Transfer Fiyatlamasına Yöntemsel Bakış ve Türkiye de Beklenen Düzenlemeler Transfer fiyatlaması yöntemleri

Transkript

1 Transfer Fiyatlamasına Yöntemsel Bakış ve Türkiye de Beklenen Düzenlemeler Transfer fiyatlaması yöntemleri M. Canan Aladağ 27 Haziran 2006, Swissotel-İstanbul PwC

2 İçerik OECD transfer fiyatlaması yöntemleri/terminoloji Yöntemlerin emsal bedel ile ilişkisi OECD nin yöntemlere yaklaşımı Geleneksel işlem yöntemleri İşlemsel karlılık yöntemleri Diğer yöntemler Yeni düzenlemede yöntemler ve dikkat edilmesi gereken konular

4 OECD transfer fiyatlaması yöntemleri/terminoloji Geleneksel işlem yöntemleri: (OECD Rehberi bölüm 2) Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi (CUP) Maliyet artı yöntemi (cost plus) Yeniden satış fiyatı yöntemi (resale price) İşlemsel karlılık yöntemleri: (OECD Rehberi bölüm 3) Kar bölüşüm yöntemi (profit split) İşlemsel net kar marjı yöntemi (TNMM) Diğer: (OECD Rehberi bölüm 3) Global formüler paylaşım yöntemi

5 OECD transfer fiyatlaması yöntemleri/terminoloji + SATIŞ -MALİYET Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi = BRÜT KAR -FAALİYET GİDERLERİ Yeninden satış fiyatı yöntemi Maliyet artı yöntemi Kar bölüşüm yöntemi = FAALİYET KARI / NET KAR İşlemsel net kar marjı yöntemi

7 Yöntemlerin emsal bedel ile ilişkisi Emsal bedel prensibine pratik yaklaşım: İlişkili şirket arası işlemin karakter ve koşul bakımından incelenmesi Uygun transfer fiyatlaması yönteminin seçilmesi Seçilen yöntemin uygunluğunun karşılaştırılabilir örnekler ile test edilmesi Karşılaştırma esası: ilişkili şirket arası (bağımlı işlem) koşulları ile bağımsız işlem koşullarının mukayese edilmesifonksiyonel analiz Vergi otoritelerine gerektiğinde ibraz için yapılan karşılaştırmanın dokümantasyonu

9 OECD nin yöntemlere yaklaşımı OECD Transfer Fiyatlaması Rehberi İlişkili şirketler arasındaki işlemlerde uygulanacak fiyatların emsal bedel prensibine uygun olarak belirlenmesi için kullanılacak yöntemler Yöntemler açısından öncelik tercihi açıkça yapılmaz ancak geleneksel işlem yöntemlerinden sonra işlemsel karlılık yöntemlerinin tercih edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Uygulanacak yöntemler dışında ayrıca alternatif global formüler paylaşım

10 OECD nin yöntemlere yaklaşımı-devam OECD Transfer Fiyatlaması Rehberi Bölüm 1: Emsal bedel prensibi Bölüm 2: Geleneksel işlem yöntemleri Bölüm 3: Diğer yöntemler (İşlemsel karlılık yöntemleri) Bölüm 4: Karşılıklı ihtilaf durumlarını önlemek bakımından idari yaklaşımlar Bölüm 5: Dokümantasyon Bölüm 6: Gayri maddi haklar bakımından dikkat edilmesi gereken konular (1996) Bölüm 7: Grup içi hizmetler bakımından dikkate edilmesi gereken konular (1996) Bölüm 8: Masraf paylaşımı anlaşmaları Cost contribution arrangements (1997) Ekler: AN-1 OECD rehberindeki prosedürleri denetlemek ve iş çevrelerini dahil etmek için rehber (1998) AN-9 Rehberin örneklerle açıklanması (1998) AN-11 Kar bölüşüm yönteminin uygulanması (1998) AN-15 Gayrı maddi hak ve belirsiz değerleme (1998) AN-19 Karşılıklı anlaşma prosedürleri bakımından ön fiyatlama anlaşmaları (APA) rehberi (1999)

