HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 3 Eylül 2012 / 35 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Reel Kesim Güven Endeksi (MBRKGE) Endeks, TCMB tarafından yürütülen İmalat Sanayi Yönelim Anketi ne verilen cevaplar kullanılarak oluşturulmaktadır. Ekonomide ağırlığı olan özel sektör kuruluşlarının yöneticilerinin ekonomideki mevcut duruma bakışları ve geleceğe ilişkin beklentilerini ortaya koyan anket, üretim, talep, yatırım, satış, istihdam, KKO ve enflasyonla ilgili sorular içermektedir. MBRKGE nin 100 değerini alması, anketin kapsadığı reel kesim temsilcileri tarafından yapılan değerlendirmelere göre ekonomik faaliyetlere ilişkin istikrarlı bir görünüme karşılık gelmektedir. 100 ün üzerindeki değerler, güvenin arttığı iyimser bir görünüme, 100 ün altındaki değerler ise reel kesim temsilcilerinin ekonomik gidişat hakkında kötümser olduğuna işaret etmektedir. Haftaya Bakış Yurtiçinde TCMB nin geçen hafta açıkladığı Ağustos ayına ait iki önemli veri, Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) ve İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (KKO) idi. Aylık İktisadi Yönelim Anketi verilerinden yola çıkılarak hesaplanan RKGE, Ağustos ta bir önceki aya göre 2,8 puan azalarak 104,5 olurken, mevsimsellikten arındırılmış RKGE de 1,4 puan düştü ve 101,9 olarak açıklandı. Alt kalemler incelendiğinde endeksi yalnızca mamul mal stok miktarına ilişkin değerlendirmelerin yukarı yönlü etkilediği görülürken; son 3 aydaki toplam sipariş miktarı, genel gidişat, mevcut toplam sipariş miktarı, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek 3 aydaki ihracat sipariş miktarı, toplam istihdam ve üretim hacmine ilişkin değerlendirmelerin azalış yönünde etkilediği izlendi. Ağustos ta İmalat Sanayi KKO da geçen yılın aynı ayına göre 1,8 puan azaldı ve %74,3 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış KKO ise bir önceki aya göre 0,2 puan gerileyerek %72,8 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK in açıkladığı verilere göre ise Ağustos ayında hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektöründe güven endekslerinde gerileme görüldü. Bir önceki aya göre bakıldığında Hizmet Sektörü Güven Endeksi 108,2 ye, Perakende Ticaret Güven Endeksi 109 a, İnşaat Sektörü Güven Endeksi ise 86,8 e düştü. Sektörel güven endekslerinde, iyimserlik açısından 100 değeri sınır teşkil ediyor ve bu değerin altında sektörde beklentilerin kötümser olduğu anlaşılıyor. Geçen haftanın yurtiçindeki en önemli verilerinden biri de TÜİK in açıkladığı Temmuz ayı dış ticaret verileriydi. Temmuz da aylık ihracat %8,5 artışla $12,9 milyar, ithalat %1,5 azalışla $20,8 milyar düzeyinde gerçekleşirken, dış ticaret açığında önceki yıla göre %14,3 oranında gerileme görüldü. Dış ticaret verilerinde dikkat çeken iki gelişme, krize bağlı olarak AB ye yapılan ihracatta yaşanan gerileme ve İran a yapılan ihracattaki artış olarak öne çıkıyor. Toplam ihracatta 2011 Temmuz unda %47,7 olan AB nin payı, 2012 yılı Temmuz ayında %34,3 e gerilerken, Bölge ye ihracatın aynı dönemde tutar olarak da %21,9 oranında azaldığı izleniyor. AB deki krizin derinleşerek devam ettiği düşünüldüğünde önümüzdeki dönemde bu bölgeye olan ihracatta daha fazla kayıp yaşanabileceği anlaşılıyor. Öte yandan İran a olan ihracatın geçen yılın Temmuz ayına göre %573,8 