulma: kz 1140 kz 1140cm z 06, 81 I z 1955 F 64,34 z 06,81 z,0 0, 49 93, ( 0,) ( ) 1 1 0,49(,0 0,) (,0) 3,4 1 ( ) 3,4 1 3,4,0 0,166 1,0 min 0,4156;0,166min 0, 166 k 1,50 alınmıştır. N k. Sd,Sd min.a. / 1 W.pl. / 1,19 0, ,5.51,87 0,65 1,0 11,45 Eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü: k LT 1,0 alınmıştır. k 1, 0 ; k w 0, 75 1,0 C 1 1, 0 ; 1, cm LT 66

85 cr C 1.E.I z llt ( k k w ).I w 0,039.l I z LT.I t cr (1,0 3 0,75).193,3.10 0, , kn.cm LT.E.W cr,pl ,5 117, ,95 0, 1 (a eğrisi) LT LT 1, ,9 1 1 ( 0,) ( ) 1 1 0,1(1,6 0,) (1,6) 1,4 LT 1 ( ) 1,40 1 1,40 1,6 0,5 1,0 N k LT. Sd,Sd z.a. / 1 LT.W.pl. / 1,19 0, ,00.51,87 0,86 1,0 0,50.11,45 Sehim kontrolü: İşletme ükleri : P P P. Cos g P k qz (1,5 + 3,15).0,998 = 4,37 kn/m,sd g k P g P W q 0,9W 0,9P P. Cos k z,sd k g = 0,9.0,315 + (0,9.3,15 + 1,5).0,998 = 4,34 kn/m z.max 1 q. 155 z,sd E.I.L 4 1 4, ,19 cm 5, 7 cm 00 67

86 4.. Aşık Ekinin Tasarımı Şekil 4.11: Aşık eki detaı Bulonlar: 4 ( 10.9, GV ) A s 3, 53cm D 36 mm Sd 5187 kn.cm V Sd 36, 3 kn I t 3 w w h.t. 1.1,1. 0, 54 w 1 3 0,7 cm 4 1 I I w 0,54 9, , olduğundan Sd birleşim momenti başlıklar taraından aktarılır. Bulonlarda kontrol: h e p t mm s 1 1 Sd N , 6 kn F 0,7..A 0, ,53 47, 1 p,cd ub s kn h.13,9 s V V Sd 36,3 18, kn k s.n..f p,cd 1,0.1,0.0,.47,1 F s, 39, 54 kn V 18, kn 1,5 s 68

87 ; ; ;1,0 0, min F,5...d.t,5.0, ,4./1,5 67, 84 kn V 18, kn b, u / b Alın levhasında kontrol: D t levha c1 e1 - t mm 4 4 D 36 c t lev mm.(5 48) 4..47,1.4,8 k 1,07 m 15, 17 1,1.11,0 3,5 1,1..,0.1,10 1,10 Z 3,5.,0.1,1.( 1,07 1,10 1,07 15,17 1) 337, kn Z 3,5 337,kN 1,10..4,7.3, ,97 kn 337, 1 3,5,0.1,10 0,45 I,pl 1,1...0,45 61, 9 kn.cm 3,5 1,5 4.,0.1,10 1,5 II.47,1 61,9/3,0 874,3 kn.cm 1/3,0 1/ 4,8 3,5 1,1. (4,7.3,0).3,0 / 4 988,76 kn.cm II 874, 3kN.cm 1,10 3,5 1,1..4,7.3,0.4, ,06 kn.cm II 874, 3kN.cm S, 316,7.(11,1) 630,33 kn.cm 5187 kn.cm 69

88 4.3 Tali Kiriş Hesabı Kiriş Kesitinin Belirlenmesi Yük analizi: P g 0,15 0,15 0,05.4,167.11,4 16, 6 kn P S 0,75.4,167.11,4 35,63 kn W 1,.0,06.0,8.4,167.11,4/ 0,998,75 kn Şekil 4.1: Tali kiriş statik sistemi Statik sistem olarak çok açıklıklı sürekli kiriş seçilmiştir. Sistemin statik hesabında kullanılacak olan kombinasonlar aşağıda açıklanmıştır. A) Boutlandırmada esas olan kombinasonlar: I) Sabit + Kar: 1,35G + 1,5P S (Komb_1) II) III) Sabit + Rüzgar: 1,35G + 1,5W (Komb_) Sabit + Kar + Rüzgar: 1,35G + 1,35P S + 1,35W (Komb_3) B) Sehimde esas olan kombinasonlar: I) Sabit + Kar: G + P S (Komb_4) II) Sabit + Kar + Rüzgar: G + 0,9(P S + W) (Komb_5) 70

89 Kesit tesirleri ve deplasmanlar SAP000 programı ardımı ile bulunmuştur. En olumsuz kesit tesirleri Komb_1 de medana gelmiştir. Kesit bu kombinasona göre boutlandırılacaktır. 1407kN.m 31kN N Sd 0, 0 kn, Sd V, Sd Kesit: HE 700B h = 700 mm b = 300 mm d = 58 mm t w = 17 mm t = 3 mm r = 7 mm A = 306,4 cm I = cm 4 I z = cm 4 W z,pl = 1495 cm 3 W,pl = 837 cm 3 I t = 830,9 cm 4 I w = cm 6 Sınılandırma: Fe ,81 c 300 Başlık : 4, , 1 Sını-1 t.3 d 58 Gövde : 34, , 58 Sını-1 tüm kesit Sını-1 e aittir. t 17 w Kesit daanımı: W ,5 1,10,pl, pl, kn.cm V A. 3. (1,04.h.t 3. 0 ). (1, ) , v w, pl, kn N pl, A 0 (306,4.100) , ,4 kn Gövdede buruşma kontrolü: d 58 34, ,14 gövdede buruşma kontrolüne gerek oktur. t w 17 71

90 Enkesit daanım kontrolü:, 31kN 0,5.V, pl, 0, kn moment indirgenmez. V Sd V,,pl, kn.cm,sd V, ,35 0,5 1,00 Eğilmeli burkulma kontrolü: h b 700,33 1, - eksenine dik burkulmada a eğrisi kullanılacak. 300 t 3 40 mm z-z eksenine dik burkulmada b eğrisi kullanılacak ,5 1 76,41 - eksenine dik burkulma: 500cm ; , 34 k ,4 86,34 1,13 0, 1 76, ,1(1,13 0,) (1,13) 1,4 1,4 1 1,4 1,13 0,5757 1,0 z-z eksenine dik burkulma: kz 416,7 kz 416,7cm z 60, 69 mm I z F 306,4 7

91 60,69 z 0,79 0, 34 76, ,34(0,79 0,) (0,79) 0,9 1 ( ) 0,9 1 0,9 0,79 0,779 1,0 min min 0,5757;0,779 0, 5757 k 1,50 alınmıştır. min N.A. Sd / 1 k. W..pl,Sd / 1 1, ,35 0,79 1,0 Eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü: k LT 1,00 alınmıştır. k 1, 00, k w 1, 00 1,00 C 1 1, 00 1,00.4,167 4, 167 cm LT cr ,7 (1,0 3 0,75) , ,7.830, cr 4068kN.cm; LT 71, , LT 0,93 0, 1 (a eğrisi) 76, ,1(0,93 0,) (0,93) 1,01 LT 1 ( ) 1,01 1 1,01 0,93 0,715 1,0 73

92 N k LT. Sd,Sd z.a. / 1 LT.W.pl. / 1 1, , ,35 0,74 1,0 Sehim kontrolü: aksimum sehim Komb_4 de medana gelmiştir. Sehim bu kombinasona göre kontrol edilecektir. z.max 6,81cm < , 0 cm Bindirme Levhalı Kiriş Eki Tasarımı Şekil 4.13: Tali kiriş eki Bulonlar: 4 (başlıkta), 0 (gövdede) 10.9, SL ( 0,5F p lik hesapsız öngerme) Sd 1407 kn.m V Sd 31kN Başlık bulonlarında kontrol: I w ,3 cm 4 I , , , 3 cm 4 1 I 14197, , ,6 cm 4 74

93 Sd I I I w 05647, kn.m 19844,6 Z D / 65 3,1 16 kn Başlık bulonları çit etkili bulonlardır. Bir bulonda bir makaslama alanına gelen kuvvet: F v, Sd 16/(.8) 133 kn 10.9 kalitesindeki 4 bulonu için makaslama alanının makaslama daanım hesap değeri: F v, = 176,5/1,5 = 141, kn > 133kN 0 mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı: = min , ,,1, 0 = min(0,77; 0,78; 1,96; 1,0) = 0, Başlık ek levhasında F b,rk =,5.0,77.51,0.,4.,0 = 471,3 kn; F b, = 471,3/1,5 = 377,1 kn > 133 kn Proil başlığında F b, = 377,1.31/0 = 565,65 kn > 16/8 = 66 kn Gövde bulonlarında kontrol: w = Sd I w I I w = , ,6 = 90,86 kn.m = 9086 kn.cm G = w + V Sd.e = ,0 = kn.cm I p = + z =.5.8,0 +.3.(16,0 + 8,0 ) = 560 cm i i i i Bir bulona (en uzaktaki) gelen kuvvet: 75

