Çukurova Yöresinde Buğday Anızlı Sırta II.Ürün Mısırın Doğrudan Ekim Olanakları

Transkript

1 Çukurova Yöresinde Buğday Anızlı Sırta II.Ürün Mısırın Doğrudan Ekim Olanakları Zeliha Bereket BARUT 1, Orhan KARA 2, M. Emin BİLGİLİ 3, M.Fırat BARAN 4 1 Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Adana 2 Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyon Müdürlüğü, Alata/Mersin 3 Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Adana 4 Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma İstasyon Müdürlüğü, Kırklareli zbbarut@mail.edu.tr Özet:Bu çalışmada, sırta ekim yapılmış buğdayın hasadından sonra toprak işleme yapmadan anızlı sırtlara pnömatik hassas ekim makinasıyla ekimde anız yoğunluğu ve doğrudan (toprak işlemesiz) ekimden kaynaklanacak ekim sorunlarının (tohum-toprak temasının sağlanamaması) ortadan kaldırılması hedeflenmiştir. Bunun için ekim makinası üzerinde doğrudan ekime yönelik sap parçalayıcı ve gömücü ayak düzenlemesi yapılmıştır. Ayrıca çimlenme oranını yükseltecek iyi bir toprak-tohum teması sağlayacak olan uygun sıkıştırma basıncını bulmak için baskı tekeri 4 farklı ( N) yükle yüklenmiştir. Araştırmada baskı tekerleklerine yüklenen yüklerin çimlenmeye olan etkileri ile yakıt tüketimleri saptanmıştır. Araştırmada en iyi bitki çıkışı ve ürün verimi 600 N bası yükünde elde edilmiştir. Diğer yandan en fazla yakıt tüketimi de 600 N luk bası yükünde bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Sırta ekim, doğrudan ekim, mısır The Possibilities of Direct Sowing of Second Crop Maize on the Stubby Ridges for in Çukurova Region Abstract: In this study, maize was planted by pneumatic precision planter on ridge in stubble after harvesting of wheat sown on ridge. The sowing problems (no contact beetween seed and soil) that result from stubble density and no-tillage is aimed to be to solved. For this, soil and residue cutting disc and furrow opener were assembled on a planter. Four different down forces ( N) were applied to find suitable firming force on the press wheel for seed-to-soil contact that increase gemination rate. The effects of different press forces on seed germination and fuel consumption were tried to determine. In the study, the press force of 600 N has the best plant emergence and yield in contrast with the highest fuel consumption. Key words: Ridge planting, direct sowing, maize Giriş Tarımsal üretimde yüksek verimliliğin ilk koşulu iyi bir çimlenme ve çıkış sağlamaktır. Bu nedenle ekim işleminde her tohumun, çimlenmesi ve gelişme koşullarına uygun olarak toprağa bırakılması ve toprakla üzerinin kapatılması gerekmektedir. Tohumun iyi bir şekilde çimlenip toprak yüzeyine çıkabilmesi için topraktaki organik madde ve bitki besin elementlerinin yeterli düzeyde olması gerekmektedir. Uygun toprak nemi, nemin korunması ve tohum toprak temasının sağlanması çimlenme oranını iyileştirecektir. Buğdayda sırta ekim yöntemi, tohum ve ilaç kullanımından tasarruf, yatmanın önlenmesi, tarla trafiğinin düzenlenmesi, sulama suyu yönetiminin kontrolü, sulama etkinliği, üst gübrenin bitki kök bölgesinde toprakla karıştırılarak verilmesi ve ikinci ürün ekiminde sağladığı kolaylık gibi faydalardan dolayı günden güne yaygınlaşmaktadır. Mısır-soya yetiştiriciliğinde yüksek girdi maliyetleri, aşırı toprak işleme sonucunda toprak yapısında bozulma ve toprak sıkışıklığı, buğday hasadından sonra tarla yüzeyinde kalan anızın 257

