Bankacılık Sektörü 2014 IV.Çeyrek

Transkript

1 Bankacılık Sektörü 14 IV.Çeyrek Türk bankacılık sektörü 14 yılında %1.1 büyüdü. Cem EROĞLU Fatma Özlem KANBUR Sinem ULUSOY sinem.ulusoy@vakifbank.com.tr Bankacılık Sektörü Bilançosu Değişim (%) (milyar TL) 13 IV (1) 14 III (2) 14 IV (3) (3-1) (3-2) Nakit Rezervler Men. Değ. Port Krediler TGA Diğer Aktifler AKTİFLER Mevduat Mevduat Dışı Kayn Özkaynaklar PASİFLER Aralık 13 Aralık 14 Yıllık % değişim Dönem Net Karı Bankacılık sektörünün aktif büyümesi 14 yılında yıllık bazda %1.1 seviyesinde gerçekleşti. Kredilerin yıllık artış hızında yavaşlama yaşanmakla birlikte, kredilerin toplam aktifler içindeki payı 14 yılında tarihi yüksek seviyeye ulaştı. Aralık ayında takipteki alacaklarda satışa gidilmesi sonucu TGA nın yıllık artış hızında belirgin bir düşüş yaşandı. Menkul değerler portföyünün yıllık artış hızında dördüncü çeyrekte artış yaşandı. 14 yılında toplam pasifin %3 ünü oluşturan mevduatlar geçen yılın aynı dönemine göre %11.3 artarak 1 trilyon 3 milyar TL ye ulaştı. Sektörün alternatif fon kaynaklarından biri olan mevduat dışı kaynaklar geçen yılın aynı dönemine göre %19.7 artarak milyar TL oldu. Özkaynaklar, 14 yılında geçen yılın aynı dönemine göre %19.8 artış göstererek milyar TL düzeyine ulaştı. Sektörün dönem net karı yılın ikinci yarısında yaşanan toparlanmanın etkisi ile 14 yılını bir önceki yıla göre değişmeyerek milyar TL ile sonlandırdı.

2 7Ç4 8Ç2 8Ç4 9Ç2 9Ç4 Ç2 Ç4 11Ç2 11Ç4 12Ç2 12Ç4 13Ç2 13Ç4 14Ç2 14Ç4 Ocak 1 Bankacılık Sektörü Bilançosu 1. Aktifler Grafik 1 Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 14 Krediler (y-y, %) Aktifler (y-y, %) yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1.11 oranında artarak 1 trilyon milyar TL ye yükseldi. Cari açığı düşürmek ve bireysel tasarrufları artırmak amacıyla politika yapıcılar tarafından alınan önlemler sonucunda, 14 yılında kredilerin yıllık artış hızında belirgin bir düşüş yaşandı. 13 yılsonunda %31.8 seviyesinde olan kredilerin yıllık artış hızı, 14 yılsonunda %18. seviyesine geldi. Aktifler içinde en yüksek paya sahip kredilerin yıllık artış hızında yaşanan bu düşüş, aktiflere de yansıdı ve aktiflerin yıllık artış hızı 13 yılsonundaki %26.4 ten 14 yılsonunda %1.1 e geriledi. 14 yılında kredilerin yıllık artış hızında düşüş yaşanmasına karşın, krediler sektörün en önemli plasman kalemi olmayı sürdürdü. Kredilerin toplam aktifler içindeki payı 13 yılının Aralık ayındaki %6. ten 14 Aralık ta %62.2 ile tarihi yüksek seviyesine ulaştı. 14 yılında bireysel tasarrufları artırmak amacıyla özellikle bireylerin harcama alışkanlıklarını değiştirmeye yönelik kredi kartlarını içeren önlemler uygulamaya koyuldu. Alınan önlemler sonucunda bireysel kredi kartlarının yıllık artış hızında belirgin bir yavaşlama yaşandı ve Haziran ayından itibaren bireysel kredi kartları azalmaya başladı. Böylece 14 yılında bireysel kredi kartları yıllık bazda %11. azalış gösterdi. Bireysel kredi kartlarında yaşanan bu sert düşüş, kredilerin yıllık artış hızının da yavaşlamasında etkili oldu ve 14 yılının Aralık ayında kredilerin yıllık artış hızı %18. ile 13 yılının Ocak ayından sonra görülen en düşük seviyede gerçekleşti. 14 yılında hem bireysel kredilerin hem de ticari kredilerin yıllık artış hızlarında yavaşlama yaşanmasına karşın, bireysel kredilerin yıllık artış hızındaki yavaşlamanın daha fazla olmasının etkisiyle bireysel kredilerin toplam krediler içindeki payı da 13 yılsonuna göre 3 puan düşerek %28.7 ye geriledi. Böylece 14 yılsonunda sektörün bireysel kredi büyüklüğü 36.1 milyar TL ye, ticari kredi büyüklüğü milyar TL ye, toplam kredi büyüklüğü de 1 trilyon 241 milyar TL ye ulaştı. Grafik Kredilerin Takibe Dönüşüm Oranı (%) TGA (y-y, %) (Sağ Eksen) Sektörün tahsili gecikmiş alacakları (TGA), 14 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %22.9 oranında artarak 36.4 milyar TL ye yükseldi. TGA nın yıllık artış hızı 14 yılında dalgalı bir seyir izledi. Yılın ilk yarısında genel olarak aşağı yönlü bir seyir izleyen TGA nın yıllık artış hızı, yılın ikinci yarısında tekrar yükseldikten sonra, Aralık ayında ise bir önceki aya göre sert bir düşüş göstererek %22.9 a geriledi. TGA nın yıllık artış hızındaki bu gerilemede, Aralık ayında bazı bankaların takipteki alacaklarını satmalarının etkili olduğu görülüyor. Kredilerin takibe dönüşüm oranı ise 13 yılsonuna göre.1 puan ile sınırlı bir artış göstererek %2.8 oldu. 2