94 N H, = , ,0 = 85kN; N V, = 560 V = 43 kn; N V,V = Sd 31 = = 1,4 kn n 15 N R = ( NV, NV,V ) N = H, ( 43 1,4) 85 = 106,6 kn Gövde bulonları çit etkili bulonlardır; bir makaslama alanına gelen kuvvet: F v, Sd 106,6/ 53,3 kn 10.9 kalitesindeki 0 bulonu için makaslama alanının makaslama daanım hesap değeri: F v, = 1,5/1,5 = 98,0 kn > 53,3 kn 10 mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı: = min , ,,1, 0 = min(0,91; 0,96; 1,96; 1,0) = 0, Gövde ek levhasında F b,rk =,5.0,91.51,0.,0.1,0 = 3,05 kn; F b, =3,05/1,5=185,64 kn > 53,3kN Proil gövdesinde F b, = 185,64.16/10 = 97,0 kn > 106,6 kn Başlık ek levhalarında kontrol: Enkesit Sını-1 e aittir. 11,0.,0 Z 1 = kn; Z = = 16 kn.11,0.,0 30,0.,0 A 1,net = (11,0,6).,0 = 16,8cm N 1,t, 35,5 11,0.,0. 710kN 1,10 N 51,0 1,t, = 616,9 kn > 450kN 0,9.16,8. 616,9kN 1,5 76

95 A,net = (30,0,,6).,0 = 49,6cm N,t, 35,5 30,0., ,4kN 1,10 51,0 0,9.49,6. 181,3kN 1,5 N,t, = 181,3 kn > 16 kn Gövde ek levhalarında kontrol: Enkesit Sını-1 e aittir. w = 90,86 kn.m V Sd = 31kN A 3,net = (44,0 5.,).1,0 = 33,0cm.33,0.44,0.1,0 35,5 0,75 0,696 olduğundan enkesit kesme kuvveti alanında 51,0 indirgemee gerek oktur. V pl,.44,0.1,0.51,0 355,6 kn 3.1,10 V w =31 kn < 0,5.355,6 = 1177,8 kn olduğundan plastik moment daanımının indirgenmesine gerek oktur. A t, net 44,0 (,5.,).1,0 16,5 cm.16,5 35,5 1,5 0,9. 0,675. 0,791 olduğundan çekme bölgesinde enkesit 44,0 51,0 1,10..1,0 zaılaması gözönüne alınacaktır. 44,0 44,0 pl, =.[.1, ,5 -,.1,0.(8,0+16,0)]. =783 kncm > 9086 kncm 1,1 77

96 4.3.3 Sürekli Kiriş Birleşimi Tasarımı Sürekli kiriş birleşimleri 10.9 kaliteli bulonlar kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Burada tipik bir sürekli kiriş birleşimi boutlandırılmıştır Z 010kN 70 Şekil 4.14: Sürekli kiriş birleşimi Başlık bulonları tek etkili olup bir makaslama alanına gelen kuvvet: F v, Sd F v, Sd ,5 kn x6 Bir 7 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x ,6kN 167,5kN 1,5x mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,75 ile 3x30 3x min 78

97 başlık ek levhasında; F b,,5x0,75x51,0x3,0x4,0 918kN 167,5kN 1,5 ve proil başlığında F b,,5x0,75x51,0x3,0x3, kN 01kN olarak hesaplanır. 1,5 5x Başlık ek levhasında kontrol: A1 (30,0 x3,0)x4,0 96cm,net N 1,t, 30,0x4,0x 0,9x96x 35,5 1,10 51,0 1,5 3873kN 355kN N 355kN 010kN 1,t, Tali kiriş gövde bulonlarında kontrol: V ,5 kn 6 Gövde bulonları çit etkili olup bir makaslama alanına gelen kuvvet: F v, Sd F v, Sd 31 x7 3 kn Bir 0 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x45 98kN 3kN 1,5x1000 Delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,76 ile 3x 3x 4 51 min 79

98 F b,,5x0,76x51,0x,0x1, 186kN 53,5kN 1,5 Kornierde kontrol: V Sd ,5 A v, 55x1, 66cm A v,net 55x1, 7x1,x, 47,5cm 47,5 3,5 0,9x 0,65 0,65 olduğundan enkesit zaılaması dikkate 66 36,0 alınmaacaktır. V pl, 66x3,5 0814kN 160,5kN 3x1,1 Tali kiriş gövdesinde makaslama kopması daanımı kontrolü: a 1 50mm, a 50mm, a 3 15mm L v 450mm, k 0, 5, d d mm o,v o, t 36,0 a 50mm 5x0 100mm, L (50 0,5x) 60mm 3,5 L1 1 L 3 36,0 ( ) 65mm ( x1) 71mm 3,5 Lv,e mm L 71mm, A v,e 1,7x56,0 95,cm V e, 95,x3,5 1174kN VSd 160,5kN 3x1,10 80

99 4.4 Kalkan Duvarın Boutlandırılması Kuşakların Tasarımı Kalkan duvar kuşakları / 3 lerden gergili, sürekli kiriş olarak tasarlanmıştır. Kalkan duvarın üksek olması nedenile kuşaklara arklı rüzgar kuvvetleri etkimektedir. Kuşaklarda iki duruma göre arı arı hesap apmak ve bunun sonucun da arklı iki kesit kullanmak erine en elverişsiz rüzgar üküne hesap apılıp tek kesit seçilmiştir. Şekil 4.15: Kalkan duvar Yük analizi: Dikme aralığı: 57,0/5 11, 4m Kuşak aralığı: t, 0 m g. kus 0,30 kn/m w 0, 80 kn/m W 1,5.C.q.t 1,5.0,80.0,80.,0 1,60 kn/m Pg g g. t 0,30 0,15.,0 0, 60 kn/m kus. kap q z, Sd 1,50.W,4 kn/m q 1,35.P 0, 81kN/m,Sd g 81

100 Kesit: UPN 00 h 00mm t w 8, 5 mm d 151mm I 1910 cm 4 W, pl 8 cm 3 b 75 mm t 11, 5 mm A 3, cm I z 148 cm 4 z 51, 8 cm 3 W, pl r 1 11,5 mm r 6, 0mm I t 11, 9 cm 4 I 3 w 9, cm 6 G 3, 5 kg/m 1/ 35 Sınılandırma: Fe360 1, 0 35 c 70 Başlık : 6, , 0 Sını 1 t 11,5 d 151 Gövde : 17, Sını 1 tüm kesit Sını 1 e aittir. t 8,5 w Kesit daanımı:,pl, 8.3,5 (1, ,5) kncm V,pl, 18 kn 1,10 3.1, z,pl, 51,8.3, kncm 1,10 V z,pl, [.75.11,5 (8,5 11,5).8,5].35 33kN 3.1, Kesit tesirleri: İç açıklıklarda:,sd,4.11,4 19,50 kn.m V, Sd 0,5.11,4.,4 13, 68kN 16 z,sd 0,81.(11,4 3) 0,73kN.m V z, Sd 0,5.0,81.11,4/ 3 1, 14 kn 16 8

101 Kenar açıklıklarda:,sd,4.11,4 0,81.(11,4 3) 8,35 kn.m z,sd 1, 06 kn.m Enkesit daanım kontrolü: 13,68 kn 0,5.V,pl, 0, kn oment indirgenmez. V, Sd z 1,14 kn 0,5.V z,pl, 0, , 5 kn oment indirgenmez. V, Sd İç açıklıklarda: ,3 1,00 Kenar açıklıklarda: ,44 1,00 Sehim kontrolü: Kullanma ükleri : q z, Sd 0,9.W 0,9.1,6 1,44kN/m 4 1 q z,sd.l 1, z.max. 3, 9cm 4, 56 cm k EI Düşe öndeki sehim gergilerin bulunması nedenile ihmal edilmiştir. Gergi çubuklarının tasarımı: 1 tan [3,/(11,4/3)] 40,1 o Kullanma ükleri : 15,4 q.l z 0, ,4/ 3 15,4 kn Z 3, 9 kn Sin 40,1 83

102 Seçilen kesit: 16 0,85.56,5/1,5 38,4 8, 9kN F t, Eurocode a göre standart dışı açılan dişlerde çekme daanımı %15 azaltılır Dikmelerin Tasarımı Kalkan duvar dikmeleri tali kirişlerle anı eksene erleştirilmiştir. Bunun sebebi dikmelerden gelen üst mesnet tepkisini çatı stabilite bağlantılarının düğüm noktası olan tali kiriş ile ana çerçeve kirişinin birleşim noktalarına aktarmaktır. Bu saede çerçeve kirişinde zaı eksen doğrultusunda moment oluşması engellenmiştir. Dikmeler alltan sabit üstten ise kaıcı olacak şekilde tasarlanmıştır. Dikmelerin üksek olması nedenile azla olan anal burkulma bounu azaltmak için, dikmeler belli noktalarından merkezi çapraz bağlantı elemanları ile tutulmuşturlar. erkezi çapraz elemanlar tamamen ABYYHY de belirtilen konstrukti boutlandırılmıştır. P 1 N 1 0,50 1,60..11,4 11,4 kn P 1,60.11,4 18, 4 kn 0,80 0,60.11, 4 6,84kN kurallara göre Şekil 4.16: Kesit tesirleri 84

103 Kesit: HE 500 B h 500 mm t w 14, 5 mm d 390 mm I cm cm 3 W, pl b 300 mm t 8mm A 38, 6cm I z 160 cm 4 z 19cm 3 W, pl r 7 mm I t 538, 4 cm 4 I 3 w cm 6 G 187 kg/m 1/ 35 Sınılandırma: Fe360 1, 0 35 c 150 Başlık : 5, , 0 Sını-1 t 8 d 390 Gövde : 6, Sını-1 tüm kesit Sını-1 e aittir. t 14,5 w Kesit daanımı:,pl, , kn.cm 1,10 V pl, N pl, (1, ,5) kn 3.1, (38,6.100) ,4 kn 1, Kesit tesirleri SAP000 programında hesaplanmıştır. En olumsuz değerler 1,35G 1,5W kombinasonunda oluşmuştur. 474,8kN.m 100, 3 kn N Sd 83,1118.1,87 116, 77 kn, Sd V, Sd Gövdede buruşma kontrolü: d t w 390 6, gövdede buruşma kontrolüne gerek oktur. 14,5 Enkesit daanım kontrolü: V, Sd 100,3 kn 0,5.V,pl, 0, kn moment indirgenmez. V,,pl, kn.cm 85

