Ortan n Solu Anlay fl ndan Sosyal Demokrasi ye

Transkript

1 Büyük Yap tlar m z Konur Ertop 1961 Anayasas n n fl nda Türkiye nin sorunlar na çözümler: Ecevit li Y llar Ortan n Solu Anlay fl ndan Sosyal Demokrasi ye Türkiye de çok uzun y llar Komünizm düflmanl, toplumsal sorunlar n çözümüne yönelik neredeyse bütün düflünceleri, eylemleri bask s alt nda tuttu. So uk Savafl döneminde bu tutum daha da yo unlaflt. Kurulu düzene bütün karfl ç kanlar komünist diye suçlan yordu. Ayd nlar sosyalist, solcu sözcüklerini dahi kolay kolay kullanam yordu. CHP 1961 Anayasas yeni siyasal oluflumlar n önünü açt. nin 1959 y l nda ilân edilen lk Hedefler Beyannamesi, ilerde 1961 Anayasas nda yerini bulacak ilkeleri dile getirmiflti: Yasalar n Anayasaya uygunlu- unu denetleyecek bir anayasa mahkemesi oluflturulacakt r. Demokratik anlay flta, halk egemenli ine dayanan, sosyal adalet ve güvenlik ilkelerine dayanan bir devlet düzenine uygun anayasa oluflturulacakt r anayasas nda sosyal adalet, sosyal devlet kavramlar na yer verilmesi, yeni siyasal oluflumlar n 55

2 önünü açt. Yine de ayd nlar n, politikac lar n kendilerini sosyalist, solcu diye tan mlamalar kolay de ildi seçimlerinden k sa bir süre önce ana muhalefet partisi genel baflkan nönü CHP nin, ortan n solunda bir parti oldu unu duyurdu. nönü, kamuoyunda kuflkuyla karfl lanabilecek sol, solcu kavramlar na bu yaklafl m ndan sonra ortan n solunun, komünizmi ve faflizmi önleyecek bir politika oldu- unu da dile getirecekti. nönü, Bülent Ecevit Ortan n Solu nu devletçilik, reformculuk, laiklik ve sosyal adaletten yana olmak diye tan ml yordu. CHP nin baflar s z geçen 1965 seçimlerinin ard ndan, partide Ortan n Solu anlay fl n benimseyen genç bir kadro yönetime geldi. Eski Çal flma 56 Ecevit, Partisine yeni bir geliflme yolu aç klarken, Halk öncelikle somut sorunlar - n n çözümünü beklemekte tamamen hakl d r; (...) CHP halk n somut sorunlar ile ilgilenmelidir. diyordu. Bakan Bülent Ecevit, Genel Sekreter oldu. CHP nin benimsedi i Ortan n Solu ilkesi, komünizme alabildi ine uzak bir noktay gösterse de AP, tutucu kamuoyunda etkili olacak Ortan n Solu-Moskova yolu sözüyle CHP yi karalamaya koyulmakta gecikmedi. Ecevit, Partisine yeni bir geliflme yolu aç klarken, Halk öncelikle somut sorunlar n n çözümünü beklemekte tamamen hakl d r; CHP yeni halkç tutumuna uygun olarak kadrolar n da tutarl hale getirmelidir; öteden beri yüzeysel bir devrimcilik anlay fl yla üzerinde durulan baz temalar biraz geri plana itilip, halk n somut sorunlar ile ilgilenmelidir. diyordu y l bütçe görüflmelerinde Ecevit in TBMM deki çok ayr nt l, uzun elefltirisi iktidardaki AP nin bozuk yönetimini, Türkiye nin tarih içindeki siyasal yolculu unun eksik,