3 7Ç4 8Ç2 8Ç4 9Ç2 9Ç4 Ç2 Ç4 11Ç2 11Ç4 12Ç2 12Ç4 13Ç2 13Ç4 14Ç2 14Ç4 Ocak 1 Grafik Menkul değerler portföyü (MDP) 14 yılının dördüncü çeyreğinde yıllık bazda %.4 oranında artarak 2.3 milyar TL ye yükseldi. 14 yılının ilk yedi ayında faiz oranlarındaki artışın da etkisiyle MDP nin yıllık artış hızında genel olarak düşüş yaşandı. Temmuz ayında %2.2 ye kadar gerileyen MDP nin yıllık artış hızı, Temmuz ayında TCMB nin faiz indirimine gitmesinin de etkisiyle Ağustos ayından itibaren tekrar yükselmeye başladı ve 14 yılsonunda %.4 seviyesinde gerçekleşti. MDP nin toplam aktifler içindeki payı ise yıl içinde aşağı yönlü bir seyir izledi ve 13 yılsonundaki %16.6 dan 14 yılsonunda %1.2 ye geriledi. Kredilerin hem yıllık hem de aylık artış hızının MDP nin çok üzerinde gerçekleşmesi, MDP nin toplam aktifler içindeki payının azalmasına neden oluyor. MDP nin toplam aktifler içindeki payı düşerken, kredilerin payının yükselmesi, bankacılık sektörünün reel ekonomiyi daha fazla desteklediğini göstermesi açısından önemli. 2. Pasifler MDP/Aktifler MDP (y-y, %) Sektör bilançosunun yükümlülükler kısmına baktığımızda yılın son çeyreğinde toplam pasifin %3 ünün mevduatlardan, %36 sının mevduat dışı kaynaklardan ve %11 nin ise özkaynaklardan oluştuğu görülüyor. Mevduatlar kalemi yükümlülükler içinde yine en büyük paya sahip olurken, bunu %1 lik pay ile bankalara borçlar kalemi ve %12 ile özkaynaklar takip ediyor. Grafik 4 1% 7% % 12% 8% Toplam Pasifler 3% Mevduatlar Özkaynaklar İhraç Edilen Menkul Kıymetler Repodan Sağlanan Fonlar Bankalara Borçlar Diğer Grafik Mevduat Artış Hızı (%) 13 yılını 94.7 milyar TL seviyesinde tamamlayan 12 mevduatlar 14 yılında geçen yılın aynı dönemine 13 göre %11.3 artış göstererek 1 trilyon 3 milyar TL ye yükseldi. Yıl içinde mevduatın yıllık artış hızında düşüş yaşanırken, toplam pasifler içindeki payı da 22. gerileme gösterdi. 13 yılsonunda %22. oranında gerçekleşen mevduatın yıllık artış hızı 14 yılının Ocak ayında %24.8 ile 9 Şubat tan bu yana ki en 6.9 yüksek seviyede gerçekleşmesinin ardından, düşmeye başlayarak 14 yıl sonunda %11.3 ile son TP Mevduat YP Mevduat Toplam Mevduat iki yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu durumun görülmesinde faiz oranlarındaki düşüşle birlikte yıl içinde ekonomik aktivitede yaşanan yavaşlamanın da etkili olduğu söylenebilir. Bununla birlikte tasarruf açığı olarak da bilinen cari işlemler açığının azaldığı bir ortamda mevduat artış hızında beklenildiği gibi bir artış olmadığı da görülüyor. 14 yılında mevduatın toplam pasifler içindeki payında da gerileme yaşandı. 13 yılsonunda %4.6 olan mevduatın toplam pasifler içindeki payının 14 yılsonunda %2.8 e gerilediği görülüyor. 13 yılında YP mevduatın yıllık artış hızı %39 seviyelerinde iken 14 yılının Şubat ayında %49.7 ile tarihi zirvesine ulaştıktan sonra 3