104 ,Sd V, ,46 1,00 Eğilmeli burkulma kontrolü: h b 500 1,67 1, - eksenine dik burkulmada a eğrisi kullanılacak. 300 t 8mm 40 mm z-z eksenine dik burkulmada b eğrisi kullanılacak ,5 1 93,91 - eksenine dik burkulma: 1800 cm , 9 k ,6 84,9 0, 9 0, 1 93, ,1.(0,9 0,) (0,9) 0,98 0,98 1 0,98 0,9 0,73111,0 z-z eksenine dik burkulma: 600 kz 600 cm z 8, ,6 8,5 z 0,88 0, 34 93, ,34(0,88 0,) (0,88) 1,0 86

105 1,0 1 1,0 0,88 0,6780 1,0 min 0,7311; 0,6780 min 0, 6780 k 1,50 alınmıştır. N k. Sd,Sd min.a. / 1 W.pl. / 1 116,77 0, ,4 1, ,73 1, Eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü: k LT 1,00 alınmıştır. k k 1, 0 w 3933/ 4748 C 1 1, 1 1, cm LT cr (1,0 1,0) , , kn.cm LT ,9 74,9 LT 0,80 0, 1 (a eğrisi) 93, ,1(0,80 0,) (0,80) 0,88 0,88 1 0,88 0,80 0,80 1,0 N k LT. Sd,Sd z.a. / 1 LT.W.pl. / 1 116,77 0, ,4 1, ,611,0 0, Sehim kontrolü: 1800 z.max 4,6 cm 7, cm 50 87

106 Dikme aağı tasarımı: Şekil 4.17: Dikme aağı Dikmei taban levhasına bağlaan kanakların kontrolü: w u 36,0 0,8 kn/cm ,8.1,5 w w NSd 1 116,77 1 w,.t..,8.,3 kn/cm 0, 8kN/cm A.a 36,8.0,3 w,w w,w N A V a Sd Sd w t w 1 a w 116,77 1,45 36,8 100,3 4,3 d.0,3.39,0 1.0,3 1, w,r w,w w,w 1, 4,3 4,5 0, 8kN/cm w,r Taban levhası temas üzei alanı (çıkmalar ihmal edilmiştir) hesabı: A e b.h cm Beton basınç gerilmesi tasarım değeri: NSd 116,77 c cd 0,08 1, 67 kn/cm (C5) A 1500 e 88

107 Taban levhası kalınlığının belirlenmesi: b 0,30 me 8, 1 (üç kenarından mesnetli bir plağın moment katsaısı) h t p 3.NSd 3.116,77 1,4 cm t p 0 mm m. / 8,1.3,5/1,10 e 0 Kama elemanı olarak arklı malzeme kullanmamak için aşık proili olarak kullanılan HE 0A proili kullanılmıştır. Beton basınç gerilmesi tasarım değeri: VSd 100,3 c cd 0,30 1, 67 kn/cm (C5) A.15 Proilde kontrol: 0, / 743kN.cm 1145 kn.cm,pl, Kamaı taban levhasına bağlaan kanaklarda kontrol: I w 3 (15.0,4).0,4..0,4..10,5 131 cm 4, 1 A w.0,4.(15.0,4) 11,36 cm 100,3.0/ 1003kN.cm w,.( 0,4) 5,1 kn/cm 0, 8kN/cm ,3 w,w 8,8 0, 8kN/cm 11,36 Stabilite bağlantı elemanlarının tasarımı; seçilen kesit: 165,1x6, 0 i 5, 73 cm 188 L 6,0 11,4 1,88m ,6 89

108 4.5 Yan Duvarın Boutlandırılması Yan duvar kuşakları / 3 lerden gergili, sürekli kiriş olarak tasarlanacaktır. Yan duvarın üksek olması nedenile kuşaklara arklı rüzgar kuvvetleri etkimektedir. Kalkan duvarda olduğu gibi kuşaklarda elverişsiz rüzgar üküne hesap apılıp tek kesit seçilmiştir. Yük analizi: Dikme aralığı: 5, 0m Kuşak aralığı: t, 0 m arklı iki kesit kullanmak erine en g kus. 0,7 kn/m w 0, 80 kn/m W 1,5.C.q.t 1,5.0,80.0,80.,0 1,60 kn/m Pg gkus. gkap. t 0,75 0,15.,0 1, 05kN/m q z, Sd 1,50.W,4 kn/m q,sd 1,35.Pg 1, 4 kn/m Kesit: UPN 400 h 400 mm t w 14mm d 34mm I 0350 cm 4 W, pl 140 cm 3 b 110mm t 18 mm A 91, 5 cm I z 846 cm 4 W z, pl 190 cm 3 r 1 18 mm r 9 mm I t 81, 6cm 4 Iw cm 6 G 71, 8 kg/m 1/ 35 Sınılandırma: Fe360 1, 0 35 Başlık : c t 110 6, ,0 Sını

109 Gövde : d t w 34 3, Sını 1 tüm kesit Sını 1 e aittir. 14 Kesit daanımı: 140.3,5 (1, ).35,pl, 6490 kncm V,pl, 718 kn 1,1 3.1, ,5 z,pl, 4060 kncm 1,1 [ (14 18).14].35 V z,pl, 544 kn 3.1, Kesit tesirleri: İç açıklıklarda:,sd,4.5 93,75kN.m V, Sd 0,5.5.,4 30 kn 16 z,sd 1,4.(5 3) 6, kn.m V z, Sd 0,5.1,4.5 / 3 5, 9 kn 16 Kenar açıklıklarda:,sd,4.5 1,4.(5 3) 136,4 kn.m z,sd 9, 0 kn.m Enkesit daanım kontrolü: V, Sd 30 kn 0,5.V,pl, 0, kn oment indirgenmez. V z, Sd 5,9 kn 0,5.V z,pl, 0, kn oment indirgenmez. İç açıklıklarda: ,8 1,00 91

110 Kenar açıklıklarda: ,49 1,00 Sehim kontrolü: Kullanma ükleri : q z, Sd 0,9.W 0,9.1,6 1,44kN/m q.l 4 1 z,sd 1, z.max. 8, 49cm k EI q.(l/3) 4 1,Sd 1,05.10.(500/3).max. 1, 83cm k EI max 8,49 1,83 8,68cm 10, 0 cm 50 Gergi çubuklarının tasarımı: 1 o tan [3,/(5/3)] 1 Kullanma ükleri : 43,75 q.lz 1,05.5.5/ 3 43,75 kn Z 1, 1kN Sin 1 Seçilen kesit: 30 0, ,7 1, 1kN F t, Eurocode a göre standart dışı açılan dişlerde çekme daanımı %15 azaltılır. 9

111 4.6 Kapı akasının Boutlandırılması Hangar giriş kapılarına kılavuzluk eden ra sistemini taşıması, kapıdan gelen rüzgarı apıa aktarması ve ana makasların birlikte hareketini sağlaması için ana makasın uç taraına kapı makası erleştirilmiştir. Kaes sistemler konsol makasa rijit şekilde bağlanmıştır. Kapı makasının olduğu kısma arıca tali kiriş konmamış olup kapı makasının aşıklara mesnet etmeside sağlanmıştır. Kapı makası anı zamanda düşe zati ve kar ükleri ile ata rüzgar kuvvetlerini taşıabilecek şekilde tasarlanmıştır. Statik sistem olarak üç boutlu kaes sistem seçilmiştir. Tüm sistem 150m. bounca sürekli olacak şekilde hesaplanmıştır. İmalat ve montaj kolalığı açısından kapı makası 5 er metrelik modüller halinde tasarlanmıştır. Eleman birleşimleri tamamen atele kanaklı olarak apılmıştır. Eleman ekleri ise montaj için bulonlu olarak teşkil edilmiştir. Arıca malzeme tasarruu açısından da mümkün mertebe anı proiller kullanılmıştır. Kaes sistemde proil olarak üst ve alt başlıklarda HE160A, dikme ve diagonallerde HE10A, eğik elemanlarda ise L60x6 kornierler kullanılmıştır. Sözkonusu proiller Fe360 malzemeden imal edilmiştir. Sisteme ait statik tesirler bilgisaar programında bulunmuştur. Eleman özağırlıkları program taraından otomatik olarak alınmaktadır. Yük analizi: W 7,35x5/1 15,31kN P g 0,15 0,15 0,05.4,167.11,4/ 8, 31 kn P S 0,75.4,167.11,4/ 17,83 kn 93

112 Şekil 4.18: Kapı makası statik sistemi Sistemin statik hesabında kullanılacak olan kombinasonlar aşağıda açıklanmıştır. A) Boutlandırmada esas olan kombinasonlar: I) Sabit + Kar: 1,35G + 1,5P S (Komb_1) II) III) Sabit + Rüzgar: 1,35G + 1,5W (Komb_) Sabit + Kar + Rüzgar: 1,35G + 1,35P S + 1,35W (Komb_3) B) Sehimde esas olan kombinasonlar: I) Sabit + Kar: G + P S (Komb_4) II) Sabit + Kar + Rüzgar: G + 0,9(P S + W) (Komb_5) Yukarıda açıklanan kombinasonlara göre elemanlarda oluşan en olumsuz kesit tesirleri: üst başlıkta; maksimum çekme kuvveti: N Sd 130kN (Komb_3) 94

