1 Sıvılarda Adezyon ve Kohezyon

Transkript

1 Test ÇÖZÜMER Sıvılara Aezyon ve Koezyon. Aezyon kuvvetinin büyüklü ü, sıvının bulunuğu yüzey alan na ve sıvının molekül say s na ba l iken yer çekimi ivmesine ba l e ilir. Buna göre, II ve III nicelikleri o ruur. CEVAP D. Bazı kertenkelelerin su yüzeyine koşabilmeleri yüzey gerilimi ile, yağmur sularının cama yapışması aezyon kuvveti ile açıklanır. Ağaçların topraktan su çekmeleri ise kılcallık olayı ile ilgiliir. CEVAP A. Bitkiler köklerine bulunan kılcal tüylerle, topraktaki suyu yapraklarına kaar kılcallık olayı sayesine taşıyabilirler. CEVAP B. İnce maeni paranın sua batmaması ve bazı böceklerin su üzerine yürüyebilmeleri yüzey gerilimi ile ilgiliyken cıvanın yüzeyi ıslatmaması cıva molekülleri arasınaki koezyon kuvvetinin büyük olmasıyla ilgiliir. CEVAP D. Sıvının cinsi yüzey gerilimini etkiler. Özkütlesi büyük olan sıvıların molekülleri birbirini aa kuvvetli tutacağınan koezyon kuvveti büyüktür. Dolayısıyla yüzey gerilimi e büyüktür. I. yargı oğruur. Sıcaklıkla yüzey gerilimi ters orantılıır. Sıcaklık artarsa sıvı moleküllerineki areketlilik koezyon kuvvetini zayıflatacağınan yüzey gerilimi azalır. II. yargı oğruur. Suyun üzerine eterjan öktüğümüze yüzey gerilimi azalır. Çünkü su molekülleri eterjan molekülleri ile etkileşime girer ve koezyon kuveti zayıflar. III. yargı oğruur.. üzey gerilim katsayısı, sıvının yoğunluğuna, sıcaklığına ve saflığına bağlıır. Sıvının acmi yüzey gerilim katsayısını etkilemez. Buna göre yüzey gerilim katsayısı I ve II niceliklerine bağlıır.. Gözyaşı sıvısı em korneayı em e kontakt lensi kuvvetlice çektiğinen buraa aezyonan söz eilebilir.. Fırçanın tüylerinin suan çıkarken toplanması yüzey geriliminen kaynaklanır. Çünkü suyu terketmekte olan fırçanın tüylerineki su taneciklerine aşağı yönlü ağırlıkları ile birlikte yüzeye yakın tanecikler tarafınan çekim kuvveti etki eer. Böylece fırçaaki sular aşağı oğru süzülürken fırçanın tüyleri bir bütün aline görünür. Su moleküllerinin birbirini çekerek musluktan bir bütün aline akması koezyon kuvveti sebebiyleir. Çay tabağı ile çay barağı arasına ince bir su veya çay tabakası oluştuğuna tabakla barak birbirine yapışır. Buraa a aezyon kuvveti etkiliir. I ve III olayları aezyona örnek olabilir. I II III MADDE VE ÖZEİKERİ

2 . K r r Şekil-III te aezyon ile koezyon kuvveti birbirine eşit oluğunan M tüpüne sıvı yüzeyi üz bir görünüm almıştır. üz M (aezyon koezyon) III. yargı oğruur. su Şekil-I su Şekil-II Şekil-III Her iki kapta a su oluğuna göre yüzey gerilim katsayıları aynıır. K borusu için,.. r g. γ borusu için,. r. g. γ yazılabilir... r g.. r. g. bulunur. CEVAP B. Sıcaklık arttıkça yüzey gerilimi azalır. Sıvının içine sıvıa çözünen mae atılığına yüzey gerilimi artar ya a azalır. ani yüzey gerilimi sıvının saflığına, sıcaklığına ve cinsine bağlıır.. r X Şekil-I Sıvıların yüzey gerilim katsayıları, rg... X γ X rg... γ oluğuna göre, c X X c X X & r Şekil-II CEVAP A. Şekil-I e sıvı ile kap arasınaki aezyon kuvveti, sıvı mülekülleri arasınaki koezyonan küçük oluğu için K tüpüne sıvı yüzeyi ış bükey bir şekil almıştır. (koezyon > aezyon) I. yargı oğruur. ış bükey K Şekil-I Şekil-II e sıvı ile kap arasınaki aezyon kuvveti, sıvı molekülleri arasınaki koezyonan büyük oluğu için tüpüne sıvı yüzeyi iç bükey şekil almıştır. (aezyon > koezyon) II. yargı oğruur. iç bükey Şekil-II MADDE VE ÖZEİKERİ