oranında artması ve en çok ihracat yapılan ülkelerde İran ın birinci sıraya yükselmesi önem arz ediyor yılı Temmuz ayında İran a yapılan $2,2 milyarlık ihracat, Almanya ya yapılan $1 milyarlık ihracatın iki katından fazla ve bu tutarın yaklaşık $1,8 milyarı altın ihracatından oluşuyor. Bu veriyle birlikte 2012 nin ilk yedi ayında gerçekleştirilen altın ihracatı yaklaşık $8,9 milyara ulaşmış durumda ve toplam ihracatın %10,2 sini teşkil ediyor e göre kıyaslandığında ise altın ihracatındaki artışın yaklaşık %372 oranında olduğu izleniyor. Geçen hafta yurtdışında ana gündemi Fed in yeni parasal genişlemeye gitme ihtimali üzerine yapılan spekülasyonlar oluştururken, Fed Başkanı Bernanke nin Jackson Hole Sempozyumu nda yaptığı konuşma bütün hafta piyasalarda merakla beklendi. Bernanke, konuşmasında parasal genişlemeyle ilgili açık ve kesin bir taahhüt vermekten kaçınırken, ekonomik koşulların gerektirmesi halinde ise parasal genişlemenin masada duran bir seçenek olduğunu hatırlattı. Parasal genişlemenin olası maliyetlerine de değinen Bernanke, ABD ekonomisinin konut piyasasındaki sorunlardan, kredi piyasasındaki sıkışıklıktan ve Avrupa daki olumsuz koşullardan kötü etkilenmeye devam ettiğini ifade ederek; ekonomide toparlanma için para KAPANIŞ VERİLERİ (31 Ağustos) İMKB-100 : / $ : 1,2575 USD : 1,8111 $ / : 78,37 EURO : 2,2750 Petrol ($/varil) : 114,09 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %7,62 Altın ($/ons) : 1.690,54

2 3 Eylül 2012 Neden Önemli Ifo Anketi Almanya daki Ifo Enstitüsü tarafından in üzerinde işletmeyle birlikte yürütülen anket, katılımcıların mevcut ve gelecekteki iş ortamına ilişkin düşünce ve beklentilerini derliyor. Anketin sonuçlarına göre oluşturulan ve 1972 den beri yayınlanan Ifo Endeksi (Ifo Business Climate Index) Almanya daki ekonomik aktivitenin önemli göstergelerinden biri olarak piyasalar tarafından yakından takip ediliyor. Anket sonuçlarına göre oluşturulan eşit ağırlığa sahip iki alt endeks bulunuyor. Bu endekslerden birisi mevcut durumun değerlendirilmesini gösterirken, diğeri beklentilere ilişkin değerlendirmelerden oluşuyor. Hem alt endeksler, hem de ana endeks için 100 seviyesi iyimserlik için sınır değeri teşkil ediyor; bu değerin üzerindeki endeks seviyeleri, katılımcıların değerlendirmelerinde iyimserliğin ağır bastığını gösteriyor. Haftaya Bakış politikasının yanında etkili bir maliye politikası uygulanması halinde daha başarılı sonuçlar alınabileceğini belirterek ABD Kongresi ne bu konuda üstü kapalı bir çağrı yapmış oldu. Bernanke nin merakla beklenen konuşmasında parasal genişlemeyle ilgili net bir taahhüt vermekten kaçınması, Fed in Eylül toplantısına yönelik daha kesin bir işaret bekleyen piyasalarda hayal kırıklığına neden oldu. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mario Draghi nin, ECB nin görevini yerine getirmek için istisnai kararlar alabileceği şeklindeki açıklamaları ise, bu Perşembe yapılacak ECB toplantısında sorunlu AB ülkelerinin tahvillerini satın alma konusunda yeni bir duyuru yapılabileceği yönündeki beklentileri güçlendirdi. Yurtdışında geçen hafta açıklanan makroekonomik veriler, küresel ekonomideki sorunların artarak devam ettiğine işaret ediyordu. ABD de Ağustos ayı The Conference Board Tüketici Güven Endeksi, 65,8 olan beklentinin altında kalarak 60,6 düzeyinde