2 getirdiği problem, tohum yatağındaki nem kaybı ve zaman yetersizliği gibi nedenler bu alanda yapılacak çalışmaları önemli hale getirmiştir. Çukurova yöresinde buğdaydan sonra genellikle ikinci ürün mısır ve soya yetiştirilmektedir. İkinci ürün tarımında zaman yetersizliği olumsuz bir etki oluşturmakla beraber bunun yanında buğday anızlı tarlaya sıraya ekim yapan pnömatik ekim makinasıyla toprak işlemeden doğrudan ekim yapmada güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu amaçla bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için anız yakılmaktadır. Anızı yakmayı ve belirtilen olumsuzlukları ortadan kaldırmak için uygun toprak-tohum temasını sağlayacak doğrudan ekimi kolaylaştıracak sıkıştırma basıncı ile ekim yönteminin gerçekleştirilmesi gerekecektir. Bu çalışmada buğday+mısır yetiştiriciliğinin yapıldığı alanlarda buğday hasadından sonra mevcut anızlı tarlaya ikinci ürün mısır ekiminin yapılması ve farklı sıkıştırma uygulamalarıyla uygun tohum toprak teması belirlenerek toprağa ve bitkiye etkileri yönünden incelenmesi hedeflenmiştir. Materyal ve Yöntem Materyal Çalışma Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyon Müdürlüğü Tarsus Toprak ve Su kaynakları lokasyonuna ait arazilerde yürütülmüştür. Sırta buğday ekimi için 70 cm sıra arası ile 40 cm sırt yüzeyi oluşturabilen ve her sırt yüzeyinde 3 sıra ve sıra arası 12 cm buğday ekimi yapabilen kombine sırta ekim makinası kullanılmıştır. Denemede baskı tekerlekleri N yükle yüklenen ve sap parçalayıcı monte edilen 4 sıralı pnömatik hassas ekim makinası kullanılmıştır. Çalışmada buğday tohumu olarak Adana- 99, ikinci ürün mısır çeşidi olarak PR31P41 kullanılmıştır. Mevcut anızda tohumun toprakla temasını sağlayacak sap parçalayıcı gömücü ayakların önüne eklenmiştir (Şekil 1). Şekil 1. Doğrudan ekim makinasında kullanılacak sap parçalayıcının çatıya bağlantı düzeni Ayrıca mısır ekiminde kullanılacak pnömatik hassas ekim makinasının baskı tekerleği üzerine konulacak ağırlıklarla baskı tekerleğinin toprağa yaptığı basınç arttırılacak değişik seviyelerdeki ( N) basınç yükleri çizi üzerinin bastırılmasında kullanılmıştır (Şekil2). 258

3 Y3 Y2 Y1 Şekil 2. Baskı tekerleği üzerine konulacak yük aparatı ve yükler Deneme alanı topraklarının değişik yerlerinden 0 30 cm derinliklerden alınan bozulmuş toprak örneklerinde kimyasal analizler yapılmış, analiz sonuçlarına göre gerekli kimyasal gübreler verilmiştir. Toprak işlemeden önce, deneme alanı topraklarının bazı kimyasal ve fiziksel özelliklerini belirlemek için alınan toprak örnekleri, Enstitü laboratuvarında analiz edilmiştir (Çizelge 1 ve 2). Toprak analiz sonuçlarına göre deneme alanı topraklarının saturasyonu %60, toplam tuzu %0.018, ph değeri 7.9, kireç %14.45 ve organik maddesi 1.36 dır. Deneme alanının genel olarak toprak yapısı %45.42 kil, %38.71 silt ve %15.86 kum dan oluşmuştur. Çizelge 1. Deneme alanı topraklarının kimyasal özellikleri Derinlik (cm) Saturasyon (%) Top.Tuz (%) ph Kireç(%) OrganikMadde