113 maksimum basınç kuvveti: N Sd 86kN (Komb_1) alt başlıkta; maksimum çekme kuvveti: N Sd 346,6kN (Komb_) maksimum basınç kuvveti: N Sd 398kN (Komb_3) düşe dikmelerde; maksimum çekme kuvveti: N Sd 3,0kN (Komb_1) maksimum basınç kuvveti: N Sd 73kN (Komb_3) düşe diagonallerde; maksimum çekme kuvveti: N Sd 00kN (Komb_1) maksimum basınç kuvveti: N Sd 15kN (Komb_1) ata diagonallerde; maksimum çekme kuvveti: N Sd 199kN (Komb_) maksimum basınç kuvveti: N Sd 36kN (Komb_) ata dikmelerde; maksimum çekme kuvveti: N Sd 0kN maksimum basınç kuvveti: N Sd 4kN (Komb_) eğik elemanlarda; maksimum çekme kuvveti: N Sd,6kN (Komb_1) maksimum basınç kuvveti: N Sd 0kN şeklinde oluşmuştur. 95

114 HE160A proilinde kontrol: h 15mm b 160mm d 104mm t w 6,0mm t 9,0mm A 38,77cm i 6,57cm i z 3,98cm N Sd 346,6kN en büük çekme kuvvetine göre kontrol edilecek olursa;, max N t, 3,5 38,77x 88kN NSd 346,6kN kesit eterlidir. 1,10 N Sd 398kN en büük basınç kuvvetine göre kontrol edilecek olursa;, max Enkesit sınılandırlması: 35 1,0 35 d 104 Gövde kısmı: 17, ,0 33 Sını-1 t 6 w c 80 Başlık kısmı: 8,9 10.1,0 10 Sını-1, tüm enkesit Sını-1 e aittir. t 9 Yanal burkulma kontrolü: h b 15 0,95 1, ekseni etraında b burkulma eğrisi 160 t 9,0mm 100 z z ekseni etraında c burkulma eğrisi kullanılacak. ekseni etraında burkulma; 1, 0 1,0x ,7 31,7 ; 1 93, 9 0, 34 6, ,9 1 0,34(0,34 0,) 0,34 0,

115 0,58 1 0,58 0,34 0,95 z z ekseni etraında burkulma; 1, 0 1,0x08 5,3 z 5,3 z 0, 56 3,98 93,9 1 0,34(0,56 0,) 0,56 0, 7 1 0, ,7 0,56 0,853 0,95;0,853 min 0, N Sd, max 398kN 0,853x88 706kN kesit eterlidir. HE10A proilinde kontrol: h 114mm b 10mm d 74mm t w 5,0mm t 8,0mm A 5,34cm i 4,89cm i z 3,0cm N Sd 00kN en büük çekme kuvvetine göre kontrol edilecek olursa;, max N t, 3,5 5,34x 541kN NSd 00kN kesit eterlidir. 1,10 N Sd 36kN en büük basınç kuvvetine göre kontrol edilecek olursa;, max Enkesit sınılandırlması: 35 1,0 35 d 74 Gövde kısmı: 14,8 33.1,0 33 Sını-1 t 5 w c 60 Başlık kısmı: 7,5 10.1,0 10 Sını-1, tüm enkesit Sını-1 e aittir. t 8 97

116 Yanal burkulma kontrolü: h b 114 0,95 1, ekseni etraında b burkulma eğrisi 10 t 8,0mm 100 z z ekseni etraında c burkulma eğrisi kullanılacak. ekseni etraında burkulma; 1, 0 1,0x ,6 73,6 ; 1 93, 9 0, 78 4, ,9 1 0,34(0,78 0,) 0,78 0, 9 1 0,9 1 0,9 0,78 0,741 z z ekseni etraında burkulma; 1, 0 1,0x z 119 z 1, 7 3,0 93,9 1 0,34(1,7 0,) 1,7 1, ,45 0,741;0,45 min 0, 853 1,49 1,49 1,7 N Sd, max 36kN 0,45x541 43kN kesit eterlidir. L60x6 kornier elemanlarda eksenel ükün şiddetinin küçük olması nedenile kontrole gerek oktur. 98

117 Alt ve üst başlık ekinin tasarımı: Şekil 4.19: Alt ve üst başlık eki 10.9 kalitedeki 16 bulonlarda kontrol: F t, 0,9x1000x157 1,5x ,0kN F 4x113 45kN N 346,6kN t, Sd, max Sistemde sehim kontrolü: 500 max,9cm 10cm 50 99

118 4.7 Ana akasın Boutlandırılması Yük Analizi Özağırlık üklemesi Şekil 4.18 de gösterildiği gibidir. P (0,15+0,15+0,05+0,0)x11,4x5 = 156,75kN, P g 78, 375 kn g 11, 4 P (0,15+0,15+0,05)x x5 + 0,60x5= 93,375 kn ' g Şekil 4.0: Özağırlık ükleri Kar üklemesi Şekil 4.19 de gösterildiği gibidir. P 0,75x11,4x5=13,75kN, P k 106, 875 kn k Şekil 4.1: Kar ükleri 100

119 Rüzgar: Kapının kapalı olması durumunda rüzgar ükü için birim boda hesap apılarak toplam tesir bulunacaktır. Birim bo için statik sistem Şekil 4.0 de gösterilmiştir. Şekil 4.: Kapı rüzgar üklemesi F 0 V V 0,50.8 0,80.11,6 13, 8 kn A B 0,50.8 / 0,80.11,6.(11,6/ 8) A 0 VB 7, 35 kn; V A 5, 93kN 19,6 Rüzgar üklerinin değerleri kapı ve rüzgar önüne bağlı olarak arı arı hesaplanmıştır. Genel olarak rüzgar ükleri Şekil 4.1 de gösterilmiştir. Şekil 4.3: Rüzgar ükleri Kapının kapalı ve rüzgarın soldan etkimesi durumunda rüzgar ükleri: W C 0,8.5, ,6 kn W A1 0,4.0,50.5 5,0 kn/m; 0,4.0,80.5 8, 0 kn/m W A 101

120 W B 0,4.0, ,4 91, kn Kapının kapalı ve rüzgarın sağdan etkimesi durumunda rüzgar ükleri: W C 0,4.5, ,3 kn W A1 W B 0,8.0, ,0 kn/m; 0,8.0, , 0 kn/m W A 0,3.0, ,4 7,96 kn Kapının açık ve rüzgarın soldan etkimesi durumu rüzgar ükleri: W A1 W B 1,.0, ,0 kn/m; 1,.0,80.5 4, 0 kn/m 1,.0, ,4 73,6 kn W A Kapının açık ve rüzgarın sağdan etkimesi durumu rüzgar ükleri: W A1 W B 1,.0, ,0 kn/m; 1,.0,80.5 4, 0kN/m W A 0,7.0, ,4 164, kn 4.7. Kombinasonlar Sistemin statik hesabında kullanılacak olan kombinasonlar boutlandırma ve sehime göre aşağıdaki gibi düzenlenmiştir. A) Boutlandırmada esas olan kombinasonlar: I) Sabit + Kar: 1,35G + 1,5P S (Komb_1) II) Sabit + Rüzgar a. Rüzgar sol ve kapı kapalı: 1,35G + 1,5W 1a (Komb_) b. Rüzgar sağ ve kapı açık: 1,35G + 1,5W 1b (Komb_3) c. Rüzgar sol ve kapı kapalı: 1,35G + 1,5W 1c (Komb_4) d. Rüzgar sağ ve kapı açık: 1,35G + 1,5W 1d (Komb_5) 10

121 III) Sabit + Kar + Rüzgar: a. Rüzgar sol ve kapı açık: 1,35G + 1,35P S + 1,35W 1a (Komb_6) b. Rüzgar sol ve kapı kapalı: 1,35G + 1,35P S + 1,35W 1b (Komb_7) c. Rüzgar sağ ve kapı açık: 1,35G + 1,35P S + 1,35W 1c (Komb_8) d. Rüzgar solda ve kapı kapalı: 1,35G + 1,35P S + 1,35W 1d (Komb_9) IV) Sabit + Kar + Deprem a. od Birleştirme Yöntemi i. X önünde deprem: G + P S + Spek_X (Komb_10) ii. Y önünde deprem: G + P S + Spek_Y (Komb_11) b. Zaman tanım alanında ivme öntemi i. X önünde deprem 1. G + P S + L_X (Komb_1). G + P S + T_X (Komb_13) ii. Y önünde deprem 1. G + P S + L_Y (Komb_14). G + P S + T_Y (Komb_15) iii. Düşe önde deprem: G + P S + V (Komb_16) V) Kombinasonların zarı: (ax_tesir) B) Sehimde esas olan kombinasonlar: I) Sabit + Kar: G + P S (Komb_17) II) Sabit + Kar + Rüzgar a. Rüzgar sol ve kapı kapalı: G + 0,9(P S + W 1a ) (Komb_18) b. Rüzgar sağ ve kapı açık: G + 0,9(P S + W 1b ) (Komb_19) 103