açıklandı. Bir önceki veriye göre de yaklaşık 5 puanlık bir gerileme anlamına gelen bu sonuç, endeksin %60 ını oluşturan gelecekteki ekonomik koşullara ilişkin değerlendirmelerin zayıflığından kaynaklanıyor. Reuters/Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi ise Ağustos ayındaki ilk değer olan 73,6 dan ay sonunda 74,3 e yükseldi. Ancak bu durum daha çok mevcut duruma ilişkin değerlendirmelerden kaynaklanırken, geleceğe ilişkin beklentilerin bu endeksin alt kalemlerinde de gerilediği görülüyor. Temmuz ayında ABD de kişisel gelirler ve kişisel tüketim harcamalarının beklentilere paralel olarak aylık %0,3 ve %0,4 arttığı açıklanırken; ikinci çeyrek büyümesi de beklentiler doğrultusunda %1,7 düzeyine revize edildi. Euro Alanı nda ekonomik güven endeksi, 88 olan beklentilerin altında kalarak son üç yılın en düşük değeri olan 86,1 e geriledi. Alt kalemler sektör ve ülke bazında incelendiğinde, hem tüketici kesimi hem reel kesimin bütün kollarında ekonomik güvenin gerilediği; ayrıca Euro Alanı nın büyük ülkelerine ait endekslerde önemli ölçüde azalma gerçekleştiği izleniyor. Euro Alanı nda Temmuz ayı istihdam verileri de, rekor düzeydeki %11,3 lük işsizlik oranı ile ekonomideki kötü gidişatı teyit ediyor. Tüketici enflasyonu ise Ağustos ta, yıllık bazda Nisan dan beri en yüksek seviyesi olan %2,6 ya yükselmiş durumda. Enflasyondaki yükselişin daha çok enerji fiyatlarında yaşanan artıştan kaynaklandığı düşünülüyor. Birliğin en büyük ekonomisine sahip olan Almanya da ise Ağustos ayına ait Ifo anketi sonuçları, kötümser tabloyu tamamlıyor. Anketten hesaplanan ekonomik güven endeksi 103,3 ten Mart 2010 dan beri en düşük değer olan 102,3 e, mevcut koşullar endeksi 111,6 dan 111,2 ye, beklenti endeksi ise 95,6 dan 94,2 ye gerilemiş durumda. Hem imalat hem de hizmet sektörlerinde yaygın bir yavaşlama ve olumsuz beklentilere işaret eden Ifo anketi sonuçları dikkate alındığında, Alman ekonomisinin yılın üçüncü çeyreğinde, ikinci çeyrekteki %0,3 lük büyüme oranını yakalamakta zorlanabileceği yorumları yapılıyor. Ekonomisi önemli ölçüde ihracata dayalı olan Japonya nın sanayi üretiminde Temmuz da yaşanan aylık bazda %1,2, yıllık bazda ise %2,5 oranındaki gerileme de, küresel ekonomik aktivitedeki zayıflığı teyit eder nitelikte. Bu hafta açıklanacak satın alma yöneticileri endeksleri ile özellikle Cuma günü açıklanacak ABD istihdam verileri, gelecek hafta yapılacak Fed toplantısında yeni bir parasal genişleme yapılıp yapılmayacağı ile ilgili belirleyici nitelik taşıyabileceğinden yakından takip edilecek. 2

3 Eyl.12 3 Eylül 2012 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB ENDEKS 24.Ağu 31.Ağu Değişim İMKB %2,61 İMKB %2,99 Sınai %1,78 Hizmetler %4,21 Mali %2, Ağu 27.Ağu 28.Ağu 29.Ağu 31.Ağu Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz hafta İMKB-100 endeksi, gerek yurtiçinde, gerekse yurtdışında para politikasında gevşeme yönünde adım atılacağına ilişkin bekleyişlerin güçlenmesinin etkisiyle yukarı yönlü bir seyir izledi. TCMB Başkanı Erdem Başçı'nın faiz koridorunun daraltılacağını açıklamasının ve üst düzey bir Fed yetkilisi olan Evans ın tahvil alım programını desteklediğini belirtmesinin etkisiyle borsa endeksi haftaya hafif yükselişle başladı. Salı günü, Fed Başkanı Bernanke nin 31 Ağustos taki konuşması öncesinde işlem hacminin düşük olduğu