P 2 O 5 (kg/da) Bitkiye Yarayışlı K 2 O (kg/da) , ,45 1,36 1,09 145,90 Çizelge 2. Deneme alanı topraklarının fiziksel özellikleri Fiziksel Özellikleri Toprak Derinliği (cm) 0 20 % Kum 15,86 Bünye analizi % Silt 38,71 % Kil 45,42 Bünye sınıfı Killi tınlı Yöntem Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 50x3 m parsel büyüklüğünde 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada doğrudan ekime yönelik sap parçalayıcı ve gömücü ayak düzenlemesinin yanında baskı tekerleğinin üzerine eklenen yük aparatı ile toprak-tohum temasını arttırmak için 4 faklı basınç yükü uygulanmıştır. Pnömatik ekim makinasında yapılan değişikliklerle sırta ekilmiş buğday hasadı sonrası anızlı sırtlara baskı tekerleği üzerine uygulanan 4 farklı basınç yükü ile doğrudan (toprak işlemeden) mısır ekimi yapılmış ve bu farklı basınç yüklerinin etkileri gözlenmiştir. Çiziye uygulanacak baskı kuvvetinin saptanması amacıyla pnömatik ekim makinası ekim derinliğine ayarlanmış ve traktöre bağlanan makinanın baskı tekeri üzerine konan 4 faklı yük, 259

4 üst tarafı toprak yüzeyi ile aynı düzlemde bulunan bir terazi üzerine konarak tartılmıştır (Kayışoğlu,1993). Ek yükler, Y1:150, Y2:300, Y3:450, Y4: 600 N olacak şekilde ayarlanmıştır. Baskı tekerleğinin kendi yükü 1250 N olup ek yükler bu değere ilave edilmiştir. Buna göre aşağıdaki bağıntı yardımıyla 4 yükün uygulayacağı basınçlar her yük için ayrı ayrı hesaplanmıştır. P=Tekerlek yükü(n)+ek yük(n)/tekerlek izi(cm 2 ) P1: /(210) = 6,66 N/cm 2 P2: /(210) = 7,38 N/cm 2 P3: /(210) = 8,10 N/cm 2 P4: /(210) = 8,81 N/cm 2 Belirlenen basınç uygulamalarına göre anızlı sırt yüzeyine farklı düzeylerde bası yükü ile mısır ekim yapılmış, uygulamaların bitki ve toprağa etkileri incelenmiştir. Elde edilen verilerin analiz edilmesinde istatistiksel JMP paket programı kullanılmıştır. Çalışma sonucunda P1, P2, P3 ve P4 uygulamalarında elde edilen sonuçlar varyans analizi ile çoklu karşılaştırma (LSD) testine tabi tutulmuştur. Toprak ve Bitkisel Verilerle İlgili Ölçümler a) Toprak Penetrasyon Direnci Toprağın penetrasyon direncini belirlemek amacıyla (Eijkelkamp marka) konik toprak penetrometresi kullanılmıştır. Ölçüm sınırı 5000 kpa olan Penetrograf ile sırt yüzeyinden 40 cm derinliğe kadar her parselin değişik yerlerinde 3 ölçüm yapılmıştır. b) Toprak Hacim Ağırlığı Silindir yöntemiyle 0-10 cm ile cm derinliklerde ekim sonrası hacim ağırlığı alınmıştır. Hacim ağırlıkları her parselin 3 farklı yerinde alınmıştır. c) Tarla Filiz Çıkışı Farklı basınç uygulanmış parsellerde meydana gelen mısır tohum çıkış yüzdelerini belirlemek amacıyla ölçümler yapılmıştır. Parseldeki bitkilerin toprak yüzeyine çıkışları sabitleninceye kadar çıkan filizler sayılmıştır. PE= (Çimlenen Toplam Tohum Sayısı/Ekilen Toplam Tohum Sayısı)*100 eşitlik yardımıyla Tarla Filiz Çıkış Dereceleri belirlenmiştir. d) Mısır Tane Verimi Farklı basınç uygulamalarının verim üzerinde etkilerini belirlemek amacıyla her parselden 5 m uzunluktaki mısır bitkileri 4 tekrarlı olarak toplanmış ve hasat alanı 3,5 m 2 olacak şekilde örnekler alınmıştır. Toplanan örneklerin toplam parsel ağırlığı, tane ağırlığı, sömek ağırlıkları ve nem içerikleri ölçülmüş. Verim %15 nem içeriğine göre aşağıdaki eşitlilerle hesaplanacaktır. %TKO=(TPA-SA/TPA)*100 (1) K= (100/85)*(%TKO/100) (2) DA=[TPA*(100-%Nem/100)*K]/1000 (3) V= (10000/3,5)*DA (4) 260