11 OECD nin yöntemlere yaklaşımı-devam Global ticareti yapılan finansal enstrümanların vergilenmesi raporu - Mart 1998 Karşılaştırılabilirlik konuları - Nisan 2003 Model vergi anlaşmasındaki daimi temsilci tanımının açıklanması - Nisan 2004 Uyuşmazlık çözümü raporu - Temmuz 2004 Karın daimi temsilciye aktarılması raporu (Bölüm 1-3) - Ağustos 2004 Ticari yeniden yapılandırma raporu - Mart 2005 İşlemsel net kar marşı yöntemi ve kar bölüşüm yönteminin gözden geçirilmesi Karın daimi temsilciye aktarılması raporu (Bölüm 4-Sigorta şirketleri) - Temmuz 2005 Vergi anlaşmalarındaki uyuşmazlık çözümünü geliştirmek için öneriler raporu - Şubat

13 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi Bir kurumun uygulayacağı emsallere uygun satış fiyatının karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım veya satımında bulunan ve aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle yaptıkları işlemlerde (bağımsız işlemler) uygulanan piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespit edilmesini ifade etmektedir. Bağımsız işlemlerin karşılaştırılması aşağıdaki şartlarda uygundur: Karşılaştırılan bağımsız fiyatı etkileyen ürün, fonksiyon, kontrat, ekonomik ve ticari bakımlardan farklılıklar mevcut değil ise; Ya da söz konusu farklılıklar ile ilgili uygun ayarlamalar yapılabiliyor ise.

14 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi? YTL Grup içi satış Tedarikçi Transfer fiyatı Distribütör A ürünü A ürünü 100 YTL Distribütör 100 YTL Bağımsız işlem Tedarikçi Piyasa fiyatı A ürünü Distribütör

15 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi Karşılaştırılabilirlik faktörleri: Ürünlerin çeşidi, kontrat koşulları, piyasa koşulları, piyasa seviyeleri, miktar.. Bu faktörlerin her biri için transfer fiyatında ayarlama yapılmalıdır. Eğer farklılıklar maddi olarak tespit edilemiyor ise bu yöntem tercih edilemez.

16 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi Emsal bedel bulma: İç emsaller Şirketin bağımsız şirketler ile yapmakta olduğu karşılaştırılabilir benzer satışları baz alınarak bir emsal bulunabilir. İç emsaller ve ilişkili satış arasında fiyatı etkileyen farklılıklar mevcut ise ayarlama yapılmalıdır. Dış emsaller Halka açık olan fiyat bilgileri (Borsa ve benzeri piyasası olan mallar ile ilgili olarak yayınlanan bilgiler). Ticari veri tabanları Rakip firmaların kamuya açık yayınlamış olduğu bilgiler (Halka açık şirketler)

17 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi Karşılaştırılabilir bağımsız işlem ile bağımlı işlemdeki fiyat farkları - X ürününe mi bağlı? - Satış miktarının fiyata etkisi? - Coğrafi etkiler mevcut mu? - Nakliye sigorta masrafları - Piyasa seviyeleri (nihai tüketici / toptancı) - Mallar şirket markası ile mi satılıyor?

18 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi Bu yöntemin tercih edildiği alanlar: Emtia Karşılaştırılabilir fiyatların mevcut olması halinde her türlü işlem Ancak uygulamada gerçek karşılaştırılabilir fiyatların mevcudiyeti sınırlı!

19 Karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yöntemi Örnek: - Ürünler arasında satış fiyatını etkileyecek çeşit ve miktar gibi bir farklılık mevcut değildir. - Bu işlem için nakliye ve sigorta masrafları 20 YTL dir. Satış kontratı koşulları gereği nakliye ve sigorta masrafları grup içi işlemde alıcı şirket tarafından karşılanmaktadır. - Bu durumda kullanılması gereken transfer fiyatı 80 YTL dir. Tedarikçi? 100 YTL Grup pazarlama şirketi Bağımsız distribütör

20 Maliyet artı yöntemi Emsallere uygun fiyatın, ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir brüt kâr oranı kadar artırılması suretiyle hesaplanmasını ifade eder. Transfer fiyatı satılan ürün ya da servisin maliyeti üzerine belirli bir kar marjı koyarak hesaplanır. Uygulanacak maliyet artı kar marjı fonksiyonel analiz ve piyasa koşulları analizi ile birlikte yapılacak emsal kar marjı çalışması ile belirlenir. Maliyet bazı olarak alınacak değerin ne olacağı konusunda detaylı çalışma yapılmalıdır. Emsal kar marjı çalışması yurtdışı ana merkezde mevcut olabilir!