İMKB de hisse bazlı hareketlerin etkisiyle sınırlı bir artış kaydedilirken Çarşamba günü tatil öncesinde nispeten yatay bir seyir gözlendi. Haftanın son işlem gününde, ECB icra kurulu üyesi Coeure'nin açıklamalarının Euro Alanı krizinin çözümüne ilişkin olarak ECB'nin tahvil alımı yapacağı yönündeki beklentileri güçlendirmesi ve Fed Başkanı Bernanke nin konuşmasında gerekmesi durumunda daha fazla parasal gevşemeye gidebileceklerini belirtmesi sonucu İMKB-100 endeksi önemli oranda yükseldi. Bu gelişmeler sonucunda İMKB-100 endeksi haftalık bazda %2,61 artışla Cuma gününü puandan tamamladı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 24.Ağu 31.Ağu (Puan) ,97 6,43-0, ,51 7,26-0, ,63 7,30-0, ,63 7,40-0, ,82 7,62-0, ,40 8,35-0,05 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 131,46 131,66 0,20 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,67 TCMB Başkanı Başçı nın bir önceki hafta sonu yaptığı konuşmada, TCMB nin Temmuz ayı başından itibaren ayağını frenden çekmeye başladığını ve ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini hızla aşağı çektiğini ifade etmesinin ardından tahvil bono piyasasında faiz oranları geçtiğimiz haftanın ilk günü geriledi. Salı günü TCMB nin repo ihalesinde beklentilerin üzerinde fonlama yapmasına bağlı olarak faiz oranlarındaki düşüş devam etti. İzleyen günlerde dar bir bantta aşağı yönlü seyir izlediği gözlenen 5 Mart 2014 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 20 baz puan azalarak %7,62 ye geriledi. 3

4 Ağu.11 Ağu.11 3 Eylül 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 24.Ağu 31.Ağu Değişim Dolar (¹) 1,7903 1,8111 %1,16 Euro (¹) 2,2423 2,2750 %1,46 Sepet (²) 2,0163 2,0431 %1,33 /$ Paritesi (³) 1,2511 1,2575 %0,51 $/Yen Paritesi (³) 78,65 78,37 -%0,36 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Geçtiğimiz hafta döviz piyasasında, Fed Başkanı Ben Bernanke nin Cuma günü yaptığı konuşma öncesinde Fed in parasal gevşemeye gitme ihtimaline dair beklentilerin gölgesinde bir seyir izlendi. Bernanke nin, gerekmesi halinde Fed in parasal gevşemeye gidebileceği şeklinde yorumlanan konuşmasının ardından, Dolar diğer para birimleri karşısında değer kaybetti. Öte yandan, Euro Alanı ekonomilerinden İspanya ya ilişkin belirsizliklerin daha fazla ön plana çıkması da Euro nun Dolar karşısındaki seyrinde etkili oldu. Özellikle, Katalonya nın merkezi İspanya hükümetinden yardım talep etmesi ülkeye ilişkin kaygıları beslerken, Euro nun seyrini olumsuz etkiledi. Japonya tarafında ise, büyümeye dönük beklentilerin aşağı çekilmesi Yen in seyrini bir miktar etkiledi. Yukarda değinilen gelişmelere bağlı olarak dar bir bantta, ancak dalgalı seyreden /$ paritesi haftayı %0,5 yükselerek 1,2575 seviyesinden kapatırken, $/ paritesi %0,4 gerileyerek 78,37 değerini aldı. Yurt içinde ise TL, Dolar ve Euro karşısında değer kaybetti. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 24.Ağu 31.Ağu (Puan) 45 EMBI+ Endeks 676,01 678,83 2,82 Spread Türkiye ,47 Endeks 454,25 458,11 3,86 5 Spread Kaynak: JP Morgan Fed Başkanı Bernanke nin Cuma günü yaptığı konuşma öncesinde Fed in yeni bir parasal gevşemeye gidip gitmeyeceğine dönük ipuçlarını aramakla geçen haftada, risk iştahının yatay seyrettiği görüldü. Açıklanan makroekonomik verilerin yanı sıra, Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerinin gerçekleştirdikleri tahvil ihaleleri de yakından izlenirken, güvenli liman olarak görülen yatırım araçlarına talep düşük düzeyde kaldı. Hafta boyunca düşük talebe bağlı olarak yatay seyreden ABD 10 yıllık hazine tahvilinin faiz oranı, Bernanke nin açıklamalarının ardından artan likiditeye bağlı olarak gelebilecek taleple geriledi ve haftayı %1,57 düzeyinden kapattı. Haftanın son gününe kadar dar bir bantta yatay seyreden gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk pirimi haftanın son günü sert biçimde yükselerek 313 e çıkarken, Türkiye eruotahvillerine ait risk primi haftalık bazda değişmedi ve 233 seviyesinde kaldı. Küresel risk iştahını gösteren VIX endeksi haftalık bazda yükselerek 17,47 düzeyine çıktı. 4

5 Ağu.11 Ağu.11 3 Eylül 2012 Emtia Piyasaları $/ons Altın 1.690, $/varil Petrol 114,09 Geçtiğimiz hafta boyunca Cuma günü Fed Başkanı Bernanke nin yaptığı konuşmayı bekleyen altın piyasasında Cuma gününe kadar tedirginlik ve negatif yönlü bir seyir hâkimdi. Cuma günü Bernanke konuşmasında ABD ekonomisi için işsizliğin endişe verici olduğunu belirtirken, yeni tahvil alımı hususunun göz ardı edilmediğini ifade etti. Bu açıklama piyasalar tarafından olumlu karşılanırken altın fiyatları hızlı bir yükseliş kaydetti. Cuma günkü yükselişin ardından altın fiyatları haftayı %1,2 artışla $/ons seviyesinden kapattı. Geçtiğimiz hafta başında Meksika Körfezi nde devam eden fırtınanın etkisiyle azalan petrol üretimine karşın, gerektiği takdirde ABD petrol stoklarının açığı karşılamak için serbest bırakılacağı haberleri petrol fiyatlarının gerilemesine sebep oldu. Cuma günü Fed Başkanı Bernanke nin yaptığı konuşma öncesinde, piyasa hafta boyunca dar bir bantta hareket etti. Bernanke, açıklamasında yeni bir parasal gevşeme olasılığını göz ardı etmediklerini belirtirken, işsizliğin endişe yarattığını ifade etti. Bunun üzerine bir miktar yükselen petrol fiyatları, Asya ekonomilerine yönelik devam eden büyüme endişelerinin petrol talebini olumsuz etkileyebileceği düşüncesiyle baskı altında kaldı. Brent türü ham petrolün spot fiyatı haftalık bazda %0,4 oranında düşüşle haftayı $/varil 114,1 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 3 Eylül TÜİK Ağustos Ayı Enflasyon Verileri (Gerçekleşme: TÜFE: Yıllık %8,88, ÜFE: Yıllık %4,56) 4 Eylül ABD Ağustos Ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi (Piyasa Beklentisi: 50,1) Euro Alanı Temmuz Ayı Üretici Fiyat Endeksi (PPI) (Piyasa Beklentisi: Yıllık %1,6) 5 Eylül Hazine İç Borç Ödemesi (TL1.151 Milyon) Euro Alanı Temmuz Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2 Azalış) Kanada Merkez Bankası (BOC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 6 Eylül TCMB Eylül Ayı I. Dönem Beklenti Anketi Euro Alanı 2012 Yılı II. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi II. Çeyrek: %0,2 Küçülme) Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler 25 Baz Puan Düşürülecek) İngiltere Merkez Bankası (BOE) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) ABD Ağustos Ayı ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi (Piyasa Beklentisi: 52,5) 7 Eylül ABD Ağustos Ayı Tarım Dışı İstihdam Verisi (Piyasa Beklentisi: 122 Bin Kişilik Artış) ABD Ağustos Ayı İşsizlik Verisi (Piyasa Beklentisi: %8,3) 5

6 3 Eylül 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6