5 %TKO : % Tane Koçan Oranı (%) TPA : Tüm Parsel Ağırlığı (kg/3,5 m 2 ) SA : Sömek Ağırlığı (kg/3,5 m 2 ) DA : Düzeltilmiş Ağırlık (kg/3,5 m 2 ) %Nem : Ürünün Nem İçeriği (%) K : Katsayı V : Verim (kg/ha) Yakıt Tüketimi İle İlgili Ölçümler Yakıt tüketimi Tamamlama Yöntemine göre belirlenmiştir. Yakıt ölçümleri, parsel başında yakıt deposunun tam olarak doldurulması ve parsel sonunda, motorun durdurularak eksilen miktarın eklenmesi yöntemiyle yapılmıştır. Eksilen miktarın eklenmesi sırasında, yakıt deposu giriş boğazı üzerinde seçilen referans bölüme kadar hassas ölçüm kaplarıyla yakıt doldurulmuştur. Bulgular ve Tartışma Toprak Hacim Ağırlığı Farklı basınç uygulamalarının toprak derinliğine göre hacim ağırlığına etkisi Çizelge 1 de verilmiştir. Uygulama konularının ekim sonrası 0-10 cm toprak derinliğindeki hacim ağırlığına etkisi %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. En yüksek 0-10 cm toprak derinliğindeki hacim ağırlığı P3(8,10 N/cm 2 ) sıkıştırma basıncında elde edilmiştir. Uygulama konularının ekim sonrası cm toprak derinliğindeki hacim ağırlığına etkisi önemsiz bulunmuştur. Çizelge 3. Ekim sonrası Toprak hacim ağırlığının 0 10 cm ve cm katmanlarındaki varyans analizi ve ortalama karşılaştırma sonuçları Varyasyon Kaynakları Varyans Analiz P değerleri 0-10 cm Toprak Derinliği cm Toprak derinliği Konular 0,0083** 0,7018 öd LSD Hacim ağırlığı (gr/cm 3 ) Hacim ağırlığı (gr/cm 3 ) P1 1,39 c 1,45 P2 1,43 bc 1,45 Konular P3 1,48 a 1,47 P4 1,45 ab 1,47 LSD(0,05) 0,045 P<0,01(** %1 düzeyinde önemli) P>0,05 öd (önemli değil) Toprak Penetrasyon Direnci Farklı basınç uygulamalarının toprak derinliğine göre penetrasyon direncine etkisi Çizelge 4 te verilmiştir. Uygulama konularının 0-10 cm derinliğindeki toprak penetrasyon direncine etkisi %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. P1, P2 ve P3 yüklerinin ortalama penetrasyon değerleri arasında istatistiksel fark gözlenmez iken P4 yükünün penetrasyon değeri fark yaratmıştır. En yüksek toprak penetrasyon direnci P4 (8,81 N/cm 2 ) sıkıştırma basıncında elde edilmiştir. Uygulama konularının cm derinliğindeki toprak penetrasyon direncine etkisi de %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. En yüksek cm derinliğindeki toprak penetrasyon direnci P4 (8,81 N/cm 2 ), uygulama konusunda elde edilmiştir. Uygulama konularının cm derinliğindeki toprak penetrasyon direncine etkisi ise önemsiz bulunmuştur. 261

6 Çizelge 4. Penetrasyon direnci değerlerinin 0 10 cm katmanındaki varyans analizi ve ortalama karşılaştırma sonuçları Varyasyon Kaynakları Varyans Analiz P değerleri 0-10 cm derinlik cm derinlik cm derinlik Konular 0,0001** 0,0062 ** 0,6514 öd LSD Penetrasyon Direnci(MPa) P1 1,85 b 1,80 c 2,50 P2 1,90 b 2,23 b 2,45 Konular P3 1,93 b 2,25 b 2,55 P4 2,3 a 2,63 a 2,65 LSD(0,05) 0,14 0,11 P<0,01( ** %1 düzeyinde önemli) P>0,05 öd (önemli değil) Şekil 3. Uygulamaların farklı toprak derinliklerindeki penetrasyon direncine etkileri Tüm uygulamalarda toprak derinliği arttıkça buna paralel olarak penetrasyon değerleri