CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİ BAKIMINDAN ETKİLERİ

Transkript

1 Dr. Derya BELGİN GÜNEŞ İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Usûl ve İcra İflâs Hukuku Anabilim Dalı CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİ BAKIMINDAN ETKİLERİ

2 İçindekiler Önsöz...VII İçindekiler... XI Kısaltmalar Listesi...XXI Giriş...1 Birinci Bölüm Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkisine Genel Bakış I. Medenî Yargı ve Ceza Yargısı Ayrımı...7 A. Genel Olarak...7 B. Medenî Yargı ve Ceza Yargısı Ayrımının Esasları...8 C. Medenî Yargı ve Ceza Yargısı Arasındaki İlişkinin Niteliği...14 II. Mahkeme Kararı Kavramı...17 A. Medenî Usûl Hukukunda Karar...17 B. Ceza Muhakemesi Hukukunda Karar Soruşturma Aşamasındaki Kararlar Kovuşturma Aşamasındaki Kararlar...21 a. Ara Kararları...21

3 XII (1) Genel Olarak...21 (2) Durma Kararı...21 (3) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı.. 22 (4) Kovuşturmanın Ertelenmesi Kararı b. Nihaî Kararlar (1) Beraat Kararı...27 (2) Mahkûmiyet Kararı (3) Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (4) Düşme Kararı (5) Davanın Reddi Kararı (6) Görevsizlik Kararı...31 C. Dava Konusu ve Kararı Veren Mahkeme Açısından Kararın Nitelendirilmesi...31 III. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesine Etkisinin Dayanakları Hakkında İleri Sürülen Görüşler...32 A. Bağımsızlık Prensibine Dayanan Görüş Türk Hukukunda Bağımsızlık Prensibi İsviçre Hukukunda Bağımsızlık Prensibi Alman Hukukunda Bağımsızlık Prensibi B. Kamu Düzenine Dayanan Görüş...45 C. Kesin Hüküm Etkisine Dayanan Görüş...47 D. Kesin Hüküm Etkisini Reddeden Görüş...51 E. Hukuk Düzeninin Birliği Prensibine Dayanan Görüş F. Görüşümüz...55 IV. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Olmasının Sonuçları...62 A. Hukuk Düzeninin Birliği ve Çelişkili Kararların Önlenmesi...62 B. Usûl Ekonomisine Hizmet Etmesi C. Suçtan Zarar Görenin Korunması D. Ceza Yargılamasındaki Re sen Araştırma İlkesinin Hukuk Yargılamasına Aktarılması...65 E. Hukukî Dinlenilme Hakkının Sağlanması...67

4 XIII 1. Avusturya Hukukunda Alman Hukukunda Türk Hukukunda...73 F. Bekletici Sorun Bakımından...74 G. Hâkim Bağımsızlığı Bakımından...75 V. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Etkisinin Tarihi Gelişimi A. Roma Hukukunda B. İslam Hukuku ve Osmanlı Hukukunda C. Türk Hukukunda...81 VI. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Etkisinin Uygulama Alanı İkinci Bölüm Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Etkisi I. Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Etki Doğurmaya Elverişli Ceza Mahkemesi Kararları A. Genel Olarak B. Kovuşturma Aşamasında Verilen Kararlar Bakımından Ara Kararları Bakımından a. Durma Kararı Bakımından b. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Bakımından...89 c. Kovuşturmanın Ertelenmesi Kararı Bakımından Nihaî Kararlar Bakımından...98 a. Genel Olarak...98 b. Mahkûmiyet Kararı Bakımından c. Beraat Kararı Bakımından d. Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Bakımından... 99