122 c. Rüzgar sol ve kapı kapalı: G + 0,9(P S + W 1c ) (Komb_0) d. Rüzgar sağ ve kapı açık: G + 0,9(P S + W 1d ) (Komb_1) III) IV) Komb_10;... ; Komb_16 Kombinasoların zarı: (ax_sehim) Kesit Tesirleri Ana makas iki ve üç boutlu olarak modellenmiştir; boutlandırma iki boutlu sisteme göre apılacaktır. Aşağıda boutlandırmada kullanılan modele ait bilgiler Şekil 4. ve Şekil 4.3 de, en elverişsiz değerlerin oluştuğu Komb_9 kombinasonuna ait kesit tesirleri diagramları Tablo 4.1 de ve mesnet reaksionları değerleri ise Şekil 4.4 de verilmiştir. Kesitler ve ilgili detalar bu değerlere göre boutlandırılacaktır. Şekil 4.4: odeldeki eleman numaraları Şekil 4.5: odeldeki düğüm noktası numaraları 104

123 Tablo 4.1: Komb_9 kesit tesirleri TABLE: Element Forces - Frames Frame Station P V 3 Frame Station P V 3 Text m KN KN KN-m Text m KN KN KN-m Not: Kalın karakterde azılan değerler boutlandırmada kullanılan değerlerdir. Şekil 4.6: Komb_9 mesnet tepkileri 105

124 4.7.4 Kirişin Boutlandırılması Kesitin Belirlenmesi Kesit tesirleri en elverişsiz değerlerin elde edildiği Komb_9 dan (1,35G + 1,35P S + 1,35W 1d ) alınmıştır. Eğilme momenti tasarım değeri (-): kn.m, Sd Yanal doğrultuda tutulu noktalardaki momentin küçük değeri: kn.m,, Sd Kesme kuvveti tasarım değeri: 091kN V, Sd Normal kuvvet tasarım değeri: N Sd 93 kn Kesit özellikleri: 35 alzeme: Fe510 0, x40x100 30x3000 A 1860 cm 100 I x100x 100x40x( ) 30x cm W,pl 30x3080 (100 30)x( )x cm W, el x cm /10 106

125 I z x x40x100 (3080 x40)x cm W z,pl W z, el 100 x x40 x cm x cm /10 i ,7 cm; i z 4, 9 cm I I t w x(100 0,63x40)x x100 x( ) x(3080 x40)x cm ,90x x( ) cm 4 Kesitin Sınılandırılması: N pl, 1860x355 NSd kn 0, 05 1,1x10 N 6007 pl, Başlığın sınılandırılması: Başlık üniorm basınca maruzdur. c t , ,81 11,34 Başlık Sını-4 e aittir Gövdenin sınılandırılması: Bir plastik gerilme dağılımında gövdenin Sını-1 ve Sını- e ait olup olmadığı kontrolü: N D Z 0,05.A. (A.d.t ). A (1 ).d.t 0,05.A. (.. 1)d.t ; d 3000 x7x 0,05A.d.t w 1 w w 980 mm 0,05x1860x w. 0,55 0,50 107

126 d t w x0,81 99,3 5, Sını-1 e ait değildir x0,55 1 d t w x0,81 99,3 60,1 Sını- e ait değildir x0,55 1 Elastik gerilme dağılımında gövdenin Sını-3 ve Sını-4 e ait olup olmadığı araştırılırsa; N N Sd pl, 93 N 0,05 ; z 6007 A I 0 0,05 z z 0,95 I I u 0,05 z 0,05 0,95 0,90 I 0,90 d 980 4x0,81 0,90 ; 99,3 91, t 30 0,67 0,33( 0,90) w Enkesit Sını-4 e aittir. Başlığın etkili genişliğinin bulunması: Başlık üniorm basınç gerilmesine maruzdur, dolaısıla 1 ve buruşma değeri k 0, 43 olur. Başlık levhasının narinliği: 14,4 p 0,95 > 0,673 8,4.0,81 0,43 0,95 0, 0,95 0,81 '.c 0,81x mm b e Başlığın toplam etkili genişliği x x7 98 mm olur. b e 108

127 Gövdede gerilme dağılışı: Gövdenin etkili genişliğinin taini için basınç başlığının etkili alanı ve gövdenin brüt alanı esas alınır. e * x40x(3080 ) 3000x30x 100x40x 100x x30 98x mm , ( ) 300 x0,7 k 7,81 6,9x( 0,90) 9,78x( 0,90) 3,0 1,4 p 0, 93 8,4.0,81 1,4 0,93 0, k > 0,673 0, 84 0,93 b e.b 0,84x3000 x7 1 1 ( 0,90) 190 mm b w,e1 0,4x mm; 0,6x mm b w,e Etkili enkesit değerlerinin bulunması: (3040 ) ( ).30.( 40) e 1419 mm 98x40 ( )x30 100x40 I,e x40x( ) 516x30x( ) ( )x30x( 1419) 100x40x(1419 ) ( ) (100 98)x 30x 30x

128 cm , W, e 180 cm 3, 308,0 141,9 I, e A e 40(98 100) 30x( ) 1688 cm 100 I z,e W z, e x( ) ( )x cm 4, cm 3 10 / i, e ,5 cm; i z, e 3, 0 cm; Etkili enkesit daanım değerleri: N pl, 1688x35, kN 1,10 V,pl,,pl, , kn.m 1,10x1000 ( )x30x kN 3x1,10x1000 Eğilmeli burkulma kontrolü: V, Sd 091kN < 0,5.V,pl, 0,5x kN moment indirgenmez. N Sd 0,5.N 93kN d.t w.. 0 pl, 0,5x kN 3000x30x355 x1,10x kN moment indirgenmez. eksenine dik burkulma: t 40 mm b eğrisi kullanılacak; 0,

129 ,41 347cm 347 3, 4 3,4 k 0, ,5 76,41 1 0,34(0,31 0,) 0,31 0, ,57 1 0,57 0,31 0, ,90 1,8 0,7x0,9 1, ,31(x1,17 4) 0,15 0,36 0,90 n 0, 06 0,95x54476 k ( 0,36)x0,06 1 1,0 1,10 z z eksenine dik burkulma: t 40 mm c eğrisi kullanılacak; 0, ,4 kz 85cm z 1, 4 z 0, ,41 1 0,49(0,16 0,) 0,16 0, z 1,0 1,0 z 1,0 min (0,95;1,0 ) 0,50 0,50 0, ,0x x(1,540 1,419) 0,89 1,00 0,95x

130 Eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü: l LT k k w 1,00, 1,0x85 85cm 51418, 0, 90 tablodan C1 1, cr cr x1000x , kN.cm 1,0 3 x x10 0,039x x78067 x1000x LT 54, LT 0, 71, 0, ,41 1 0,49(0,71 0,) 0,71 0, 87 1 LT 0,87 1 0,87 0,71 0,88 1,0 LT 1,8 0,7x0,88 1,18 93 LT 0,15x0,16x1,18 0,15 0,1 0,9, n z 0, 05 1,0x54476 k LT ( 0,1)x0,05 1 1,00 1, ,0x ,0x x(1,540 1,419) 0,99 1,00 0,88x7036 Gövdede buruşma kontrolü: a d , k 5,34 5, , d 3600 ; ,81. 5,73 58, t /30 1,65 1, 37,4x0,81x 5,73 0,9x355 w ba 111,8N / mm 1,65x x30x111,8 Vba, 10976kN VSd 091kN 1,1x

131 Kiriş Eklerinin Tasarımı Kiriş ekleri ugulama kolalığı açısından bulonlu ek olarak teşkil edilmiştir. Birleşimde üksek mukavemetli 10.9 kalitede bulon kullanılmış, bulonlara hesapsız öngerme verilmiştir. Arıca birleşimde Fe510 kalitede levhalar Fp lik kullanılmıştır. Kiriş ekleri kolon-kiriş birleşiminden en az kiriş üksekliği kadar uzaklıkta apılacaktır. Şekil 4.7: Kiriş eki detaı-1 Ek-1: Birinci ek kolon kiriş birleşim bölgesine akın olan birleşimdir. Birleşim; ek erinin değişme ihtimaline karşı kolon-kiriş birleşim bölgesindeki daha olumsuz tesirlere göre boutlandırılacaktır. 113

132 Kesit etkileri: N Sd 93 kn, kn.m, V Sd 091kN dur., Sd Başlık bulonlarında kontrol: 3,0x65 I x xx50,0x4,0x148,5 1 I cm 4 x4,0x10x151, x kn.cm A x,0x65 xx50,0x4,0 x4,0x10 A cm N x kn Z D 1741kN 308,0 4,0 Başlık bulonları çit etkili olup bir makaslama alanına gelen kuvvet: F v, Sd F v, Sd 1741 x4x8 70 kn Bir 36 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x817 36kN 70kN 1,5x mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,77;0,61;1,96;1,0 min 0, 61 ile 3x39 3x min başlık ek levhasında; F b,,5x0,61x51,0x3,6x4,0 896kN 70kN 1,5 ve proil başlığında 114

133 F b,,5x0,61x51,0x3,6x4, kN 539kN 1,5 4x8 olarak hesaplanır. Gövde bulonlarında kontrol: w N w G x x kn kn.cm x19, kn.cm I p 44x1 6x(6 I p cm ) N H N V x16 81kN x1 57 kn N R kn Gövde bulonları çit etkili bulonlardır; bir makaslama alanına gelen kuvvet kn olur. Bir 7 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x ,6kN 144kN 1,5x1000 0mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; 115

134 ; ; ;1,0 0,7;0,86;1,96;1,0 min 0, 7 ile 3x30 3x min gövde ek levhasında; F b,,5x0,7x51,0x,7x,0 397kN 144kN 1,5 ve proil gövdesinde F b,,5x0,7x51,0x,7x3,0 595kN 144kN 1,5 olarak hesaplanır. Başlık ek levhalarında kontol: Z 1741kN Z 1 50,0x4,0 x kN x50,0x4,0 10,0x4,0 Z kN A1 (50,0 x3,9)x4,0 168,8cm,net N 1,t, 50,0x4,0x 0,9x168,8x 35,5 1,10 51,0 1,5 6455kN 6198kN N 6198kN 3918kN 1,t, A,net (10,0 4x3,9)x4,0 417,6cm N,t, 10,0x4,0x 0,9x417,6x 35,5 1,10 51,0 1, kN 1745kN 116