de artmıştır (Şekil 3). Uygulamalar kendi arasında karşılaştırıldığında, en düşük penetrasyon direnci değerleri P1 (6,66 N/cm 2 ) uygulama konusunda elde edilirken en yüksek değerler ise P4 (8,81N/cm 2 ) uygulamasında elde edilmiştir. Uygulamalara göre penetrasyon değerleri arasında P4(8,81N/cm 2 )>P3(8,10 N/cm 2 )>P2(7,38 N/cm 2 )>P1(6,66 N/cm 2 ) şeklinde bir dizilim oluşmuştur. Tarla Filiz Çıkışı ve Mısır Tane Verimi Farklı basınç uygulamalarının tarla filizi çıkış derecesine ve ürün verimine etkisi incelenmiş ve sonuçlar Çizelge 5 te verilmiştir. Uygulama konularının tarla filiz çıkış derecesine etkisi %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. P1 ve P2 uygulamalarının ortalama tarla filiz çıkış değerleri arasında istatistiksel fark oluşmaz iken P3 ve P4 uygulamaları arasında fark oluşmuştur. En yüksek tarla filiz çıkış derecesi (%) 70,96 ile P4 (8,81N/cm 2 ) uygulamasında elde edilmiştir. 262

7 Çizelge 5. Tarla filiz çıkış ile mısır tane verimi varyans analizi ve ortalama karşılaştırma sonuçları Varyasyon Kaynakları Varyans Analiz P değerleri Tarla Filiz Çıkış Derecesi(%) Verim (kg/ha) Konular 0,001** 0,001** LSD Tarla Filiz Çıkış Derecesi(%) Verim (kg/ha) P1 61,75 c 4087,38 c P2 60,33 c 4599,96 b Konular P3 67,20 b 4602,50 b P4 70,96 a 5274,03 a LSD(0,05) 2,01 133,20 P<0,01(** %1 düzeyinde önemli) Uygulama konularının verime etkisi %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. P2 ve P3 uygulamalarının ortalama verim değerleri arasında istatistiksel fark oluşmaz iken P1 ve P4 uygulamaları arasında fark oluşmuştur. En yüksek verim 5274,03 kg/ha ile P4 (8,81N/cm 2 ) uygulamasında elde edilmiştir. Yakıt Tüketimi Farklı basınç uygulamalarının yakıt tüketimine etkisi incelenmiş ve sonuçlar Çizelge 6 te verilmiştir. Farklı bası yükü uygulamalarının yakıt tüketimine etkisi %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. P2 ve P3 uygulamalarının ortalama yakıt tüketimi değerleri arasında istatistiksel fark oluşmaz iken P1 ve P4 uygulamaları arasında fark oluşmuştur. En yüksek yakıt tüketimi 11,83 l/ha ile P4 (8,81N/cm 2 ) uygulamasında elde edilirken en düşük beklenildiği gibi P1 bası yükü uygulamasında elde edilmiştir. Çizelge 6. Yakıt tüketimi varyans analizive ortalama karşılaştırma sonuçları Varyasyon Kaynakları P değerleri Konular 0,001** Konular LSD P1 P2 P3 P4 Yakıt Tüketimi(lt/ha) 10,49 c 10,83 b 11,05 b 11,83 a P<0,01(** %1 düzeyinde önemli) LSD(0,05) 0,280 Sonuç Yapılan değerlendirme sonucunda farklı bası yükü uygulamaları toprağın hacim ağırlığı ve penatrasyon direnci değerlerinde değişime neden olmuş ve bu değişim doğrusal bir ilişki şeklinde olmuştur. Bası yükü artıkça toprak sıkışıklığı değerleri de artmıştır. Ancak bu artış bitki gelişiminde bir olumsuzluğa yol açmamıştır. Aksine daha iyi bir çıkışa ve daha yüksek verime neden olmuştur. En yüksek verim değeri P4 sıkıştırma basıncında elde edilirken en düşük verim ise P1 sıkıştırma basıncında elde edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler ışığın da buğday hasadından sonra mevcut anızlı alana pnömatik hassas ekim makinasıyla yapılacak doğrudan ekim de baskı tekerleğine uygulanacak ilave yüklerin anızdan kaynaklanacak olumsuzlukları ortadan kaldırdığı söylenebilir. 263