5 XIV e. Düşme Kararı Bakımından f. Davanın Reddi Kararı Bakımından g. Görevsizlik Kararı Bakımından h. Koruma Tedbiri Hakkındaki Kararlar Bakımından i. Disiplin Cezası Verilmesi Kararı Bakımından C. Soruşturma Aşamasında Verilen Bazı Kararların Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkisi Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Bakımından Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi Kararı Bakımından Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı Kararı Bakımından Sulh Ceza Hâkiminin Koruma Tedbirleri Hakkında Verdiği Kararlar Bakımından D. Medenî Yargı İçinde Görevli Mahkemelerin Verdiği Cezaya İlişkin Kararların Etkisi İcra Mahkemesinin İcra ve İflâs Suçları Bakımından Verdiği Kararların Etkisi Fikrî ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemesinin Verdiği Kararların Etkisi Hukuk Mahkemesi Tarafından Verilen Disiplin Cezalarına İlişkin Kararların Etkisi II. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesi Bakımından Kesin Hüküm Teşkil Etmesi A. Genel Olarak Kesin Hüküm Kavramı B. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Kesin Hüküm Etkisine Sahip Olup Olmadığı Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Kesin Hükmün Olumsuz Etkisine Sahip Olup Olmadığı a. Genel Olarak Kesin Hükmün Olumsuz Etkisi...119

6 XV b. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Kesin Hükmün Olumsuz Etkisine Sahip Olabilmesi (1) Şahsî Hak Davası Bakımından (i) Türk Hukukunda Şahsî Hak Davası (ii) Alman Hukukunda Şahsî Hak Davası (iii) İsviçre Hukukunda Şahsî Hak Davası (iv) Avusturya Hukukunda Şahsî Hak Davası (v) Fransız Hukukunda Şahsî Hak Davası (2) Nüfus Kaydında Yaş Düzeltilmesine İlişkin Verilen Ceza Mahkemesi Kararı Bakımından (3) Suçtan Zarar Görenin Ceza Mahkemesinde Şahsî Haklarından Vazgeçmesi Bakımından (4) Ceza Mahkemesinde Zararın Tazmin Edilmesine İlişkin Verilen Çeşitli Kararları Bakımından (i) Uzlaştırma Halinde (ii) Önödeme Halinde (iii) Güvence Halinde (iv) Hapis Cezası Yerine Mağdurun Zararının Giderilmesi Halinde (v) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı İçin Zararın Giderilmesi Halinde (vi) Hapis Cezasının Ertelenmesi Halinde (vii) Etkin Pişmanlık Halinde (viii) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Halinde Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Kesin Hükmün Olumlu Etkisine Sahip Olup Olmadığı a. Genel Olarak Kesin Hükmün Olumlu Etkisi b. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Kesin Hükmün Olumlu Etkisine Sahip Olabilmesi (1) Mahkûmiyet Kararının Bağlayıcı Etkisi (i) Türk Borçlar Kanunu nun 74. Maddesi Bakımından...161

7 XVI (ii) Sahtecilik Suçundan Dolayı Verilen Mahkûmiyet Kararı Bakımından (HMK m. 214/II) (2) Beraat Kararının Bağlayıcı Etkisi (i) (ii) Genel Olarak Suçun Sanık Tarafından İşlenmediğinin Sabit Olması Halinde Verilen Beraat Kararları Bakımından (iii) Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Bulunması Halinde Verilen Beraat Kararları Bakımından (iv) Suçun Sanık Tarafından İşlendiğinin Sabit Olmaması Halinde Verilen Beraat Kararları Bakımından (v) İlliyet Bağı Bulunmaması Halinde Verilen Beraat Kararları Bakımından (vi) Sahtecilik Suçlarında Verilen Beraat Kararları Bakımından (HMK m. 214/II) (3) Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararının Bağlayıcı Etkisi (i) Genel Olarak (ii) Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı veya Sağır ve Dilsizlik Hali ya da Geçici Nedenlerin Bulunması Halinde (iii) Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi Suretiyle veya Zorunluluk Hali ya da Cebir veya Tehdit Etkisiyle İşlenmesi Halinde (iv) Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması Halinde (v) Kusurluluğu Kaldıran Hataya Düşülmesi Halinde (vi) Etkin Pişmanlık Halinde (vii) Şahsî Cezasızlık Sebeplerinin Varlığı Halinde