3 Test ÇÖZÜMER Sıvılara Aezyon ve Koezyon. Aezyon kuvveti, katı-sıvı etkileşmesine görülür. Koezyon kuvveti sıvı moleküllerini bir araa tutan kuvvettir. I. ve II. ifaeler oğruur. üzey gerilimini oluşturan kuvvet aezyon eğil koezyon kuvvetiir. III. ifae yanlıştır.. üzey gerilimi sıvısıvı lara gözlenir. Sıvı yüzeyineki sıvı mülekülleri arasınaki koezyon kuvvetinin bir sonucu olarak kenini gösterir. Sıvının cinsine bağlıır. Sıvının erinliği yüzey gerilimini etkilemez. I. ve III. ifaeler oğruur. II. ifae yanlıştır. CEVAP D. Bo ru lar ay nı su yun içi ne ba tı rıl ı ın an su yun yü zey gerilimi (γ) ve özkütle () iki bo ru için e ay nı ır. erçekimi ivmesi (g) sabit olacağınan, γ K γ rk. K. g. r.. g. r K. K r. rk r K. r. r CEVAP A. Kılcal borunun içine sıvının r yükselme miktarı (), rg... c eşitliğine göre, yüzey gerilim katsayısı (γ) ile oğru, yerçekimi ivmesi (g), sıvının yoğunluğu () ve kılcal borunun yarıçapı (r) ile ters oran- tılı olarak eğişir. yüksekliği verilen niceliklerin epsine bağlıır... r r r X X sıvısı sıvısı Şekil-I Şekil-II Borular aynı sıvıya alırılıklarınan yüzey gerilim katsayıları (γ) ve yoğunlukları () aynıır. erçekimi ivmesi (g) sabit oluğunan, rg... γ eşitliğine göre borularaki sıvı seviyeleri () ile boruların yarıçapları (r) ters orantılıır. O ale, > > ise r > r > r CEVAP B sıvısının koezyon kuvveti X ten büyüktür. Çünkü nin molekülleri birbirini kuvvetli tuttuğunan kılcal borua yükselememiştir. Koezyon kuvvetinin büyük olması, sıvının özkütlesinin ve yüzey geriliminin büyük olmasını gerektirir. O ale X in özkütlesi ninkinen küçüktür. Ι. yargı oğruur. X sıvısının kılcal borua yükselmesi bu sıvının ıslatan sıvı oluğunu gösterir. ΙΙ. yargı oğruur. sıvısına alırılan kılcal borua sıvı seviyesinin üşmesi sıvısının ıslatmayan sıvı oluğunu gösterir. O ale sıvısına batırılan bir kağıt menil ıslanmaz. III. yargı oğruur. MADDE VE ÖZEİKERİ