8 Literatür Listesi Anonim, Toprak ve Su Analiz Labaratuvarları El Kitabı. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara Anonim, Türkiye Tarım Alet ve Makinaları İşletme Değerleri Rehberi. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü A.P.K: Dairesi Başkanlığı Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü yayın No: 92 Ankara Anonim, Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi.Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara. Bainer,R., R.A. Kepner, E.L. Barger, Tarım Makinaları Esasları. İ.T.Ü Yayınları: 116(Çev: ÖZEMİR,Y., KURTAY,T.,) Gümüşsuyu-İSTANBUL. Erbach,D.C., Tillage For Continous Corn And Soybean rotation, Transaction of The ASAE, Vol(25/4),USA Barut, Z.B., D. Akbolat, M. Tekin, Evaluation of Tillage Systems for Sustainable Agriculture in Second Crop Maize. Proc. 8 th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture, V. I, , İzmir, Türkiye. Barut, Z.B., Çağırgan, İ.M., The Effect of Seed Coating on Accuracy of Single Seed Sowing of Sesame Under Field Conditions. Australian Journal of Experimental Agriculture, 46(1), Bowers C. G., C.A. Collıns, E.P. Harris, Low Soil Moisture Planting of Cotton for Optimum Emergence. Applied Engineering in Agriculture, Vol. 22(6): Day A.D., J. Alemu., E.B. Acjkson, Effect of Cultural Practises on Grain Yield and Yield Components in irrigated Wheat. Agronomy J. 68 (1): Dinç, U., S. Şenol, M. Sayın, S. Kapur, N. Güzel, Güneydoğu anadolu bölgesi toprakları (GAT) Harran ovası. TÜBİTAK-TOAG Güdümlü Araştırma Projesi Kesin Raporu Toag-534, Adana. Eker, B., Ayçiçeği Tarımında Kullanılan Pnömatik Ekim Makinalarının Baskı Tekerlerinin Toprak ve Bitki Özelliklerine Etkilerinin Araştırılması, Tarımsal Mek. 11.Ulusal Kongresi.s Erzurum. Fahong, W., W. Xuqing, K. Sayre, 2002.Comparison Study on Two Different Planting Systems for Winter Wheat. Shandong Academy of Agricultural Science Jinan International Maize And Wheat Improve Center Mexico City Kayışoğlu, B.,1993. Ayçiçeği Ekiminde Tohum Yatağına Baskı Tekerlekleri Tarafından Farklı Noktalardan Uygulanan Basıncın Tohumun Çimlenmesi ve Gelişimine Etkilerinin Saptanması Üzerine bir Araştırma.Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(2), Tekirdağ. Kirişçi,V., S.M. Say, A. Işık, İ. Akıncı, Tarım Makinalarıyla Çalışmada etkili Toprak Özellikleri. Tarımsal Mekanizasyon 16. Ulusal Kongresi Bildiriler Kitabı.s Eylül 1995.Bursa. Konak, M., Çarman,K., Hububat Ekimi İçin Baskılı Ekim Makinası Tasarımı.6.Uluslar arası Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi.s Ankara. Korucu,T., V. Kirişçi, S. Görücü, Korumalı Toprak İşleme ve Türkiyedeki Uygulamaları. Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi. Tekirdağ. Korucu,T., V. Kirişçi, Çukurova Bölgesinde İkinci Ürün Mısır Üretiminde Farklı Toprak İşleme ve Ekim Sistemlerinin Teknik Yönden Karşılaştırılmaları. Tarımsal Mekanizasyon 20. Ulusal Kongresi Eylül 2001.Şanlıurfa. Önal,İ., Ekim Bakım Gübreleme Makinaları.Ders Kitabı, 2. Baskı E.Ü.Z.F. Yayınları No: 490. Bornova-İzmir. Sayre, K.D., O.H.M. Ramos, Aplications of Raised-Bed Planting Systems to Wheat.CIMMYT Wheat Program Special Report WPSR No:31 264