4 Ağu. Ara. Nis.11 Ağu.11 Ara.11 Nis.12 Ağu.12 Ara.12 Nis.13 Ağu.13 Ara.13 Nis.14 Ağu.14 Ara.14 Ara.8 Haz.9 Ara.9 Haz. Ara. Haz.11 Ara.11 Haz.12 Ara.12 Haz.13 Ara.13 Haz.14 Ara.14 Ocak 1 düşüş göstererek yılsonunda %11.3 e kadar geriledi. Geçmiş yıllara benzer şekilde 14 yılında da TP cinsi mevduatın toplam mevduat içindeki payı YP cinsi mevduattan daha fazla gerçekleşti. Diğer yıllara benzer şekilde 14 yılında da mevduatların 1-3 ay arası vadede yoğunlaştığı dikkat çekiyor. 14 yılsonunda 1-3 ay arası vadeli mevduat, toplam mevduatın %3.7 sini oluştururken, 1-3 ay arası vadeli mevduatı %18.9 luk pay ile vadesiz mevduatın izlediği, 6-12 ay arası vadeli mevduatın ise %3. lik pay ile en düşük paya sahip mevduat türü olduğu görülüyor. Öte yandan mevduatın toplam pasifler içindeki payı 14 yılında azalırken, kredilerin toplam aktifler içindeki payının artış göstermesi sebebiyle mevduatın krediye dönüşüm oranı da 14 yılında yükseliş gösterdi. 13 yılsonunda %1.7 olan söz konusu oranın, 14 yılsonunu % ile tarihi yüksek seviyesinden sonlandırdığı görülüyor. Grafik 6 Mevduat Dışı Kaynaklar (MDK) Toplam Pasif İçindeki Payı (%) 14 yılının son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %19.7 oranında artan mevduat dışı kaynaklar 79. milyar TL oldu. 14 yılında Yıllık Değişim Hızı (sağ eksen, %) mevduat dışı kaynakların yıllık artış hızında belirgin 3 8 bir düşüş yaşandığı görülüyor. 13 yılsonunda 6 %42.3 olan söz konusu oran 14 yılsonunda %19.7 ye geriledi. 14 yılında mevduatın toplam pasifler içindeki payı düşerken, mevduat dışı kaynakların toplam pasifler içindeki payı ise yükseliş gösterdi. Mevduat dışı kaynakların toplam pasifler - içindeki payı yılın üçüncü çeyreğinde %3.8 ile tarihi yüksek seviyesine ulaşırken, söz konusu oran 14 yılsonunda ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.3 puan artarak %3.6 gerçekleşti. Mevduat dışı kaynakların toplam pasifler içindeki payının artmasında bankaların, yurtdışından mevduata göre daha az maliyetli kaynak temin edebilmesinin etkili olduğu söylenebilir. Bununla birlikte TCMB nin, 2 Ocak tarihinde bankaların ve finansman şirketlerinin yabancı para cinsinden yükümlülüklerinin zorunlu karşılık oranlarını, kısa vadeliler için artırarak yurtdışından borçlanmada uzun vadeyi teşvik edici yönde bir adım atması sebebiyle bankaların önümüzdeki dönemde uzun vadeli borçlanmaya yönelik daha çok çaba göstermeleri bekleniyor. Grafik 7 Sermaye Yeterliliği Rasyosu (SYR) Gelişimi Yasal Sınır Hedef Rasyo 1 Sektörün özkaynakları, 14 yılsonunda geçen yılın aynı dönemine göre %19.8 artarak milyar TL ye yükseldi. Sektörün sermayesinin yükümlülüklerine olan oranını gösteren sermaye yeterliliği rasyosunun gelişimine bakıldığında ise, SYR nin üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre sınırlı bir azalışla %1.93 seviyesine gerilerken son çeyrekte %16.3 e yükseldiği görülüyor. 14 yılında kamu bankalarının sermaye yeterlilik rasyosunun %18.17 olarak sektör ortalamasının üzerinde gerçekleştiği dikkat çekiyor. 4

