MALATYA VE ADIYAMAN ĠLLERĠNE AĠT ÇĠĞ ĠNEK SÜTLERĠNDE BĠYOKĠMYASAL PARAMETRELERĠN KARġILAġTIRILMASI

Transkript

1 ISSN: Cilt 4, Sayı 2, 2016 Vol. 4, Issue 2, 2016 MALATYA VE ADIYAMAN ĠLLERĠNE AĠT ÇĠĞ ĠNEK SÜTLERĠNDE BĠYOKĠMYASAL PARAMETRELERĠN KARġILAġTIRILMASI Elif ÇAKIR 1, ġeyhmus PARILTI 1, Yeliz ÇAKIR 2* Özet Araştırmada kullanılan çiğ süt verileri Malatya da bulunan özel bir süt işleme fabrikasından elde edilmiştir. Söz konusu işletmede analizler için Milkana süt analiz cihazı kullanılmıştır. Araştırmada Aralık, Ocak ve Şubat aylarında Malatya ve Adıyaman illerinden toplanan sütler ph, yağ, yağsız kuru madde (ykm) ve protein değerleri bakımından iller arasında karşılaştırılmıştır. İller arasında süt biyokimyasal parametre değerlerine ait ortalamaların karşılaştırılmasında bağımsız iki örnek T-Testinden yararlanılmıştır. Aralık, Ocak ve Şubat aylarının tümünde Malatya iline ait ph, yağ ve yağsız kuru madde değerleri Adıyaman iline ait değerlerden daha yüksek bulunmuştur (p<0.01). Protein bakımından ise tüm aylarda her iki il için benzer ortalama değerler elde edilmiştir (p>0.05). İller arasında görülen farklılıklarda ırk ve beslenme farklılıkları etkili olmuş olabilir. Malatya ilinde yağ ve ykm değerleri gibi süt ürünleri üretiminde etkili olan parametrelerin yüksek olması söz konusu il açısından avantaj teşkil etmektedir. Anahtar kelimeler: Süt, İnek, protein, yağ, kuru madde, ph Comparison of the Biochemical Parameters of Raw Cow Milk from Malatya and Adıyaman Provinces Abstract Raw milk data used in the study were obtained from a private milk-processing plant located in Malatya. For analysis, Milkana milk analyzer in the company was used. In the study, milk collected from Malatya and Adıyaman province in December, January and February were compared among the provinces in terms of ph, fat, non-fat dry matter (NFDM) and proteins values. In comparison of the average of milk biochemical parameter values between the provinces, the independent two-sample t-test 1 Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Tunceli 2 Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Biyomühendislik Bölümü, Tunceli *Sorumlu yazar: yelizcakir@tunceli.edu.tr

2 2 Malatya ve Adıyaman İllerine Ait Çiğ İnek Sütlerinde Biyokimyasal Parametrelerin Karşılaştırılması was used. For all of December, January and February months, ph, fat and non-fat dry matter values for Malatya province were found higher than the values for Adiyaman province (p <0.01). In terms of protein values, similar average values for both provinces were obtained in all months (p> 0.05). Nutritional and racial differences may have been effective in the differences observed among provinces. The high effective parameters in the production of dairy products like fat and NFDM values in Malatya advantageous for the province. Keywords: Milk, cows, protein, fat, dry matter, ph 1. GiriĢ Süt, insanın yaşamı boyunca tükettiği çok önemli bir besin kaynağıdır. Çevre şartlarındaki farklılıklar çiğ sütün biyokimyasal parametrelerini etkileyen önemli bir faktördür (Çetin ve ark., 2010). Aynı zamanda çevresel faktörler çiğ sütün yanı sıra süt ürünlerinin de kalite parametrelerine ve miktarına etki eden bir etmendir. Çevresel faktörlerin bünyesinde mevsimsel etkiler de azımsanmayacak bir yer tutarak sütün bileşimini önemli düzeyde etkilemekte ve değiştirmektedir. Süt ve süt ürünleri toplumun gelişmesinde ve sağlıklı yaşamasında önemli bir faktördür (Güler, 2007). Bu sebeple süt biyokimyasal parametreleri ulusal ve evrensel düzeyde dikkate alınması gereken bir konudur. Özellikle son yıllarda süt biyokimyasal parametreleri üzerinde birçok araştırma yapılmakta ve devam etmektedir (Cimen, 2007; 2012a). Bu amaçla belirli referans değerlere uygunluklar konusunda istatistikî kontrollerin yapıldığı araştırmalar gün geçtikçe daha da fazla önem teşkil etmektedir (Çimen, 2012b; 2016a). Bu araştırmalarda çiğ sütün biyokimyasal parametre değerlerine ait ortalamalarının istenilen referans değerlere uygunlukları dikkate alınarak referans değerlerin araştırma yapılan sütteki değerlerle uyuşması istenmektedir. Araştırma sonuçlarında elde edilen verilere ait ortalama değerler referans değerlerle uyuşmazlık gösteriyorsa akla sütü alınan hayvanın süt biyokimyasının çevre, mevsim, stres, beslenme hastalıkları gibi çeşitli iç ve dış etmenlerden etkilendiği fikri doğmaktadır (Çakır ve ark., 2015). Biyokimyasal parametrelerin referans değerlerle yapılan kıyaslamaları haricinde iller bazında aylık veya mevsimsel olarak değişimlerinin belirlenmesine de ihtiyaç vardır. Bu araştırmada Malatya ilinden Aralık, Ocak ve Şubat aylarında elde edilen sütlerde parametrelerin aylar arasında karşılaştırılmasına çalışılarak literatürde söz konusu il bazında eksikliği duyulan bilginin giderilmesine çalışılmıştır.