135 N 15491kN 1333kN,t, Gövde ek levhalarında kontrol: w kn.cm, V Sd 091kN A3 (65,0 x3,0)x,0 398cm,net x398 x65,0x,0 indirgemee gerek oktur. 35,5 0,75 0,696 olduğundan enkesit kesme kuvveti alanında 51,0 V pl, x65,0x,0x51,0 8374kN 3x1,10 V w 091kN 0,5x kN olduğundan plastik moment daanımının indirgenmesine gerek oktur. A t,net 65,0 11x3,0 x,0 199cm x199 35,5 1,5 0,9x 0,338 x 0,791 olduğundan çekme bölgesinde enkesit x65x,0 51,0 1,0 zaılaması dikkate alınacaktır. pl, pl, 65 13,5 x,0x x... x x...3,0x,0x( ) kNcm kNcm 35,5 1,10 117

136 Şekil 4.8: Kiriş eki detaı- Ek-: İkinci kiriş eki naklie, imalat ve montaj kolalığı açısından kiriş orta bölgesinde apılmıştır. Kesit etkileri: N Sd 36kN,, Sd kn.m, V Sd 1046 kn dur. Başlık bulonlarında kontrol: 3,0x160 I x xx35,0x3,0x98,5 1 I cm 4 x3,0x80x105,5 A x,0x160 xx35,0x3,0 x3,0x80 A cm x kn.cm 118

137 N x 1380kN; Z D 7360 kn ,0 4,0 Başlık bulonları çit etkili olup bir makaslama alanına gelen kuvvet F v, Sd 7360 x4x7 13 kn Bir 30 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x567 6,8kN 13kN 1,5x mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,86;0,76;1,96;1,0 min 0, 76 ile 3x33 3x min başlık ek levhasında; F b,,5x0,76x51,0x3,0x3,0 698kN 13kN 1,5 ve proil başlığında F b,,5x0,76x51,0x3,0x4, kN 63kN olarak hesaplanır. 1,5 4x7 Gövde bulonlarında kontrol: w G x 19751kN.cm ; N w 36x 98 kn x19, kn.cm I p 6x1 6x( ) 8368 cm N H x7 14 kn, N V x1 58 kn

138 N R kn Gövde bulonları çit etkili bulonlardır; bir makaslama alanına gelen kuvvet 111 kn olur. Bir 7 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x ,6kN 111kN 1,5x1000 0mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,7;0,86;1,96;1,0 min 0, 7 ile 3x30 3x min gövde ek levhasında; F b,,5x0,7x51,0x,7x,0 397kN 111kN 1,5 ve proil gövdesinde F b,,5x0,7x51,0x,7x3,0 595kN 111kN olarak hesaplanır. 1,5 Başlık ek levhalarında kontol: Z 7360 kn Z 1 35,0x3,0 x kN ; Z kN x35,0x3,0 80,0x3,0 A 1,net (35,0 x3,3)x3,0 85,cm N 1,t, 35,0x3,0x 0,9x85,x 35,5 1,10 51,0 1,5 3389kN 319kN 10

139 N 319kN 1717kN ; 1,t, A (80,0 4x3,3)x3,0 00,4cm,net N,t, 80,0x3,0x 0,9x00,4x 35,5 1,10 51,0 1,5 7745kN 7359kN N 7359kN 5643kN,t, Gövde ek levhalarında kontrol: w 19751kN.cm, V Sd 1046 kn A3 (160,0 13x3,0)x,0 4cm,net x4 x160,0x,0 indirgemee gerek oktur. 35,5 0,76 0,696 olduğundan enkesit kesme kuvveti alanında 51,0 V pl, x160,0x,0x51,0 1713kN 3x1,10 V w 1046kN 0,5x kN olduğundan plastik moment daanımının indirgenmesine gerek oktur. A t,net 16,0 6,5x3,0 x,0 11cm x11 35,5 1,5 0,9x 0,378 x 0,791 olduğundan çekme bölgesinde enkesit x160x,0 51,0 1,0 zaılaması dikkate alınacaktır. pl, pl, x,0x x... x x...3,0x,0x( ) 93775kNcm 19751kNcm 35,5 1,10 11

140 4.7.5 Kolonların Boutlandırılması Kesitin Belirlenmesi Kesit tesirleri en elverişsiz değerlerin elde edildiği Komb_9 dan (1,35G + 1,35P S + 1,35W 1d ) alınmıştır. Eğilme momenti tasarım değeri (-): kn.m, Sd Yanal doğrultuda tutulu noktalardaki momentin küçük değeri: 1 0 kn.m,, Sd Kesme kuvveti tasarım değeri: 13 kn V, Sd Normal kuvvet tasarım değeri: N Sd 7600 kn alzeme: Fe ,81 x40x100 x30x3600 A 310 cm I x4,0x10x18 x3,0x cm ,0 3,0 3,0 Iz x4,0x x360x3,0x( ) x360x ,0 115,0 3,0 10,0 Wz,pl. 4, ,0.( ) 4, x100 x30x( ) 40x100 z pl 1800mm 4x30 40 ( ) 40x100x(1800 ) x30x z x100 x30x( ) cm 4 1

141 z 40 ( ) 40x100x( ) x30x 40x100 x30x( ) W, pl,pl W 104mm 40x100 x30x( ) x x40x100 x30x( ) 36910cm 3 Kesitin sınılandırılması: N pl, 310x355 NSd kN; 0, 08 1,1x10 N pl, Başlığın sınılandırılması: Başlık üniorm basınca maruzdur. c t ,8 4. 4x0,81 34,0 Başlık Sını-1 e aittir. 40 Gövdenin sınılandırılması: Bir plastik gerilme dağılımında gövdenin Sını-1 ve Sını- e ait olup olmadığı kontrolü: d t w N D Z 0,08.A. (A.d.t ). A (1 ).d.t 0,08.A. (4.. )d. ; d 3600 mm d t w 0,08A 4.d.t w t w 1 w 0,08x310x x0,81 13x0, w. 0,55 0, , Sını- 1 e ait değildir x0, ,1 Sını- e ait değildir x0,55 1 Elastik gerilme dağılımında gövdenin Sını-3 ve Sını-4 e ait olup olmadığı araştırılırsa; N N Sd pl, 7600 N 0,08 ; z A I 13

142 I I 0 0,08 z z 0,9 0,84 u 0,08 z 0,08 0,9 0,84 0, 84 ; I d t w x0, ,67 0,33( 0,84) 86,6 Enkesit Sını-4 e aittir. Başlığın etkili genişliğinin bulunması: Başlık üniorm basınç gerilmesine maruzdur, dolaısıla 1 ve buruşma değeri k 4, 0 olur. 8,8 Başlık levhasının narinliği: p 0, 63 < 0,673 8,4.0,81 4,0 1,0.c 1,0x mm b e Gövdede gerilme dağılışı: Gövdenin etkili genişliğinin taini için basınç başlığının etkili alanı ve gövdenin brüt alanı esas alınır. e * mm 0,84 k 7,81 6,9x( 0,85) 9,78x( 0,85) 0, p 10 8,4.0,81 0, 1,16 1,16 0, k > 0,673 0, 70 1,16 b e.b 1 0,70x mm 1 ( 0,84) b w,e1 0,4x mm; 0,6x mm b w,e 14

143 Etkili enkesit değerlerinin bulunması: x100x3660 x30x6x(40 ) x30x548x(3640 ) 40x100x0 e x40x100 x30x( ) e 1747mm I,e 40x100x 1747 x30x548x x100x I, e 3 0 x30x x30x cm 4, 3 x40x100x( ) x30x(1800 8) x W, e cm 3, 368,0 174,7 A e x30x( ) x40x cm 100 I z,e 100 x40x x x( ) x30x( )x( 15) z cm , W z, e 19571cm 3 10 / I, e i, e cm; i z, e 5, 1cm; Etkili enkesit daanım değerleri: N pl, 86x35, kn 1,10,pl, , kn.m 1,10x100 V,pl, x30x( ) kN 3x1,10x

144 Eğilmeli burkulma kontrolü: 13 kn < 0,5.V,pl, 0,5x kn moment indirgenmez. V, Sd N Sd 0,5.N 7600kN d.t w.. 0 pl, 0,5x kN 3600x30x355 x1,10x kN moment indirgenmez. eksenine dik burkulma: t 40 mm b eğrisi kullanılacak; 0, ,41 n 1 1,0 (masallı) n ,88 1 0,(1,0 0,88) 0,1x0,88x1,0 k 1 0,8(0,88 1,0) 0,6x0,88x1,0 0,5 4, ,3 k 4,65x m 48, 3 0, ,41 1 0,34(0,63 0,) 0,63 0, ' 0,81 1,0 0, 81 0,78 0,78 0, ,45 1,8 0,7x0,45 1, ,63(x1,485 4) 0,15 0,5 0,90 n 0, 08 1,0x

