Büyük 31 Nutuk ATATÜRK ÜN DÜNYASI. Cengiz Önal

Transkript

1 ATATÜRK ÜN DÜNYASI Cengiz Önal Memleket mutlaka ça dafl, medeni ve yepyeni olacakt r. Bizim için bu hayat meselesidir. Bütün fedakârl m z n faydal sonuç vermesi buna ba l d r. Türkiye ya yeni fikirlerle donat lm fl, namuslu bir idare olacakt r, ya da olmayacakt r. Geliflme yolumuzun önüne dikilmek isteyenleri ezip geçece iz. Dünya müthifl bir cereyanla ilerliyor. Biz bu ahengin d fl nda kalabilir miyiz? Gazi Mustafa Kemâl Atatürk Büyük 31 Nutuk (15-20 Ekim 1927) Mustafa Kemal Türk Ulusu nu tam ba ms zl a kavuflturabilmek ve Türkiye Devleti ni ça dafl medeniyete sahip bir konuma getirebilmek amac yla, gerçekten k sa zamanda çok büyük iflleri baflarm flt. Vatan topraklar n, emperyalizmin maflas ve tetikçisi istilac güçlerden temizlemifl, ulusumuzun bundan sonraki yaflam nda gönenç seviyesini yakalayabilme olanaklar - n n da önündeki bütün engellerin kalkmas n sa lam flt Lozan Bar fl Antlaflmas imzalanm fl, Cumhuriyet ilan edilmifl ve Tam Ba ms z Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmufl ve dünya devletleri taraf ndan kabulü sa lanm flt. Hemen Mustafa Kemal Nutku okumaya bafll yor 41

2 BD TEMMUZ 2012 ard ndan devrimler gerçeklefltirilmeye bafllanm fl ve bu anlay flla bafllan lan çal flmalar h zla ve kararl l kla sürdürülmekteydi 1927 YILINA GEL NCEYE KADAR VE YIL Ç NDE YAfiANANLAR Böylesine yo un bir tempoyla sürdürülen çal flmalarla 1927 y l na gelindi- inde, Gazi Mustafa Kemal itibar n n doru una ç km flt. Ulusal Savafl m n bafllar ndan Lozan a kadar geçen olaylar, ona "Vatan kurtaran ulusal kahraman" olarak, tart fl lamayan bir itibar sa lam flt. 23 Nisan 1920 den 1927 ye kadar gerçekleflenler ise, onun "Devlet kurucusu ve ça dafllaflma önderi devrimci bir lider" olarak üstün meziyetlerini ortaya koymufltu. Ulusal Egemenli e dayal Cumhuriyetin ilan, kökü yüzy llar öncesine dayanan Saltanat n ve Halifeli in kald r lmas, ö retim birli inin gerçeklefltirilmesi, medreseler ile tekke, zaviye Mustafa Kemal Meclis te Nutku okuyor. 42 ve türbelerin kapat lmas, ulusumuzun hukuk alan nda bin y ll k slam hukukundan ça dafl hukuka yönelmesi için Hukuk Devrimi nin gerçeklefltirilmesi gibi çok önemli temel konular çözüme kavuflturulmufltu. Ayr ca rejime yönelik ve emperyalist güçlerce desteklenen ve ngilizlerin koordine etti i, dinci ve etnik köken iddias niteli i tafl yan fieyh Sait ayaklanmas n n enerjik bir flekilde bast r lmas, karfl devrimci güç odaklar n n yararlanmak istedikleri Terakkiperver Cumhuriyet Partisi (TCP) nin faaliyetine son verilmesi az msanmas mümkün olamayacak olaylard. Gazi Mustafa Kemal in do rudan can na kast amac yla düzenlenen zmir suikast yla ilgili olanlar n tamam n n stiklal Mahkemeleri nce, bütün muhalif çevreleri sindirecek flekilde cezaland r lmas, flapka giyilmesine karfl ayaklanmalar n üzerine kararl l kla gidilmesi de yine ayn dönemin tarih kay tlar nda yerini alm flt... Böylelikle genç Türkiye Cumhuriyeti nin temelleri sa lam bir flekilde at lm flt. Rejimin art k oturdu una kanaat getiren Gazi Mustafa Kemal, k smen de olsa, "Hükümet içinde hükümet" havas na giren stiklal Mahkemeleri nin çal flmalar n 7 Mart 1927 de durdurdu. Cumhuriyet idaresinin sa lamlaflt n gösteren di er bir olay da; Gazi Mustafa Kemal in 30 Ha-