3 Elif ÇAKIR, Şeyhmus PARILTI, Yeliz ÇAKIR 3 2. Materyal ve Metot Araştırma ile ilgili veriler Malatya ilinde bulunan özel bir süt işleme fabrikasının Aralık(2015), Ocak ve Şubat(2016) aylarında günlük olarak toplanan sütlerden elde ettiği laboratuar analiz sonuçlarından elde edilmiştir. Tanklarla işletmeye günlük olarak getirilen sütlerden 100 ml örnek alınarak çalışılmıştır. İşletmeye günlük olarak gelen süt numuneleri Milkana Süperior Milk Analyzer (with data memory) cihazı kullanılarak analiz edilmiştir. Süt verilerinin istatistikî analizi için bağımsız iki örnek t-testi analizi uygulanmıştır (Norusis, 1993; Çimen, 2015). Bağımsız iki örnek t testinden önce verilerin normal dağılım gösterip göstermediklerinin belirlenebilmesi amacıyla verilere normal dağılım testi uygulanmıştır (Çimen, 2016b). Araştırmadan elde edilen verilere söz konusu istatistiki analizlerin uygulanmasında SPSS 18.0 paket programından yararlanılmıştır. 3. AraĢtırma Bulguları ve TartıĢma Yapılan araştırmada Malatya ve Adıyaman illerinden Aralık, Ocak ve Şubat aylarında elde edilen süt örneklerinde biyokimyasal parametrelere ait ortalama değerler karşılaştırılmış ve bulunan sonuçlar Tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1 de Aralık, Ocak ve Şubat ayında toplanan sütlerin biyokimyasal parametre değerlerinin bağımsız iki örnek t testi analizi sonucunda elde edilen ortalama ve standart hataları tablo içinde verilmiş olup aynı zamanda her üç aya ait ortalamaların önem seviyeleri ile birlikte istatistikî karşılaştırılma sonuçları da tablodan görülmektedir. Tablo 1. Malatya ve Adıyaman illerinden Aralık, Ocak ve Şubat aylarında ele edilen sütlerde biyokimyasal parametrelerin karşılaştırılması Parametre Malatya Adıyaman Malatya Adıyaman Malatya Adıyaman Aralık Aralık Ocak Ocak ġubat ġubat PH 6,72 ±0,02** 6,42 ±0,01 6,74 ±0,01** 6,5 ±0,06 6,73 ±0,01** 6,39 ±0,03 Yağ 3,21 ±0,01** 3,01 ±0,01 3,3 ±0,02 ** 3,01 ±0,01 3,3 ±0,02 ** 3,01 ±0,01 YKM 9,23 ±0,02** 9,01 ±0,01 9,24 ±0,02** 9,1 ±0,1 9,23 ±0,02** 9,02 ±0,02 Protein 2,63 ±0,02 2,61 ±0,01 2,63 ±0,02 2,62 ±0,01 2,63 ±0,02 2,61 ±0,01 **(P<0,01), (p>0,05), YKM: Yağsız Kuru Madde