145 k ( 0,5)x0,08 1 1,04 1,10 z z eksenine dik burkulma: t 40 mm c eğrisi kullanılacak; 0, ,1 kz 160cm z 31, 1 z 0, 40 5,1 76,41 1 0,49(0,40 0,) 0,40 0, 63 1 z 0,5 1 0,63 0,40 1, ,81x9365 1,04x x(1,840 1,747) 0,31 1, Eğilmeli burulmalı burkulma kontrolü: k k 1,00, 1,0x cm, 0, 45 C w LT 1,88 1,4x0,45 0,5x0,45 1 1,355 I t x(1150x3600) x40x cm 40x x30 4 ; I w 0 cr cr x1000x , kN.cm 0,039x160 x x1000x ,1 LT 1,1, LT 0, 16, 0, ,41 1 0,34(0,16 0,) 0,16 0, LT 1,03 1,0 LT 1, 0 0,49 0,51 0,16 17

146 LT 1,8 0,7x0,45 1,49 93 LT 0,15x1,49x0,0 0,15 0,11 0,9, n z 0, 05 1,0x54476 k LT ( 0,11)x0,05 1 1,00 1, ,0x9365 1,0x x(1,840 1,747) 0,3 1, Kolon Ekinin Tasarımı Kolon eki ugulama kolalığı açısından bulonlu ek olarak teşkil edilmiştir. Birleşimde üksek mukavemetli 10.9 kalitede bulon kullanılmış, bulonlara Fp lik hesapsız öngerme verilmiştir. Arıca birleşimde Fe510 kalitede levhalar kullanılmıştır. Kesit etkileri: N Sd 4333kN,, Sd 4181kN.m, V Sd 188kN dur. Başlık bulonlarında kontrol: 313 I 4x,0x 1 3 x4,0x10,0x186,0 I cm x4,0x100,0x x kn.cm A 4x,0x313 x4,0x(100 10) A cm N x kn Z D 916 kn 368,0 4,0 18

147 Şekil 4.9: Kolon eki detaı Başlık bulonları çit etkili olup bir makaslama alanına gelen kuvvet: F v, Sd F v, Sd 916 x5x8 115 kn Bir 36 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x817 36kN 115kN 1,5x mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,77;0,61;1,96;1,0 min 0, 61 ile 3x39 3x min 19

148 başlık ek levhasında; F b,,5x0,61x51,0x3,6x4,0 896kN 115kN 1,5 ve proil başlığında F b,,5x0,61x51,0x3,6x4, kN 30kN 1,5 5x8 olarak hesaplanır. Gövde bulonlarında kontrol: w N w G x kn.cm x 545kN x19, kn.cm I p 56x1 6x(5,5 16,5 7,5 38,5 49,5 60,5 71,5 8,5 93,5 104,5 115,5 16,5 137,5 148,5 ) I p cm N H N V x148,5 81kN x1 4 kn N R kN Gövde bulonları çit etkili bulonlardır; bir makaslama alanına gelen kuvvet kn 130

149 olur. Bir 7 bulonu için bir makaslama alanının makaslama daanımı hesap değeri: F v, 0,5x1000x ,6kN 14kN 1,5x1000 0mm lik levha için delik cidarında ezilme daanımı hesap değeri; ; ; ;1,0 0,7;0,86;1,96;1,0 min 0, 7 ile 3x30 3x min gövde ek levhasında; F b,,5x0,7x51,0x,7x,0 397kN 14kN 1,5 ve proil gövdesinde F b,,5x0,7x51,0x,7x3,0 595kN 14kN olarak hesaplanır. 1,5 Başlık ek levhalarında kontrol: Z 916 kn 100,0x4,0 Z 1 x kN ; Z kN 100,0x4,0 10,0x4,0 A 1,net (100,0 5x3,9)x4,0 3cm N 1,t, 100,0x4,0x 0,9x3x 35,5 1,10 51,0 1,5 1909kN 1184kN N 1,t, 1184kN 4189kN A,net (10,0 5x3,9)x4,0 40cm 131

150 N,t, 10,0x4,0x 0,9x40x 35,5 1,10 51,0 1, kN 14761kN N,t, 14761kN 507kN Gövde ek levhalarında kontrol: w kn.cm, V Sd 188kN A3 (313,0 56x3,0)x,0 90cm,net x90 x313,0x,0 indirgeme apılır. 35,5 0,46 0,696 olduğundan enkesit kesme kuvveti alanında 51,0 V pl, x90x51,0 1555kN 3x1,10 V w 188kN 0,5x kN olduğundan plastik moment daanımının indirgenmesine gerek oktur. A t,net 313,0 14x3,0 x,0 9cm x9 35,5 1,5 0,9x 0,39 x 0,791 olduğundan çekme bölgesinde enkesit x313x,0 51,0 1,0 zaılaması dikkate alınacaktır. pl pl,, ,5 x,0x x... x...3,0x,0x(5,5 16,5 7,5 38,5 49,5 60,5 71,5 8,5 104,5 115,5 16,5 137,5 148,5) kNcm kNcm 35,5 93,5 x 1,10 13

151 4.7.6 Kabloların Boutlandırılması Kesit tesirleri en elverişsiz değerlerin elde edildiği Komb_9 dan (1,35G + 1,35P S + 1,35W 1d ) alınmıştır. 88mm lik kablolarda kontrol: Normal kuvvet tasarım değeri: N Sd 4436 kn Normal kuvvet daanım değeri: t 7090kN N, N Sd 4436 N t, 7090 kn 88 kabloların bağlantılarında Şekil 4.30 da gösterilen soketler kullanılacaktır. Sözkonusu soketler; kablo çapına göre üretici irma taraından tavsie edilen soketlerdir. 64mm lik kablolarda kontrol: Şekil 4.30: 88 kablo soketi N Sd 410 N t, 3815 kn 88mm lik kabloların birleşiminde sadece levhalarda kontrol apılacaktır. Levhaların kiriş üst başlığına ve kolon başlığına bağlantıları derin penetrasonlu küt kanakla apılacağından kanaklarda kontrole gerek oktur. 133

152 N t, x0,0x4,0x35,5 5164kN 4436kN 1,1 64 kabloların bağlantılarında Şekil 4.31 de gösterilen soket tipi kullanılacaktır. Şekil 4.31: 64 kablo soketi 64mm lik kabloların birleşiminde sadece levhalarda kontrol apılacaktır. Levhaların kiriş üst başlığına ve kolon başlığına bağlantıları derin penetrasonlu küt kanakla apılacağından kanaklarda kontrole gerek oktur. 134

153 N t, x1,0x4,0x35,5 3098kN 410kN 1,1 40mm lik kablolarda kontrol: N Sd 643 N t, 150 kn 40 kabloların bağlantılarında Şekil 4.3 de gösterilen soket tipi kullanılacaktır. Şekil 4.3: 40 kablo soketi 40mm lik kabloların birleşiminde sadece levhalarda kontrol apılacaktır. Levhaların kiriş üst başlığına ve kolon başlığına bağlantıları derin penetrasonlu küt kanakla apılacağından kanaklarda kontrole gerek oktur. N t, x10,0x3,0x35,5 1937kN 643kN 1,1 135

154 4.8 Stabilite Bağlantılarının Boutlandırılması Düşe Stabilite Bağlantıları Düşe stabilite bağlantıları deprem üklerine boutlandırılacaktır. W.A(T1) Vt R a (T1) 16,0 W (0,15 0,15 0,05 0,0 0,10 0,75x0,3)x150x60 0,10x x150 7x kN 8415x0,40x,5x1,5 V t 407kN 3 Yapıda üç aralıkta düşe çapraz mevcuttur. Bir adet çapra düzenine gelen ata deprem kuvveti:; V t kN dur. 3 5/ tan 0, xsin ,0 ; D 1140kN Diagonalde kontrol: Seçilen kesit: Kutu 500x500x1 i 19,9cm A 34,cm Fe360 1, 0 D 16 5 ( ) 0,3m ; 1, 09 19,9 93,9 b eğrisi 0,

155 1 0,34(1,09 0,) 1,09 1, 5 1 1,5 1 1,5 1,09 0, x1 Enkesit sınıı: 39, Sını-1 N b, 3,5 0,537x34,x 687kN D 1140kN 1,10 Dikmelerde kontrol: Seçilen kesit: Kutu 600x600x15 i 3,9cm A 351cm Fe360 1, ; 1, 1 3,9 93,9 b eğrisi 0, ,34(1,1 0,) 1,1 1, 8 1 1,8 1 1,8 1,1 0, x15 Enkesit sınıı: Sını-1 N b, 3,5 0,56x351x 3944kN 140kN 1,10 137

156 Şekil 4.33: Düşe çapraz birleşim detaı Birleşimde kontrol: Diagonalin kirişe birleşimi: Köşe kanaklı ve bulonlu birleşimde birleşimin daanımı, birleştirilen parçanın plastik daanımından %0 daha azla olmalıdır. R d 1,0. R R 34,x3,5 5504kN ; 1,0x kN R d Kanaklarda kontrol: R wd 36,0 4x90x0,09x 6740kN 6605kN 3x0,8x1,5 Bulonlarda kontrol: 30 (10.9) F v, 80,5 18xx 8078kN 6605kN 1, ; ; ;1,0 3x33 3x min 0,76 F b, 18x0,76x,5x36,0x3,0x3,0/1,5 8865kN 6605kN 138

157 4.8. Çatı Stabilite Bağlantıları Çatı stabilite bağlantıları rüzgar ve deprem üklerini düşe stabilite bağlantılarına iletecek şekilde tasarlanacaktır. Şekil 4.34: Çatı çaprazı statik sistemi P w P E x0,80x(8 ) 0,50x 11,4x x 5 91,3kN 76kN Çapraz elemanlarda oluşan en büük eksenel çekme kuvveti: N Sd 47kN Şekil 4.35: Çatı çaprazı birleşimi Bulon aralıklarının kontrolü: e 1 1,x 6,4mm 50mm 1x10 10mm 150mm 139