3 ziran 1927 tarihinde askerlikten emekliye ayr lmas yd. Gazi nin yan s ra Baflbakan smet Pafla ve önde gelen di er Paflalar emekliye sevk edildiler. Gazi, bu geliflmelerin ard ndan seçimlerin yenilenmesi ve Meclis e taze kan gelmesi için faaliyete geçti. Önce Cumhuriyet Halk F rkas (CHF) Grubu, tüzükte bir de iflikli e gitti ve adaylar seçme yetkisi partinin genel baflkan na verildi. Gazi, seçimlerden önce yay mlad bildiride, Cumhuriyet Halk F rkas n, Ulusal Kurtulufl ve Ba- ms zl k Savafl n n yaratt - bir örgüt olarak tan mlayarak, onun adaylar na oy verilmesini istedi. Parti teflkilat na da bir genelge gönderen Parti baflkan, milletvekillerinin özel ekonomik ç karlar u runa, kendilerini küçük düflürmemelerini istedi. Bunlar n, sermayesinin ço u devlete ait kurum ve flirketlerin yönetiminde görev alamayacaklar n belirtti. Parti üst yöneticilerinin gerek devlet ve gerekse özel flirketlerde yönetim ve temsil görevlerinde bulunamayacaklar, milletvekillerinin Meclise devamlar n n Parti Genel Baflkanl nca özellikle izlenece i, seçilecek milletvekillerinin bu flartlar önceden kabul etmifl say laca özellikle hat rlat ld. Mustafa Kemal geliflmeleri, 8 y ldan beri gitmedi i stanbul dan takip etti. Seçimleri her tarafta CHF adaylar kazand. TCP nin ileri gelenlerinden kimse adayl n koymad. Yeni Meclis çal flmaya bafllamadan önce, CHF BD TEMMUZ 2012 Parti baflkan, milletvekillerinin özel ekonomik ç karlar u runa, kendilerini küçük düflürmemelerini istedi. n n II. Büyük Kongresi (Sivas Kongresi I. Kongre olarak kabul edilir) topland ve öncelikle parti tüzük ve program ile ilgili hususlar karara ba land. *** MUSTAFA KEMAL BÜYÜK NUTUK U OKUYOR (15-20 Ekim 1927) Gazi Mustafa Kemal, Büyük Nutuk ad yla ifade edilen tarihi konuflmas nda, Ulusal Savafl m n bafl ndan 1927 y l na kadar olan olaylar, tarihsel bir süreç içinde anlatmaktad r. Gazi, Büyük Nutku, CHF n n II. Büyük Kongresi nde okuyarak Türk Ulusu na bahfletmifltir. 15 Ekim 1927 de bafllayan Nutuk, her gün ortalama alt saat okunarak, 20 Ekim de sona erdi. Nutuk un okunmas toplam 36 saat 31 dakika sürdü. Konuflmas n n bitiminde üyeler, Nutuk un kongrece oldu u gibi onayland n belirten bir belgeyi de imzalad lar. BÜYÜK NUTUK UN ÇER Nutuk üç aflama halinde dokuz y ll k olaylar ele almaktad r. Birinci aflama; Mustafa Kemal in 19 May s 1919 da Samsun a ç k fl ndan, 23 Nisan 1920 de Büyük Millet Meclisi nin aç l fl na kadar olan olaylar kapsar. 43