3 yanl fl yanlar n genifl biçimde sergilerken kendi partisinin öngördü ü köklü düzen de iflikli ine yönelik program da aç klam fl oluyordu. (Söz konusu bütçe elefltirisi Ecevit in art k hayatta olmad günümüzde de süregelen Türkiye gerçeklerini genifl ölçüde konu edinmektedir!) Türk halk n n kaderi bu olmamal yd, diyen Genel Sekreterin ekonomiye yönelik o günkü baz saptamalar flöyledir: Bütçe aç klar y ldan y la büyümektedir. Bu aç klar genifl ölçüde yoksul halk n s rt ndan yamanmaktad r. Devlet yönetimi gitgide pahal laflmakta, müsrifleflmektedir. Devletin masraflar artarken devlet gelirlerindeki art fl h z yavafllamaktad r. Hayat pahal l ve genifl halk topluluklar n n yoksullu u artmaktad r. Plan hedeflerinden plan etkisiz k lacak kadar sap lmaktad r. S naileflmemiz yavafllamaktad r. Programlanm fl kamu yat r mlar genifl ölçüde aksamaktad r. Tar mdaki geliflme, Plan hedeflerinin çok gerisinde kalmaktad r. hracat m z azalmakta, d fl ticaret aç m z büyümekte, borçlar m z n yükü ve flartlar a rlaflmaktad r. Ecevit, D fla ba ml l m z h zla art yor, diye yak n r. ktidar n yabanc lara sa lad olanaklar elefltirir: Yerli sanayimiz, ulusal ekonomimiz, devlet eliyle ve hem özel sektörü, hem de devlet sektörüyle yabanc sermayeye teslim edilmeye bafllam flt r. Hükümet yabanc sermayeye yeni imkânlar sa lamaktad r: Türkiye nin flimdiye kadar kapal tutulan en büyük petrol alan n, Türkiye nin büyük bir k sm n kapsayan 3. ve 4. bölgelerini açm flt r. Sigara imalinde; sigara imalat alan nda, devlet tekeli yerine fiili bir yabanc tekel kurulmufl olacakt r. Tar m sanayii, g da sanayii yabanc lara gidiyor. Yerimizin alt nda ne varsa gidiyor, üstünde ne varsa gidiyor. Hattâ milli olaca söylenen savunma sanayiimizin bile kilit noktalar, hakim tepeleri bir bir yabanc lar n eline gidiyor, ondan sonra da Adalet Partisi iktidar, milliyetçili i, vatanseverli i kimseye b rakm yor. Elefltiride bütçenin dengeden yoksun, yap c olmaktan uzak ve halka s rt n dönmüfl olmas n n nedenleri s ralanmaktad r: Besleme özel sektör yaratma çabalar, ktisadi Devlet Teflekkülleri ndeki baflar s z yönetim, idarede bozuk düzen ve israfç tutum. Ecevit miting alan nda 57

4 Ortan n Solu program, köye yönelik önemli düzen de ifliklikleri getiriyordu. Bunlar n bafl nda toprak reformu geliyordu. Partisinin bu bütçeye red oyu verece ini aç klayan Genel Sekreter iktidara önemli uyar larda da bulunur: Yoksullu a karfl, sömürüye karfl, pahal l a karfl, partizanl a karfl ve hepsinin üstünde, demokrasimize ulusal birli imize ve ba ms zl - m za yönelen tehlikelere karfl, bir huzursuzluk birikimi, Türk halk n derinden derine sarmaktad r. Gençli in, zaman zaman gençlik atefliyle taflk nl k noktas na varan tepkisi, asl nda, toplumun derinlerine kadar inmifl bir huzursuzlu un d fla vuran sesidir. O sese kulak veriniz! O sese kulak vermeyenler için iktidar, günden güne güçleflecek ve yak n zamanda sona erecektir. Oy hakk n n de erini bilen ve sorunlar n n bilincine eren Türk halk, ülkede huzuru, sosyal adaleti ve birli i oylar yla gerçeklefltirecektir. Partisinin o y l seçimlerde izleyece i yola Ecevit in Mülkiye Cuntas diye adland r lan çal flma arkadafllar yla birlikte haz rlad 58 program yön verdi. Bu ayr nt l belge, nsanca bir düzen kurmak için halktan yetki istiyoruz -CHP nin Düzen De iflikli i Program bafll n tafl yordu. Bildiri, köklü bir düzen de iflikli i öngörüyor, bu de ifliklikle ilgili öneriler gelifltiriyordu. Aç klamalar n ekseni, Ortan n Solu anlay fl yd : Türkiye deki düzenin bozuk oldu u, adaletsiz oldu u, h zl geliflmeyi ve s naileflmeyi engelledi i, art k, devrimci ayd nlarla birlikte, genifl halk topluluklar n n da büyük ölçüde benimsedi i bir gerçektir. Tutucu güçlerin ve partilerin, kurulu düzeni savunabilmeleri, savunmalar n hakl gösterebilmeleri gitgide güçleflmektedir. Fakat, düzen de iflikli inin nas l olmas gerekti i üzerinde, henüz, bütün devrimci güçler görüfl birli ine varabilmifl de illerdir. CHP, bu konuda kendi görüflünü, halkla birlikte oluflturmufltur. Bu oluflturma s ras nda, Ortan n Solu tutumunu da daha çok ayd nl a ve öze kavuflmufltur. Ortan n Solu program, köye yönelik önemli düzen de ifliklikleri getiriyordu. Bunlar n bafl nda bafl nda toprak reformu geliyordu. Toprak iflleyenin, su kullanan nd r ilkesini dile getirmiflti. Köykentler kurulmas gerekti i savunuluyordu. Genifl kapsaml kooperatifleflme amaçlan yordu. Programda Do u Anadolu yla ilgili sorunlar için çözüm gelifltirilmiflti: Devlet Do uya jandarmayla, komandoyla, may nla, silahla, bask yla de il; okulla, fabrikayla, yolla,