4 4 Malatya ve Adıyaman İllerine Ait Çiğ İnek Sütlerinde Biyokimyasal Parametrelerin Karşılaştırılması Araştırma sonuçlarına bakıldığında Aralık, Ocak ve Şubat aylarında elde edilen süt örneklerinde Malatya iline ait ph, yağ ve yağsız kuru madde (ykm) değerleri Adıyaman iline ait değerlerden daha yüksek bulunmuştur (p<0,01). Protein bakımından ise tüm aylarda her iki il için benzer ortalama değerler elde edilmiştir (p>0,05). Dolayısıyla ay faktöründeki farklılık süt parametrelerinden ph, yağ ve ykm değerlerinde etki gösterirken protein bakımından etki göstermediği söylenebilir. Söz konusu üç ayın kış dönemine ait aylar olması her üç ayda çevresel etkilerin bakılan süt biyokimyasal parametrelerinden protein üzerine benzer düzeyde etki yapmış olabileceği düşünülmektedir. Malatya ve Adıyaman illeri arasında aynı aylar üzerinde yapılan karşılaştırmalarda protein dışındaki biyokimyasal parametrelere ait ortalama değerler bakımından varyasyonlar görülmesi ay faktörü üzerinde yapabileceğimiz yorumları en aza indirgerken hayvanların beslenme alışkanlıkları, kullanılan yemler ve hayvan ırklarının farklı olabileceğini akla getirmektedir. Bu gibi sebepler süt biyokimyasal parametreleri üzerine önemli düzeyde etki etmiştir. Ancak protein değerlerinde bulunan sonuçların her üç ayda ve iki ilde birbirine aşırı düzeyde benzer olması yapılan istatistikî karşılaştırmada gruplar arasında istatistikî farklılıkların görülmemesinde etkili olmuştur. Ancak ay faktörü, beslenme alışkanlıkları, ırk farklılıklarının etkisini net olarak görebilmek için bu araştırmadan farklı olarak, diğer mevsimlerin ayları arasında da benzer istatistikî karşılaştırmaların yapılması ve aynı şekilde beslenen ırklar üzerinde benzer araştırmaların yapılması faydalı olacaktır. Süt sektöründe stabil ürün elde edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu yüzden aylar arasında da süt biyokimyasal parametrelerinde görülecek büyük varyasyonlar ürün işleyen işletmeler açısından dezavantaj oluşturacaktır. Aylar arasında görülecek büyük varyasyonlarda sıcaklık ve besleme şekilleri büyük rol aldığından (Tekelioğlu ve ark., 2010) bu iki faktör üzerinde dikkatle durulmalı ve özellikle hayvan beslenmesinde stabil ürün elde edilmesine yönelik besleme düzenlemeleri ve rasyon hazırlama teknikleri konusuna önem verilmelidir (Çakır ve ark, 2015). Bu araştırmada yapılan aylık karşılaştırmaların farklı iller için farklı aylarda yapılarak literatürde ihtiyacı duyulan bilgilerin elde edilmesine çalışılmalıdır.

5 Elif ÇAKIR, Şeyhmus PARILTI, Yeliz ÇAKIR 5 4. Kaynaklar Cimen, M., The Milk Biochemical Parameters and Sucking Behavior of Lambs until 35 D of Age. Asian Journal of Chemistry, 19(4): Cimen, M. 2012a. The Effect of Separation from Dam on Sucking Duration and Frequency of Lambs. Indian Journal of Animal Research. 46 (3): Çimen, M., 2012b. Gıda Mühendisliği Alanındaki Araştırmalarda Tek Örnek T-Testinin Kullanımı. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi. 7(3): Çimen, M., Fen ve Sağlık Bilimleri Alanlarında Spss Uygulamalı Veri Analizi. Palme Yayıncılık, Yayın No: 905, ISBN: Sıhhıye, Ankara Çimen, M., 2016a. İnek Sütlerinde Yağ Depresyonunun İstatistikî Kontrolü. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi. 6(1): (Basımda). Çimen, M., 2016b. Mühendislik Verilerinde Tek Örnek İçin Parametrik ve Parametrik Olmayan Testler. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. 29: Cetin, M., Cimen, M., Goksoy, E.O., Yildirim, S., Biochemical Components Having Economic Importance for Goat Milk in Different Environmental Conditions. International Journal of Agriculture and Biology. 12 (5) Güler, H., 2007.Türkiye nin AB katılma sürecinde süt sektöründe ortak tarım politikası uyum öncesi ve sonrası gereken önlemler, Doğu Anadolu Dergisi (1): Norusis, M.J., SPSS for Windows: Base SystemUser's Guide, SPSS, Chicago. Tekelioğlu, O., Çimen, M., Soylu, D. and Soylu, I., Milk components from machine milking cows in Winter and spring Periods. J.Amin.Vet.Adv.9(4): Çakır, E., Çimen, M., Parıltı, Ş., Sarı, R., Malatya İlinden Ocak ve Şubat Aylarında Elde Edilen İnek Sütlerinde Bazı Biyokimyasal Parametrelerin Karşılaştırılması, Bilim ve Gençlik Dergisi, 3(2): 1-4.