4 BD TEMMUZ 2012 kinci aflama; Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti dönemidir. Üçüncü aflama; Cumhuriyet in ilan edildi i 29 Ekim 1923 ten, Nutuk un okundu u1927 y l na kadar olan Cumhuriyet dönemidir. Mustafa Kemal Nutuk u üç ay gibi k sa bir zamanda kaleme alm flt r. Nutuk bir metin ve onun ekleri olan belgelerden oluflmaktad r. lk bask s 1927 de eski harflerle yap lm flt r. Eser yabanc dillere tercüme edildi i gibi, yeni harflerle birçok bask s vard r. Büyük Nutuk, "Ulusal hayat sona ermifl farz edilen büyük bir Ulusun, ba ms zl n nas l kazand n, ulusal ve ça dafl bir devletin nas l kuruldu unu" ifade eden bir hitabe, siyasi bir belge ve tarihsel bir kaynakt r. Ayn zamanda, Mustafa Kemal in, "Yapt Tarihi, Yazd Tarihe" dönüfltüren bir eserdir. Büyük Nutuk sadece olaylar anlatmamakta, onlar n sebeplerini ve sonuçlar n da belgelere dayal olarak aç klamaktad r. Eser sahibinin olaylar n odak noktas nda ve birinci derecede tan k durumunda olmas, esere ayr cal kl bir de er kazand rmaktad r. Aradan geçen bunca zamana karfl n, Nutuk birinci derecede tarihi kaynak olmak de erini korumaktad r. Bundan sonra da bu özelli ini koruyacakt r. Nutuk sadece ba ms zl k ve ça dafllaflmak için yap lanlar de il, yap lmas gerekenleri de gösteren siyasi bir belge özelli- ine de sahiptir. Bu niteli i ile ba ms z olmak isteyen milletler için de umutsuzluk ve çaresizlik içinde, en olumsuz flartlarda bile direnmeyi ve mücadele etmeyi ö reten bir eserdir. D flta emperyalist güç odaklar n n sald r lar na karfl savaflmak, içte ise Ulusal Egemenlik ve Tam Ba ms zl k ilkelerine dayanan Türkiye Cumhuriyeti ni ve Cumhuriyetin Kurumlar n tesis etmek konusundaki çabalar bütün aç kl ile ortaya koyan muhteflem bir çal flmad r. BÜYÜK NUTUK UN LK ETK LER Büyük Nutuk, Gazi Mustafa Kemal taraf ndan Meclis te okunmaya bafllanmas ndan itibaren, özellikle yurdun her taraf nda büyük ilgiyle karfl land. Vatandafllar m z, duyduklar heyecan karfl s nda duygu, dilek ve temennilerine sevinçlerini de katarak, düflüncelerini adeta telgraflarla Ankara ya iletme yar fl na girdiler. Gelen telgraflar Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi nde 44

5 yay mlan yor ve tüm Ulus geliflmeleri, vatandafllar m z n yaz ya dökülmeye çal fl lan coflkusunu ö renme flans na kavufluyordu. Bu muhteflem eser, bas nda da büyük ilgi ile karfl land. Çeflitli bas n organlar Nutuk un önemli bir k sm n yay mlad lar. Yabanc bas n n da büyük ilgi gösterdi i Nutuk, di er dünya devletlerinin yararlanmas amac yla Frans zca, ngilizce, talyanca ve Almanca dillerinde de yay mland. Büyük Nutuk un, 20 Ekim 1927 günü okunan son k sm nda, Gazi Mustafa Kemal in Cumhuriyet i Türk Gençli i ne emanet etti ini aç klamas, stanbul Üniversitesi gençli i baflta olmak üzere tüm gençlerimiz üzerinde büyük etki yapt. stanbul Üniversitesi ö rencileri, 23 Ekim 1927 tarihinde, Mustafa Kemal in Gençli e Hitabesi nden duyduklar memnuniyet üzerine, Üniversite nin konferans salonunda kalabal k bir toplant düzenlediler. Gazi nin, kendilerine lütfettikleri, duygulanmalar na ve çokça memnuniyetlerine yol açm fl, emanetin korunmas için hiçbir özveriden kaç n lmayaca sözünü vermifller ve Gazi Mustafa Kemal e BD TEMMUZ 2012 II. Meclis Binas bu dileklerini anlatmak amac yla bir telgraf gönderme karar alm fllard. Mustafa Kemal, Ulusal Savafl m n Devrimci Lideri, Türkiye Cumhuriyeti nin kurucusu ve ça dafl Türkiye nin yarat c s ve Büyük Önderi olarak, Yapt Tarihi, Yazd Tarihe emanet etmeyi bir görev olarak kabul etmiflti. Fakat ondan da önemlisi, ulafl - lan amaçlar muhafaza ve müdafaa etmek, Devrimler için taze ve canl bir ruh yaratmak, ba ms z ve ça dafl Türkiye için Ulusu ve gelecek nesilleri uyarmakt. Büyük Nutuk, bir yerde Gazi Mustafa Kemal in yaratt eseri savunmas, mensubu oldu u Ulusa tarih önünde ve belgelere dayal hesap vermesi, tarihle bir flekilde hesaplaflmas ve ayn zamanda yarat lan eseri, gelece in güvencesi olan gençli e emanet etmesidir. (Gelecek Ay: Harf Devrimi) cengizonal@butundunya.com.tr 45