5 Nis.8 Eyl.8 Şub.9 Tem.9 Ara.9 May. Eki. Mar.11 Ağu.11 Oca.12 Haz.12 Kas.12 Nis.13 Eyl.13 Şub.14 Tem.14 Ara.14 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis. Ağu. Ara. Nis.11 Ağu.11 Ara.11 Nis.12 Ağu.12 Ara.12 Nis.13 Ağu.13 Ara.13 Nis.14 Ağu.14 Ara.14 Ocak 1 3. Karlılık Grafik 8 6 Dönem Net Karı (12 ayl. kümülatif toplam, y-y) Net Faiz Gelirleri (12 ayl. kümülatif toplam, y-y) Net Faiz Gelirleri 3 aylık hareketli ortalama Bankacılık sektörü dönem net karı 14 yılı boyunca yıllık bazda azalış gösterdi. Ocak ayı kar rakamı, bir önceki yılın aynı ayına göre %43.9 daha düşük gerçekleşmişti. Yıl içinde karlılıktaki azalış yavaşladı ve böylece 14 yılsonunda dönem net karı bir önceki yıla göre değişmeyerek milyar TL gerçekleşti. Karlılıktaki azalışın yavaşlamasında net faiz gelirlerinde devam eden toparlanma belirleyici - - oldu. Net faiz gelirleri Aralık ayında yıllık bazda %14.4 artarak 6.6 milyar TL gerçekleşti. Sektörün aktif karlılığı 13 yılsonundaki %1.42 den, 14 yılsonunda %1.24 e, özkaynak karlılığı ise %12.73 ten %.63 e geriledi. 1 yılında TCMB nin faiz indirimlerine gitmesinin etkisi ile piyasa faizlerinde yaşanacak düşüş bankacılık sektörünün karlılığına da olumlu etki yapacaktır. Bu nedenle 1 yılında faiz gelirlerinin artması ile birlikte sektör karlılığının da %13-1 civarında artabileceğini düşünüyoruz. Grafik 9 yıllık, % 1 Kredilerden Alınan Ücret ve Komisyonlar Bankacılık Hizmetleri Gelirleri 13 yılsonunda kredilerden alınan ücret ve komisyonlar yıllık bazda %23. artarken, 14 yılında artış hızının %7.3 e gerilediği görülüyor. Kredilerden alınan ücret ve komisyonların yıllık artış hızında görülen bu sert yavaşlamada sektörün yüksek ücret ve komisyon geliri elde ettiği bireysel kredilerdeki yavaşlama ve sene içerisinde faiz oranlarındaki artış nedeniyle sektörün refinansman gelirlerinin düşmesi etkili oldu. 1 yılında ise, hem bireysel kredilerdeki artış beklentisi hem de faizlerdeki düşüş sonucu refinansman gelirlerinin artacağı beklentisi ile kredilerden alınan ücret ve komisyonların yıllık artış hızının yükselebileceğini düşünüyoruz. Bankacılık hizmet gelirlerinin yıllık değişiminin ise 13 yılındaki %14 seviyesinden 14 yılında %17 ye yükseldiği dikkat çekiyor. Öte yandan toplam faiz dışı gelirler 14 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı dönemine göre %12.2 artarken, %1.3 olan 14 yılı ortalamasının altında bir performans göstermiş oldu. Söz konusu kalemin 13 yılı ortalaması ise %21 oranında gerçekleşmişti. Grafik Net Faiz Marjı (%) , VakıfBank 14 yılının ilk yarısında net faiz gelirlerinin yıllık artış hızında yaşanan yavaşlama sonucu net faiz marjında da düşüş yaşandı. 13 yılını %3.96 ile tamamlayan net faiz marjı yıl içinde %3.8 seviyesine kadar geriledikten sonra, net faiz gelirlerindeki toparlanmanın da etkisiyle tekrar yükselmeye başladı. Böylece net faiz marjı 14 yılsonunda %3.91 seviyesinde gerçekleşti. 1 yılında, yılın ilk yarısında faizlerde beklenen düşüşün gerçekleşmesinin net faiz gelirlerini olumlu etkilemesi sonucu net faiz marjının da yükselmesini bekliyoruz.