4 . Sıcaklıkla yüzey gerilimi ters orantılıır. Sıcaklık azaltılığına yüzey gerilimi artar. I. işlem yapılığına yüzey gerilimi artar. Sıvının içine çözünen bir mae koyuğumuza yüzey gerilimi artar ya a azalır. II. işlem için kesin birşey söylenemez. Karışımların yoğunlukları için kesin birşey söylenemez. III. işlem için kesin birşey söylenemez. CEVAP A. Suyun ince bir tüp içine yükselmesinin temeline aezyon etkisi varır. Çünkü su ve cam molekülleri arasınaki aezyon, su taneciklerinin keni arasınaki koezyonan aa büyüktür. su Bu neenle kılcal boru suya batırılığına aezyon etkisiyle borunun iç ve ış yüzeyleri belli bir yüksekliğe kaar ince bir film tabakası gibi su ile kaplanır. Bu sıraa suyun yüzey gerilimi alen etkin urumaır.. Kılcal boruaki yük- sekliği, kılcal borunun kesit alanına (A) ve sıvının cinsine bağlıır. A Açık ava basıncını ve yerin çekim ivmesini bu olayla ilişkileniremeyiz. Bu uruma yalnız III. nicelik oğruur. Kaptaki suyun yüksekliği (y) ve borunun erinliği (x), yüksekliğini etkilemez. x su y. K M K M. Su molekülleri ile yaprak arasınaki aezyon kuvveti, sıvı molekülleri arasınaki koezyon kuvvetinen büyük oluğuna, amla yaprağa tutunur. F aezyon kuvvetiir. Su moleküllerinin en üşük yüzey alana saip olan küre şeklini almasını sağlayan kuvvet koezyon kuvvetiir. F koezyon kuvvetiir. CEVAP B Aynı sıvı içine alırılan kılcal borulara sıvı yükseklikleri farklı ise bu urum kılcal boruların yarıçaplarının farklı oluşunan kaynaklanır. Borunun sıvı içineki erinliği ve boru uzunluklarının bu olayla ilgisi yoktur. Buna göre yalnızca I. ifae oğruur. CEVAP A. üzey geriliminin sebebi, sıvıların açık yüzeyineki sıvı mülekülleri arasınaki çekim kuvveti yani koezyon kuvvetiir. Sıvının kütlesi ve acmi yüzey geriliminin oluşmasını etkilemez. Buna göre yalnız III. nicelik etkiliir. MADDE VE ÖZEİKERİ

5 Aı ve Soyaı :... Sınıfı :... umara :... Alığı ot :... Ünite azılı Soruları (Mae ve Özellikleri). a) Cisimlerin yüzey alanları, A prizma.( ) cm A küp.( ) cm A küre πr..() cm A küre >A küp >A prizma b) Cisimlerin acimleri, V prizma a.b.c.. cm V küp a cm V küre πr..() cm V küre > V küp > V prizma. cm rcm O bilye cm cm Kutunun acmi, V kutu a.b.c.. cm Bir bilyenin acmi, V π r.. cm Kutunun alabileceği bilye sayısı,.... aet Bilyelerin toplam acmi, V top.v. cm V ava V kutu V top cm. Aç l ı n a t sa ni ye e bofl k s m n yük sek li i ni ol u ran M mus lu u, t an n a ka ar a a ka b ol ur uk tan son ra, su bofl olan ka bı na akma ya baş lar. Öy ley se; -t za man ara lı n a ka b n a su ol ma ya ca nan, gra fik yanaki gi bi. K ka b n a t sa ni ye e o lan yük sek li i nin ac mi V A. Bu a cim e ki su, ka b n a yük sek li in e ki su ya kar şı l k ge le ce inen, ka b t za man a o lar. (t- t) zaman ara lı na, ka bı n n su se vi ye sinin za ma na ba l gra fi i yanaki gi bi ka b ol uk tan son ra, K en ye ge len su ışarıya ö kü le ce in en (t- t) za man ara lı n a ki su se vi ye si sa bit olup, gra fik fle kil e ki gi bi Çi zi len bu gra fik ler bir leş tiri le cek olur sa, su se vi ye sinin za ma na ba l eğişim gra fi i fle kil e ki gi bi yükseklik () t yükseklik () zaman t t t yükseklik () yükseklik () t t t t t zaman zaman zaman t mililitre(m) litre () santimetreküp (cm ) X Z T m., m,, m,. cm cm cm. m cm. m Buna göre X Z T, olmalıır. MADDE VE ÖZEİKERİ