21 Maliyet artı yöntemi Örnek: - Üretici televizyon montajı yapmaktadır - Tüm riskler ve masraflar ana şirket tarafından üstlenilmektedir - Malzeme ve know-how ana şirketten sağlanmaktadır - Montajı tamamlanan televizyonlar kalite kontrolü tamamlandıktan sonra ana şirketin belirlediği dağıtım merkezlerine gönderilmektedir Üretici Grup pazarlama şirketi Transfer fiyatı? - Bu durumda maliyet artı yöntemi kullanılarak montaj ile ilgili tüm masraflar üzerine kar marjı eklenecektir Bağımsız üretici %5 kar marjı Bağımsız pazarlama şirketleri

22 Maliyet artı yöntemi Bu yöntemin tercih edildiği alanlar: Fason, kontratlı üretim Hizmetler, servisler Uzun süreli tedarik anlaşmaları Yarı mamuller, bitmemiş ürünler

23 Maliyet artı yöntemi Bağımsız tedarikçi Grup içi tedarikçi YTL Satış 120 Maliyet 100 YTL Satış 102 Maliyet 85 Brüt Kar 20 Brüt kar 17 % 20% % 20%

24 Maliyet artı yöntemi - Üretim şirketleri Hesaplanacak maliyet bazına neler giriyor? Gerçekleşen maliyet bütçelenmiş maliyet Ürün başına dönem başına maliyet bazı hesaplama Muhasebe yöntemine etkisi Yatırımlar ile ilişkisi Atıl kapasite ve fabrika kapanış maliyeti?

25 Yeniden satış fiyatı yöntemi Emsallere uygun fiyatın, işlem konusu mal veya hizmetlerin aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilere yeniden satılması halinde uygulanacak fiyattan, uygun bir brüt satış kârı düşülerek hesaplanmasını ifade eder. Transfer fiyatı yeniden satış fiyatından belirli bir brüt marjın düşülmesi şeklinde belirlenir. Brüt marj fonksiyonel analiz ve piyasa koşulları analizi ile birlikte yapılacak emsal brüt marj çalışması ile belirlenir. Emsal brüt marj araştırması sonrası bağımlı işlemde fonksiyonel farklılıklar var ise ayarlama yapılmalıdır. Emsal brüt marj çalışması yurtdışı ana merkezde mevcut olabilir!

26 Yeniden satış fiyatı yöntemi Örnek: Üretici Transfer fiyatı? Grup içi Distribütör 100 YTL Nihai müşteri Ürün maliyeti 70 Piyasa fiyatı 100 Bağımsız distribütörler ürün ile karşılaştırılabilir mallar için %10 bir brüt kar marjı elde etmektedir Bu durumda emsal bedel: 100 (100* 10%) = 90 olacak Distribütörün karı = 10 YTL olacaktır. Üreticinin karı = 20 YTL olacaktır.

27 Yeniden satış fiyatı yöntemi Bu yöntemin tercih edildiği alanlar: Distribütörler Pazarlama operasyonları Bitmiş ürün ya da ürünün üzerine yeniden satışçı tarafından ek bir katma değer eklenmediği durumlar

28 Yeniden satış fiyatı yöntemi Bağımsız distribütör Grup içi distribütör YTL Satışlar 100 Maliyet 60 YTL Satışlar 85 Transfer fiyatı 51 Brüt kar 40 Brüt kar 34 % 40% % 40%

29 Yeniden satış fiyatı yöntemi - distribütörler Gerçekleşen fiyat, fiyat listesi ve tercihli müşteri Stoklar ve düzeltmeler Garantilerin karşılaştırılabilirliğe etkisi var mı? Iskonto ve yıl sonu primleri Telif hakkı ödemeleri Pazarlama masrafları (Gayri maddi hak olarak pazarlama masrafları) Pazarlama faaliyeti dışında hizmetlerin karşılaştırılabilirliğe etkisi var mı?

30 Maliyet artı - yeniden satış fiyatı yöntemi karşılaştırması Maliyet artı yöntemi Maliyet artı kar marjı Transfer fiyatı Piyasa fiyatı Maliyet Üretici Distribütör Maliyet Yeniden satış fiyatı yöntemi Transfer fiyatı Piyasa fiyatı Yeniden satış brüt marjı Maliyet Üretici Maliyet Distribütör

31 Maliyet artı - yeniden satış fiyatı yöntemi karşılaştırması Ürün maliyeti 70 Piyasa fiyatı 100 Maliyet artı 10% Yeniden satış 10% Üretici Distribütör Müşteri Maliyet artı yöntemi: Yeniden satış fiyatı yöntemi: Maliyet artı yöntemi : Yeniden satış fiyatı yöntemi : Riskler distribütörde Riskler üreticide