8 XVII (viii) Hakaret Suçunda (ix) İşlenen Fiilin Haksızlık İçeriğinin Azlığı Halinde c. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Olmadığı Haller (1) Mahkûmiyet Kararının Bağlayıcı Olmadığı Haller.198 (2) Beraat Kararının Bağlayıcı Olmadığı Haller (3) Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararının Bağlayıcı Olmadığı Haller III. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Unsur Etkisi A. Genel Olarak Unsur Etkisi B. Ceza Mahkemesi Kararının Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Olarak Unsur Etkisi Karara Esas Alınan Senedin Sahteliğine Karar Verilmiş veya Senedin Sahte Olduğunun Mahkeme veya Resmî Makam Önünde İkrar Edilmiş Olması (HMK m. 375/I, d) İfadesi Karara Esas Alınan Tanığın, Karardan Sonra Yalan Tanıklık Yaptığının Sabit Olması (HMK m. 375/I, e) Bilirkişi veya Tercümanın, Hükme Esas Alınan Husus Hakkında Kasten Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunduğunun Sabit Olması (HMK m. 375/I, f) Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Esas Alınan Yemini Yalan Yere Ettiğinin, İkrar veya Yazılı Delille Sabit Olması (HMK m. 375/I, g) Karara Esas Alınan Bir Hükmün, Kesinleşmiş Başka Bir Hükümle Ortadan Kalkmış Olması (HMK m. 375/I, ğ) C. Ceza Mahkemesi Kararının Unsur Etkisi Teşkil Ettiği Diğer Haller IV. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından İnşaî Etkisi

9 XVIII A. Genel Olarak İnşaî Etki Kavramı B. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesi Bakımından İnşaî Etkiye Sahip Olup Olmadığı Üçüncü Bölüm Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Diğer Etkileri I. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Delil Teşkil Etmesi A. Ceza Mahkemesi Kararlarının Kesin Delil Niteliğinde Olup Olmadığı B. Ceza Mahkemesi Kararlarının Takdirî Delil Niteliğinde Olup Olmadığı C. Ceza Mahkemesi Kararlarının Güçlü Delil Niteliğinde Olup Olmadığı D. Alman Hukukunda Ceza Mahkemesindeki Delillerin Hukuk Mahkemesinde Dikkate Alınması II. Ceza Yargısındaki İkrarın Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkisi A. Genel Olarak İkrarın Niteliği B. Ceza Mahkemesindeki İkrarın Hukuk Mahkemesi Bakımından Niteliği C. Soruşturma Aşamasındaki İkrarın Hukuk Mahkemesi Bakımından Niteliği III. Görülmekte Olan Ceza Davasının Hukuk Mahkemesinde Derdestlik İtirazı Teşkil Edip Etmediği..246 IV. Ceza Davasının Hukuk Davasının Devamına Etkisi (Bekletici Sorun Teşkil Etmesi) A. Genel Olarak Bekletici Sorun Kavramı B. Hukuk Mahkemesinin Ceza Mahkemesi Kararını Bekletici Sorun Yapması

10 XIX C. Hukuk Mahkemesinin Ceza Mahkemesi Kararını Bekletici Sorun Yapmasının Sonuçları V. Sahtecilik Suçu Hakkındaki Ceza Soruşturması ve Kovuşturmasının İcra Takibinin Devamına Etkisi A. Genel Olarak Sahtelik İddiası veya Sahtelik Davası ile Hukuk Davası ve İcra Takibinin Durması B. Sahtecilik Suçu Hakkında Ceza Mahkemesinde Görülmekte Olan Davanın İcra Takibini Durdurmasının Mümkün Olup Olmadığı C. Sahtecilik Suçu Hakkında Cumhuriyet Savcılığına Şikâyetin İcra Takibini Durdurmasının Mümkün Olup Olmadığı VI. Ceza Davası Zamanaşımının Haksız Fiil Zamanaşımına Etkisi A. Genel Olarak B. Ceza Davası Zamanaşımının Hukuk Mahkemesi Bakımından Bağlayıcı Olması C. Ceza Davası Zamanaşımının Hukuk Davasında Uygulanmasının Kişi Bakımından Sınırları VII. Yabancı Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkisi Sonuç Kaynakça...311