6 .. X K su Kaptaki su seviyesi cm oluğunan bilye kaba atılığına kabına cm su birikiyor ise bir bilyenin acmi V, V ( ) + V V + V cm Bilyelerin özkütleleri g/cm ise bir bilyenin kütlesi, m V.. g r r Düzgün geometrik şekle saip şekiller için ayanıklılık, kesit alan D a a acim yükseklik oluğunan X silinirin ayanıklılığı, D X a ir. silinirinin ayanıklılığı ise, D a ir. Buna göre, DX DX D D m. g/cm V. Tata parçasının acmi, V tata V olsun. Tata parçasının kütlesi, m tata V., V Tata parçasının / lik kısmı oyulup atılığına göre oyulan kısmın acmi, V oyuk V. V Atılan parçanın kütlesi ise, m atılan V.,,V Tataya olurulan maenin kütlesi, m eklenen V oyuk. V. V Tatanın kütlesineki artma, m m eklenen m atılan V,V,V V cm a) Tataya olurulan maenin kütlesi, m eklenen.v. g b) Tata parçasının acmi, V tata.v. cm m g/cm V a) ki sı v eflit a cim e ka rış tı r l ı n a, k + +, gcm / b) ki sı v eflit küt le e ka rış tı r l ı n a,.... k gcm / + + c) m.v m.v.v V cm ) m.v m.v m. e) f) k k m V m V m g + m + V + m + V V. + V. V+ V gcm / m+ m m m gcm / MADDE VE ÖZEİKERİ

7 . Suyun musluktan bir bütün olarak akması Cıvanın bulunuğu yüzeyi ıslatmaması ağmur amlasının cama yapışması Sulu boya fırçasının suan çıkarken bütün görünmesi Deterjanlı suan köpük yapılması Toplu iğne, ataş ve maeni paranın su yüzeyine batmaan urması Böceklerin su yüzeyine yürüyebilmesi Deterjanın lekeleri çıkarması Bitkilerin topraktan kökleriyle su çekmesi Göze sürekli gözyaşı salgılanması Spor kıyafetlerinin teri emmesi Baraktan pipetle içecek içilmesi Gaz lambasının fitilinin gazyağını emmesi Kağıt avlunun ve süngerin suyu emmesi Çiçek saplarına renkli sıvı enjekte eilmesiyle rengarenk çiçekler üretilmesi Ebru sanatı ensin göze yapışması Havlunun vücuumuzaki suyu alması Çay tabağının çay barağına yapışması Suan çıkmış köpeğin tüylerinin bir bütün gibi görünmesi aprakta asılı uran su amlası Su amlasının yaprağa yapışması Su yüzeyine ilerleyen tata parçası Suyun barakta bütün ale urması Koezyon Aezyon Kılcallık üzey gerilimi MADDE VE ÖZEİKERİ

8 BUMACA. m, oluğunan, m, cm oluğuna göre, tane küp üst üste konulabilir. Buna göre, ikörtgenler prizması içine en fazla.. tane küp yerleştirilebilir.. Kürenin yarıçapı, r mm cm ir. Kürenin acmi,. Barağın acmi, V πr..(). cm tür. Çocuk güne, V gün. cm yıla ise V yıl. cm süt içer. V rr..(). tane cm cm tane tane cm cm Küpün bir kenarı cm oluğunan ikörtgenler prizmasının tabanının bir sırasına tane küp, eninin bir sırasına tane küp yerleştirilebilir. Dikörtgenler prizmasının yüksekliği. Küpün bir kenarına tane bilye konulabileceğinen toplam,.. tane bilye yerleştirilebilir.. Havuzun acmi, V a.b.c.. cm tür. Musluk saniyee cm su akıttığına göre avuz, t s e olar. MADDE VE ÖZEİKERİ

9 . Taban yarıçapı r, yüksekliği olan kabın acmi, V ilk πr. V Taban yarıçapı r, yüksekliği olan kabın acmi, V son π.(r).. m cm oluğunan, cm tür. V acimli kap πr V saniyee olarsa V acimli kap t saniyee olar. V.t V. t s. Bilyelerin çapı cm oluğunan bir sıraya. Tarlanın çevresi, Ç.(a + b).( + ) m ir. Tarlanın çevresine ikilecek fian sayısı en az, tane bilye yerleştirilebilir. Kutuya toplam,.. tane bilye yerleştirilebilir. fian sayısı taneir.. Silinirin acmi, V πr..(). cm. cm tuzlu suyun cm ü tuz ise cm tuzlu suyun V cm ü tuzur. V.. V cm. koni (V ) Silinir(V ) kalem cm cm Kalem, koni ve siliniren oluşur. Kalemin toplam acmi, V V + V rcm πr. + πr...(). +.(). + cm tür. MADDE VE ÖZEİKERİ

10 MADDE VE ÖZEİKERİ