158 p 1,x 48,4mm 60mm 14x10 140mm 00mm e 45mm L100x10 kornierde kontrol: Enkesit daanımı kontrolü: Npl, A. 19,x3,5 410kN NSd 47kN 0 1,10 Net enkesitte sınır tasarım daanım kontrolü: d 0 0 mm Anet 19,,x1,0 17cm p1 60, d 0, 0 N 3.A net. u 0,5x17x36,0 55kN 47kN 1, ,04 Bulonlarda kontrol: 0, (8.8; SL) As,45cm F v, 0,6x80x,45 94kN 1, ; ; ;1,0 0,66, x3 x min F b,,5x0,66x36,0x,0x1,0 118,8kN Nt, (118,8;94,0) min 94,0kN 47 n,6 çaprazlarının bağlantılarında 3 er adet 0 bulon kullanılacaktır. 94,0 140

159 4.9 Kolon, Kablo Temel Bağlantıları ve Temel Tasarımı Kolon Aağı Tasarımı Kolon aakları Şekil 4.36 da gösterildiği gibi masallı, ani merkezilik parçası kullanılarak teşkil edilmiştir. Şekil 4.36: Kolon aağı detaı esnet tepkileri Komb_9 (1,35G + 1,35P S + 1,35W 1d ) da oluşmuştur. Deta bu tesirlere göre boutlandırılcaktır. N Sd 7385kN, V Sd 1970kN Hertz ormülüne göre temas gerilmesi kontrolü: T N Sd 0,418 0,418 75,1kN / cm 6,5.1,35.r.E 8,775kN / cm 141

160 T 75,1kN / cm 65.1,35 87,75kN / cm Temas çizgisinden itibaren 45o lik gerilme aılışı kabulü ile; kolon proili ucunda gerilme kontrolü: 3.3,0.5,0 3, cm ,6 3,7kN / cm 543 1,1.10 Kolon proili ucunda bir gövde takvie lamasına gelen kuvvet: 13,6.5,0.3,0 100kN Bu kuvveti kolon gövdesine aktaran kanaklarda kontrol: ,0.0,7 36,0 w 9,7 w 0,8kN / cm 3.0,8.1,5 Taban levhası kalınlığı: N 7385x x1100 Sd c 4,5N / mm 16,7N / mm (C5) A t p ,0cm t p 60mm 0800 Kolonu uç levhasına bağlaan kanakların kontrolü: w u 36,0 0,8 kn/cm ,8.1,5 w w NSd w,.t..4,0. 4,7 kn/cm 0, 8kN/cm A.a 310.1,0 w,w w,w N A V a Sd Sd w t w 1 a w 7385 x3,0x , d.1, ,0 3,55 w,r w,w w,w 3,55 8, 8,9 0, 8kN/cm w,r 14

161 Kama elemanı olarak arklı malzeme kullanmamak için dikme proili olarak kullanılan HE 450B proili kullanılmıştır. Beton basınç gerilmesi tasarım değeri: VSd 1970 c cd 1,1 1, 67 kn/cm (C5) A 40x45 Proilde kontrol: ,5 1,1.30.,5 / 836 kn.cm,pl, kn.cm 1,10 Kamaı taban levhasına bağlaan kanaklarda kontrol: I w 3 (39.0,7).0,7..0, cm 4 1 A w.0,7.(39.0,7) 6,64 cm / 4435 kn.cm w,.( 0,7) 0,66 kn/cm 0, 8kN/cm ,3 w,w 8,8 0, 8kN/cm 11,36 143

162 4.9. Kablo Temel Bağlantısı 36 0 tan 56,3 ; F t, Sd 4436kN 4 F t, Sd 4436xSin 56,3 3691kN F v, Sd 4436xCos56,3 461kN Bulonlarda kontrol: 36 (10.9); A s 817mm 0,9x1000x F 1t, 588,kN ; n 6, 3adet 1,5x , 0,5x1000x F 1v, 36,8kN ; n 7, 5 adet 1,5x ,8 Bileşke kuvvete göre kontrol: 1 Fv,Sd. n F1v, Ft,Sd 1,0 olmalıdır. n 14 adet 1,4.F 1t, x 0,86 1,0 36,8 1,4x588, 144

163 Şekil 4.37: Kablo temel bağlantısı detaı Betonda kontrol: Z p 4.b.. k x100xx600 7,7kN / mm 16,7N / cm U400 proilde kontrol: Z e k N. mm Sd Sd 46137,5 3069kN.cm ; 3 W,pl 140cm ; Sını-1 140x35, kN.cm 3069kN.cm 1,1 145

164 4.9.3 Kolon Temeli Tasarımı Çelik kolonlara mesnetlik eden betonarme temeller; kolon aralaıklarının büük olması nedenile tekil temel olarak tasarlanmak istenmiştir. Ancak eksenel ükün şiddetinin üksek olması nedenile zeminde emniet gerilmesi tekil temel durumunda aşılmaktadır. Bu nedenle kolon temelleri kazıklı olarak teşkil edilmiştir. Bu kazıklar erinde dökme betonla imal edilen kazık olarak tasarlanmıştır. Kazıklar zemin ile beton arasındaki sürtünmeden ararlanarak kuvvet aktarmaktadır. Temeldeki beton C5, donatı ise S40 (BÇIII) tür. Şekil 4.38: Temel kalıp planı 146

165 Kazık hesabı: 1 adet kazığa gelen normal kuvvet; N Q 0, / 8 63kN, N G 300 / 8 400t, W1 x x1x5 100kN 4 W kN =0 0 =18 kn/m 3 =35 0 =18 kn/m 3 Şekil 4.39: Betonarme kazık kesiti Çevre sürtünmesi: q s 0 ' k s tan 0 ' kN / m 3 k s 1,0, 0 15, tan15 0, 68 4 q s 90x0,68x1 4,1kN / m As x0,65x1 4,5m Qs As.qs 4,5x4,1 590kN 147

166 Uç direnci: q b ' N 0 q ' kN / 0 m 33 N q 33, 3 q b 33,3x18 600kN / m A b 0,65 4 0,3318m Q b A b.q b 0,3318x kN Q a kN 763kN,5 A c 0,65 4 0,33m, A ck 0,50 4 0,196m cd 17N / mm, d 365N / mm A s 0,45 A c cd, ck 1 d cd s 0,1, s 0, 008 d 0,33 13,3 13,3 s 0,45 1 0,0114, s 0,1 0, , A s 0,65 0,0114xx 4 seçilen 1518 (3810 mm ) 3783mm Kazık başlığından m aşağıa kadar 1/8 diğer kısımda 1/0 etrie kullanılacaktır. Plak donatısının belirlenmesi: 1,6x63/ 8 1,4x(400 /8 100) P 4,50 58,4kN d 4,5 58,4x 8 147,8kN.m 3,85 0,65 5,5 olduğu halde güvenli tarata kalınarak üksek kiriş gibi hesaplanacaktır. 148

167 A s 147,8 11,5cm 0,60x0,60x36,5 seçilen 616 (1,3cm ) Gerekli askı donatısı: A sw 0,5x58,4 36,5 1,0cm konstrükti olarak seçilen 16/0 Kolon donatısı: A s,min 0,01x150x00 300cm Şekil 4.40: Temel donatı planı 149

168 5. SONUÇLARIN DEĞERLENDĠRĠLESĠ Bu bölümde öncelikle dinamik analiz sonuçları modal periotlar ve katılım oranları, taban kesme kuvvetleri ve erdeğiştirmeler açısından değerlendirilmiştir. Değerlendirmede apının davranışının ABYYHY de belirtilen sınırlara uup umadığı kontrol edilmiştir. 5.1 odal Periotlar ve Katılım Oranları Tablo 4.: Periotlar ve rekanslar TABLE: odal Periods And Frequencies Output Case Step Tpe Step Num Period Frequenc Circ Freq Eigenvalue Text Text Unitless Sec Cc/sec rad/sec rad/sec ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ODAL ode ABYYHY de deki ormüle göre aklaşık periot tahmini apılırsa; 4 T1 0,08x16 3/ 0,64sn bulunur. Tablo 4. de görüldüğü gibi bu değer ile birinci moda karşı gelen periot değeri birbirine oldukça akın değerlerdir. 150

169 Tablo 4.3: Kütle katılım oranları TABLE: odal Participating ass Ratios Output Case Step Num Period UX UY UZ SumUX SumUY SumUZ Text Unitless Sec Unitless Unitless Unitless Unitless Unitless Unitless ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL ODAL Tablo 4.3 de de görüldüğü gibi X önündeki kütle katılım oranı ABYYHY de belirtilen %90 koşulunu 3. modda aşarken Y önünde bu değer ancak 16. modda aşılmaktadır. 5. Taban Kesme Kuvvetleri Tablo 4.4: Taban kesme kuvvetleri TABLE: Base Reactions Output Case Step Num Global FX Global FY Global FZ Global X Global Y Global Z Text Unitless KN KN KN KN-m KN-m KN-m L_X L_X L_Y L_Y T_Y T_Y T_X T_X V V

170 Şekil 4.41: L_X önü taban kesme kuvveti Kocaeli depreminin Kuze-Güne bileşeninin X doğrultusunda oluşturduğu taban kesme kuvvetinin en büük değeri Şekil 4.41 de görüldüğü gibi 7,1. saniede oluşan 553kN değeridir. Şekil 4.4: L_Y önü taban kesme kuvveti Kocaeli depreminin Kuze-Güne önü bileşeninin Y doğrultusunda oluşturduğu taban kesme kuvvetinin en büük değeri Şekil 4.4 de görüldüğü gibi 7,3. saniede oluşan 473kN değeridir. 15