6 Ocak 1 Türk Bankacılık Sektörüne İlişkin Seçilmiş Rasyolar % Kredi/ Mevduat TGA/Krediler Takipteki Alacaklar Karşılığı/Brüt TGA MDP/Mevduat Likit Aktifler/Aktifler Aktif Karlılığı Özkaynak Karlılığı Net Faiz Marjı Kredilerden Alınan Ücret ve Kom. Gel. + Banka Hizmet Gel./Top. Gelirler Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu Özkaynaklar/Aktifler Aktifler/GSYH , VakıfBank *14 yılı için 14 üçüncü çeyrek GSYH rakamları kullanılmıştır. 6

7 Ocak 1 SEKTÖREL KREDİ DAĞILIMI Milyon TL Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Kredi (%) Kredi (%) Kredi (%) Kredi Oranı (%) Tarım Avcılık Ker. Ve Orm. Ürün Balıkçılık Enerji Üre. Mad. Çık Enerji Üretmeyen Mad. Çıkarılması Gıda, Meş. ve Tütün San Tekstil ve Teks. Ürü. San Deri ve Deri Ür.San Ağaç ve Ağaç Ürün. San Kağıt Ham.ve Ürün. San Nük. Yakıt, Pet. Raf. ve Kok Köm. Ürt. San Kimya Ürün. San Kauçuk ve Plas.Ürün. San Diğer Met. Dışı Mad. San Metal Ana San. ve İşl. Maden Ürt. San Mak. Ve Tec. San Elekt. ve Optik Al. San Ulaşım Araçları San Başka Yerlerde Sınıf.mamış İm.San Elektrik, Gaz ve Su Kayn. Ürt. Dağt. San İnşaat Ferdi Kredi Diğer Ferdi Kredi Konut Ferdi Kredi Otomobil Mot. Araç. Yak.Per. Sat Top. Tic. ve Kom Per. Tic. ve Kiş.Ürün Oteller Restoranlar Diğer Turizm Demiryolu Taşımacılığı Karayolu Yolcu Taş Karayolu Yük Taş Deniz Taşımacılığı Hava Taşımacılığı Diğer Taş. Faal. vedep Haberleşme Parasal Kurumlar (Banka, Fin. Şir.) Diğ.Fin.Ara.(Ara.Kur, MKYO, GYO, RSYO) İsteğe Bağlı Sigorta ve Emek.Hizm Diğer Finansal Aracılık Emlak Kom Kiralama(Ulaş. Araç Mak.) Bilgisayar ve İlgili Faaliyetler Araş. Danış.Rek.ve Diğ. F Kredi Kartları Sav. ve Kamu Yön. ve Zorunlu SGK Eğitim Sağ. ve Sos.Hizm Kan. ve Atı.Tanzimi Örgütsel Faaliyetler Kül Eğl. ve Spor F Diğer Birey.Hizm İşçi Çal. Özel Kişiler Uluslararası Örgüt ve Kur Diğer Toplam

8 Ocak 1 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. 8