5 suyla, fl k ve enerjiyle, krediyle, kooperatifçilikle, sa l k hizmetleriyle ve hepsinin üstünde, sosyal adaletle ve halka dönük, halka yak n bir yönetimle gidecektir. Programa göre, her türlü siyasal etki ve bask n n d fl nda özerk bir kamu kuruluflu niteli inde, bir Güzel Sanatlar Kurumu kurulmal yd Program daha, do al kaynaklardan ekonomiye e itimden d fl politikaya, sosyal güvenlikten hukuka uzanan bütün alanlar kapsamaktad r. Bu izlence Bülent Ecevit e Genel Sekreterlikten sonra CHP Genel Baflkanl nda, Baflbakanl kta da yol gösterecektir. lerde kendi partisini kurduktan sonra sürdürece i siyasal serüvene temel oluflturacakt r. Ancak 1970 lerde Ortan n Solu yerine art k Demokratik Sol deyimi daha çok kullan lmaya baflland.1974 te tüzük de iflikli iyle CHP kendisini, Demokratik Sol bir parti olarak tan mlad. 12 Eylül den sonra ise Ortan n Solu sözü kullan lmaz oldu. Ecevit in savundu u Ortan n Solu düflüncesi, ona seçmenlerinin Umudumuz Ecevit diye kucak açmas n sa lam flt. Bu ilke, 1961 sonras Türkiye sinde toplumsal yelpazenin en önemli bir kanad n flekillendirdi. Ecevit ülkesinin sorunlar na sahip oldu u zengin bilgi ve kültür de erleriyle yaklafl yordu. Düflüncelerini usta bir yazar olarak etkili biçimde dile getiriyordu. Türkçeyi en güzel kullananlardand. Düflüncelerini genifl topluluklara bu Ecevit ülkesinin sorunlar na sahip oldu u zengin bilgi ve kültür de erleriyle yaklafl yordu. anlat m gücüyle aktard. Ecevit in siyasal görüfllerini dile getiren yaz lar nda, konuflmalar nda düflünce derinli i, duyarl, heyecan, inanc söz konusu olunca onun flair kimli i de göz önünde tutulmal d r. Öte yandan fliirlerindeki kapsaml dünya görüflüne, siyasal birikimine de dikkat edilmelidir. Örne in Pülümürün Yafls z Kad n fliiri, anlat m arac olarak fliir sanat n n olanaklar n kullan rken köklü uygarl k bilinciyle, derin yurt sevgisiyle beslendi ini de göstermektedir. konurertop@butundunya.com.tr 59