33 Kar bölüşüm yöntemi İşletmenin kombine karını fonksiyon ve risk profiline göre ilişkili şirketlere dağıtılmasını öngören yöntemdir. Organizasyonun artan karını bir kısım değer göstergelerine göre bölüştürür (gayri maddi hakkın oluşumu ile ilgili katılım payı gibi). Bu bölüşüm bağımsız kuruluşların aynı durumda yapacağı olası kar bölüşümü bazında yapılır. Toplam karı fonksiyon ve risk analizi yaparak işletmelere yayar. Kullanıldığı durumlar ilgili bağımlı işlem açısından hiçbir karşılaştırılabilir fiyat ya da marjların bulunmadığı durumlardır.

34 Kar bölüşüm yöntemi Örnek: 100 YTL Grup içi A firması Grup içi B firması kar Nihai müşteri Araştırma geliştirme çalışmalarının %60 ı B firması tarafından, %40 ı A firması tarafından gerçekleştirilmektedir. X ürünü için herhangi bir dışsal karşılaştırma yapılamamaktadır Toplam ArGe giderlerindeki payları nispetinde 100 YTL satış karı 40 YTL ve 60 YTL olarak grup içi A ve B firmalarına paylaştırılacaktır.

35 Kar bölüşüm yöntemi Komplikasyon: Gerçekleşen değil öngörülen karlar Tüm maliyet ve gelirlerin birleşik olarak hesaplanabilmesi için aynı muhasebe standardları Kullanılmıyor ise farklılıklar için ayarlama Bağımsız kuruluşlar kar bölüşümünü çok nadir kullanırlar

36 İşlemsel net kar marjı yöntemi Faaliyet karını emsal bulmak üzere yapılan karlılık araştırmasına göre belirler Genelde bu çalışma bir gözlemler bütününü oluşturur yani bir dizi potansiyel karşılaştırılabilir kar sonuçları çıkarılır Karlılık satış, maliyet, varlıklar gibi belirli bir baza dayandırılarak ölçülür (Karlılık göstergesi) En çok kullanılan yöntemdir çünkü pratik açıdan emsal araması için mevcut bilgiler nispeten daha yaygındır (şirketlerin finansal tabloları gibi) Gözlem sayısı Emsal bedel dizini Karlılık göstergesi %

37 İşlemsel net kar marjı yöntemi Grup distribütör YTL Bağımsız distribütör YTL Satış 90,000 Satış 75,000 Transfer fiyatı? Maliyet 41,250 Brüt kar? Brüt kar 33,750 Faaliyet giderleri 50,000 Faaliyet giderleri 30,000 Faaliyet kari? Faaliyet kari 3,750 %? % 5%

39 Global formüler paylaşım yöntemi OECD nin alternatif sistemi Bu yöntemde tüm organizasyonun karları toplanarak her ülkeye önceden belirlenmiş bir formüle göre (maliyet, kar, satış ya da bunların kombinasyonu) dağıtılmakta Böylece karlar dağıtılan oranda vergilenmekte Yapılması gereken: Toplam organizasyon karlarının belirlenmesi, paylaşımda kullanılacak formülün belirlenmesi Kar bölüşüm yöntemine benzerdir fakat bu yöntem her bir olay ya da işlem bazında değil karın bütünü için uygulanmaktadır Bu yöntem henüz kabul görmemekte ve OECD ülkeleri emsaline uygunluk ilkesine göre belirledikleri yöntemleri kullanmaya devam etmektedir

41 Yeni düzenlemede yöntemler ve dikkat edilmesi gereken konular Yeni düzenlemede mükelleflere transfer fiyatı yöntemlerinin tespiti konusunda seçenekler sunuldu Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi Maliyet artı yöntemi Yeniden satış fiyatı yöntemi Mükellefin işlemin mahiyetine uygun olarak kendi belirleyeceği diğer yöntemler

42 Yeni düzenlemede yöntemler ve dikkat edilmesi gereken konular Yöntem belirlemeden önce fonksiyon ve risk analizi şart! - Üretim: Fason, kontratlı, risk nerede? - Dağıtım: Komisyon, satışlar, risk nerede? - ArGe: Nerede? - Tedarik zincirinin çok kapsamlı incelemesi

43 Teşekkürler All rights reserved. refers to the network of member firms of International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. *connectedthinking is a trademark of LLP (US). PwC